5/14/2018 NRC Handelsblad Interview 17 Februari 2012 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/nrc-handelsblad-interview-17-februari-2012 1/1

 

Aartsbisschop Wim Eijk: „Let wel: de meest vrijzinnige kerken verliezen het snelst hun leden.” Foto Eric Brinkhorst

‘God zegent geen wegvan compromissen’Wim Eijk wordt morgen tot kardinaal ‘gecreëerd’

Morgen wordt Wim Eijk

kardinaal. Hij geldt als een

conservatieve saneerder. Van

vrijzinnigheid wil Eijk niets

weten. „We moeten op de weg

van de waarheid blijven.”

Door onze correspondentEnzo van Steenbergen

Utrecht. Een naambordje ont-breekt op de gevel van het aartsbis-schoppelijk paleis op de Maliebaanin Utrecht. Normaal hangt hier hetwapen van de aartsbisschop, maardat wordt nu aangepast wegens de‘creatie

’van Wim Eijk tot kardinaal,morgen in Rome. Van buiten een

normaal gebouw, van binnen een pa-leis. Marmeren trappenhuizen,christelijke kunst, rode vloerkledenwaar voeten in wegzakken, antiekehouten meubels. Een secretaressevan het bisdom zegt dat het gebouw„ademt hoe de kerk vroeger was”.

Dat zal aartsbisschop Eijk (1953)bevallen. De zoon van een doopsge-zinde vader en katholieke moederheeft er al een lange carrière in deRooms-Katholieke Kerk op zitten.Hij werd opgeleid aan onder anderetwee van de Pauselijke Universitei-ten in Rome en kent de Duitse pausBenedictusXVI persoonlijk. Ze spre-ken Duits met elkaar. Eijk werd na

zijn opleiding diaken en priester inLimburg en in 1999 bisschop vanGroningen. Twee jaar later krijgtEijk een hersenbloeding, maar eenrem op zijn carrière is het niet. Dehoogste Nederlandse kerkelijkefunctie krijgt Eijk in 2007: aartsbis-schop van Utrecht.

Eijk maakte zich niet bij iedereenin het bisdom populair. Hij ontsloegtweederde van de medewerkers ensloot de Utrechtse priesteropleidinghet Ariënsconvict omdat er geengeld meer voor was. Een toenade-ringspoging van de vrijzinnige Ma-riënburgvereniging  – tweeduizendleden  – tot de traditionele Bisschop-penconferentie om tot extra overlegte komen, werd afgewezen. Namens

de bisschoppen schreef Eijk „geentoegevoegde waarde” te zien in eenextra pastoraal beraad. April vorig

  jaar schreven de voorzitter van hetContact Rooms-Katholieken, me-vrouw Stienstra, en de oud-voorzit-ter van de Vereniging van LatijnseLiturgie, mevrouw Schruer, eenbrief aan de paus met de vraag Eijkop de vingers te tikken vanwege zijn„eigengereid en onchristelijke” op-treden.

 Is conservatief een typering die u past? „Het is een etiket. Iksta voor een tra-ditionele katholieke kerk met eenonveranderlijke leer. De kerk moetduidelijk zijn. Abortus bijvoorbeeld.In de tweeduizend jaar dat de kerk

nu bestaat, heeft de maatschappijsteeds anders gedacht over abortus.De Kerk niet: wij hebben respect voorhet menselijk leven en wijzen abor-t us af. De e ne ke er wordt d at i n d emaatschappij gezien als conservatief,de andere keer als progressief. Wezijn een leidraad.”

Onlangs was er onrust in Brabant,toen hulpbisschop Mutsaerts een  priester steunde die weigerde een mante begravenop wie euthanasiewas ge-  pleegd. De bisschoppen maakten ver-volgens in een uitgevaardigd docu-ment nog eens stelligde regels bekend rond euthanasie en suïcide.„Onze boodschap moet coherentzijn, moet samenhangen. Als wij delaatste sacramenten toedienen aaniemand die hetvoor nemen heeft omdoor euthanasie zijn leven te beëin-digen, zouden we het signaal afge-ven dat we het ermee eens zoudenzijn. Dangaan we in tegen onze uit-gangspunten.”

Veelzaken werdenlange tijd gedoogd, zoals pastoraal werkers die in plaatsvan de priester bidden en preken tij-dens de eucharistieviering. Of een  groot deel van de liederen van HuubOosterhuis, die nu uit de liturgie zijn g e s ch r a p t .„De laatste tien jaar zijn er diversedocumenten van Rome uitgegaan,waarin is aangedrongen om liturgi-sche voorschriften te handhaven. Datis een oproep die we niet laten lig-gen. Kijk, bepaalde dingen hebbenaltijd gegolden. Als mensen op eengegevenmoment van die richtlijnengaan afwijken,roepen we die in her-innering.”

 Rome trekt de teugels aan? „In zekere zin is dat zo.”

 Bent ubang dat vrijzinnige rooms-ka-tholieken op deze manier de kerk derug toekeren? „Ik zou zeggen:draai het om. Als wegeen duidelijkheid verschaffen, lo-pen we het risico dat de kennis van deinhoud van het katholieke geloof –zelfs bij leden van de kerk – op deachtergrond zou raken. Dat is pasecht een grote bedreiging. Dat magnooit gebeuren. Dan zijn we onzetaak als bisschoppen niet waard. Datmoet onze eerste zorg zijn.”

  De vrijzinnige Mariënburgvereniging  zegt: zo breng je de kerk terug tot een

kleine groep strenggelovigen.„Dat een aantal mensen verlorengaat, dat iseen feit. Daar kunje nietomheen. Hetis te betreuren datdezemensende waarheid nietmeer zien.Maar let wel: de meest vrijzinnigekerken verliezen het snelst hun le-den. Parochiesdie vitaal zijnen gaanoverleven hebben een duidelijk ka-tholieke verkondiging. Kortom: eenduidelijke lijn.”

  Is de kerk dan nog relevant in de sa-menleving? „Het isde grote keuze waar wevoorstaan. Groot zijn en invloed hebbenop de maatschappij, of principieelmaarniet relevant.Ik zeg:als jecom-promissen sluit in het evangelie, ga

  je een weg die God niet zegent. Wemoeten op de weg van de waarheidblijven. Die moeten we vastberadengaan.”

  Dat is een weg vol scherpe discussiemet de maatschappij. Over homosek- sualiteit, over abortus.

„Dat moet je aanvaarden als christen.Elke christen zou in deze maatschap-pij voor zijn geloof moeten uitko-men. Je krijgt dan tegenspraak of mot. Maar men moet wat durveninhet leven. Wij wijzen homoseksuali-teit en abortus af op Bijbelse gron-den. Dat is ons uitgangspunt. Datzou elke christen moeten uitdra-gen.”

U gaat qua leer en bezuinigingen zover dat verschillende kopstukken vande Nederlandse kerk de paus hebben gevraagd u te berispen.„Ik moet zeggen: wat dat betreftworden mensen al heel snel tot kop-

stuk gepromoveerd. In mijn ogenzijn dat geen kopstukken.”

Ook kardinaal Simonis zou in Romehebben gevraagd uw kardinaalsbe-noeming tegen te houden.„Datheeft een keer in een krant ge-staan. Kardinaal Simonis zegt zelf dat hij dit nooit heeft gedaan. Ik ge-loof hem op zijn woord.”

 Blijft staan: uw leiding roept veel woe-de op.„De bezuinigingen binnen het aarts-bisdomwarenpijnlijk. Maarwe heb-ben iedereen – op een paar medewer-kers na  – van baan tot baan kunnenb egel ei de n. De slu it in g van d eUtrechtse priesteropleiding het

Ariënsconvict riep heftige emotiesop. Mensen dachten dat deze bezui-niging niet nodig was.”

 In de media kwam naar buiten dat er een e-mail was waaruit zou blijkendat er vlak voor de sluiting een legaat was binnengekomen van enkele mil-  joenen. Dat verklaart de emotionelereacties.„Die e-mail is later door de auteur in-getrokken. Het Ariënsconvict moestdicht. Er was echt geen geld. Maarmensen hebben dat wel aangegrepenom te beweren dat ik loog. ‘De aarts-bisschop is een leugenaar, een stali-nist’, hoorde je dan. Er werd onge-kend hard op de persoon gespeeld.”

Waarom komen die beschuldigingendan naar buiten? „Ik ben een daadkrachtige bestuur-der en daar kun je wel eens tegenaanlopen. Daadkrachtige bestuur-ders geven je niet altijd je zin. Som-mige mensen die hun zin niet krij-gen schuwen geen middel om hetkeihard op de persoon te spelen.Maar als zelfs de integriteit van deaartsbisschop in twijfel wordt ge-trokken... daar verzet ik me tegen. Ikzou natuurlijk wel een eitje zijn als ikdat toeliet.”

Wie krijgen hun zin niet? „Ik ga niet publiekelijk namen noe-men. Maar u weet wie de brief aanRome hebben geschreven.”

 Moet u als boegbeeldvan de kerkniet  juist de boel bij elkaar houden? „Soms kun je de boel alleen bij elkaarhouden doordaadkrachtig te zijn. Ikheb geen extreem populaire bood-schap. Maarik ben ook niet uit op dep o pu l a r i t e i t s p r ij s.”

Bisschoppen, aartsbisschoppen, kardinalen: wat doen zij

Bisschoppen leiden een bisdomvan de Rooms-Katholieke Kerk.Aartsbisschoppen zijn de baas vaneen belangrijk bisdom, dat wil zeg-gen: een bisdom waaruit anderebisdommen zijn voortgekomen.Paus Benedictus XVI heeft onlangsbesloten Eijk kardinaal te maken;tijdens een vergadering van kardi-nalen, het consistorie, wordt Eijktot kardinaalgecreëerd .

Wie kardinaal is, bestuurt de moe-derkerk in Rome. Een kardinaal

maakt deel uit van het college vankardinalen uit de hele wereld diesamen een nieuwe paus mogenkiezen. Hun taken staan als volgtomschreven in het kerkelijk recht:„De Kardinalen van de heilige Kerkvan Rome vormen een bijzonderCollege waaraan het toekomt in deverkiezing van de Paus te voorzienvolgens het bijzonder recht; even-eens staan de Kardinalen de Pausterzijde, hetzij door als college opte treden wanneer zij samengeroe-pen worden om vragen van groter

belang te behandelen, hetzij afzon-derlijk door in de verschillendeambten die zij bekleden de Paus bijte staan, vooral in de dagelijksezorg voor de gehele Kerk.”

Bisschoppen worden aangespro-ken als excellentie, de aanspreekti-tel van kardinalen is eminentie. Bijde creatie ontvangt de kardinaalonder meer een kardinaalsring.Nederland heeft één andere kardi-naal, Simonis, de voorganger vanEijk als aartsbisschop van Utrecht.