Japan is de bakermat van drie vande grootste slagwerkproducententer de wereld. Naast Tama vind jein het land de thuisbasis van Pearlen Yamaha. Tama is van deze driemerken de benjamin. Het is een echtfamiliemerk, waarvan de basis werdgelegd aan het begin van de vorigeeeuw, toen de handelsfamilie Hoshinode overstap maakte van boeken naarsimpele educatieve muziekinstrumen-ten. Pas in de jaren zestig maakte deTama Manufacturing Company heteerste drumstel, toen onder demerknaam Star. Naar deze naamwordt vandaag de dag nog steedsverwezen in de naamgeving van deverschillende series Tama drums.

De merknaam Tama werd pas in1974 geïntroduceerd. Het is de voor-naam van de grootmoeder van detoenmalige directeur van het bedrijf.Ook vandaag de dag hebben nog veelTama-medewerkers de achternaamHoshino, en ook het hoofd van hetbedrijf is een familielid. TamaManufacturing Company werd beginjaren tachtig na een reorganisatieomgedoopt in ‘Hoshino Gakki’.

Verrassend kleinDe Japanse fabriek ligt in Seto-city,iets buiten Nagoya, een van de belangrijkste steden van Japan. Het fabrieksterrein ligt tegen een hellingin een nogal heuvelachtig gebied.In de fabriek in Nagoya wordenuitsluitend de Starclassic drums ge-maakt. De nieuwe Superstar drumsworden gemaakt in China en degoedkopere series worden door eenTaiwanese onderaannemer vervaar-digd. Ook voor de fabricage van

hardware, metalen snaredrums ensommige speciale bewerkingen opde signature snaredrums van bij-voorbeeld Mike Portnoy en BillBruford maakt Tama gebruik vanonderaannemers. Alleen in deChinese fabriek wordt ook daad-werkelijk hardware gefabriceerd.

De Japanse fabriek is een verras-send klein complex waarvan jemoeilijk kunt geloven dat er zoveeldrums gemaakt worden. De gehelefabriek beslaat 4.342 vierkante meterwaarvan iets minder dan de helft voorde productie wordt gebruikt. Permaand gaan er zo’n zes- tot zeven-honderd Starclassic drumsets inge-pakt en wel de deur uit.

ZagenTama heeft de productiemethodeszoveel mogelijk gemechaniseerd. De

gedachte hierachter is dat mensen-handen nu eenmaal sneller foutenmaken dan een machine. Toch zijner binnen de fabriek nog vrij veelmensen bij het productieproces betrokken. Niet alleen voor het bedienen en controleren van machi-nes, maar ook voor die onderdelenvan het productieproces die eenmenselijk oog of echt vakmanschapvereisen.

Iedere Tama drumkit begint zijnleven als een vel dubbellaags enkruislings verlijmd houtfineer. Devellen hout worden op pallets bij defabriek binnengebracht, voorname-lijk berken en esdoorn, maar voorde Exotix-serie bijvoorbeeld ookbubinga. Nadat het hout aan eengrondige inspectie is onderworpen,wordt het op maat gezaagd.Allereerst zaagt men lange strokendie een behoorlijk stukje breder zijn

56

Tama fabrieksbezoek

Een kijkje achter de schermDe lage lonen en de

Chinese arbeidsmentaliteithebben er de afgelopenjaren voor gezorgd dat

steeds meer merken hungoedkoopste drumsets in

China laten maken. HetJapanse Tama doet het

toch net even anders, enwilde dat aan de inter-

nationale slagwerkperslaten zien. Slagwerkkrantspendeerde in een weektijd meer dan 72 uur opluchthavens en in vlieg-tuigen voor een unieke

kijk in de Tama fabriek inJapan en de splinternieuwe

fabriek in China.

tekst en foto’s Dennis Boxem

In Stant MonkVlak nadat we met onze Japanse begeleiders de meest interessante traditionele gerechten naar binnen hebben zitten werken (Wat was dit?Vissenhersenen? Aha...) valt het oor op een stevig potje instrumentale rockmuziek. Een festival? Nee, niet echt.Honderd meter verderop staan vier jongeJapanse rockers zich in het zweet te werken,midden op een gigantisch plein voor eengroepje van zo’n twintig toeschouwers. InStant Monk is een veelbelovende band uitNagoya, dat begrijpen we in ieder geval vande drie meisjes die hun demo verkopen. Degitarist springt op en over zijn versterker enmolenwiekt alsof hij Pete Townshend zelf is,de drummer doet een minutenlange solo vol gelikte fills en stokkenacro-batiek. Het Japanse publiek applaudiseert, wij kopen een demo. Nagoyakent geen verbod op straatmuziek, zelfs niet als daar versterkers en drumsaan te pas komen. Daar kunnen wij in Nederland dus nog wat van leren.

Vellen berkenhout,esdoorn en bubinga

liggen klaar om teworden verwerkt.

Op maat zagen van de vellen houtfineer

Mengen van de lijm Op maat zagen van de ruwe ketel

Aanbreng

Een vijswordt in de

cilindergeplaatst.

Lijmen van deverstevigings-randen

Schuren binnenzijde van de ketel

Stroken houtworden ineen metalencilindergeplaatst.

Bezoek Tama-fabriek 11-02-2005 13:41 Pagina 56

dan de diepte van de uiteindelijkeketels. Vervolgens wordt het houtop lengte gezaagd. Daarbij wordende uiteinden van de stroken schuinafgezaagd, zodat een soort parallello-gram ontstaat.

Het zagen gebeurt met een geavan-ceerde zaagmachine die het houtstevig op zijn plek klemt, waarna eenmesscherp zaagblad de stroken opmaat zaagt. De operator hoeft er alleenmaar voor te zorgen dat de strokentot op de millimeter nauwkeurig inde machine worden geplaatst.

Vormen en lijmenDe versgezaagde parallellogrammenzijn vervolgens klaar om tot ketelverlijmd te worden. Dat gebeurt ingrote gietijzeren cilinders, een voorelke ketelmaat. De stroken houtworden een voor een door een machine gehaald, die over het geheleoppervlak een gelijkmatige lijmlaagaanbrengt. De gebruikte lijm droogtbehoorlijk snel, dus er is maar weinigtijd om alle stroken in de metalencilinders te plaatsen.

De stroken worden in de cilinderzodanig rond elkaar gebogen dat denaad ten opzichte van de onderlig-gende naad verspringt. Dat geeft deketel meer stevigheid en zorgt er tegelijk voor dat de ketel niet snelovaal zal worden. Eventuele span-ning is tenslotte over een paar pun-ten verdeeld. De meeste ketels zijnopgebouwd uit drie stroken hout enbestaan dus uit zes laagjes (elkestrook heeft twee lagen).

Iedere strook wordt op het mo-ment dat hij in de cilinder wordt ge-bogen even aangetikt met een blokje

en een houten hamer. Dit zorgt er-voor dat de twee delen van de naadover de gehele lengte tegen elkaaraangedrukt wordt. Als alle stroken inde cilinder zitten, wordt er een grotemetalen vijs in de ketel geplaatst.Deze vijs wordt aangedraaid en druktzo van binnenuit de lagen hout naarbuiten. Dit geheel wordt zo’n vijftienminuten met rust gelaten waarna delijm voldoende is gehard.

Inkorten en schurenOp een speciale zaagmachine wordter vervolgens van beide kanten vande ketel een kleine strook afgezaagd.Daarmee worden de lijmrestenverwijderd en is de ketel meteen opzijn uiteindelijke diepte. Vervolgensondergaat de ruwe ketel een aantalmechanische schuurbehandelingenaan binnen- en buitenkant. Hierbijwordt een aantal verschillende soor-ten schuurpapier gebruikt, van zeergrof tot ultrafijn.

Het inkorten en schuren van deketels gebeurt op een aantal sterk opelkaar gelijkende machines. De ketelwordt in de machine geklemd envervolgens volledig automatischgezaagd of geschuurd. Degene diede machine bedient, hoeft er alleenmaar voor te zorgen dat de ketel opde juiste manier in de machine zit.

BekledenTot dit punt is de productie van alledrums gelijk. De ketels van beklededrums, zoals de Starclassic PerformerEFX, zijn op dit punt bijna klaar omte worden bekleed. Eerst worden dedraagranden nog aan de ketels ge-

zet, en wordt een kleine kier in debuitenste laag van de ketel gefreesd,dit om ervoor te zorgen dat de be-kleding op de overlap niet naar bui-ten steekt. De bekleding wordt opmaat gesneden en daarna over degehele lengte voorzien van een laag-je lijm. Vervolgens wordt de bekle-ding met een machine om de ketelgerold en aangedrukt. Na deze be-werking zijn de beklede ketels klaarvoor boren en hardwaremontage.

Extra bewerkingenDe Starclassic Maple is als optie tebestellen met verstevigingsranden.Die worden na het schuren in deketel gelijmd. Deze randen maaktTama net als vrijwel alle merkenvan het restmateriaal van de ketels.Het lijmen en op maat maken vandeze ketels is volledig handwerk. Deverstevigingsranden worden opmaat gezaagd en met een hamertjetot op de millimeter nauwkeurig inde ketel gezet. Vervolgens moet deketel, met een aantal lijmtangen omde verstevigingsrand op zijn plek tehouden, een tijdje drogen.

Speciale series als de StarclassicExotix worden ingelegd met eenlaagje abalone. Dit uit schelpen afkomstige materiaal wordt met eenkunststof hamer in een in de ketelgefreesde gleuf aangebracht.

Lakken en logoVoor het lakwerk heeft Tama eenaantal spuitcabines ingericht. OokJapan en China doen inmiddelsaan strengere milieu-eisen, dus alleovertollige verf en verfdeeltjesworden opgevangen en op milieu-vriendelijke wijze verwerkt. Bij eenStarclassic drumset bestaat het lak-proces uit meer dan twintig stappen.Ketels worden meerdere malengelakt, gekleurd en geschuurd. Eenaantal van die lakronden wordt metde hand gedaan, andere met behulpvan een spuitrobot.

Het logo op de Starclassic Maplewordt met de hand aangebracht.Met behulp van een strijkbout entransferpapier wordt deze zoge-naamde ‘decal’ op de ketel gelijmd.Daarna wordt er als laatste eentransparante laklaag op de ketel

57

ermen in Japan en China

Japanse drummers?Raar maar waar, in een land dat onderdak biedt aan drie van de grootsteslagwerkfabrikanten ter wereld heeft bijna niemand een eigen drumkit. Ineen paar vrije uurtjes nemen onze begeleiders ons mee naar dé drum-shop van Nagoya. Via een stoffige betonnen trap komen we in Tanake’sDrumshop. Een winkeltje van nog geen honderd vierkante meter dat uitpuiltvan de stokken, vellen, snaredrums en bekkens. In een hoekje staat éénenkele drumkit: een afgetrapte Rogers met concerttoms uit eind jarenzeventig. De prijzen zijn schrikbarend hoog. Een tweedehands DW-5000pedaal kost in Japan zo’n vijftig euro meer dan we hier in de Benelux vooreen nieuwe betalen. Snaredrums beginnen bij zo’n vierhonderd euro.

>>

Aanbrengen van de abalone versieringGelakte enongelakte ketels

men van destevigings-den

Handmatigspuitwerk

Machinaal spuitwerk Fijnschuren vaneen gelakte ketel

Polijstenvan de ketel

Frezen van dedraagrand (China)

Frezen van de draagrandmet de freesrobot (Japan)

Bezoek Tama-fabriek 11-02-2005 13:42 Pagina 57

gezet die met fijn schuurpapier entwee polijstbehandelingen tot eenmooi glimmend en spiegelglad oppervlak wordt geboend.

Afwerking en hardwareDe trots van de Japanse fabriek is demachine die de draagranden aan deketel freest. Een speciaal door Tamaontworpen freescomputer leest eerstmet een camera de oppervlakte vande ketel, om daarna een tot op dehonderdste millimeter nauwkeurigedraagrand te frezen.

Als laatste worden alle gaten voorde hardware in de ketel geboord.Ook dit gebeurt volledig automa-tisch. De ketels worden op een ronde schijf geplaatst waarna eenboormachine rondom een voor eenalle gaten aanbrengt.

Montage van de hardware ge-beurt met de hand. Aan een langerij tafels is een aantal Japanse damesdruk in de weer met boutjes, span-bokken en spanranden, en na eenlaatste inspectie zijn de Starclassicdrums klaar voor verpakken en ver-zenden.

Opvallend bij de Japanse Tamafabriek is de nauwkeurigheid waar-mee al het werk wordt uitgevoerd.Het werktempo ligt niet al te hoog,maar aan ieder detail wordt aan-dacht besteed, en op echt elk puntvan het fabricageproces vindt eenuitgebreide controle plaats.

China De Chinese Tama fabriek ligt mid-den in een enorm bedrijvenpark opongeveer een uur rijden van

Guangzhou, het vroegere Canton.De fabriek is gehuisvest in eengroot, nieuw gebouw met een opper-vlakte van 6.670 vierkante meter opeen groot terrein met ruime moge-lijkheden tot uitbreiding. De fabriektelt zo’n negentig Chinese productie-medewerkers die opgeleid zijn door,en onder direct toezicht staan van‘de Japanners’. Vijf in totaal. Zijhouden toezicht op zowel fabricageals administratie.

In de Chinese fabriek wordenmaandelijks zo’n 1.500 tot 2.000drumsets gemaakt, tot nu toe allemaalvan de nieuwe Superstar-serie. Daar-naast zet de fabriek per maand ooknog eens 20.000 tot 25.000 stuks hard-ware in elkaar. Zo worden onder meerde Iron Cobra pedalen en de nieuweRoadpro hardware hier vervaardigd.

TempoHet machinepark van de Chinesefabriek is in veel opzichten gelijkaan dat van de Japanse, sommigeapparaten zijn zelfs moderner. Dewerkvloer is in China veel ruimervan opzet. De machines staan verderuit elkaar en er is veel meer opslag-ruimte. Hoewel er nog steeds heelnauwkeurig gewerkt wordt, ligt hettempo hier veel hoger. Tama wil inChina duidelijk de productietijd inkorten, en kijkt daarbij vooralnaar handelingen die in Japan op-vallend tijdrovend zijn.

Zo worden de draagranden meteen gewone freesmachine aange-bracht en niet met de ultrapreciezefreescomputer. Een ander mooivoorbeeld is de Chinese machinedie de bekleding op de bassdrum-spanranden aanbrengt. Deze drukt

de bekleding aan en snijdt tegelijker-tijd de restjes weg zodat er verdergeen enkele handeling meer nodig is.

HardwareDe productie van hardware is eenbelangrijk onderdeel van de Chinesefabriek. Al het giet- en verchroom-werk is uitbesteed aan derden, en dealdus bewerkte onderdelen komenin kratten aan op de fabriek. De assemblage gebeurt aan lange tafelswaarbij aan de ene kant van de tafelde onderdelen worden uitgepakt enaan de andere kant het voltooideproduct in de doos verdwijnt. Allehardware wordt voor het verpakkenuitvoerig getest. Zo worden alleIron Cobra pedalen in de fabriek aleen keer in elkaar gezet om te kijkenof alle onderdelen naar behorenfunctioneren.

PassieAls iets opviel tijdens beide fabrieks-bezoeken, is het wel de grote passie diede productiemedewerkers van beidefabrieken in hun werk stoppen. Zowelin Japan als China neemt iedereenzijn werk ontzettend serieus. Er wordtnauwkeurig gewerkt en gedurendehet hele productieproces is dekwaliteitscontrole enorm hoog. Ookinteressant om te zien was dat Tamavoor de productie van de Superstarbijna exact dezelfde productie-methodes gebruikt als voor de veelduurdere Starclassic Maple. �

Een test van de nieuwe Superstar-serie vind jeelders in deze Slagwerkkrant. Nog meer foto’svan de nieuwe fabriek vind je in de sectie exclu-sief online op www.slagwerkkrant.nl.

59

GuangzhouDe stad Guangzhou maakt een stormachtige ontwikkeling dooren dat is aan alles te zien. Destad krioelt van de bedrijvigheid.Het wegennet stamt uit vroegertijden en dat leidt tot enormeverkeersopstoppingen. Links enrechts schieten de brommers enscooters tussen de auto’s door.Iedere dag gaat het wel een keergruwelijk mis. Langs de wegveel winkeltjes ter grootte vaneen garagebox waar van alles tekoop is, van illegaal gekopiëerdecd’s tot levende kippen. De ver-vallen laagbouw wordt geflankeerd door splinternieuwe metershoge wolken-krabbers waarvan sommige meer dan honderd verdiepingen tellen. Hyper-moderne winkelcentra schieten als paddestoelen uit de grond. Wie hierover tien jaar terugkomt zal het niet meer herkennen.

>>

Boren van de gaten

Superstar toms klaarom verpakt te worden

Iron Cobrapedalen

worden inelkaar gezet

en getest.

Het voltalligepersoneel van deChinese Tama fabriek

Plakken van de bekleding Montage van de hardware Inpakken van de Superstars

Bezoek Tama-fabriek 11-02-2005 13:43 Pagina 59