01381 kookboekje

Slim & Lekker

REUMAFONDS

Tips en recepten voor als je reuma hebt (Of niet)

Met medewerking van Joop Braakhekke en Marieke Scholte

Campagne tegen reuma

Dit boekje verschijnt in het kader van een campagne die de

gevolgen van Nederlands meest verbreide chronische aan-

doening, reuma, breder onder de aandacht moet brengen.

Mensen met reuma hebben onwillige

en vaak pijnlijke gewrichten. Daardoor

hebben ze soms moeite met alledaagse

handelingen. Dingen waar anderen

niet bij stilstaan. Zoals moeite met

het bereiden van de eigen maaltijd.

Ook kan iemand met reuma de ene dag

best flink wat aan, maar moet dat vaak

de andere dag weer bezuren.

Anderhalf miljoen mensen in Nederland

hebben een vorm van reuma. Artrose is

daarvan de meest voorkomende. Maar

er zijn nog meer dan honderd andere

soorten reuma.

Anderhalf miljoen mensen, dat

betekent dat 1 op de 10 Nederlanders

een vorm van reuma heeft of krijgt.

De campagne, opgezet door het

Reumafonds, wil daarom die andere

9 laten zien wat de ziekte doet in het

leven van iemand met reuma. En zo

meer begrip kweken. Om daardoor

ook zoveel mogelijk geld in te zamelen

voor wetenschappelijk onderzoek naar

genezing van reuma.

01381 kookboekje 28-02-2003 14:24 Pagina 22

Koken kan ‘fun’ zijn, ook met reuma

Ik heb zelf geen reuma. Maar ik ken van dichtbij mensen

die het wél hebben. Lekker te keer gaan in de keuken is

dan vaak een van die dingen die erg lastig worden.

In dit boekje probeer ik met wat praktische tips en recepten

lekker kokkerellen ook leuk te houden voor wie in z’n

bewegingen beperkt is door reuma. Omdat lekkere gerechten

klaarmaken vooral ook heel veel ‘fun’ kan zijn. Ook reuma-

patiënten hebben daar recht op, omdat ze vaak al zoveel

leuks in hun leven hebben ingeleverd.

Daarom heb ik wat recepten bij elkaar gezocht die op

zichzelf weinig met reuma te maken hebben, maar

alles met plezier in de keuken en met smullen aan

tafel. Ik heb geprobeerd recepten te vinden die zo

weinig mogelijk belastend zijn voor vingers of polsen,

al is koken zonder handen natuurlijk onmogelijk.

Daarom vindt u recepten met kant-en-klare sauzen en

voorgesneden groenten, hoewel ik die zelf normaal

gesproken niet gebruik. Voor reumapatiënten die écht

niets meer zelf kunnen klaarmaken in de keuken, zijn

er gelukkig steeds meer alternatieven, van kant-en-

klaar diners van de supermarkt tot eenvoudige maar kwali-

tatief uitstekende maaltijden van Tafeltje-Dek-Je.

Behalve tips en recepten van mij, bevat dit boekje ook prak-

tische tips van Marieke Scholte, zelf reumapatiënte, dingen

die je alleen maar kunt bedenken als je elke dag met reuma

moet zien te leven en daarbij ook nog een druk gezin hebt.

Beste mede-kookgekken met (en zonder) reuma: eerst even

lezen… en dan lekker aan de slag in de keuken!.

Joop Braakhekke, ‘kookgek’


Slim inrichten

Tip van Joop:

• Bestaande keukens zijn altijd gemaakt voor

gemiddelde mensen. Maar bijna niemand is

gemiddeld. Probeer altijd zoveel mogelijk de

keuken aan te passen aan jezelf: aanrecht,

werkblad, kookplaat, magnetron op de voor

jou ideale hoogte. Vijf of tien centimeter

hoger of lager kan al wonderen doen als je

last hebt van je gewrichten. Trouwens ook als

je dat niet hebt.

Tips van Marieke:

• Je moet er natuurlijk wel de ruimte voor hebben (en

dat heeft helaas niet iedereen). Maar een vaatwasser,

een wasmachine en een droger op aanrechthoogte zijn

absoluut ideaal als je reuma hebt.

• Niets hoger opbergen dan je schouders, niets lager dan

je heupen. Dat is een goede stelregel bij het inrichten van

je keuken. Bespaart je een hoop moeite bij het koken.

En scheelt je een heleboel pijn.

• Kun je je keuken zo inrichten dat je de onderkastjes

niet meer nodig hebt? Haal ze dan weg. Kun je mooi je

knieën kwijt bij het zittend eten klaarmaken. En dat doe

je natuurlijk bij voorkeur op zo’n comfortabele in hoogte

verstelbare bureaustoel op wieltjes.

• Kan het kookgedeelte in je keuken verlaagd worden, laat

dat dan doen. Zo kun je in pannen roeren zonder bukken

en zonder je schouder te veel te belasten.

Met reuma moet je slim zijn

(Marieke Scholte)

Ik ben Marieke Scholte. Ik ben nu 35 en heb een gezin met

kinderen. Al sinds m’n eenentwintigste heb ik reuma.

Als je niet wilt, hoef je met reuma helemaal niet te koken.

Er zijn kant-en-klaar maaltijden volop bij slager, groente-

man en supermarkt, ook heel gezonde.

Maar omdat veel mensen met reuma moeten zien rond te

komen van een bescheiden inkomen, komt vaak toch alleen

een zelfbereide maaltijd in aanmerking.

Daarnaast kan voor mensen met reuma kokkerellen in eigen

keuken ook extra voldoening geven, vooral als je door je

aandoening wat minder de deur uitkomt dan anderen.

Maar dan zou een maaltijd klaarmaken niet zoveel pijn

moeten doen. En niet zo vermoeiend moeten zijn. Om daar

wat aan te doen hebben we dit boekje met praktische tips

gemaakt. Want wie reuma heeft moet slim zijn.

Er zijn drie soorten tips: slimmer inrichten van de keuken;

gebruikmaken van slimme hulpjes, en slimmer organise-

ren van het koken.

Sommige dingen in dit boekje hebt u, als u reumapatiënt

bent, vast ook al zelf bedacht of doorgevoerd; van andere

denkt u misschien: Goh, da’s een goeie tip.

Veel gemak. Veel plezier. En smakelijk eten met de recepten

van onze nationale televisiekok Joop Braakhekke.

Marieke Scholte, reumapatiënte


• Alle voorbereidingshandelingen doe je vaak in een vaste

volgorde. Dat is meestal: dingen uit de koelkast pakken,

ingrediënten uitpakken en voorbereiden, schoonma-

ken/wassen/afspoelen, in pan doen en op de kookplaat

zetten. Probeer je keuken zo te organiseren dat je han-

den en jijzelf daarbij steeds profiteren van de kortste

route.

• Als je moeite hebt met dingen optillen zijn twee kleine

voorraadbussen in plaats van één grote veel praktischer.

• Borden en bestek kun je het best dicht bij elkaar

opbergen. Kan je een loopje of ritje besparen bij het

tafeldekken.

KIP- & KALKOENGERECHTEN

Pilafrijst met kalkoen

hoofdgerecht voor 4 personen

100 g pijnboompitten

300 g kalkoenfilet

(ook voorgesneden verkrijgbaar, in blokjes of reepjes)

50 g boter

zout, peper

300 g rijst

2 kippenbouillontabletten

300 g doperwten uit de diepvries

150 g verse roomkaas met kruiden en knoflook

(bijv. Boursin) in stukjes

Rooster de pijnboompitten in een droge koekenpan licht-

bruin. Snijd de kalkoen in blokjes en bak die in een grote

pan in de helft van de boter goudbruin en gaar. Schep ze

uit de pan en bestrooi ze met zout en peper. Smelt de rest

van de boter in dezelfde pan en roer de rijst erdoor, tot alle

korrels glimmen. Voeg de bouillontabletten toe en 1 liter

water en breng het aan de kook; kook de rijst in ca. 25

minuten op laag vuur gaar. Roer regelmatig door en voeg

de laatste 5 minuten van de kooktijd de doperwten toe.

Roer de pijnboompitten, de kalkoen en wat zout en peper

door de rijst, schep de kaas erdoor en laat die op laag vuur

smelten. Serveer direct, met een gemengde groene salade.



Italiaanse kalkoenfilet met mozzarella


4 kalkoenfilets

25 g boter

1 ui

(1 teentje knoflook)

1 glas droge witte wijn (of water)

3 dl gezeefde tomatensaus (pak)

1 theelepel oregano

zout, peper

1 bolletje mozzarellakaas

Bak de kalkoenfilets in de boter rondom bruin. Pel en snipper

de ui en eventueel de knoflook en bak ze 2 minuten mee.

Voeg de wijn of het water, de tomatensaus en de oregano

toe en laat het vlees in ca. 10 minuten gaar worden. Breng

de saus met zout en peper op smaak. Lepel wat saus over

het vlees. Snijd de kaas in 4 plakjes en verdeel ze over de

kalkoenfilets. Strooi een snufje oregano over de kaas. Leg

een deksel op de pan en laat de kaas in ongeveer 1 minuut

een beetje smelten. Serveer direct. Lekker met gekookte

krielaardappelen en sperziebonen of een salade.


Kip in sherry-tomatensaus


2 kipkarbonades

1 eetlepel cajunkruiden

2 eetlepels olie

1 blik kant-en-klare gekruide tomatensaus

3 eetlepels droge sherry

1 blikje maïs

100 g verse roomkaas

peper

Wrijf de kipkarbonades in met de kruiden en verhit de olie

in een braadpan. Bak hierin de karbonades op halfhoog

vuur in ca. 8-10 minuten rondom knapperig bruin. Voeg er

de tomatensaus en de sherry aan toe en stoof het geheel

ca. 15 minuten zachtjes verder gaar. Roer de uitgelekte maïs

en de verse roomkaas door de kipschotel en laat de kaas

smelten. Breng de schotel op smaak met wat peper en

serveer meteen. Lekker met (zilvervlies)rijst en broccoli.


Slimme hulpjes

Tip van Joop:

• Probeer of je aan zo’n echte apothekerskast kunt komen.

Is veel handiger, vooral om zittend op een verrijdbare

stoel spullen of ingrediënten uit te nemen.

Tips van Marieke:

• Voor wie reuma heeft, is een inductiekookplaat het meest

ideaal. Daarbij hoef je pannen niet meer op te tillen maar

kun je ze verschuiven, eventueel zelfs met een hulp-

middeltje als een stok met een haak.

• Je hebt zware en lichte pannen. Uiteraard kies je de lichtste.

Je hebt grote en kleine pannen. Die hele grote heb je

eigenlijk nooit nodig. Waarom zou je die dan kopen?

• Neem een afwaskwast met een stevige zuignap. Zet

hem vast op de voor jou ideale plek. Vervolgens haal

je alles wat afgewassen moet worden langs de kwast

in plaats van er met de kwast overheen te gaan. Spaart

vingers en polsen.

• Wind touw of tape om het handvat van je aardappel-

schilmesje zodat het twee of drie keer zo dik wordt.

Schilt makkelijker en met minder pijn. Er zijn ook schil-

mesjes in de handel waarbij het snijgedeelte onder een

haakse hoek staat. Ook ideaal.

• Zo’n klein trekkertje om je autoruiten mee schoon te

maken is ook heel handig voor het aanrecht. Hoef je

geen vaatdoekjes meer uit te wringen.

• Kook zoveel mogelijk met behulp van een stoomkoker.

Dat scheelt afgieten. Bovendien blijven dan meer vitaminen

bewaard.

• Roeren en mengen kan ook met één hand als je de sla-

of beslagkom aan de onderkant beplakt met een stukje

antislip-materiaal.


VISGERECHTEN

Kabeljauwfilet met romige mosterdsaus


4 stukken kabeljauwfilet van elk ca. 150 g

1 eetlepel citroensap

zout, peper

40 g boter

voor de saus:

1/2 liter slagroom

1 à 2 eetlepels grove mosterd

zout, peper

ca. 1 eetlepel allesbinder

Verwarm de over voor op 250̊ C. Besprenkel de visfilets

met het citroensap en bestrooi ze met zout en peper. Smelt

de boter en vet daarmee een ovenschaal in, leg de visfilets

in de schaal en bestrijk ze met de rest van de boter. Schuif

de schaal 1 richel boven het midden in de oven en laat de

vis in 5-10 minuten (afhankelijk van de dikte van de filets)

gaar worden. De vis is gaar als het visvlees wit en niet

meer glazig is.

Maak de saus:

Breng de slagroom aan de kook en laat hem iets inkoken.

Roer de mosterd door de room en voeg naar smaak zout en

peper toe. Bind de saus met de allesbinder.

VISGERECHTEN

Oosterse groenten met kerrie en tonijn


1 blik bamboescheuten

1 blik tonijn in olie (ca. 200 g)

2 eetlepels zonnebloemolie

1 pakket gesneden 0osterse groenten (400 g)

1 teentje knoflook

1 1/2 eetlepel milde kerriepoeder

2 eetlepels zoete ketjap

zout, peper

Laat de bamboescheuten en de tonijn uitlekken en verdeel

de tonijn in stukjes. Verhit de olie in een wok (of grote

braadpan) en roerbak de groenten hierin op hoog vuur

enkele minuten. Pers de knoflook erboven uit en bak die

nog even mee. Voeg de kerrie, de ketjap en de bamboe-

scheuten toe en bak de schotel nog even door. Roer er tot

slot de tonijn en de slagroom door, breng het geheel even

aan de kook en breng de schotel op smaak met wat zout en

peper. Serveer direct, bijvoorbeeld met (basmati)rijst.


VISGERECHTEN

Scholfilets uit de oven


600 g scholfilet

3 eetlepels grove mosterd

2 eetlepels vloeibare honing

2 eetlepels sojasaus

1 1/2 dl droge witte wijn

1/8 liter slagroom

zout, peper

Verwarm de over voor op 200˚C. Bestrijk de visfilets met

een sausje van de mosterd, de honing en de ketjap en leg

ze in een platte ovenschaal. Roer de wijn en de slagroom

met wat zout en peper door elkaar en giet dit over de vis.

Laat de visschotel (onafgedekt) in het midden van de oven

in ca. 20 minuten gaar worden. Lekker met worteltjes en

gekookte aardappelen.

VISGERECHTEN

Minestronevissoep

maaltijdsoep voor 2 personen

1 pakje minestronesoep (voor 1 liter)

250 g gesneden soepgroenten

75 g elleboogjesmacaroni

250 g kabeljauwfilet

1/2 dl slag- of koffieroom

zout, peper

50 g geraspte belegen kaas

stokbrood

Bereid de soep volgens de aanwijzingen op de verpakking,

maar gebruik 2 dl water extra. Voeg, zodra de soep kookt,

de groenten en de macaroni toe en kook die 6-8 minuten

mee. Snijd intussen de vis in stukjes van 2-3 cm. Roer de

stukjes vis door de soep en laat ze zachtjes in 4-5 minuten

gaar worden. Roer de room door de soep en breng haar

op smaak met zout en peper. Geef de kaas en het stok-

brood erbij.


Slim organiseren

Tip van Joop:

• Ingrediënten en hulpmiddelen die je vaak gebruikt altijd

op de voor jou ideale grijphoogte opbergen. Dat klinkt zo

simpel. Maar ik ben in heel veel keukens geweest waar je

veel te vaak moest rekken of bukken, terwijl het met een

beetje nadenken nergens voor nodig was geweest.

Tips van Marieke:

• Doe zo veel mogelijk voorbereidend werk voor de

maaltijd ’s morgens vroeg. Dan heb je dat alvast gehad.

Meestal ben je ’s morgens fitter dan tegen etenstijd.

• Koop je vlees voor de hele week tegelijk. Dat braad je in

één keer en verdeel je dan in dagporties die je vervolgens

in de vriezer doet. Is trouwens ook handig voor mensen

zonder reuma die een drukke baan combineren met een

huishouden.

• Zorg dat je altijd iets in huis hebt dat gemakkelijk is

klaar te maken, voor de dagen dat het wat minder gaat.

Voorbeelden: maaltijdsoepen, diepvriesgroenten,

enzovoort.

• Koop bij voorkeur voorverpakt vlees dat al is klein

gesneden, of laat het alvast door de slager klein maken.

Als je het vlees zelf in stukjes wilt snijden, leg het dan

een uurtje in de vriezer. Half bevroren vlees snijdt

gemakkelijker.

• Groenten koop je uiteraard ook zo veel mogelijk voor-

gesneden en gewassen. Zelf fijnsnijden in een keuken-

machine is een alternatief. Wat je overhebt vries je in.

• Messen worden ongemerkt botter in de loop der tijd.

Gaan je messen al een behoorlijk tijdje mee, koop dan

eens nieuwe. Dat kon wel eens erg veel kracht schelen

als je toch iets moet snijden.


VLEESGERECHTEN

Gehaktschotel met rijst


1 pakket (400 g) ratatouillegroenten

(voorgesneden verkrijgbaar)

5 eetlepels olijfolie

400 g lamsgehakt (of rundergehakt)

2 teentjes knoflook

1 theelepel gemalen komijn (djinten)

zout, peper

300 g rijst

100 g Hollandse geitenkaas

Indien niet voorgesneden, maak dan de groenten schoon;

snijd de gewassen aubergines en courgette in dunne plakken,

pel en snipper de ui en snijd de tomaat en paprika in

stukjes. Verhit 3 eetlepels olie in een koekenpan en bak

hierin (in gedeelten) de aubergine en courgette aan beide

kanten bruin en gaar. Laat ze uitlekken op keukenpapier.

Verhit de rest van de olie in een braadpan en bak hierin het

gehakt rul en lichtbruin. Voeg dan de ui en de uitgeperste

knoflook toe en bak die even mee. Roer er de tomaat, de

paprika, de komijn, zout en peper door en laat dit ca. 15

minuten sudderen. Kook intussen de rijst gaar volgens de

gebruikaanwijzing op de verpakking. Roer eerst de gare,

droge rijst door de gehaktsaus en schep er voorzichtig de

aubergine, de courgette en de kaas door. Breng de schotel

op smaak met wat zout en peper en serveer direct.

VLEESGERECHTEN

Tagliatelle met spekjes en courgette

éénpansgerecht voor 2 personen

150 g tagliatelle

zout, peper

1 courgette

2 eetlepels olijfolie

125 g mager ontbijtspek in reepjes

2 eetlepels pesto

50 g geraspte belegen of oude Goudse kaas

Kook de tagliatelle beetgaar in ruim kokend water met

zout. Maak intussen de courgette schoon en snijd hem

in pinkdikke reepjes. Verhit de olie in een koekenpan en bak

de spekblokjes krokant uit; roerbak de reepjes courgette

ca. 4-5 minuten mee en roer de pesto erdoor. Laat de

tagliatelle uitlekken in een zeef en doe ze terug in de pan;

meng het courgettemengsel erdoor en breng het gerecht

op smaak met zout en peper. Geef de kaas apart.


Post- en internet-adressen die nuttig kunnen zijn

Reumafonds

Dr. Jan van Breemenstraat 4

Postbus 59091

1040 KB Amsterdam

T 020 - 589 64 64

F 020 - 589 64 44

[email protected]

www.reumafonds.nl

Reumalijn

Voor al uw vragen over reuma

Postbus 1370

3800 BJ Amersfoort

T 0900 – 20 30 300 (€ 0,10 pm)

Bereikbaar: maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 16.00 uur

www.reumadorp.nl

Voor contact met andere reumapatiënten.

Je kunt hier bijvoorbeeld kooktips uitwisselen.

Hulpmiddelen Informatie Centrum

www.hethic.nl

Sites voor lekkere recepten

www.smulweb.nl

www.snelklaar.nl

www.kooktips.nl

SALADE

Romige aardappel-mosterdsalade


700 g nieuwe krielaardappelen, geschrapt

zout, peper

2 dl slagroom

2 eetlepels mosterd

75 g pijnboompitten

450 g kant-en-klare wortelrauwkost

3 eetlepels krenten

6 eetlepels kant-en-klare vinaigrette

Kook de gewassen aardappeltjes in water met zout gaar en

doe ze in een schaal. Breng in een steelpan de slagroom

aan de kook met de mosterd en wat zout en peper en klop

dit goed door elkaar. Giet de warme mosterdsaus over de

aardappelen en laat dit zo intrekken en afkoelen. Rooster

de pijnboompitten al omscheppend in een droge koeken-

pan goudbruin. Vermeng de rauwkost met de pijnboom-

pitten en de krenten en schep er de vinaigrette goed door.

Spreid de rauwkost uit op een grote platte (serveer)schaal

en schep de aardappelsalade met de saus in het midden.

Serveer met koud vlees en grof volkorenbrood, crackers of

roggebrood en (kruiden)boter.


Wat doet het Reumafonds?

• Het Reumafonds staat met raad en daad klaar voor

iedereen in Nederland die reuma heeft, als ook voor

iedereen om hem of haar heen.

• Daarnaast is het Reumafonds de belangrijkste financier

van wetenschappelijk onderzoek naar oorzaken en

bestrijdingswijzen van reuma.

• Het Reumafonds is Nederlands enige echte fonds dat

zich met de bestrijding van alle 132 vormen van reuma

bezighoudt.

• Het Reumafonds mag het kwaliteitskeurmerk van het

Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) voeren.

• Het Reumafonds is voor zijn werk volledig afhankelijk

van giften van particulieren.

• Het Reumafonds is daarom dankbaar voor elke gift,

groot of klein.

Giro 324, Amsterdam.


01381 kookboekje

Documents

Transcript of 01381 kookboekje