VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA
Het voorschrijven van geneesmiddelen is
= een proces en niet louter een beslissing van de arts.
Hierbij is een belangrijke taak weggelegd voor
verpleegkundigen met betrekking tot het
medicatiemanagement. De verpleegkundige is
namelijk verantwoordelijk voor het klaarmaken,
controleren en toedienen van geneesmiddelen.
Daarnaast is het ook de taak van de verpleegkundige
om waakzaam te zijn voor gecontra-indiceerde
medicatie, om bijwerkingen te observeren en te
rapporteren, patiënten bepaalde handelingen aan te
leren, de effectiviteit van de behandeling te
monitoren en om voortdurend de eigen kennis bij te
schaven.
Kennen jullie de groepen binnen psychofarmaca?
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
3
Groepen
⟩benzodiazepines
⟩ Anxiolytica (tranquillizers of sedativa)
⟩ Slaapmiddelen (hypnotica)
⟩Antipsychotica (Neuroleptica)
⟩Antidepressiva⟩ Anti-epileptica (niet besproken)
⟩ Pijnsti llende middelen (analgetica) (niet besproken)
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
4
Benzodiazepinen
⟩ Indicatie: een rustgevende en ontspannende werking.
⟩ Soorten Benzodiazepinen bij slaapproblemen⟩ Kortwerkende benzodiazepinen
Inslaper. Vb Zolpidem
Werken na half uur
Werkingsti jd: 2 tot 6 uur
⟩ langwerkende benzodiazepinen.Doorslaper vb lormetazepam
⟩ Werken na half uur
⟩ Werkingsti jd: 8 tot 12 uur aan.
⟩ Benzodiazepinen bij angst of onrust⟩ werken kalmerend en vlakken emoties af. Vb xanax (alprazolam),
val ium (diazepam)
⟩ Het is advies is om bij angst benzodiazepinen niet langer dan twee maanden te gebruiken en het afbouwen en stoppen met de medicatie in goed overleg met een arts te doen.
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
5
Wat zijn de bijwerkingen van benzo’s ?
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
6
Benzodiazepinen
⟩ Bijwerkingen van benzodiazepinen
⟩ meest voorkomend is sufheid en slaperigheid,
verhoogd valrisico
⟩ Risico op afhankelijkheid is hoog
⟩ Plots stoppen kan fysieke en psychische
ontwenning geven.
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
7
Benzodiazepinen
Verpleegkundige aandachtspunten
Observatie en rapportage
⟩ van de slaap
⟩ sufheid overdag
⟩ Voeding en vocht inname
⟩ Bloeddruk hypotensie
⟩ verwardheid
⟩ uitscheiding : verhoogde kans op obstipatie
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
8
Antipsychotica
⟩ Indicatie:⟩ psychotische verschijnselen (waaronder wanen,
hallucinaties, stemmen) laten verdwijnen of
verminderen, waardoor patiënt weer beter
contact kan krijgen met zijn/haar omgeving.
⟩ kan tevens angst, opwinding en spanning
verminderen, die bij een psychose kan ontstaan.
⟩ Ook worden deze middelen toegepast om
eventuele nieuwe psychosen te voorkomen.
Wat is een Psychose ? Een psychose is een toestand waarin iemand het contact met de werkelijkheid
verliest
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
9
AntipsychoticaSoorten:
⟩Klassieke antipsychotica laag gedoseerd
vb dipiperon (pipamperon), vb haldol (haloperidol), Etumine (clotiapine)
⟩Atypische antipsychotica vb zyprexa (olanzapine), risperdal (risperdone), seroquel(Quetiapine), Abilify (aripiprazole)
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
10
Hebben Antipsychotica veel bijwerkingen?
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
11
Antipsychotica
Bijwerkingen:⟩ afvlakking
⟩ Sufheid
⟩ Slaapproblemen, ⟩ verlaagde bloeddruk (orthostatisme)
verhoogd valrisico
⟩ Gewichtstoename
⟩ Rusteloosheid in de benen (acathisie)
⟩ Anticholinerge effecten
⟩ Plotselinge spanning of verslapping van spieren
⟩ Parkinson-achtige verschijnselen
⟩ in de war zijn, hallucinaties en onrust
⟩ Late bewegingsstoornissen (tardieve dyskinesie).
⟩ Ontwenning bij snelle afbouw
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
12
Ken je de termen EPS en Metabool syndroom?
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
13
Antipsychotica
Verpleegkundige aandachtspunten:
Observatie en rapportage van parameters:
⟩ Bloeddruk opvolgen⟩ Uitscheidingspatroon⟩ Slaappatroon⟩ monitoring van gewicht, lengte, buikomtrek Metabool syndroom en antipsychotica vbzyprexa kan leiden tot het ontstaan van diabetes type 2, obesitas en verstoringen van de vetstofwisseling bij langdurige inname
⟩ Regelmatige bloedname: De belangrijkste zijn: nuchtere glucose, LDL-, HDL- en totaal cholesterol en triglyceriden (vetten). Best voor starten van de medicatie en dan opvolgen.
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
14
Antipsychotica
Verpleegkundige aandachtspunten:
Observatie en rapportage van gedrag
⟩ EPS (extra piramidaal syndroom) : Het betreft een bewegingsstoornis als gevolg van een verstoorde aansturing van de skeletspieren.
⟩ onnatuurl i jk aandoende bewegingen zoals spiertrekkingen in het gezicht (rol lende ogen, spiertrekkingen van de tong);
⟩ krampachtige strekking van het l ichaam;⟩ spiersti jfheid⟩ moeizaam op gang komen na sti lstaan of sti lzitten⟩ juist niet in staat zi jn om langdurig sti l te staan of te zitten;⟩ tri l lende vingers en handen;⟩ maskerachtige uitdrukking van het gezicht.
⟩ Parkinson-achtige verschijnselen
⟩ Speekselvloed of droge mond
⟩ in de war zi jn, hallucinaties en onrust
⟩ Gestoorde concentratie
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
15
Wanneer zie je of anti depressivawerken
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
16
AntidepressivaIndicatie:
⟩ worden gebruikt om de symptomen van een depressie te verminderen/weg te nemen. Best combineren met ondersteunende psychotherapie.
⟩ soms ingezet bij diverse angststoornissen.
⟩ werken niet meteen na inname. Kan tot enkele weken duren voordat er een positief effect te zien is. verbetering eet en slaappatroon kan je snel zien.
⟩ De bijwerkingen kunnen echter al heel snel voorkomen.
⟩ Soorten: ⟩ Klassieke antidepressiva
⟩ Moderne antidepressiva
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
17
Antidepressiva
Bijwerking:⟩ orthostatische hypotensie
⟩ hartritmestoornissen
⟩ tricyclische antidepressiva kunnen acute dystonieën veroorzaken
⟩ SSRI’s (selectieve serotonine-heropnameremmers): vaak gastro-intestinale last bij opstart, kunnen ook extrapiramidale (EPS) bijwerkingen geven. VbCipramil (citalopram), Sipralexa (escitalopram), seroxat (Paroxetine), Serlain (Sertral ine)
⟩ SNRI’s (selectieve serotonine-en-noradrenal ine-heropnameremmers ) : Efexor-Exel (venlafaxine) en Cymbalta (Duloxetine)
⟩ Anticholinerge effecten: meer uitgesproken voor de
tr icycl ische antidepress iva (TCA): vb. Redomex (amitrypti l l ine)
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
18
Antidepressiva
Verpleegkundige aandachtspunten
⟩ Observeren van gedrag en stemming: opletten voor hypomanie, over stimuleren bij suïcidale patiënt. Plots psychose of hallucinaties
⟩ Slaap en eetpatroon (misselijkheid?)
⟩ Bloeddruk opvolgen hypotensie
⟩ Observeren EPS bij SSRI’s
⟩ Uitscheiding opvolgen: sommige AD kunnen urineretentie en obstipatie geven vb. typisch voor Redomex (amitryptiline)
⟩ Bloedname vb bij lithium preparaten
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
19
Algemeen⟩ Wees voorzichtig en alert bij het gebruik van
psychofarmaca
⟩ Redeneer klinisch vb bekijk samen met de arts of
de dosis aangepast moet worden , of het
toedieningsuur verschoven kan worden, doe dit
aan de hand van dag observaties. Vb wanneer
begint de onrust ?
⟩ Starten met lage dosis
⟩ Probeer monotherapie, geef het product de tijd
om te werken.
⟩ Bouw verantwoord af, stop niet plots
⟩ Vergeet niet dat gebruik van antipsychotica vaak
gelijk is aan chemische fixatie
⟩ Zoek naar alternatieven
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
20
psychofarmaca en verpleegkundige aandachtspunten
21
Nog vragen?
Top Related