l

Rani;+p?»rid

Waarom het in Duitslandniet lukt met e-health

/"

l

Il

j

i

l»lI

L!?

'l

Duitsland * Innovatiq * Politiekl/,;

7?

@W

Aan de techniek ligt het niet. Toch loopt Duitsland mijlenverachter op Nederland als het gaat om e-health. De verschillendepartijen kijken niet verder dan hun eigen belangen.Doot Bertus Bouwman

Zoals het in Scandinaviö en Nederlandmet het digitaliseren van de zorg gaat, zozou Martin Staemmler het in Duitsland

ook wel willen zien. De professor medi-sche informatica aan de Fachhochschulein het Noord-Duitse Stralsund kent de

stand van zaken als geen ander. In diver-se landelijke comit6s strijdt hij voor destandaardisering van medische softwareen systemen. Daarnaast zetelt hij in deraad van advies van de landelijke bondvoor ict-managers van ziekenhuizen.We zijn nog ver weg, zegt hij. "Het is las-tig exact te duiden, maar een collega uitDenemarken schatte onlangs dat we z'o'ntien jaar op hen achterlopen. Zeker is datwe onderaan de Europese middenmootbungelen."Ondernemer Artur Steffen verhuisde

met zijn bedrijf zelfs naar Nederland omde trage digitalisering in Duitsland teontvluchten. De Berlijner stond aan dewieg van verschillende startups in de me-dische wereld die via de digitale weg hetziekenhuisbezoek voor patiönten moetenvereenvoudigen. Met GoClinic opereerthij sinds eind 2016 vanuit Nijmegenwaar hij is opgenomen in het incubator?programma Rockstart Accelerator DigitalHealth.

Dankzij die verhuizing ontwikkelt het

bedrijf zich veel sneller dan wanneer zein Berlijn waren gebleven, zegt Steffen."E-healfö in Duitsland staat in kinder-

schoenen. Doordat we naar Nijmegenzijn gekomen, hebben we een jaar voor-sprong op(4ebouwd ten opzichte van onzeconcurrenten." GoClinic won sindsdien

al enkele prijzen in Nederland en Duits-land voor hun patiöntenapp.

Te weinig belangHoe kan het dat een land dat wereldwijdeen goede naam heeft hoog te houden inde gezondheidszorg zo achterloopt? Vol-gens professor Staemmler is 6fö van degrootste remmende factoren het feit datde verschillende stakeholders te weinigbelang hebben om de digitalisering echtte stimuleren. "Dat maakt de projectendie er zijn direct al minder slagvaardig."Waar het ook steeds weer op stuk loopt,is dat elke organisatie en elke regio hetwiel zelf probeett uit te vinden, zegtSteffen. "Dat maakt het verwarrend en

zorgt ervoor dat veel projecten nooit echtlandelijk kunnen doorbreken."De oplossing hiervoor is het invoeren vannationale richtlijnen en standaardisering,vult Staemmler aan. Die komen niet van

de grond. "Niemand heeft voldoendemacht om een nationaal systeem af te

dwingen, zelfs het ministerie van Volks-gezondheid niet."Ligt het dan aan de extreme gevoeligheidbij Duitsers voor privacy dat veel gege-vens maar niet gedigitaliseerd worden?Dat argument wordt er volgens Staemm-ler vaak veel te gemakkelijk en onterechtbijgesleept. Hij denkt dat die problementechnisch zijn op te lossen.Veel eerder zijn het de ziekenhuizen zelfdie dit tegenhouden, zegt de professor."Hoe open durven ze te zijn? Als dataopenbaar worden, vrezen veel instel-lingen dat patiönten enkel nog voorbepaalde artsen zullen kiezen."Zoals zo vaak draait het niet om hetbelang van de patiänt voor wie e-healföeen uitkomst kan zijn, zegt hij. "Het gaatenkel nog om het redden van hun eigenhachje."

Uit de steentijdDe enige vorm van e-health die welwerkt in Duitsland is het digitaliserenvan bestaande papieren processen, steltStaemmler. "Maar dat is natuurlijk noglang geen echte e-healfö." Als voorbeeldnoemt hij het digitaliseren van eenmedicatieplan voor chronisch ziekenwaarbij patiänten een geprinte akte meteen QR-code meekrijgen, die door de

l

Il

I

llIl

apotheker weer kan worden ingescand.Een oplossing die doet denken aan desteentijd, vindt Staemmler. "En diewordt de komende twee jaar uitgerold."

AfgeschovenDat zelfs het ministerie niet voldoendevooruitgang kan afdwingen, blijkt uitde meest recente e-healföwet, verteltStaemmler. "Diverse verantwoorde-lijkheden worden afgeschoven naarbijvoorbeeld de ambulante zorg of depsychiatrie, terwijl e-health een sector-brede aanpak nodig heeft. Zo begin je alverkeerd." In omringende landen gaathet wel goed, ziet hij. "Bijvoorbeeld inNederland, Zweden en Oostenrijk ligttenminste een strategie."Het achterblijven van Duitsland komtook omdat men niet aan bestaandeoplossingen durft te tornen, zegt de pro-fessor. "Ik maak deze discussie al twintigjaar mee. Stakeholders beschermen huneigen belangen, of fabrikanten eisen datvooral hun manier door andere bediijvenwordt overgenomen." Dat staat vooruit-gang in de Weg; "Het is niet simpel op telossen, maar het moet kunnen. Je moeter alleen over durven te praten."Ondanks de behoudzucht leeft heus welhet besef dat er iets moet gebeuren, ziet

Artur Steffen. "Maar het wordt vervol-gens niet goed omgezet. Duitsland teltzo'n 1.900 ziekenhuizen, slechts eenhandjevol beschikt over een innovatie-manager."Dat is in Nederland wel anders, weethij sinds hij in Nijmegen werkt. "Daartref je zelfs datawetenschappers die viaanalyse van big data aan de voomitgangbijdragen."De founder van GoClinic ziet dat veelDuitse ziekenhuizen worstelen met hunkosten en daardoor geen geld over heb-ben voor innovatie. "In Nederland heefthet geholpen dat de regering 100 miljoeneuro voor digitale platforms beschikbaarstelde. In Duitsland blijft nu bij elk pro-ject de vraag wie ervoor gaat betalen.

Intrinsiek gemotiveerdNederlandse artsen en ziekenhuizen zijnintrinsiek gemotiveerd en dat ontbreektin Duitsland, merkt de ondernemer."Ziekenhuizen zijn meer bezig met hetbinnenhalen van een arts met een grotenaam, dan dat ze beseffen dat ze concur-rerend kunnen zijn door voorop te lopenin e-health."

Staemmler bevestigt dat een extrinsiekemotivatie e-health vooruit kan brengen.Hij somt een aantal voorbeelden op van

ziekenhuizen en artsen die wel stap-pen maken. "Ze zijn zelf gemotiveerd,bijvoorbeeld doordat ze delen in de winstdie dit systeem oplevert door efficiönterte werken."

Als Steffen op gesprek gaat bij Duitseziekenhuizen om te vertellen over zijnpatiöntensysteem, klinkt vaak de reactie:'mooi, maar test dit eerst maar in Neder-land. Wij gaan het risico niet lopen'.

KlantenbindingDe digitalisering in Duitsland zit muur-vast doordat de verschillende partijenelkaar in de houtgreep houden. De enigedie een verandering in gang kan zettenin Duitsland is de patiönt zelf, denktprofessor Staemmler. "Ik hoop dat deburger mondiger wordt. Het kan tochniet zo zijn dat je online kunt bankieren,maar niet je eigen patiäntendossier kuntinzien? Het zou erg helpen wanneer be-paalde ziekenhuizen als klantenbindinghun schouders onder de digitaliseringwillen zetten."

Steffen is blij in Nederland. Ziekenhui-zen zijn er meer gericht op vooruitgang,vindt hij. "In Duitsland wordt iets datcomplex dreigt te worden direct tot taboeverklaard. Nederlanders zeggen dan: weproberen het gewoon." C

30 Skipr a nr. 7-8 ö juli 2017l

ll?

nr. 7-8 # juli 2017 * sv:pr 31