Talen
Pages
Wettelijk
Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten
Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam
Pro Persona GGZ
Dr. Michel Reinders GGZinGeest
DSM IV
- somatisatie stoornis,
- somatoforme stoornis NAO,
- ongedifferentieerde somatoforme stoornis en
- pijnstoornis
DSM 5
- Somatic symptom disorder.
Van DSM IV naar DSM 5
1. Er zijn lichamelijke klachten
2. De patiënt heeft moeite om met lichamelijke
klachten om te gaan.
3. Dat duurt langer dan zes maanden.
Somatic symptom disorder
1. Eén of meer lichamelijke klachten waar de betrokkene onder lijdt, of die het dagelijks leven in significante mate verstoren.
2. Excessieve gedachten, gevoelens of gedragingen samenhangend met de lichamelijke klachten of de hiermee gepaard gaande zorgen over de gezondheid, tot uiting komend in minstens één van de volgende kenmerken:
1. Disproportionele en persisterende gedachten over de ernst van de klachten 2. Een persisterende hoge mate van ongerustheid of angst over de gezondheid of de
klachten 3. Het excessief veel tijd en energie besteden aan deze klachten of over de gezondheid.
3. Niet elke afzonderlijke lichamelijke klacht hoeft steeds aanwezig te zijn, maar
het hebben van klachten op zich is wel persisterend ( meestal langer dan zes maanden)
Somatic Symptom Disorder
Geen onderscheid tussen begrepen en onbegrepen klachten.
brug tussen behavioural medicine en SOLK
Verschuiving van oorzaak van de klacht naar de impact van de klacht.
Ziekte als life event, leren omgaan met de gevolgen van de klacht.
Wat is er veranderd?
De DSM 5 kijkt alleen naar het ongemak en psychische problemen die een fysieke klacht met zich meebrengt.
Houdt er geen rekening mee dat een disfunctionele manier van omgaan met de fysieke klacht deze kan verergeren.
Tekortkoming
Twee reviews uit de Cochrane libery:
Van Dessel et al. (2014): Gedragstherapie lijkt te helpen bij somatoforme stoornissen
en somatisch onverklaarde klachten.
Thomas & Page (2007): Diverse gedragstherapeutische interventies zijn effectief bij
de behandeling van hypochondrie.
Wetenschappelijke verantwoording van het protocol
voorlichting,
cognitieve therapie,
het stoppen van vermijding (exposure),
stoppen van controles en rituelen (exposure responspreventie),
probleemoplossende vaardigheden,
het bevorderen van sociale steun,
stressmanagement,
traumabehandeling,
leefstijl interventies,
ontspanningsoefeningen.
Wat voor gedragstherapie?
vermindering van emotionele klachten,
vermindering van fysieke klachten,
verbetering van de kwaliteit van leven,
verbetering op het gebied van sociaal functioneren,
verminderde medische consumptie
Waarop werkt het? Outcome maten.
Sessie 1: breng de klachten in kaart. Anamnese volgens gevolgenmodel, inventarisatie van de coping. Sessie 2: wat gaan we behandelen? presenteren van het cognitieve gedragsmatig model behandel rationale en psycho-educatie Sessie 3 Start cognitieve therapie. Start cognitieve therapie, uitleg cognitieve gedragstherapie. Sessie 4. Relativeren en uitdagen. oefenen cognitieve therapie Sessie 5. Experimenten en een hiërarchie. oefenen cognitieve therapie inventarisatie vermijdingsgedrag/zelfbescherming Sessie 6: Stoppen met de vermijding en de controles. opheffen vermijdingsgedrag, exposure oefeningen en responspreventie
Opbouw protocol somatisatie Visser & Reinders, 2015
Sessie 7. Blootstellen en nalaten.
opheffen vermijdingsgedrag, exposure oefeningen en responspreventie
Sessie 8. Blootstellen en nalaten.
opheffen vermijdingsgedrag, exposure oefeningen en responspreventie
Sessie 9: Vaardigheden in het omgaan met klachten
oefenen met coping
Sessie 10: Vaardigheden in het omgaan met klachten
oefenen met coping
Sessie 11: Zorgen voor jezelf
oefenen met coping
Huiswerk: leerpunten
Sessie 12: Evaluatie: Hoe blijf ik op de rails?
Recapitulatie leerpunten uit de therapie / terugvalplan
Afsluiting en brief aan de huisarts
Protocol vervolg
Behandelcontract
In kaart brengen van de problematiek
Gevolgenmodel
Gevolgenmodel Van Rood et al., 2011
Klacht
Betekenis van de klacht
Cognitieve en emotionele
gevolgen
Gedrags-matige
gevolgen
Lichamelijke gevolgen
Sociale gevolgen
Cognitief gedragsmatig model (Salkovskis, 1994; Visser & Reinders, 2011)
Lichamelijk verschijnsel
vermijdings- fysiologische selectieve (catastrofale)
gedrag arousal perceptie interpretaties
negatieve emoties
of angst
Casus Klaas.
Wat zijn behandeltargets?
Filmpje uitvragen en verbanden leggen tussen klachtgebieden en gedrag en denken.
Vaststellen behandeldoelen en holistische theorie
Gedachten die veel spanning oproepen bij Klaas:
-> Ik ben niet in staat mijn vriendin bij te staan bij de
bevalling.
-> Ik verlies mijn werk.
-> Ik word nooit meer beter.
Filmpje: meta-cognitieve benadering: afleiding is beter dan
piekeren
Cognitieve therapie
Vermijding: exposure
Geruststelling: responspreventie
Controleren: responspreventie
Filmpje: Stoppen met vragen om geruststelling
Exposure en responspreventie
Uw eigen opdrachten om dingen te doen of te laten
Moeilijkheidsgraad
van 0-100
Geen geruststelling meer vragen aan mijn vriendin (als ik het wel
doe geeft zij een standaard antwoord)
80
Buiten geen zonnebril dragen als de zon niet schijnt 70
Niet iedere week naar de huisarts gaan voor geruststelling (is
met de huisarts besproken)
70
Binnen geen zonnebril dragen 50
Een wandeling maken van een half uur overdag 40
Een wandeling maken van een kwartier ’s avonds (weinig licht) 30
Voorbeeld van het stappenplan van Klaas:
Filmpje: stapsgewijs uitbreiden van activiteiten.
Activeren
Leren omgaan met de klachten:
-> filmpje: oplossingen bedenken en leren hulpvragen
Coping
1. Hulp vragen 2. Emotionele steun vragen 3. Grenzen stellen 4. Dingen naast je neerleggen 5. Omgaan met onzekerheid 6. Jezelf belangrijk genoeg vinden. 7. Loslaten van het verleden. 8. Steunende gedachten 9. Andere punten waarmee je moeilijk kan omgaan. …. Tot slot: kies uit de lijst de drie punten die voor u het belangrijkst zijn. …..
Copinglijst
Opdrachten blijken te moeilijk te zijn
Te hoge verwachtingen van opdrachten
Te snel succes verwachten
Te snel opgeven
Niet rekenen op terugval
Het mag niet mislukken
Het mag geen moeite kosten
De lichamelijke klachten worden niet minder
Terugval
Terugval preventieplan
Onderzoek consultation letter
Brief aan huisarts en patiënt
Afsluiting met brief aan huisarts
Het starten van een behandeling enkel en alleen omdat er lichamelijke klachten zijn.
-> formuleer duidelijke targets, - factoren die van invloed zijn op de klachten,
- het gevolg zijn van de klachten (angst, depressie, maar ook disfunctionele cognities)
- of het lastig maken om met de klachten om te gaan (vaardigheidstekorten, persoonlijkheidsfactoren.
Valkuilen
Gebrek aan consensus over de doelen van de behandeling.
-> Neem de tijd om het samen eens te worden over de behandeldoelen.
valkuilen
Harder lopen dan de patiënt.
-> Het gaat er om dat de patiënt de verbanden ziet tussen zijn gedrag en gedachten en de lichamelijke klachten.
Valkuilen
Vragen?
Voor meer informatie
Top Related