Post on 11-Jan-2017
Slim & Lekker
REUMAFONDS
Tips en recepten voor als je reuma hebt (Of niet)
Met medewerking van Joop Braakhekke en Marieke Scholte
Campagne tegen reuma
Dit boekje verschijnt in het kader van een campagne die de
gevolgen van Nederlands meest verbreide chronische aan-
doening, reuma, breder onder de aandacht moet brengen.
Mensen met reuma hebben onwillige
en vaak pijnlijke gewrichten. Daardoor
hebben ze soms moeite met alledaagse
handelingen. Dingen waar anderen
niet bij stilstaan. Zoals moeite met
het bereiden van de eigen maaltijd.
Ook kan iemand met reuma de ene dag
best flink wat aan, maar moet dat vaak
de andere dag weer bezuren.
Anderhalf miljoen mensen in Nederland
hebben een vorm van reuma. Artrose is
daarvan de meest voorkomende. Maar
er zijn nog meer dan honderd andere
soorten reuma.
Anderhalf miljoen mensen, dat
betekent dat 1 op de 10 Nederlanders
een vorm van reuma heeft of krijgt.
De campagne, opgezet door het
Reumafonds, wil daarom die andere
9 laten zien wat de ziekte doet in het
leven van iemand met reuma. En zo
meer begrip kweken. Om daardoor
ook zoveel mogelijk geld in te zamelen
voor wetenschappelijk onderzoek naar
genezing van reuma.
01381 kookboekje 28-02-2003 14:24 Pagina 22
Koken kan ‘fun’ zijn, ook met reuma
Ik heb zelf geen reuma. Maar ik ken van dichtbij mensen
die het wél hebben. Lekker te keer gaan in de keuken is
dan vaak een van die dingen die erg lastig worden.
In dit boekje probeer ik met wat praktische tips en recepten
lekker kokkerellen ook leuk te houden voor wie in z’n
bewegingen beperkt is door reuma. Omdat lekkere gerechten
klaarmaken vooral ook heel veel ‘fun’ kan zijn. Ook reuma-
patiënten hebben daar recht op, omdat ze vaak al zoveel
leuks in hun leven hebben ingeleverd.
Daarom heb ik wat recepten bij elkaar gezocht die op
zichzelf weinig met reuma te maken hebben, maar
alles met plezier in de keuken en met smullen aan
tafel. Ik heb geprobeerd recepten te vinden die zo
weinig mogelijk belastend zijn voor vingers of polsen,
al is koken zonder handen natuurlijk onmogelijk.
Daarom vindt u recepten met kant-en-klare sauzen en
voorgesneden groenten, hoewel ik die zelf normaal
gesproken niet gebruik. Voor reumapatiënten die écht
niets meer zelf kunnen klaarmaken in de keuken, zijn
er gelukkig steeds meer alternatieven, van kant-en-
klaar diners van de supermarkt tot eenvoudige maar kwali-
tatief uitstekende maaltijden van Tafeltje-Dek-Je.
Behalve tips en recepten van mij, bevat dit boekje ook prak-
tische tips van Marieke Scholte, zelf reumapatiënte, dingen
die je alleen maar kunt bedenken als je elke dag met reuma
moet zien te leven en daarbij ook nog een druk gezin hebt.
Beste mede-kookgekken met (en zonder) reuma: eerst even
lezen… en dan lekker aan de slag in de keuken!.
Joop Braakhekke, ‘kookgek’
01381 kookboekje 28-02-2003 14:24 Pagina 2
Slim inrichten
Tip van Joop:
• Bestaande keukens zijn altijd gemaakt voor
gemiddelde mensen. Maar bijna niemand is
gemiddeld. Probeer altijd zoveel mogelijk de
keuken aan te passen aan jezelf: aanrecht,
werkblad, kookplaat, magnetron op de voor
jou ideale hoogte. Vijf of tien centimeter
hoger of lager kan al wonderen doen als je
last hebt van je gewrichten. Trouwens ook als
je dat niet hebt.
Tips van Marieke:
• Je moet er natuurlijk wel de ruimte voor hebben (en
dat heeft helaas niet iedereen). Maar een vaatwasser,
een wasmachine en een droger op aanrechthoogte zijn
absoluut ideaal als je reuma hebt.
• Niets hoger opbergen dan je schouders, niets lager dan
je heupen. Dat is een goede stelregel bij het inrichten van
je keuken. Bespaart je een hoop moeite bij het koken.
En scheelt je een heleboel pijn.
• Kun je je keuken zo inrichten dat je de onderkastjes
niet meer nodig hebt? Haal ze dan weg. Kun je mooi je
knieën kwijt bij het zittend eten klaarmaken. En dat doe
je natuurlijk bij voorkeur op zo’n comfortabele in hoogte
verstelbare bureaustoel op wieltjes.
• Kan het kookgedeelte in je keuken verlaagd worden, laat
dat dan doen. Zo kun je in pannen roeren zonder bukken
en zonder je schouder te veel te belasten.
Met reuma moet je slim zijn
(Marieke Scholte)
Ik ben Marieke Scholte. Ik ben nu 35 en heb een gezin met
kinderen. Al sinds m’n eenentwintigste heb ik reuma.
Als je niet wilt, hoef je met reuma helemaal niet te koken.
Er zijn kant-en-klaar maaltijden volop bij slager, groente-
man en supermarkt, ook heel gezonde.
Maar omdat veel mensen met reuma moeten zien rond te
komen van een bescheiden inkomen, komt vaak toch alleen
een zelfbereide maaltijd in aanmerking.
Daarnaast kan voor mensen met reuma kokkerellen in eigen
keuken ook extra voldoening geven, vooral als je door je
aandoening wat minder de deur uitkomt dan anderen.
Maar dan zou een maaltijd klaarmaken niet zoveel pijn
moeten doen. En niet zo vermoeiend moeten zijn. Om daar
wat aan te doen hebben we dit boekje met praktische tips
gemaakt. Want wie reuma heeft moet slim zijn.
Er zijn drie soorten tips: slimmer inrichten van de keuken;
gebruikmaken van slimme hulpjes, en slimmer organise-
ren van het koken.
Sommige dingen in dit boekje hebt u, als u reumapatiënt
bent, vast ook al zelf bedacht of doorgevoerd; van andere
denkt u misschien: Goh, da’s een goeie tip.
Veel gemak. Veel plezier. En smakelijk eten met de recepten
van onze nationale televisiekok Joop Braakhekke.
Marieke Scholte, reumapatiënte
01381 kookboekje 28-02-2003 14:24 Pagina 2
• Alle voorbereidingshandelingen doe je vaak in een vaste
volgorde. Dat is meestal: dingen uit de koelkast pakken,
ingrediënten uitpakken en voorbereiden, schoonma-
ken/wassen/afspoelen, in pan doen en op de kookplaat
zetten. Probeer je keuken zo te organiseren dat je han-
den en jijzelf daarbij steeds profiteren van de kortste
route.
• Als je moeite hebt met dingen optillen zijn twee kleine
voorraadbussen in plaats van één grote veel praktischer.
• Borden en bestek kun je het best dicht bij elkaar
opbergen. Kan je een loopje of ritje besparen bij het
tafeldekken.
KIP- & KALKOENGERECHTEN
Pilafrijst met kalkoen
hoofdgerecht voor 4 personen
100 g pijnboompitten
300 g kalkoenfilet
(ook voorgesneden verkrijgbaar, in blokjes of reepjes)
50 g boter
zout, peper
300 g rijst
2 kippenbouillontabletten
300 g doperwten uit de diepvries
150 g verse roomkaas met kruiden en knoflook
(bijv. Boursin) in stukjes
Rooster de pijnboompitten in een droge koekenpan licht-
bruin. Snijd de kalkoen in blokjes en bak die in een grote
pan in de helft van de boter goudbruin en gaar. Schep ze
uit de pan en bestrooi ze met zout en peper. Smelt de rest
van de boter in dezelfde pan en roer de rijst erdoor, tot alle
korrels glimmen. Voeg de bouillontabletten toe en 1 liter
water en breng het aan de kook; kook de rijst in ca. 25
minuten op laag vuur gaar. Roer regelmatig door en voeg
de laatste 5 minuten van de kooktijd de doperwten toe.
Roer de pijnboompitten, de kalkoen en wat zout en peper
door de rijst, schep de kaas erdoor en laat die op laag vuur
smelten. Serveer direct, met een gemengde groene salade.
01381 kookboekje 28-02-2003 14:24 Pagina 4
KIP- & KALKOENGERECHTEN
Italiaanse kalkoenfilet met mozzarella
hoofdgerecht voor 4 personen
4 kalkoenfilets
25 g boter
1 ui
(1 teentje knoflook)
1 glas droge witte wijn (of water)
3 dl gezeefde tomatensaus (pak)
1 theelepel oregano
zout, peper
1 bolletje mozzarellakaas
Bak de kalkoenfilets in de boter rondom bruin. Pel en snipper
de ui en eventueel de knoflook en bak ze 2 minuten mee.
Voeg de wijn of het water, de tomatensaus en de oregano
toe en laat het vlees in ca. 10 minuten gaar worden. Breng
de saus met zout en peper op smaak. Lepel wat saus over
het vlees. Snijd de kaas in 4 plakjes en verdeel ze over de
kalkoenfilets. Strooi een snufje oregano over de kaas. Leg
een deksel op de pan en laat de kaas in ongeveer 1 minuut
een beetje smelten. Serveer direct. Lekker met gekookte
krielaardappelen en sperziebonen of een salade.
KIP- & KALKOENGERECHTEN
Kip in sherry-tomatensaus
hoofdgerecht voor 2 personen
2 kipkarbonades
1 eetlepel cajunkruiden
2 eetlepels olie
1 blik kant-en-klare gekruide tomatensaus
3 eetlepels droge sherry
1 blikje maïs
100 g verse roomkaas
peper
Wrijf de kipkarbonades in met de kruiden en verhit de olie
in een braadpan. Bak hierin de karbonades op halfhoog
vuur in ca. 8-10 minuten rondom knapperig bruin. Voeg er
de tomatensaus en de sherry aan toe en stoof het geheel
ca. 15 minuten zachtjes verder gaar. Roer de uitgelekte maïs
en de verse roomkaas door de kipschotel en laat de kaas
smelten. Breng de schotel op smaak met wat peper en
serveer meteen. Lekker met (zilvervlies)rijst en broccoli.
01381 kookboekje 28-02-2003 14:24 Pagina 6
Slimme hulpjes
Tip van Joop:
• Probeer of je aan zo’n echte apothekerskast kunt komen.
Is veel handiger, vooral om zittend op een verrijdbare
stoel spullen of ingrediënten uit te nemen.
Tips van Marieke:
• Voor wie reuma heeft, is een inductiekookplaat het meest
ideaal. Daarbij hoef je pannen niet meer op te tillen maar
kun je ze verschuiven, eventueel zelfs met een hulp-
middeltje als een stok met een haak.
• Je hebt zware en lichte pannen. Uiteraard kies je de lichtste.
Je hebt grote en kleine pannen. Die hele grote heb je
eigenlijk nooit nodig. Waarom zou je die dan kopen?
• Neem een afwaskwast met een stevige zuignap. Zet
hem vast op de voor jou ideale plek. Vervolgens haal
je alles wat afgewassen moet worden langs de kwast
in plaats van er met de kwast overheen te gaan. Spaart
vingers en polsen.
• Wind touw of tape om het handvat van je aardappel-
schilmesje zodat het twee of drie keer zo dik wordt.
Schilt makkelijker en met minder pijn. Er zijn ook schil-
mesjes in de handel waarbij het snijgedeelte onder een
haakse hoek staat. Ook ideaal.
• Zo’n klein trekkertje om je autoruiten mee schoon te
maken is ook heel handig voor het aanrecht. Hoef je
geen vaatdoekjes meer uit te wringen.
• Kook zoveel mogelijk met behulp van een stoomkoker.
Dat scheelt afgieten. Bovendien blijven dan meer vitaminen
bewaard.
• Roeren en mengen kan ook met één hand als je de sla-
of beslagkom aan de onderkant beplakt met een stukje
antislip-materiaal.
01381 kookboekje 28-02-2003 14:24 Pagina 8
VISGERECHTEN
Kabeljauwfilet met romige mosterdsaus
hoofdgerecht voor 4 personen
4 stukken kabeljauwfilet van elk ca. 150 g
1 eetlepel citroensap
zout, peper
40 g boter
voor de saus:
1/2 liter slagroom
1 à 2 eetlepels grove mosterd
zout, peper
ca. 1 eetlepel allesbinder
Verwarm de over voor op 250̊ C. Besprenkel de visfilets
met het citroensap en bestrooi ze met zout en peper. Smelt
de boter en vet daarmee een ovenschaal in, leg de visfilets
in de schaal en bestrijk ze met de rest van de boter. Schuif
de schaal 1 richel boven het midden in de oven en laat de
vis in 5-10 minuten (afhankelijk van de dikte van de filets)
gaar worden. De vis is gaar als het visvlees wit en niet
meer glazig is.
Maak de saus:
Breng de slagroom aan de kook en laat hem iets inkoken.
Roer de mosterd door de room en voeg naar smaak zout en
peper toe. Bind de saus met de allesbinder.
VISGERECHTEN
Oosterse groenten met kerrie en tonijn
hoofdgerecht voor 4 personen
1 blik bamboescheuten
1 blik tonijn in olie (ca. 200 g)
2 eetlepels zonnebloemolie
1 pakket gesneden 0osterse groenten (400 g)
1 teentje knoflook
1 1/2 eetlepel milde kerriepoeder
2 eetlepels zoete ketjap
zout, peper
Laat de bamboescheuten en de tonijn uitlekken en verdeel
de tonijn in stukjes. Verhit de olie in een wok (of grote
braadpan) en roerbak de groenten hierin op hoog vuur
enkele minuten. Pers de knoflook erboven uit en bak die
nog even mee. Voeg de kerrie, de ketjap en de bamboe-
scheuten toe en bak de schotel nog even door. Roer er tot
slot de tonijn en de slagroom door, breng het geheel even
aan de kook en breng de schotel op smaak met wat zout en
peper. Serveer direct, bijvoorbeeld met (basmati)rijst.
01381 kookboekje 28-02-2003 14:24 Pagina 10
VISGERECHTEN
Scholfilets uit de oven
hoofdgerecht voor 4 personen
600 g scholfilet
3 eetlepels grove mosterd
2 eetlepels vloeibare honing
2 eetlepels sojasaus
1 1/2 dl droge witte wijn
1/8 liter slagroom
zout, peper
Verwarm de over voor op 200˚C. Bestrijk de visfilets met
een sausje van de mosterd, de honing en de ketjap en leg
ze in een platte ovenschaal. Roer de wijn en de slagroom
met wat zout en peper door elkaar en giet dit over de vis.
Laat de visschotel (onafgedekt) in het midden van de oven
in ca. 20 minuten gaar worden. Lekker met worteltjes en
gekookte aardappelen.
VISGERECHTEN
Minestronevissoep
maaltijdsoep voor 2 personen
1 pakje minestronesoep (voor 1 liter)
250 g gesneden soepgroenten
75 g elleboogjesmacaroni
250 g kabeljauwfilet
1/2 dl slag- of koffieroom
zout, peper
50 g geraspte belegen kaas
stokbrood
Bereid de soep volgens de aanwijzingen op de verpakking,
maar gebruik 2 dl water extra. Voeg, zodra de soep kookt,
de groenten en de macaroni toe en kook die 6-8 minuten
mee. Snijd intussen de vis in stukjes van 2-3 cm. Roer de
stukjes vis door de soep en laat ze zachtjes in 4-5 minuten
gaar worden. Roer de room door de soep en breng haar
op smaak met zout en peper. Geef de kaas en het stok-
brood erbij.
01381 kookboekje 28-02-2003 14:24 Pagina 12
Slim organiseren
Tip van Joop:
• Ingrediënten en hulpmiddelen die je vaak gebruikt altijd
op de voor jou ideale grijphoogte opbergen. Dat klinkt zo
simpel. Maar ik ben in heel veel keukens geweest waar je
veel te vaak moest rekken of bukken, terwijl het met een
beetje nadenken nergens voor nodig was geweest.
Tips van Marieke:
• Doe zo veel mogelijk voorbereidend werk voor de
maaltijd ’s morgens vroeg. Dan heb je dat alvast gehad.
Meestal ben je ’s morgens fitter dan tegen etenstijd.
• Koop je vlees voor de hele week tegelijk. Dat braad je in
één keer en verdeel je dan in dagporties die je vervolgens
in de vriezer doet. Is trouwens ook handig voor mensen
zonder reuma die een drukke baan combineren met een
huishouden.
• Zorg dat je altijd iets in huis hebt dat gemakkelijk is
klaar te maken, voor de dagen dat het wat minder gaat.
Voorbeelden: maaltijdsoepen, diepvriesgroenten,
enzovoort.
• Koop bij voorkeur voorverpakt vlees dat al is klein
gesneden, of laat het alvast door de slager klein maken.
Als je het vlees zelf in stukjes wilt snijden, leg het dan
een uurtje in de vriezer. Half bevroren vlees snijdt
gemakkelijker.
• Groenten koop je uiteraard ook zo veel mogelijk voor-
gesneden en gewassen. Zelf fijnsnijden in een keuken-
machine is een alternatief. Wat je overhebt vries je in.
• Messen worden ongemerkt botter in de loop der tijd.
Gaan je messen al een behoorlijk tijdje mee, koop dan
eens nieuwe. Dat kon wel eens erg veel kracht schelen
als je toch iets moet snijden.
01381 kookboekje 28-02-2003 14:24 Pagina 14
VLEESGERECHTEN
Gehaktschotel met rijst
hoofdgerecht voor 4 personen
1 pakket (400 g) ratatouillegroenten
(voorgesneden verkrijgbaar)
5 eetlepels olijfolie
400 g lamsgehakt (of rundergehakt)
2 teentjes knoflook
1 theelepel gemalen komijn (djinten)
zout, peper
300 g rijst
100 g Hollandse geitenkaas
Indien niet voorgesneden, maak dan de groenten schoon;
snijd de gewassen aubergines en courgette in dunne plakken,
pel en snipper de ui en snijd de tomaat en paprika in
stukjes. Verhit 3 eetlepels olie in een koekenpan en bak
hierin (in gedeelten) de aubergine en courgette aan beide
kanten bruin en gaar. Laat ze uitlekken op keukenpapier.
Verhit de rest van de olie in een braadpan en bak hierin het
gehakt rul en lichtbruin. Voeg dan de ui en de uitgeperste
knoflook toe en bak die even mee. Roer er de tomaat, de
paprika, de komijn, zout en peper door en laat dit ca. 15
minuten sudderen. Kook intussen de rijst gaar volgens de
gebruikaanwijzing op de verpakking. Roer eerst de gare,
droge rijst door de gehaktsaus en schep er voorzichtig de
aubergine, de courgette en de kaas door. Breng de schotel
op smaak met wat zout en peper en serveer direct.
VLEESGERECHTEN
Tagliatelle met spekjes en courgette
éénpansgerecht voor 2 personen
150 g tagliatelle
zout, peper
1 courgette
2 eetlepels olijfolie
125 g mager ontbijtspek in reepjes
2 eetlepels pesto
50 g geraspte belegen of oude Goudse kaas
Kook de tagliatelle beetgaar in ruim kokend water met
zout. Maak intussen de courgette schoon en snijd hem
in pinkdikke reepjes. Verhit de olie in een koekenpan en bak
de spekblokjes krokant uit; roerbak de reepjes courgette
ca. 4-5 minuten mee en roer de pesto erdoor. Laat de
tagliatelle uitlekken in een zeef en doe ze terug in de pan;
meng het courgettemengsel erdoor en breng het gerecht
op smaak met zout en peper. Geef de kaas apart.
01381 kookboekje 28-02-2003 14:24 Pagina 16
Post- en internet-adressen die nuttig kunnen zijn
Reumafonds
Dr. Jan van Breemenstraat 4
Postbus 59091
1040 KB Amsterdam
T 020 - 589 64 64
F 020 - 589 64 44
Info@reumafonds.nl
www.reumafonds.nl
Reumalijn
Voor al uw vragen over reuma
Postbus 1370
3800 BJ Amersfoort
T 0900 – 20 30 300 (€ 0,10 pm)
Bereikbaar: maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 16.00 uur
www.reumadorp.nl
Voor contact met andere reumapatiënten.
Je kunt hier bijvoorbeeld kooktips uitwisselen.
Hulpmiddelen Informatie Centrum
www.hethic.nl
Sites voor lekkere recepten
www.smulweb.nl
www.snelklaar.nl
www.kooktips.nl
SALADE
Romige aardappel-mosterdsalade
hoofdgerecht voor 4 personen
700 g nieuwe krielaardappelen, geschrapt
zout, peper
2 dl slagroom
2 eetlepels mosterd
75 g pijnboompitten
450 g kant-en-klare wortelrauwkost
3 eetlepels krenten
6 eetlepels kant-en-klare vinaigrette
Kook de gewassen aardappeltjes in water met zout gaar en
doe ze in een schaal. Breng in een steelpan de slagroom
aan de kook met de mosterd en wat zout en peper en klop
dit goed door elkaar. Giet de warme mosterdsaus over de
aardappelen en laat dit zo intrekken en afkoelen. Rooster
de pijnboompitten al omscheppend in een droge koeken-
pan goudbruin. Vermeng de rauwkost met de pijnboom-
pitten en de krenten en schep er de vinaigrette goed door.
Spreid de rauwkost uit op een grote platte (serveer)schaal
en schep de aardappelsalade met de saus in het midden.
Serveer met koud vlees en grof volkorenbrood, crackers of
roggebrood en (kruiden)boter.
01381 kookboekje 28-02-2003 14:24 Pagina 18
Wat doet het Reumafonds?
• Het Reumafonds staat met raad en daad klaar voor
iedereen in Nederland die reuma heeft, als ook voor
iedereen om hem of haar heen.
• Daarnaast is het Reumafonds de belangrijkste financier
van wetenschappelijk onderzoek naar oorzaken en
bestrijdingswijzen van reuma.
• Het Reumafonds is Nederlands enige echte fonds dat
zich met de bestrijding van alle 132 vormen van reuma
bezighoudt.
• Het Reumafonds mag het kwaliteitskeurmerk van het
Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) voeren.
• Het Reumafonds is voor zijn werk volledig afhankelijk
van giften van particulieren.
• Het Reumafonds is daarom dankbaar voor elke gift,
groot of klein.
Giro 324, Amsterdam.
01381 kookboekje 28-02-2003 14:24 Pagina 20