1
De grond ‘doorgrond’
Presentatie: Peter Bartels
Wat hebben deze ziektebeelden met elkaar gemeen? Wat hebben deze ziektebeelden met elkaar gemeen?
2
5
Stikstofgebrek
6
Magnesiumgebrek
7
Mangaangebrek
8
Kopergebrek
3
9
IJzergebrek Back To The Roots
Wat ligt er aan ten “Grond”slag
� Na oorlog voedselschaarste
� Zo veel mogelijk produceren; intensief telen; steeds zwaardere machines
� Zo snel mogelijk groeien
� Veel bemesten – met kunstmest
� Veel beregenen – opjagen – sneller slijtage bodem
� Steeds meer ‘ziektes’ en steeds meer gewasbeschermingsmiddelen
� Achteruitgang van planten en dus kwalitatief voedsel
Planten laten groeien op “grond” van een gezonde basis?
Wat er aan vooraf ging
Welvaart – kritische bevolkingsgroepen
� Milieu krijgt steeds meer aandacht
� Overheid staat onder druk
� Nieuwe wetgeving t.b.v. milieu (residu in water)
� Meer Biologie –> Minder Chemie
� Einde gebruik middelen buiten de landbouw? (2020)
‘Back to the roots’
De ommekeer
4
� Intensieve bewerkingen (kranen – spitten – frezen etc.)
� Langere (groei) seizoenen (2015 als voorbeeld)
� Gebruik van (te) Veel kunstmest
� Gebruiken van chemische middelen wordt ingeperkt door de
overheid.
� Klimaatverandering: zwaardere buien, hittegolven
Actualiteiten vanuit de “Bodem” gedachte
Hoe gaat het nu met onze bodems en waarhebben we allemaal mee te maken?
Bedreigingen of Kansen?
Kan het anders? Het moet anders!
Inmiddels is er veel research gedaan.
Hoe groeit een plant? Wat is daarbij van belang?
Overmaat schaadt ook! Donker blad is niet heilig!
Omslag van denken!
Beregenen, bemesten en bespuiten blijken niet de 3 belangrijkstehulpmiddelen voor goede, gezonde groei en productie!
Gefundeerd te werk gaan
5
Overweging / Stelling:
Waarom zou ik een paar € euro meer uitgeven als hetzo ook wel groeit?.
Wat is dan beter?
Toevoegen van bodemverbeteraars die de structuur en textuurverbeteren?
Toevoegen van gunstige bodembacterien en plantversterkers diebodemstructuur en plantenwortels stimuleren?
Bodemleven: ‘een wereld van verschil’
� Organische Stof
� Humus / Humuszuren
� Bodem Biologie
� Structuur
� Textuur
� Voedingsstoffen / Sporenelementen
Ziektes en plagen oplossen en voorkomen vanuit de “Bodem” gedachte
Is er een gebrek aan “iets“ in de bodem?
Korte termijn:
� Goede structuur
� Constante groei – goede kwaliteit eindproduct - lageziektedruk
Lange termijn:
� Geen uitputting van de bodem
� Geen structuurbederf
� Op peil houden organische stof gehalte
� Geen last van bodempathogenen / belagers
� Aanwezigheid van juiste bodembiologie
Leeft er bij u wat er in de grond leeft ?
Voorwaarden voor een goede Bodem
1) Zuurstof 1e levensbehoefte, ook voor plant
2) Organische stof als medium om van te leven
3) Microleven voor benutting mineralen via symbiose
4) Wortelmassa, voor zo veel mogelijk opname capaciteit (buffer)
Hiermee zijn 4 grote stappen te zetten naar het grote doel:
Optimale benutting en minimale uitspoeling
Daarna pas naar behoefte: Beregenen – Bemesten - Bespuiten
Waar ‘goed’ bodemwerk beloond moet worden
Basisvoorwaarden bij het ‘opvoeden’ van de plant
6
� Textuureigenschappen (zand > klei)
� Chemische eigenschappen (pH, humus,…)
� Biologische eigenschappen (aanwezigheid bacteriën, schimmels, protozoa, nematoden, insecten, wormen,…: 25 ton/ha!!)
� Fysische eigenschappen (kluitvorming, poriënvolume en -grootte, O2, CO2, storende lagen,…)
Leeft bij u wat er in de grond leeft ?
Textuur= verhouding tussen de verschillende grootten
van de bodemdeeltjes- Grind: > 2 mm
- Zand: 2 mm – 0.05 mm ���� goede drainage, slechte sorptie
- Korrelig tussen de vingers
- Zichtbaar
- Leem: 0.05 – 0.002 mm
- Glad tussen de vingers
- Afzonderlijke korrels niet meer zichtbaar
- Klei: < 0.002 mm ���� slechtere drainage, goede sorptie
- Zeepachtig tussen de vingers
- Afzonderlijke korrels niet meer zichtbaar
- Organisch materiaal als textuurverbeteraar
23
Diversiteit aan materialen in een grond
Dus plant helpen met betere onderbouwing van ‘haar’ leven!
Betere bodemweerbaarheid door bodemkwaliteit te verbeteren.
Door de jaren daarvoor al veel handvaten gezocht en gevonden:
Myccorhizae, Bodembacterien, Biovin, Compost, Tuinturf, Zeewier,Humuszuren, Bentoniet, Basaltmeel, Cocopeat, Terra Actief,Lavagesteente, Polymeren, Kalk, Zand, etc.
Gebiologeerd door de bodem
Groeigarantie komt vanuit de bodem
7
� Bron organisch materiaal als aanvulling op humusgehalte
� Verbetering bodemstructuur
� Berging bodemvocht
� Bevatten veel mineralen:Ca, Mg, Mn, Zn, K, NH4, Fe, Cu,
� Bron van S en Micro-elementen
� Wordt omgezet naar stabiele humus…
Organische stof, voor een structurele aanpak
Organisch Plantaardig materiaal
� Verteerde organische stof
� PH-verlaging rond wortelzone
� Stimuleert de groei en activiteit van het microleven
� Betere benutting mineralen uit de grond (P)
� Betere benutting moeilijk oplosbare metalen
� Buffering van ‘zoute’ mineralen
� Buffering van ‘zware’ metalen
� Buffering van pesticiden
� Etc.
Humus, voor een structurele aanpak
Humus, De Accu van de Bodem
- niet stabiele humus of voedingshumus van groot belang voor de hoeveelheid micro-organismen in de bodem
- bij de humificatie én de mineralisatie komen belangrijke hoeveelheden plantenvoedingsstoffen vrij, vooral N, P en K.
- door haar donkere kleur werkt humus bodemopwarmend
- humus legt water en voedingsstoffen vast (zgn. sorptievermogen) om ze nadien weer af te staan (zgn. uitwisselingsvermogen)
- humus verbetert de structuur van de bodem (soort van kleefstof) en klit de bodemdeeltjes tot stabiele kruimels en kluiten samen
Koolstof: is zeer stabiel in bodem, maar breekt onherroepelijk af (1,5 – 2,5 % per jaar)
27
Humus: is van groot belang
Verzorgen van een plant is als opvoeden van een kind!
Voeden naar behoefte!
Voor te veel verwennen van een kind is nog geen ouderbeloond!
Lastige lifters vermijden door te blijven rijden met uw auto!
Constante groei is de beste bescherming!
Hoe metsel je een muur?
Grondgedachte: groei van een plant is als opvoeden kind
Metaforen ter verduidelijking
8
(volume %)
Bodem 100 %
vast 50 % holten, poriën 50 %
mineraal organisch water lucht
45 % 5 % 25 % 25 %
29
Bodem algemeen TitelWat is een goede bodembalans?
Gewicht in kg/ha
� Bacteriën 10 000 Afbraak organisch materiaal
� Fungi (schimmels) 10 000 Afbraak organisch materiaal, mycorrhizen, (ziekten)
� Algae (algen) 140 Verbruik voedingsstoffen
� Microfauna 370 Bacterie- en schimmeleters
� Nematoden (aaltjes) 50 Diverse voedingsbronnen
� Acari (mijten) 4 Veelal schimmeletend
� Collembola (springstaarten) 6 Veelal schimmeletend
� Arthropoda (vnl. insecten) 17 Diverse voedingsbronnen
� Gastropoda (slakken) 40
� Aardwormen 4000 Saprovoor = Organisme wat leeft van dood organisch materiaal
microbiovoor = organismen die leven van bacterien en schimmels
31
Bodembiologie (in kg/ha)
Gehydroliseerde
kaaswei
Ligno
Cellulose
Zeoliet
Huminezuren
Gefermenteerd
plantaardig materiaal
Structuur
CECBufferen capaciteit
ontgifting
Glucose, Aminozuren,
Peptiden, Vitaminen und Kunstmeststoffen
Lactobacillus
Bacterien
C-vormen
Voedingstoffen voor mineraliserende
elementen
N-vormen P, K , Ca, Mg…
Bodem
Voedzame, door
Microörganismendirect
assimileerbare
Elementen
Stimuleert de
biologische
activiteit
Koolstof
Huminezuren
Fysische und chemische
Eigenschappen
Biologische Eigenschappen Bodemrijkdom
Wat is een goede bodembalans?
9
Organisch gebonden N moet worden omgezet in anorganische N
▼
Bacteriën en schimmels zorgen voor chemische afbraak
▼
Bodemdieren begrazen de microben
▼
Deel van de N blijft in biomassa bodemorganismen
Deel van de N komt vrij voor opname van de plant
33
BodembiologieHoe werkt het “natuurlijk” systeem
De plant betaalt belasting? Wat zijn direct de Voordelen t.o.v. wanneer niet?
10
Bemesting =
1. het aanbrengen van deze elementen:
- in voldoende hoeveelheden
- in de juiste verhoudingen
2. rekening houdende met:
- de bodem
- de planteisen
37
Bemesting algemeen
2. Wet van afnemende groei: hoe meer wij mesten ���� hoe beter de groei ���� optimum ���� hoe meer wij mesten hoe slechter de groei
3. Wet van restitutie: teruggeven aan de bodem wat er door de planten wordt aan onttrokken (en afgevoerd via bv. maaisel)
38
Bemesting algemeen
� Bemesting = spinnenweb = vrij moeilijke materie
→Wetten:
1. Wet van minimum: groei wordt bepaald door dat element dat
minimaal aanwezig is (Justin von Liebich)
39
Bemesting algemeen
De 6 hoofdelementen
in de klassieke bemesting:
Nederlandse naam Chemische benaming Symbool
Stikstof Nitrogenium N
Fosfor Phosphor P
Potas of kalium Kalium K
Zwavel Sulphur S
Kalk Calcium Ca
Magnesium Magnesium Mg
40
Bemesting algemeen
11
De 6 essentiële sporenelementen
in de klassieke bemesting:
Nederlandse naam Chemische benaming Symbool
IJzer Ferrum Fe
Mangaan Mangaan Mn
Koper Cuprum Cu
Boor Borium B
Zink Zink Zn
Molybdeen Molybdenium Mo
41
Bemesting algemeen
� Indien problemen: meestal sterk beïnvloed:� door de pH (vooral een té hoge pH)
� door antagonismen (synergismen)
� 6 sporenelementen, maar 3 daarvan zijn van belang:� IJzer:
• Jongste bladeren ontkleuren naar oranje, geel of wit
• Nervatuur blijft meestal groen, de rest ontkleurt volledig
• Kansen op verbrandingen
� Mangaan• Ontkleuringen van de jongste bladeren, later ook de oudere
• Kerstboompatroon
• Groene nervatuur
� Koper• Afstervende eindknoppen
• Heksenbezems
• Komt vaker voor dan gedacht
42
Sporenelementen
43
P
N
K
Cu
Mo
Mg
Ca
Mn
Zn
Fe
BAntagonisme
Synergisme
Antagonismen en synergisme
Algemeen worden 2 vormen van bekalkingen onderscheiden:
� een onderhoudsbekalking: bemonsterde perceel zit nog wel binnen de pH-streefzone, maar men voert de pH terug naar de bovengrens van deze streefzone (en is het perceel geschikt voor kalkminnende plantensoorten);
� een herstelbekalking: hierbij is het perceel zuurder geworden dan
de streefzone aangeeft en gaat de geadviseerde bekalking de pH terugvoeren naar de bovengrens van de streefzone (en is het perceel geschikt voor kalkminnende plantensoorten).
44
Bekalking
12
� pH = maat voor de zuurtegraad van de bodem
� pH = hoeveel vrije H+-ionen in de bodem aanwezig zijn
� De pH-schaal loopt van 1 (= zeer zuur) tot 14 (= zeer basisch of alkalisch)
� Let wel op:
� voor het misverstand dat pH = zuurtegraad!!
� de pH is een logaritmische functie!!!!
45
pH
� 1 eenheid fosfor = 1 kg P2O5/ha
� 1 eenheid kalium = 1 kg K2O/ha
� 1 eenheid magnesium = 1 kg MgO/ha
� En kalk???
46
Het begrip eenheid
1 eenheid kalk = 1 kg CaO/ha
= 1 zuurbindende waarde (zbw)
= 1 neutraliserende waarde (nw)
47
Het begrip eenheid
� Een te hoge pH:
� Bemoeilijkt de opname van fosfor en van de meeste sporenelementen zoals ijzer, mangaan, koper, zink en boor
� versnelde afbraak van de humusfractie.
� Een te lage pH:
� kansen op toxische verschijnselen voor zware metalen zoals kobalt, nikkel, chroom, cadmium, aluminium, selenium, ...
� kansen op kalk- en (mogelijk) molybdeengebrek
� de structuur van een bodem en het microbiële leven er ernstig op achteruit > kans op ophoping organisch materiaal
� enkele hoofdelementen zoals kalium, fosfor en stikstof worden moeilijk opgenomen
48
pH en de gevolgen
13
De pH
Té lage pH Té hoge pHHoofdelementenStikstof Kans op gebrek Kans op gebrek
Fosfor Kans op gebrek Kans op gebrek
Kalium Kans op gebrek Kans op gebrekMagnesium Kans op gebrek Kans op gebrek
Calcium Kans op gebrek -
Zwavel Kans op gebrek Kans op gebrek
SporenelementenIJzer (Kans op overmaat) Kans op gebrek
Mangaan Kans op overmaat Kans op gebrek
Boor Kans op gebrek Kans op gebrekZink Kans op overmaat Kans op gebrek
Koper Kans op gebrek Kans op gebrekMolybdeen Kans op gebrek Kans op overmaatAluminium Kans op overmaat -
49
pH en de gevolgen
pHKCl-streefzones
kalkneutraal kalkminnend zuurminnend
Fijn zand 5,2 - 5,7 5,7 – 6,2 4,7 – 5,2
Grof zand 5,2 - 5,7 5,7 – 6,2 4,7 – 5,2
Lemig zand 5,4 - 5,8 5,8 – 6,3 4,8 – 5,4
Lichte zandleem 5,7 - 6,1 6,1 – 6,6 5,2 – 5,7
Zandleem 6,1 - 6,5 6,5 – 7,0 5,5 – 6,1
Lichte leem 6,3 - 6,9 6,9 – 7,3 5,8 – 6,3
Leem 6,6 - 7,1 7,1 – 7,5 6,1 – 6,6
Lichte klei 7,0 - 7,5 7,5 – 7.9 6,5 – 7,0
Klei 7,1 - 7,6 7,6 – 8,0 6,5 – 7,1
50
pHKCI (vollegrond)
Plantversterkers,
altijd en overal inzetbaar zonder dat deze
schade veroorzaken, in welke zin dan ook.
Afsluitend,
� Meer bodemleven/activiteit
� Betere structuur van bodem op korte en lange termijn
� Betere wortelontwikkeling: meer wortels - meer opname
• Meer groeigarantie: door buffering
Plantversterkers, voor een structurele aanpak
Gevolgen door gebruik plantversterkers
14
�Gezonder gewas door constantere groei
• Betere kwaliteit van het gewas
• Beter, sterker, houdbaarder eindproduct
• Minder onkruiddruk door minder bijmesten in de tuin
• Minder schoffelen i.v.m. minder onkruiddruk, dus minder
wortelschade
Plantversterkers, voor een structurele aanpak
Gevolgen gebruik plantversterkers
Baat het niet, ….het schaadt ook zeker niet.
Er is geen weerstand meer tegen biologische middelen.
Maar Plantversterken is geen vies woord’!
Mits benaderd vanuit grondgedachte!
Verdiepen in bodemleven vraagt veel energie,
Maar geeft uiteindelijk veel meer energie.
Ook voor u en alles om u heen.
Plantversterken door Bodemverbetering
Plantversterken is geen ‘vies’ woord meer!
Bedankt voor uw aandacht !
De Uitdaging: De Bodem Doorgrond, voor een structurele aanpak!
We gaan dus niet meer alleen plantje voeden maar ook
Bodem voeden!Vragen ?
Top Related