WAAROM GAAN ZE NAAR DE DOKTER ?

HVG GentCLB GO! Gent

DOKTER, EEN BRIEFJE VOOR ‘T SCHOOL ?

Inleiding Casussen Discussie Denkwijze over ziekte Verdoken spijbelen Vragen

DOKTER, EEN BRIEFJE VOOR ‘T SCHOOL ??

Inleiding Casussen Discussie Denkwijze over ziekte Verdoken spijbelen Functionele klachten Vragen

INLEIDING

Rapport ‘t Steunpunt 2013

Spijbelen langzaam dalend

Ziekteattesten : – 2,3%

Signalen vanuit werkveld over verdoken spijbelen bij medisch attesten

(♀>♂, ouder>jonger, BSO>KSO, woensdag)

Integrale aanpak

WAT IS HET CLB? Centrum voor leerlingenbegeleiding

Dienst voor leerlingen, leerkrachten, ouders en directies

Multidisciplinair team: artsen, maatschappelijk werkers, pedagogen, psychologen, psychologisch assistenten, verpleegkundigen

4 netten: gemeentelijk en stedelijk onderwijs vrij onderwijs provinciaal onderwijs GO! Onderwijs van de Vlaamse gemeenschap

WAT DOET HET CLB?• Welbevinden van de leerling staat centraal

• Actief op 4 domeinen voor de leerling• het leren en studeren• de schoolloopbaan• de preventieve gezondheidszorg• de sociaal-emotionele ontwikkeling

• Begeleiding van het CLB is een recht, geen verplichting Uitzondering:

• spijbelgedrag • medische onderzoeken

WETGEVING• Wet op leerplicht

• 2006: Vlaams spijbelactieplan• Informatiecampagnes• Betere registratie• Stappenplan voor school en CLB• Afspraken met lokale organisaties• Afspraken medische attesten (dixit-attest, geantedateerd attest,

communicatie HA en CLB)• => Gezamenlijke zorg voor het kind/de jongere voor opname

van leerrecht• (ziekte ouders, schoolmoe, hoogbegaafden, tienermoeders,

werkende kinderen, tolken, multiprobleem: armoede, misbruik, verslaving, gebrek aan pedagogische vaardigheden, cultuurverschillen…)

WAAROM SPIJBELT MEN?

CASUS 1

Brahim (15jaar) komt met zijn moeder op consult. Moeder heeft suikerziekte en voelt zich al enkele dagen onwel. Brahim is zelf ongerust en komt ook tolken. Op het einde van het consult vraagt hij een ziekte-attest voor hemzelf. Hij wil niet in de problemen komen op school.

Wat doet u?

CASUSSEN: DISCUSSIE

Kind als tolk• ethische bezwaren• cultuurverschillen

Vertrouwensband arts-patiëntOpvoedkundige taakProblemen tolkvoorziening

CASUS 1

WAT DOET U?

• Attest schrijven (welwillendheidsattest = onwettig)

• Ouders attest laten schrijven• Vooraf goedkeuring vragen aan de

directeur

P-CODE, NA GOEDKEURING DIRECTEUR

Overlijden van aanverwante of inwonende personen

Deelname aan culturele / sportieve selectie (max. 10 halve dagen / jaar) Afwezigheden voor topsport (strikte reglementering) Persoonlijke redenen (overlijden

buurjongen, onthaalmoeder,…) GEEN toestemming voor vroeger op

vakantie te vertrekken of later uit vakantie terug te keren.

opm: afwezigheden door toestemming directeur zijn geen recht

CASUS 2

Mohamed (14jaar) wil meedoen aan het suikerfeest en vraagt hiervoor een attest voor school.

Wat doet u?

R-CODE, VAN RECHTSWEGEo Begrafenis/huwelijk van aanverwanten

of inwonendeno Bijwonen familieraado Dagvaarding voor de rechtbanko Maatregelen in het kader van

bijzondere jeugdzorg (opname)o Onbereikbaarheid van school door

overmacht (staking, sneeuw)o Feestdagen verbonden aan de

levensbeschouwing van het kind (enkel door grondwet erkende godsdiensten bvb suiker en offerfeest)

CASUS 3

Jasper (12 jaar) komt met moeder naar u op donderdag. Hij heeft al enkele dagen hoest. Verder is hij wat moe en futloos. Hij bleef al 3 dagen thuis.Bij onderzoek stel je een verkoudheid vast. Moeder vraagt een attest voor de hele week.

Wat doet u?

CASUS 3

• Attest ma-woe dateren op vrijdag: niet als wettig aanzien

geantedateerd attest = medisch attest dat geschreven werd volledig na de ziekteperiode en waarbij de arts de ziekte dus niet zelf heeft kunnen vaststellen

• Medisch attest vanaf woensdag, dixit attest voorbije dagen?

• Attest voorbije dagen door ouders (max 4x/j)

AFWEZIG WEGENS ZIEKTE• Briefje van de ouders (Z-code)

• volstaat bij afwezigheid tot en met 3 opeenvolgende kalenderdagen (inclusief weekenddagen)

• max. 4x/jaar• voor het secundair onderwijs niet geldig tijdens

examens

• Medisch attest (D-code)• verplicht bij afwezigheid van meer dan 3

opeenvolgende kalenderdagen• indien ouders al 4x/jaar een ziektebriefje geschreven

hebben, is vanaf dag 1 medisch attest nodig• voor het secundair onderwijs is tijdens de examens ALTIJD een medisch attest nodig• uitzondering bij chronische ziekte• Afgeven wanneer terug naar school• Week vooraf of onmiddellijk na een vakantie: altijd

medisch attest vereist

Ouders of medisch attest?

CASUS 4

De moeder van Frank (11 jaar) belt u donderdag op omdat Frank ziek is. U kan pas vrijdag een afspraak geven.

Vrijdag komt Frank met zijn moeder op consultatie en zegt u dat hij sinds maandag ziek is.

U onderzoekt hem en kan geen ziekte vaststellen.

Wat doet U ?

CASUS 4

•Medisch attest ? (welwillendheidattest = onwettig)

•Dixit-attest ?

•Patiënt heeft dit jaar al meerdere medische attesten gekregen:

Twijfel?Contact met de CLB-arts

DIXIT ATTESTo Zijn geen medische attesteno Attest gesteund op verklaring van de leerling of

oudervb: Ik was vorige week 3 dagen ziek

Ik ben ziek (maar u kan geen ziekte constateren)

o Nieuwe formulieren goedgekeurd door Orde, Domus Medica, syndicaten en ministerie van Onderwijs gesteund op verklaring van de leerling of ouder

o Om vertrouwensband te behouden. Informeer de patiënt!

o Om signaal naar school/CLB te geven: Zorgwekkende situatie!

CASUS 5

Zhera (16jaar) heeft vaak migraine. Hiervoor is ze regelmatig 1 dag afwezig van school. Ze komt hiervoor telkens bij u op consultatie.

Wat doet u?

CASUS 5

Mogelijke oplossingen:• U blijft attesteren• U neemt contact op met CLB inzake

regeling chronische zieken

CASUS

Moeder komt op consultatie. Ze is ziek en ik schrijf haar twee dagen arbeidsongeschikt. Ze vraagt ook een attest voor haar zoontje, gezien ze hem nu niet naar school kan brengen... (De attesten die ze zelf kan schrijven zijn op)

ATTESTERING TOEKOMSTo Bv.

o Er is een ingreep geplando Psychosomatische en psychische

problematieko Chronische ziekte (nierpatientjes,

astma, migraine, …)o Neem contact op met de CLB-artso Waar vind je de CLB arts?http://www.ond.vlaanderen.be/clb/arts/ o Wachtwoord : Leerling

CASUS 6

Liesbeth (12jaar) komt alleen op consult. Ze heeft weer diarree en buikpijn. Ze kan zo niet naar school. Volgens haar dossier is dit de 6 de ziekte-episode dit schooljaar. Via school weet je dat ze ook vaak ongewettigd afwezig is.

0nderzoek toont geen tekenen van ziekte.

Wat doet u?

CASUS 6

Mogelijke oplossingeno U schrijft toch een ziekte attesto U schrijft een dixit attesto Overleg met CLB

B-CODE: BEGELEIDINGo Afwezigheden waarvoor geen geldige reden

kan worden aangehaald of die niet geldig zijn geattesteerd (1 B(egeleiding)-code = een halve dag)

a) 1 B code: begeleiding door school b) 10 B-codes: CLB wordt verplicht betrokken bij

begeleidinga) Begeleidingsdossier 1jaar (17jarige!)=>oorzaak?b) Aanwezigheid vertrouwenspersoon?c) Zorgwekkend dossier?

c) 30 B-codes: school verwittigt DMZ (dienst maatschappelijk zorg) politie en AGODI departement onderwijs (ook door CLB)

VERMOEDEN PROBLEMATISCHE OPVOEDINGSSITUATIE

Stap 1: Info verzamelen om beter zicht op problematiek te krijgen: www.signaallijst.be Stap 2: Overleg met schooldirectie en/of betrokken begeleiders en/of lk

Stap 3: Ouders als volwaardige partner betrekken

Stap 4: Inschatting al dan niet problematische opvoedingssituatie en hulpverleningsaanbod doen

VERMOEDEN PROBLEMATISCHE OPVOEDINGSSITUATIE

NIET PROBLEMATISCHE OPVOEDINGSSITUATIE:

- zelf tips aanreiken om hen te ondersteunen

- enkele mogelijke doorverwijzen : Bij verwaarlozing-mishandeling:Inschakelen Vertrouwenscentrum. Bij psycho-emotionele problemen: naar COS, CGGZ, CKG, … Bij psychiatrische problemen naar Outreaching, De Kaap,… Bij financiële problemen naar OCMW, CAW, … …

WEL PROBLEMATISCHE OPVOEDINGSSITUATIE :

inschakelen CBJ

B-CODES: GEVOLGENo Leerling kan statuut van regelmatige leerling

verliezeno Leerling uit het zesde leerjaar krijgt hierdoor geen

getuigschrift basisonderwijs (idem in secundair onderwijs)

o De school kan de leerling niet meetellen voor de personeelsformatie en de studietoelagen

o Politie: spijbelcontract, pv (naar parket)o Jeugdparket neemt maatregeleno Schooltoelage kan ingetrokken worden

B-CODES: GEVOLGENo Schooltoelage kan ingetrokken worden

o Als een kind/leerling twee schooljaren na elkaar 30 halve dagen of meer ongewettigd afwezig (hoger en lager onderwijs) of onvoldoende aanwezig (kleuteronderwijs) is, verliest het de toelage voor het tweede jaar.

o Als de leerling twee schooljaren na elkaar 30 halve dagen of meer ongewettigd afwezig is, verliest hij/zij de toelage voor het tweede jaar

DENKWIJZE OVER ZIEKTE

Je ziek voelen is iets anders dan ziek zijn. Voel je jezelf ziek bij:• buikgriep?• verstuikte enkel?• verkoudheid?• suikerziekte?• depressie?

Voor welke klacht ga je naar de dokter?

DENKWIJZE OVER ZIEKTE

disease – illness – sickness

• Disease = objectief De ziekte

• Illness = subjectief Het ziektegevoel

• Sickness Het ziektegedrag

(ziek melden, ‘sick-leave, vaak aangeleerd’)

VERDOKEN SPIJBELENWat? 50xZ10xB

VALKUILEN • Onvoldoende kennis van dossier

• Gebrek aan vertrouwensband

• Naïviteit van de huisarts? Verantwoordelijkheidsgevoel van de huisarts?

OPLOSSINGEN• Vaste huisarts (GMD)

• Tijd voor exploratie problemen

• Stappenplan zorg medische attesten (bij twijfelachtige attesten)

• Betere communicatie met scholen/ CLB (oa. Dixit- attest) = gedeelde zorg om de leerling

VERDOKEN SPIJBELENSAMENWERKING CLB- HUISARTS

o Wanneer mag CLB-arts huisarts contacteren?

►Altijd in belang van de leerling

o Wanneer kan huisarts CLB-arts contacteren? ►Altijd in belang van de leerling

o Ikv begeleiding spijbelende lln ►ouders op de hoogte houden, kan ook achteraf

HELPEN SPIJBELEN DETECTEREN6 VRAGEN, 6 ANTWOORDEN

1. Wanneer is een jongere ongewettigd afwezig opschool?

Een jongere is ongewettigd afwezig op school als hij geenmedisch attest heeft of een andere geldige reden. (huwelijk of begrafenis van een familielid, deelname aan een familieraad etc.)

De school registreert de afwezigheid dan als‘problematisch’ en volgt de leerling nauwgezet op.

Uiterlijk na tien dagen problematische afwezigheid start het Centrum voor Leerlingbegeleiding (CLB) een aangepaste begeleiding.

HELPEN SPIJBELEN DETECTEREN6 VRAGEN, 6 ANTWOORDEN

2. Is een medisch attest nodig bij elke afwezigheidwegens ziekte?

Nee, ouders mogen vier maal per schooljaar zelf een ziektebriefje schrijven, als hun kind niet langer dan drie op elkaar volgende kalenderdagen ziek is.

Als het kind langer dan drie op elkaar volgende kalenderdagen ziek is of als de ouders al vier maal in één schooljaar zelf een ziektebriefje hebben geschreven, moet de school een medisch attest van een arts krijgen.

HELPEN SPIJBELEN DETECTEREN6 VRAGEN, 6 ANTWOORDEN

3. En hoe zit dat tijdens de examens?

Als een leerling in de lagere school ziek wordt tijdens de examens gelden dezelfde regels als in het antwoord op vraag 2.

In het secundair onderwijs geldt een bijkomende regel:

een leerling die ziek wordt tijdens de examens in het secundair onderwijs heeft altijd een medisch attest nodig.

HELPEN SPIJBELEN DETECTEREN6 VRAGEN, 6 ANTWOORDEN

4. Een leerling vraagt een medisch attest ‘om in ordete zijn voor de school’. Wat doe ik?

Tenzij je op dat moment tekenen van ziekte vaststelt, ga jeniet in op die vraag.

Er zijn immers andere redenen waarom de jongere niet naar school is gegaan: problemen thuis, problemen met een leraar, gebrek aan motivatie... Scholen willen die signalen snel ontdekken. Dat kan pas als artsen geen medische attesten schrijven ‘om in orde te zijn voor de school’.

HELPEN SPIJBELEN DETECTEREN6 VRAGEN, 6 ANTWOORDEN

5. Een leerling zegt «Ik ben ziek» maar ik merk erniks van. Schrijf ik een dixit-attest?

Een dixit-attest is een attest dat louter op de verklaring vande jongere gebaseerd is en niet op een echte diagnose. De arts heeft zelf geen medische oorzaak voor de afwezigheid kunnen vaststellen. Een dixit-attest is dus geen medisch attest.De scholen registreren de afwezigheid die men hiermeeprobeert te wettigen als ‘problematisch’. Dit is een signaal voor de school om kind beter op te volgen.Duidelijk aangeven dat het om een dixit-attest gaat.

HELPEN SPIJBELEN DETECTEREN6 VRAGEN, 6 ANTWOORDEN

6. Wat als een leerling zegt: «Ik was gisteren ziek»?Schrijf ik een geantedateerd attest?

Een geantedateerd attest is een attest dat je schrijft na deziekteperiode en waarbij je de ziekte niet zelf hebt kunnenvaststellen. Een geantedateerd attest is een ongeldig medisch attest, want antedateren is verboden.

Jongeren gebruiken ‘een dagje later naar de dokter gaan’ als dé strategie bij uitstek bij spijbelen.

HELPEN SPIJBELEN DETECTEREN6 VRAGEN, 6 ANTWOORDEN

Bij vragen, twijfels of als je iets wil melden, aarzel niet omde CLB-arts te contacteren. Die namen kan je vinden via de databank opwww.ond.vlaanderen.be/leerplicht/actoren/artsen

wachtwoord: Leerling

Tip voor praktijkvoering:In dossier van kind naam van de school noteren!

HELPEN SPIJBELEN DETECTERENHANDIGE INFO

1. Doktersbriefje nodig voor de school? Informeer ouders, bestel of download affiches en brochures. (Nederlands, Frans, Engels, Duits, Spaans, Pools, Russisch, Kroatisch, Turks en Arabisch)

2. http://www.tsteunpunt.be/bestanden.php

3. http://www.ond.vlaanderen.be/leerplicht

CASUSSEN UIT DE PRAKTIJK

Moeder komt op consultatie. Ze is ziek en ik schrijf haar twee dagen arbeidsongeschikt. Ze vraagt ook een attest voor haar zoontje, gezien ze hem nu niet naar school kan brengen... (De attesten die ze zelf kan schrijven zijn op)

CASUSSEN UIT DE PRAKTIJK

Moeder en dochter komen langs op de ochtendconsultatie. Ik stel bij de dochter een zeer lichte verkoudheid zonder koorts vast en zeg dat ze deze namiddag naar school kan gaan en wil haar een afwezigheidsattest schrijven voor de voormiddag. Moeder zegt echter dat de dochter niet meer op school kan geraken, gezien dochter door een schoolbus wordt opgehaald die slechts 1x per dag langskomt. Moeder kan dochter niet zelf naar school brengen, gezien ze geen auto heeft + geen geld voor openbaar vervoer.

CASUSSEN UIT DE PRAKTIJK

19-jarige jongeman heeft erg veel stress voor eerste examen; hij heeft amper geslapen. Hij is eerlijk en vraagt om een briefje zodat hij het examen kan verplaatsen. Ik probeer uit te leggen waarom ik dit liever niet doe en hij gaat akkoord. Na het consult heb ik het gevoel dat ik te streng ben geweest. Betekent dit nu dat de jongeman, indien hij niet deelneemt aan het examen, sowieso deze examenbeurt verliest?

CASUSSEN UIT DE PRAKTIJK

Nog enkele vragen; Vangen leerlingen die met een DIXIT-attest afkomen sowieso bot, of hoe wordt daar in scholen op gereageerd?

Is het ethisch te verantwoorden om voor leerlingen die het moeilijker hebben op school iets strenger te zijn dan voor diegene die het gemakkelijker hebben? (of is dit irrelevante vraag?)

Welke stappen worden gezet als een leerling te vaak afwezig is? Vanaf hoeveel afwezigheden welke stappen?