18 DE VOLKSKRANTVRIJDAG 14 OKTOBER 2011

‘Maritieme kunstspringlevend’, koptdesitevanhetScheep-vaartmuseum in Am-sterdam. Het bewijs

voor die stelling is geleverd door eenstriptekenaar, Peter van Dongen, diegevraagdwerd een zeestuk te schilde-ren. Aanleiding voor deze wonderlij-ke opdracht was de heropening vanhet museum op 1 oktober jongstle-den. Na drie zalen vol zilte, deinendedoeken stuit de bezoeker op een drie-luikdatbescheidenafmetingenheeft,maar wel de actualiteit het museumbinnenhaalt. Het heet Africa-HollandLijn en gaat over bootvluchtelingen.‘We kennen de term uit de tijd dat

Vietnamezen hier aankwamen inbootjes’, zegt Van Dongen, ‘maar hetthema bootvluchtelingen is zo oudals de wereld.’Nieuw is echter de nauwe betrok-

kenheid van een stripmaker bij eeneerbiedwaardig instituut als hetScheepvaartmuseum. ‘Wij hadden aleerder met Van Dongen gewerkt enbewonderen zijn stripverhalen,waarin vaak maritieme elementenzijn verwerkt’, verklaart RemmeltDaalder, senior conservator pictura-lia van het museum. ‘Zijn werk past,denk ik, goedbij de beeldcultuur vanonze tijd. Dat hij niet eerder in olie-verf had gewerkt was een gok, maardie durfden wij wel aan.’Van Dongen is bepaald niet de eni-

ge stripmaker met wie instellingen‘eengok’wagen. In 2005 kreegGuidovan Driel van de gemeente Dongera-deel en Stichting Kunst en OpenbareRuimte het verzoek omeengrafischeroman over Noord-Friesland te ma-ken. Dat werd het boek Ommekaar inDokkum. Tegelijkertijd kreeg Donge-radeel een nieuw stadhuis naar eenontwerp van architect Gunnar Daan,die 26 tegeltableaus in de voorgevelliet aanbrengen. De voorstellingenop die tableaus waren afkomstig uitde strip van Guido van Driel.Eerbiedwaardigheid en strips, dat

zijn grootheden die elkaar dus nietbijten. Voor de Gravenzaal van eenander stadhuis, dat van Haarlem,ontwierp Joost Swarte enkele jarenterug een grijs, rood en groen tapijtdat in 61 pictogrammen de geschie-denis van de Noordhollandse hoofd-stad samenvat. Alle voorstellingenzijn weergegeven in antraciet, maarin het kapsel van verzetsheldin Han-nie Schaft, ook bekend als het meisjemet het rode haar, heeft Swarte rodestippen aangebracht.In 2008 werd een afgekeurde ver-

sie van het tapijt in stukken geknipten voor het goede doel in de statigeGravenzaal geveild. Het bracht12.700 euro op. En een maand gele-den onthulde de Kunsthal in Rotter-dam een muurtekening van de

Spaanse stripmaker Nacho Simal inhet kader van het project KunsthalLight, specifiek gericht op ‘modernmuralists, urban-, graffitti- en strip-kunstenaars’. Zijn tekening heet HetKraaipotlood en is aangebracht opeen hellende wand achter de glazenpui, ‘zodat hetwerk ook voor publiekbuiten te zien is en de toegangsprijsgeen barrière vormt’. Gratis kunst.Wat glazeniers en schrijnwerkers

(houtbewerkers) voor de middel-eeuwse kerken waren, zijn stripma-kers voor de culture instelling vannu. Dat heeft te maken met ambach-telijkheid, want tekenaars hebbenverstand van materie en kunnen inverschillende stielen aan de slag.Peter van Dongen ontwierp eerder

al een tegeltableauoverdeV.O.C. voorhet Haags Gemeentemuseum enwerd verleden jaar door het ministe-rie van Financiën gevraagd een ont-werp voor de Erasmus-munt te ma-ken. Hanco Kolk, bekend van stripsals Gilles de Geus en Meccano, maak-te voor kasteel Groeneveld in Baarneen wandtapijt en was daarvoor ac-tief voor het Van Gogh Museum, dathemeenzesmeter langdioramaover

Koning Arthur liet ontwerpen.Minstens zo belangrijk als die am-

bachtelijkheid is het vermogen vanstripmakers om een thema verha-lenduit tewerken: dat ligt in de aardvan hun artistieke wezen besloten.‘Exhibition architects’ Kossmann.de-jongmaken tentoonstellingsconcep-ten toegankelijk door ‘ruimtelijkeverhalen te vertellen’.Een voorbeeld van die narratieve

aanpak is het project Kerk vol verha-len: een nieuwe laag van betekenis inde Laurenskerk in Rotterdam, waarstriptekenaar Paul Bodoni vorig jaarde kapel van de Zending voorzag van12-meter hoge stripverhalen over, on-dermeer, de onthoofding vande zen-deling Hambrouck op Formosa. Destriptekenaar werd vanuit Koss-mann.dejong aangestuurd doorkunsthistorica Kathelijne Eisses.De Laurenskerk is nog steeds als

kerk in functie,maar over stripverha-len in de kapel heeft Eisses geenwan-klank vernomen. Sterker, er is al eenpaar in de echt verbonden. Maarwaarom een striptekenaar? ‘Stripszijn hier goed op hun plek’, zegt Eis-ses, ‘omdat strips ook passen in degeschiedenis van de zending. Zende-lingen namen vaak strips mee naarverre landen om aan analfabetenhunverhaal te kunnenvertellen.’ Datverhaal vertelt Bodoni nu aan ons.

Peter van Dongen neemt deelaan een symposium over Ne-derlands-Indië in strips, 19/10,Museum Bronbeek in Arnhem.

Strip verovertmuseummuur

TRENDVERHAAL STRIPS WORDEN STEEDS MONUMENTALER

Charles Esche, directeur van hetEindhovense Van Abbemuse-um ontvangt begin volgend

jaar de prestigieuze Routes PrinsesMargriet Award. Esche krijgt de prijs(25 duizend euro) van de EuropeanCultural Foundation voor zijn bijdra-ge aande ‘dialoog tussenkunst en sa-menleving’.Tegelijk werd deze week bekend

dat indeEindhovensegemeenteraadkritiek bestaat over hoe hetmuseumjuist tekortschiet om een breder pu-bliek te bedienen. In het licht van deprijs kan die kritiek niet op een on-gunstigermoment komen.Komende dinsdag zal de PvdA-frac-

tie een initiatief raadsvoorstel indie-nen. Daarin wordt het Van Abbemu-seum opgeroepen de komende jarenmeer betalende bezoekers te trek-ken. De PvdA stelt dat het museumnu te elitair en radicaal is, en ‘de wegnaarhethart vanhetpubliek is kwijt-geraakt’.

De PvdA staat in zijn kritiek overi-gens niet alleen. Ook het CDA roertzich. Die fractie dient volgende weekeen motie in, waarin het Eindhoven-semuseumwordt gevraagd ommin-stens eenmaal in de twee jaar eenblockbustertentoonstelling te orga-niseren, ter ‘verbetering vande eigenfinanciële positie’.

Esche zelf vindt de kritiek twee-slachtig. ‘Enerzijds is het ingegevendoor de naderende bezuinigingen.Alsof blockbusters winstgevend zou-den zijn.Watmaarde vraag is. Ze kos-ten enorm veel geld en een langevoorbereidingstijd. Anderzijds wor-den er vraagtekens gesteld bij onzeeigenzinnigheid om een modern, ei-gentijds en gespecialiseerd museumte zijn. Terwijl dat juist onze huidigeopdracht is vanuit de gemeente.’

Maar hoe vreemd is het dat beidegebeurtenissen – de toekenning vaneen Europese cultuurprijs en gemorin de gemeente – zo haaks op elkaarstaan? Charles Esche beleidt al lan-ger het idee dat hijmet zijnmuseumdeplaatselijke bevolking énde hoog-opgeleide kunstelite wil bedienen.Plusde ‘gedeeldebelangen inEuropaen de wereld’, zoals hij in reactie opde prijstoekenning schrijft. Hij ge-looft in een mengeling van tentoon-stellingen, lezingen en debat, waar-bij niet alleendekunst centraal staat,maarookde ‘identiteit enmissie’ vanhetmuseum zelf. Dat deed hij al van-af begin jaren negentig in Glasgowen Malmö, en sinds 2004 in Eindho-ven. En de European Cultural Foun-

dation steunt hem daarin.Kenmerkend voor die erkenning is

het taalgebruik dat de Europesestichting voor zijn laureaat gebruikt.Esche wordt geprezen voor zijn visie‘hoe individuele burgers samen kun-nen leven en hun collectieve toe-komst kunnen bepalen’. Om zijn‘voortrekkersrol inhet herdefiniërenvan centra en musea voor heden-daagse kunst als publieke ruimte’.Esche zou het zelf geschreven kun-nen hebben. Voor wie weleens bij delezingen en debatten aanwezig is ge-weest, weet dat. Het vergt doorgaansgeengeringe krachtsinspanning zijngedachten goed te volgen.

Door die brede, theoretische aspi-raties vanhet VanAbbe onderscheidthet zich van veel anderemusea inNe-derland.HetHaagseGemeentemuse-um, de Rotterdamse Kunsthal en hetGroningerMuseumwordt veelal ver-weten een populistische koers te va-ren. Met gemakkelijk verteerbare ex-posities. Grote debatten en intelli-gente geschriften over ‘individueleburgers’ en hun ‘collectieve toe-komst’ zal je in DenHaag, Rotterdamen Groningen niet tegenkomen.Maar ze trekkenwel veel publiek. Eenveelvoud van de 85 duizend bezoe-kers die het Van Abbe jaarlijks heeft.

Esche wil een eigentijds en maat-schappelijk bewust museum leiden.Daar oogsthij bewonderingmee.Dathij zich niet alleen op tentoonstellin-gen richtmaar ook debatten en sym-posia; zich niet fixeert op bezoekers-cijfersmaar oog heeft voor hetmaat-schappelijke belang. Maar of hijdaarmee de ‘dialoog tussen kunst ensamenleving’ bevordert blijft eenkwestie. Europese erkenning voorhet Eindhovense museum is gunstig– eenmorrende gemeenteraad niet.Rutger Pontzen

Directeur CharlesEsche krijgt prijsen zware kritiek

VAN ABBEMUSEUM

Nieuws

De vierde ECF Routes Prinses Mar-griet Award wordt begin volgendjaar uitgereikt aan de Engelse film-maker John Akomfrah en eveneensEngelse museumdirecteur CharlesEsche van het Van Abbemuseum.De prijs, 25 duizend euro groot, iseen initiatief van de European Cul-tural Foundation, in samenwerkingmet het ministeries van OCW en

Buitenlandse Zaken, en wordt on-dersteund door de Rabobank. Eer-dere prijswinnaars waren onder an-dere de Turkse videokunstenaarKutlug Ataman, de Zwitsere thea-termaker Stefan Kaegi en de Fransechoreograaf Jérôme Bel. Met deprijs wil de stichting de unieke rolvan kunst belichten bij ‘het over-bruggen van culturele verschillen’.

Routes Prinses Margriet Award

Charles Esche. Foto Marcel van denBergh/ de Volkskrant

Wat glazeniers en houtbewerkers voormiddeleeuwse kerkenwaren,zijn stripmakers voor culture instellingen van nu. Meest recentevoorbeeld: een drieluik dat Peter van Dongen tekende voor hetScheepvaartmuseum in Amsterdam. Door Joost Pollman

Stripwand in de Laurenskerk.Tentoonstellingsontwerp Kossmann.dejong Foto Thijs Wolzak

Tekenaars zijnambachtelijk en hebbenhet vermogen om eenthema verhalend uit te

werken

Het zeestuk Africa-Holland Lijn datPeter van Dongenin opdracht maak-te van het Scheep-vaartmuseum.