09 januari 2019, pag. 2

Stuurman Zoe was lang onwetendEr gingen zo’n 250zeecontainers vande MCS Zoe over-boord, voordat debemanning naruim vijf uurdoorvaren onraadbespeurde. Een re-constructie.

TEKST: ELINE BOER, WILLEM BOSMAEN IRENE OVERDUINVISUALISATIE: FRÉDÉRIK RUYS

Er staat een harde noordwes-tenwind als het enorme con-tainerschip – op weg vanAntwerpen naar Bremerha-

ven – op nieuwjaarsmiddag tegenvijven de Razende Bol passeert. Opdeze zandplaat bij Texel zal later demeest westelijke container aanspoe-len, die aan de Zoe wordt gelinkt.

Langs Vlieland is het al pikkedon-ker. Daar trekt de wind aan totstormachtig (8 Beaufort) met uit-schieters die stormkracht hebben.Als de Zoe de internationale Ter-schelling-vaarroute inslaat, krijgt zedie zwiepers vol op de 400 meterlange flank.

Het water is er goed 20 meter diep.Volgens ter plaatse bekende kapi-teins moet die diepte geen probleemzijn geweest. De voor tweederde be-laden vrachtvaarder zou nog geen 13meter diep hebben gestoken.

Na zevenen die avond zwellen degolven in de vaarweg aan tot 5 me-ter. Boven Vlieland gaan ze tot 5,5meter, om acht uur meet PlatformL9 in dit gebied al zeemuren van 6meter en hoger. De wind staat nunoordnoordwest, nog steeds pal op-zij.

Vanaf daar wordt bijna een weeklater met behulp van sonar-surveil-lance een langgerekt veld gezonkencontainers gevonden. Het zijn er weltweehonderd. Sommige zitten nogals petflesjes in een tray samenge-klemd.

Zoe is de zware ijzeren dozen zo-wel aan bak- als stuurboord kwijtge-raakt. Dat gaat tot pal boven Hollumzo door, maar op de brug lijkt nie-mand zich bewust van de verliezen.Het bijna 400 meter lange schiphoudt koers en snelheid alsof erniets aan de hand is.

Rond elf uur luwt boven Schier destormachtige wind ietsje, maar degolven bij de boei in het Huibertgattussen Schier en Simonszand zijnplotseling weer 6-plus. Hier zijn –achteraf – vijf containers op de bo-dem gekarteerd.

In Duits zeewater, noordwestelijkvan Borkum, vallen – achteraf ge-

raamd – rond middernacht nog eenseens dertig van de oorspronkelijke8000 containers in de kolkende zee.

Rond die tijd ruikt de bemanningonraad. De Zoe zwenkt de steven ab-rupt meer dan 90 graden. De stuur-man gooit de kop pal in de wind enhaalt de vaart uit het schip. Het isdan tegen tweeën in de nacht.

Nog veel later, om 03.57 uur, krijgtde Kustwacht in Den Helder van deBrandaris door dat er iets speelt opDuits grondgebied. De Terschellin-ger vuurtoren heeft het opgevangenvan een Duitse verkeerspost aan deEemsmond.

Het Kustwachtcentrum beperktzich tot een notitie in het logboek.Het Havariekommando, de Duitsemaritieme rampenbestrijder, schietdoor het sein van de Eemspost wel inactie.

De Zoe vaart stapvoets naar dediepe vaarweg, die Oost-Frieslandwordt genoemd, veel verder bij deWadden vandaan. Daar ontfermt hetHavariekommando zich om zevenuur, vlak voor het ochtendgloren,definitief over het schip.

Even later spoelen op de Neder-landse eilanden de eerste containersaan. Ten burele van het Kustwacht-centrum breekt het besef door dathet incident niet puur Duits is. Om08.28 uur gaat er een eerste waar-schuwing uit via het maritiemecommunicatiesysteem NavTex.

Dat is meer dan twaalf uur nadatde eerste container in zee viel. Con-tact met de MSC Zoe is er tussen deRazende Bol en de Duitse zeegrens aldie tijd niet geweest, bevestigt deKustwacht.

Hoe kan het dat een stuurmanurenlang blind is voor ladingverlies?Arjen Mintjes, directeur van de Ma-ritieme Academie in Harlingen,schetst een situatie die het voorstel-baar maakt.

,,Het is stikdonker, het stormt, hetschip slingert, bonkende motoren,overal lawaai.’’ Controleurs naarbuiten sturen is in dit gevaarlijkeweer ondenkbaar.

De brute manoeuvre vlak na mid-dernacht acht Mintjes goed ver-klaarbaar. ,,Het eerste wat je doet alsje in de gaten krijgt dat er iets mis is,is kop in de wind, vaart minderen,stabiliseren.’’

,,Dat mag altijd en overal: noodbreekt wet. Als het besef er eerderwas geweest, had de stuurman eer-der op de route mogen en kunnensteken. Pas zodra de situatie veilig is,stuur je mannen aan dek om pools-hoogte te nemen.’’

Mintjes denkt niet dat het schipeen riskante route nam, toen zij derelatief ondiepe ‘snelweg’ op 21 kilo-meter boven de Waddeneilandenkoos in plaats van de diepwaterrou-te een eind noordelijker. ,,Het schipwas voor ongeveer tweederde bela-den, het stak niet diep, ongeveer12.80 meter.’’

De marge tot de zeebodem op 20meter diepte was ruim voldoende,stelt de schooldirecteur. ,,Het is on-aannemelijk dat het schip op de bo-dem zou zijn gebotst en daardoor inonbalans is geraakt.’’

De echte oorzaak van de averij isnog onbekend. Doordat het diepstespoor van Zoe in Nederlands water isgetrokken, hebben de Nederlandsejustitie en de Nederlandse Ongeval-lenonderzoeksraad hun kamp inBremerhaven opgeslagen.

De onderzoeken maken betrok-ken instanties huiverig om de persuitleg te geven. Rederij MSC wasdaar al karig mee. Ze liet de Leeuwar-der Courant weten niet in te gaan opvragen over de situatie aan boord,zolang het eigen onderzoek naar detoedracht niet is afgerond.

Voor deze reconstructie is gebruik ge-maakt van zegslieden, positiedata vande schepenvolgsite MarineTraffic, loca-tiegegevens van Rijkswaterstaat van ge-zonken containers, informatie van hetKustwachtcentrum in Den Helder enhet Havariekommando in Cuxhaven.

Wind en diepganggeen probleem,onderzoek is nogin volle gang

Het vrachtschip heeft op weg naar

Bremerhaven vermoedelijk over een

veel langer traject containers verloren.

Een reconstructie van uur tot uur.

Frédérik Ruys, vizualism | Leeuwarder Courant | Bronnen: EMODnet (bodemkaart), MarineTraffic (varroute)

3 januari

Zoe meert af

Gebied waar ca. 200 gezonkencontainers worden gevonden

Positie MSC Zoeop 1 januari

Zoe draait kop in de wind, vaartrichting diepe route stapvoets verder

Zoe maakt rondje, waarschijnlijkinspectie deklading

Havariekommandoneemt heft in handen

Zoe komt in diepe vaarwegrichting Wesermonding

5 containers gelokaliseerd

20 containers gelokaliseerd

Gr ning nLee war en

Al aar

D

haven

xel

DUITSLAND

NEDERLAND

17:00

23:15

01:00

01:45

04:30

13:20ar

p

19:45

21:50

ReconstructievaarrouteMSC Zoe

Aangespoelde container

VaarrouteMSC

Zoe

00:15

07:00

DUITSLAND