Richtlijn Overgewicht JGZ
J.Kist-van Holthe, C.Renders, M.L’Hoir, A.Bulk-Bunschoten, T.Kuijpers, M.van de Veer, M.Beltman, E.Timmermans,
R.HiraSing2012 korte versie
InhoudOvergewicht bij kinderen
• prevalentie• oorzaken• gevolgen
Systematisch literatuur overzicht • risicofactoren, preventie en interventie
Richtlijn overgewicht JGZ
0
5
10
15
20
25
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
Leeftijd (jaren)
Perc
enta
ge o
verg
ewic
ht (
%)
Overgewicht 2010
Overgewicht 1997
Overgewicht 1980
Prevalentie overgewicht jongens
Prevalentie overgewicht bij meisjes (NL)
0
5
10
15
20
25
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
Leeftijd (jaren)
Per
cent
age
over
gew
icht
(%
)
Overgewicht 2010
Overgewicht 1997
Overgewicht 1980
Prevalentie overgewicht meisjes
1980%
1997%
2010%
Nederlands 5,1 9,4 13,3
Turks 23,4 32,5
Marokkaans 15,8 25,2
TNO, 2010, Schönbeck, PloS one 2011
Prevalentie overgewicht jongens
Oorzaken overgewicht
< 2% obesitas onderliggende medische oorzaak
• vertraagde lengtegroei • vertraagde psychomotore ontwikkeling• dysmorfiën
Gevolgen overgewicht - obesitas
• Psychosociale problemen (pesten, depressie)• Gewrichtsproblemen• Hypertensie• Diabetes type 2• Leververvetting• Hart- en vaatziekten
Diabetes mellitus type 2
Toenemend aantal kinderen met diabetes type 2 • Nederland > 2,4% van alle kinderen met diabetes• Verenigde Staten 3% 1995• Verenigde Staten recent sommige klinieken 50%
Rotteveel, Eur J Endocrinol 2007. Fagot-Campagna, J Pediatr Endocrinol Metab
2000, Hanon, Pediatrics 2005
Hypertensie
Bogalusa Heart Study, VS
Houston, VS Canada Portugal
n 1.150 5.000 675 1618
leeftijd (jaar) 5-17 10-19 7-14 5-18
normaal (%) 2-5 2,6 4 8
overgewicht (%)
7 4 13 14
obesitas (%) 11-22 11 19 23
Freedman, 1999
Sorof, 2004 Salvatori, 2008
Maldonado, 2009
Risicofactoren voor overgewicht
perinatale factoren zwangerschapsdiabetes moeder
roken tijdens zwangerschap
laag geboortegewicht snelle inhaalgroei
hoog geboortegewicht
biologische factoren
snelle toename gewicht
vroege puberteit
depressiviteit
socio-demografische factoren
lage sociaal economische positie
etniciteit (Turks, Marokkaans)
omgevingsfactoren en gedrag
ouders met overgewicht / obesitas
weinig bewegen
fastfood
genetische factoren genetische aanleg
Risicofactoren voor overgewicht
Beschermende factoren tegen overgewicht
perinatale factoren borstvoeding
omgevingsfactoren veel bewegen, buitenspelen
voldoende plaats om buiten te spelen
Inconsistente (veel belovende) factoren bij overgewicht
totale hoeveelheid en soort vetten in de voeding
ontbijt overslaan
snoepen en snacken
gezoete dranken
televisie kijken
kinderdagverblijf
korte slaapduur
Preventie overgewicht
5 systematische reviews:• Schoolprogramma’s• Soms gecombineerde leefstijl interventies• Uitkomsten niet consistent
Doak Obes Rev 2006, Brown Obes Rev 2009, Harris CMAJ 2009, Kropski Obesity 2008,
Zenzen J Pediatr Health Care 2009
Vroeg signaleren is belangrijk
Systematische review gewicht > P97 op leeftijd 5-6 maanden en 2-4 jaar snelle (> 0,67 SDS) gewichtstoename 0-2 jaar hoog lichaamsgewicht 5-13 jaar
Stocks, 2011 Obes Rev
Interventie overgewicht
Overgewicht : geen studies Obesitas systematische review
Gecombineerde leefstijl interventies(voeding, lichamelijke activiteit en gedrag)
Community based en gezins programma’s effectiever dan schoolprogramma’s
Oude Littikhuis, Cochrane Database Syst Rev 2009
Interventie overgewicht JGZ tot nu toe
Overbruggingsplan 2005, practice-based BOFT elementen
Gerandomiseerde studie kinderen van 5 jaar (ErasmusMC):kleine significante verbetering van de BMI
Veldhuis BMC Public Health 2009; van Grieken ZonMw 2012
Richtlijn Overgewicht JGZ in de praktijk
Richtlijn overgewicht
Preventie
Stimuleren Borstvoeding
Kinderen 0-1 jaar: preventie
• borstvoeding (≥ 6 maanden) • naast borstvoeding, geen extra kunstvoeding• indien kunstvoeding, geen extra schepjes melkpoeder• geen vaste voeding voor 4 maanden • geen zoete bijvoeding of papjes• bewegen in buikligging onder supervisie (slapen in
rugligging!)• kinderen niet te lang (≤ 15 min.) in wipstoel
Preventie adviezen voor alle leeftijden
• van jongs af aan stimuleren voldoende bewegen en buiten te spelen
• zo min mogelijk gezoete dranken• fastfood en tussendoortjes beperken• niet belonen of straffen met voeding • eten op vaste tijden en elke dag ontbijten • beperken van televisie kijken / computer gebruik (-
slaapkamer)
Kinderen 0-1 jaar: signaleren en interventie
?
Kinderen 1-2 jaar: signaleren en verwijzen
gewicht en lengte metenin groeidiagram zetten
gewicht naar lengte < 1 SDSgeen overgewicht
gewicht naar lengte 1-2 SDSovergewicht gewicht naar lengte ≥ 2 SDS
obesitas
advisering leefstijl:gezonde voedingmeer bewegen
verwijzen naarhuisarts / kinderarts
na 3-6 maanden contact
reguliere zorg
Kinderen 2-19 jaar: signaleren en verwijzen
gewicht en lengte meten
BMI berekenen
geen overgewichtovergewicht
bloeddruk meten ≥ 5 jaar
obesitas
bloeddruk normaal
behandelplan
verwijzen naarhuisarts / kinderarts
na 3-6 maanden contact
bloeddruk verhoogdbloeddruk herhalen
indien weer verhoogdreguliere zorg
Kinderen 2-19 jaar: Overbruggingsplan
1ste consult op indicatie anamnese en lichamelijk onderzoek
bespreken gevolgen overgewichtveranderplan (BOFT) op maat opstellen
2de consult ≤ 8 wekengewicht, lengte, middelomtrek (≥12 j), BMI
motiverensuccessen en belemmeringen bespreken
voldoende effectcontact na 1 jaar afspreken
onvoldoende effectbijstellen veranderplan
3de consult ≤ 8 wekenvoldoende effect
contact na 1 jaar afspreken
3de consult ≤ 8 wekenonvoldoende effect
overgewichtlokaal gecombineerd leefstijl programma
en / of verwijzen huisarts
obesitasverwijzen naar huisarts / kinderarts
na 3-6 maanden contact
Overbruggingsplan
Gecombineerde aanpak leefstijl waarbij ouders betrokken zijn
BOFT- meer Buiten spelen en Bewegen (min. 1 u /dag)
Overbruggingsplan
Gecombineerde aanpak leefstijl waarbij ouders betrokken zijn
BOFT- meer Buiten spelen en Bewegen (min. 1 u /dag)- elke dag Ontbijten / Opvoedingsondersteuning
Overbruggingsplan
Gecombineerde aanpak leefstijl waarbij ouders betrokken zijn
BOFT- meer Buiten spelen en Bewegen (min. 1 u /dag)- elke dag Ontbijten / Opvoedingsondersteuning- beperk gezoete (Fris)dranken / Fastfood
Overbruggingsplan
Gecombineerde aanpak leefstijl waarbij ouders betrokken zijn
BOFT- meer Buiten spelen en Bewegen (min. 1 u /dag)- elke dag Ontbijten / Opvoedingsondersteuning- beperk gezoete (Fris)dranken / Fastfood - minder Televisie / (spel)computer (max. 2 u / dag)
www.overgewicht.org
Veranderingen t.o.v. de huidige werkwijze
• Preventie overgewicht vanaf de geboorte
• Jonger overgewicht signaleren • Bloeddrukmeten vanaf 5 jaar
04-05-23
Registratie
DD / BDSWijzigingsvoorstel toevoegen aan BDS dd 13-3-2012:
• Middelomtrek• Bloeddruk met referentiewaarden• Begeleiden overgewicht
04-05-23
Randvoorwaarden
•(motiverende) gespreksvoering
•Samenwerking met huisarts, kinderarts, diëtist etc.
•Integrale aanpak school, wijk, gemeente etc.
04-05-23
Vragen en discussie
04-05-23
donderdag 4 mei 2023Presentatie-titel | Wijzig deze tekst onder 'Beeld'>'Koptekst en voettekst' |
Top Related