1

Pijn en cognitie

JM OostermanJoukje Oosterman

Donders Institute for Brain, Cognition, and Behaviour

j.oosterman@donders.ru.nl

Tracey & Mantyh, Neuron 2007;55(3):377-391

Cognitie en chronische pijn

Pijn vraagt aandacht!

Gedurende een afleidende taak wordt er minder pijn gerapporteerd

Chronische pijnpatienten doen het slechter op cognitieve taken

Echter beperkt empirische ondersteuning

Alle aandachtsdomeinen? (volgehouden, selectieve, en verdeelde aandacht?)

Rol van psychomotorische snelheid?

Aandacht en de ACC

Verdeelde aandacht: ‘aandacht’ over twee

of meer taken verdelen.

Gerichte aandacht: de aandacht richten

op een enkele prikkel terwijl andere prikkels

onderdrukt worden

Volgehouden aandacht: concentratie

Basale vaardigheden (bv snelheid) versus aandacht

Leeftijd heeft invloed op cognitie

Verminderd aandacht en executief

functioneren

Verminderd geheugenfunctioneren

Verminderde snelheid

Chronische pijn en cognitie

Neuropsychologisch onderzoek

AandachtVolgehouden, verdeelde en gerichte aandacht

Vragenlijsten: pijnintensiteit, catastroferen, angst en depressieve symptomen

Leeftijd: deelnemers van verschillende leeftijden (range: 19-86)

2

Karakteristieken

Controles Chronische pijn

patienten

N 32 34

Leeftijd 55.4 (22.0) 51.5 (20.4)

Geslacht (M/V) 12/20 7/27

IQ 105.4 (8.1) 101.0 (10.6)

Depressieve symptomen 3.5 (3.6) 9.2 (5.9)*

Pijn catastroferen 13.6 (8.2) 20.4 (10.5)*

*: p < .05

Volgehouden aandacht

Bourdon-Vos

Groepen van 3, 4 of 5 punten

Streep de groepen met 4 punten door

Verdeelde aandacht Gerichte aandacht

Basale vaardigheden/snelheid

-0.4

-0.3

-0.2

-0.1

0

0.1

0.2

0.3

0.4

Basaal-Volgehouden aandacht Snelheid-Verdeelde aandacht Snelheid-Gerichte aandacht

Controle

Chronische pijn

Aandacht- resultaten

-0.25

-0.2

-0.15

-0.1

-0.05

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

Volgehouden aandacht Verdeelde aandacht Gerichte aandacht

Controle

Chronische pijn

3

Leeftijd en pijn: verdeelde aandacht

Verwacht: sterkere achteruitgang bij de combinatie hogere leeftijd &

chronische pijn

300

320

340

360

380

400

420

440

460

480

controle chronische pijn

< 50

≥ 50

Resultaten

• Effect van chronische pijn op volgehouden en verdeelde aandacht– Effect op verdeelde aandacht weerspiegelt psychomotore

vertraging

– Meer problemen met volgehouden aandacht bij toegenomen taaklast

• Geen effect van mate van pijn intensiteit

• Geen effect van catastroferen of depressieve symptomen

• Geen additioneel effect van leeftijd

Concluderend

Het effect op aandacht is niet overtuigend

Significant effect op volgehouden aandacht

Voornamelijk psychomotorische vertraging?

Aandachtstheorie? Of moeten we naar de

hersenen kijken?

Dank!

Judy VeldhuijzenPain Clinic, Division of Anesthesiology, Intensive Care and

Emergency Medicine, Rudolf Magus Institute of Neuroscience, University Medical Center Utrecht

Laura DerksenZorgpartners M-H

U voor uw aandacht!

Levitt et al., Exp Aging Res 2006;32:263-295.