PROFESSIONELE BACHELOR IN HET
ENERGIEMANAGEMENT
INFOAVOND 2 ‘TOEKOMSTBESTENDIG
INVESTEREN IN ISOLATIE’
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie? 3
Voeg eventueel een foto in. Klik hiervoor op het icoon of op de rand van het kader.> ga naar tabblad invoegen> kies afbeelding of online afbeeldingVia ‘crop’ kan je de afbeelding binnen het fotokader veranderen van positie (fit or fill).
Deel 1 : Isolatie – Wat, waarom, hoe?Architect Pieter VandewalleLector Toegepaste Architectuur
WELKOM
Deel 2 : Invloed op je EPC?Jurgen Van RyckeghemLector Energiemangement
WAT, WAAROM EN HOE?
ARCHITECT PIETER VANDEWALLELECTOR TOEGEPASTE ARCHITECTUUR
DEEL 1: ISOLATIE
5
ISOLATIE: WAT, WAAROM EN HOE?
6
Voeg eventueel een foto in. Klik hiervoor op het icoon of op de rand van het kader.> ga naar tabblad invoegen> kies afbeelding of online afbeeldingVia ‘crop’ kan je de afbeelding binnen het fotokader veranderen van positie (fit or fill).
THEORIE
Warmte migreert van warm naar koud
Warmte-overdracht kan d.m.v.• Geleiding (doorheen een materiaal)• Convectie (in aanwezigheid van lucht, gas, vloeistof)• Straling (afgifte van een materiaal)
warmtegeleidingsvermogen (lambda )
Hieronder wordt verstaan de hoeveelheid warmte die per tijdseenheid door een materiaal van bepaalde dikte gaat, als er een constant temperatuurverschil bestaat tussen de twee zijden. De wordt uitgedrukt in W/mK.
De U-waarde geeft de thermische geleidbaarheid aan van een isolatiepakket en is het omgekeerde van de R-waarde (U = 1/R). Hoe beter het isolatiepakket, hoe lager de U-waarde.
U-waarde = lambda-waarde/dikte isolatie
Rc is de warmteweerstand van het totale beschouwde homogene constructie-onderdeel. De
warmteweerstand Rc wordt berekend volgens:
R = dikte = m = m2K/W W/(m K)
9
Voeg eventueel een foto in. Klik hiervoor op het icoon of op de rand van het kader.> ga naar tabblad invoegen> kies afbeelding of online afbeeldingVia ‘crop’ kan je de afbeelding binnen het fotokader veranderen van positie (fit or fill).
WATER
Isolatiematerialen bezitten goede thermische isolatie-eigenschappen als ze een groot percentage holle ruimte bezitten gevuld met stilstaande droge lucht. Om geen convectie te krijgen moeten de ruimten ook weer niet te groot zijn.
Isolatiematerialen zijn dus poreus. De poriën kunnen met droge lucht of met een gas gevuld zijn. Bij bevochtiging is het mogelijk dat de poriën geheel of gedeeltelijk gevuld worden met water, dat een bezit die 25 x zo groot is als die van lucht. Dit gaat ten koste van de isolatie.
11
Voeg eventueel een foto in. Klik hiervoor op het icoon of op de rand van het kader.> ga naar tabblad invoegen> kies afbeelding of online afbeeldingVia ‘crop’ kan je de afbeelding binnen het fotokader veranderen van positie (fit or fill).
DAMP
Door een constructie bestaande uit poreuze materialen zal ook transport van waterdamp kunnen plaatsvinden. We hebben dan te maken met waterdiffusie. Deze is afhankelijk van het verschil in dampspanning aan weerszijden van de muurconstructie (vochttransport van hoge dampspanning naar lage dampspanning). Warme lucht kan meer waterdamp bevatten dan koude lucht, zodat de dampspanning van warme lucht in het algemeen hoger ligt dan die van koude lucht. In ons klimaat zal hierdoor een vochtbeweging altijd van binnen naar buiten plaatsvinden.
De waterdampdoorlatendheid µ is een dimensieloze grootheid:
µ is de verhouding tussen de hoeveelheidwaterdamp die door 1 cm lucht gaat bij een bepaalde dampspanningsgradiënt en de hoeveelheid waterdamp die door 1 cm materiaal gaat bij een bepaalde dampspanningsgradiënt. µ geeft dus het aantal malen weer dat waterdamp gemakkelijk door lucht gaat dan door een bepaald materiaal van gelijke dikte.
13
Voeg eventueel een foto in. Klik hiervoor op het icoon of op de rand van het kader.> ga naar tabblad invoegen> kies afbeelding of online afbeeldingVia ‘crop’ kan je de afbeelding binnen het fotokader veranderen van positie (fit or fill).
GEZONDHEID
GEZOND bouwen gaat uit van het concept dat de buitenschil van een huis zo veel mogelijk uit dampopen materialen moet bestaan. Dit om in huis geproduceerd vocht op een optimale manier af te voeren of te verwerken. We spreken van ‘ademende muren’. Het betekent dat je vermijdt dat jouw gebouw een ‘plastic zak’ als buitenschil heeft. Met kunststofmaterialen creëer je een ‘plastic zak’. Die zijn water- én dampdicht. Over grote oppervlakte dampdicht gemaakte oppervlakken wekken het zogenaamde ‘bunkerklimaat’ op. Gebruikers ervaren de lucht in zo’n ruimtes als benauwend en ‘gebruikt’.
Het diffusieweerstandsgetal μ (mu) duidt de dampdoorlatendheid van een materiaal aan. Het geeft aan hoeveel maal moeilijker de waterdamp doorheen het betreffende materiaal gaat dan door de lucht.Je ziet in volgende tabel dat de isolatiematerialen uit nagroeibare isolatiematerialen een kleine mu-waarde hebben en dus dampopen zijn, en de isolatiematerialen uit petrochemische grondstoffen een grote mu-waarde hebben en dus dampdicht zijn.
16
Voeg eventueel een foto in. Klik hiervoor op het icoon of op de rand van het kader.> ga naar tabblad invoegen> kies afbeelding of online afbeeldingVia ‘crop’ kan je de afbeelding binnen het fotokader veranderen van positie (fit or fill).
WINTER EN ZOMER
Een woning moet niet enkel tegen koude beschermd worden, ook tegen oververhitting in de zomer, want woningen die oververhit raken in de zomer hebben bijna onvermijdelijk nood aan airconditioning. Aangezien deze energievreter het probleem alleen maar verergert, moeten we dit proberen te vermijden.
Tips:• Maak een dakoversteek om oververhitting in de zomer te voorkomen, plaats screens op ramen aan (zuid)westzijde•Gebruik isolatiematerialen met een hoge warmteopslagcapaciteit &, zoals papier-vlokkenisolatie, houtvezelisolatie... De warmteafgifte gebeurt met heel wat vertraging.Dit betekent dat de schommelingen in oppervlaktetemperaturen aan de binnenzijde veel kleiner zijn dan aan de buitenzijde.
Voordelen: • Je hebt geen last van hoge temperaturen in de zomer,• Je hebt geen airconditioning nodig. In woningen is het gebruik van materialen met een hoge warmteopslagcapaciteit (zoals baksteen, kalkzandsteen, natuursteen…) een groot voordeel.
De warmteopslagcapaciteit c (J/kgK) of inertie van een bouwmateriaal is de capaciteit van het materiaal om warmte op te slaan en vertraagd weer af te geven. Het werkt dus regulerend.
19
UITVOERING
Isolatie komt nooit alleen
Juiste isolatie op de juiste plaatsIsolatielaag is water-, wind- en luchtdicht Vermijden van koudebrugHoe meer ik isoleer, hoe meer ik ventileer
Juiste isolatie op de juiste plaats vermijden van inwendige condensatie vermijden uitvergroting koudebruggen ademende isolatie geniet de voorkeur denk aan het zomercomfort
Isolatielaag is water-, wind- en luchtdicht belang van een correct aangebracht dampscherm verlies aan rendement van de isolatie vermijden aantasting structuur agv inwendige condensatie vermijden
Vermijden van koudebrug nadelige effecten en gezondheidsrisico’s vermijden continu ventileren helpt!
Hoe meer ik isoleer, hoe meer ik ventileer optimaal isoleren doe je luchtdicht waardoor een gedwongen ventilatie nodig is om de luchtkwaliteit te blijven garanderen ventileren doe je continu!
Dampopen aan minstens één zijdeNaadloze en luchtdichte aansluiting van zowel onderdak als dampschermAansluiting dampscherm ook aan zijmuren en doorboringen verzorgen.
Luchtdichting = binnenzijde isolatie (dampscherm)Winddichting = buitenzijde isolatie (onderdak, spouwplaat…)BEIDE zijn nodig!Aandacht voor elke aansluiting en detail van de volledige buitenschil: vloer-wand, wand-tussenvloer, wand-dak…
Aandacht voor de doorlopende isolatielijnKoudebrug vermijden of oplossen!Isolatie altijd aan buitenzijde structuur
26
MATERIALEN
Nagroeibare isolatieNagroeibare grondstoffen kunnen op aarde gekweekt worden en
komen dus uit land- en bosbouw.Vb. cellulose, houtwol, vlas, hennep…
Minerale oorsprongMaterialen waarvan de grondstof mineralen en/of afgeleiden zijnVb. glaswol, rotswol, vermiculiet, cellenglas
Petrochemische oorsprongPetrochemische grondstoffen of materialen bestaan volledig of voor het
grootste deel uit delfstoffen die diep uit de aarde komen. Meestal gaat het om afgeleide aardolieproducten.
vb. PUR, PIR, EPS, XPS, Resol…
Nagroeibare isolatieVb. cellulose, houtwol, vlas, hennep… goede maar relatief lage isolatiewaarde hoge warmtecapaciteit waterdampdoorlatend
Minerale oorsprongVb. glaswol, rotswol, vermiculiet, cellenglas goede isolatiewaarde zwakke warmtecapaciteit relatief goede tot slechte waterdampdoorlatendheid
Petrochemische oorsprongvb. PUR, PIR, EPS, XPS, Resol… zeer goede isolatiewaarde zwakke warmtecapaciteit NIET waterdampdoorlatend
http://www.renovatie2020.be/index.php
http://www.energiesparen.be/
http://www.bouwknopenuitvoeren.be/bouwknopen/
http://www.vibe.be/downloads/
http://www.acasus.be/nl/home/
VOORBEELDEN
JURGEN VAN RYCKEGHEM
DEEL 2 : INVLOED OP JE EPC-SCORE
31
INLEIDING
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
• Waarom investeren in isoleren van de gebouwschil• Verplichting of overtuiging?!
32
INLEIDING
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
* http://www2.vlaanderen.be/economie/energiesparen/epb/doc/epbeisentabel2017.pdf
*Een ingrijpende ener-getische renovatie is een renovatie waarbij de technische installaties volledig worden vervangen en minstens 75 % van de bestaande en nieuwe scheidingsconstructies die grenzen aan de buiten-omgeving, worden (na)geïsoleerd."
33
INLEIDING
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
• Vlaanderen moet BENOveren (= Beter Renoveren)• Wat is een optimale BENOvatie, hoe voldoen aan renovatiepact van 2050?
1. Elk onderdeel van de schil moet voldoen aan een bepaalde isolatiewaarde
2. De woning heeft een energiescore (EPC-kengetal) van 100 kWh/m², of een E-peil van 60-> E-peil (dimensieloos getal) is niet hetzelfde als EPC-score, en wordt gebruikt in EPB aangiftes.
• Optimalisatie vereist! Hoe ver geraken we door onze gebouwenschil aan te pakken?!
• U-waarde dak: 0,24 W/m²K
• U-waarde muren: 0,24 W/m²K• U-waarde vloer: 0,24
W/m²K
• U-waarde beglazing: 1,1 W/m²K
• U-waarde ramen: 1,5 W/m²K (glas + kader)• U-waarde deur: 2,0
W/m²K• U-waarde poort: 2,0
W/m²K
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie? 34
→ Inleiding→ Case studie: Stapsgewijze optimalisatie woning – Optimaliseren EPC-score
→ Isoleren hellend dak→ Isoleren plat dak→ Isoleren bestaande spouwmuur→ Isoleren vernieuwde gevel→Ramen→ Overige – Poorten→ Isoleren vloer
→ Besluit
INHOUDSTAFEL
35
INLEIDING
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
• EPC = energieprestatiecertifcaat• Doelstelling EPC: Kopers of huurders krijgen inzicht over de energie-
prestaties van de bestaande woning in de huidige staat • Gekenmerkt door:
• De energiescore: • Karakteristiek jaarlijks primair energieverbruik delen
door het bruikbaar vloeroppervlakte• Karakteristiek jaarlijks primair energieverbruik:
• Hoeveelheid primaire energie die gedurende 1 jaar nodig is voor de verwarming, aanmaak SWW, ventilatie en koeling van de woning.
CASE-STUDIE – OPTIMALISEREN EPC-SCORE
36
INLEIDING
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
Wat heeft welke invloed op ons EPC-kengetal?!• Specificaties woning:
• Woningtype: Halfopen bebouwing• Gebouwd in: 1976• Volledige woning bewoond/nuttig ingevuld• Kenmerken woning:
• Gewone dubbele beglazing• Nergens isolatie aanwezig• Recente verwarmingsinstallatie
CASE-STUDIE – OPTIMALISEREN EPC-SCORE
Wat zal de invloed zijn als we de gebouwschil
(isolatie) aanpakken?
37
INLEIDING
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
Stap 1: Dakisolatie hellend dak• Op zich grootste verliespost voor de woning (warmte stijgt!)• Zowel binnen- als buitenisolatie mogelijk… • Niet nuttig als dit een zolder betreft zonder woonfunctie en de tussenvloer
van de woning reeds geïsoleerd is…• Vereisten volgens BENovatie renovatiepact:
• U-waarde: 5 W/m²K naar 0,24 W/m²K • *hoe lager de U-waarde, hoe beter en hoe lager het warmteverlies!
• Min. 20cm Minerale wol met lambda-waarde van 0,050 W/mK• Min. 14cm PUR/PIR isolatie met lambda-waarde van 0,035 W/mK• …
CASE-STUDIE – OPTIMALISEREN EPC-SCORE
PUR-isolatieplaten isoleren beter dan
minerale wol, vandaar mag deze minder dik zijn…
1𝑅*U
38
INLEIDING
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
Stap 1: Dakisolatie hellend dak• U-waarde: 5 W/m²K naar 0,24 W/m²K
• Daling energiescore van 527 naar 378 kWh/m²jaar!• Terugverdientijd via VEA tool:
• Werken uitgevoerd door aannemer:• Kostprijs per m² = 11.15 €+ 13,78 €• Kostprijs: 1680 euro• Subsidies: 500 euro
• Varieert volgens U-waarde, indiennog lagere U-waarde kan extrasubsidie verkregen worden!
• Jaarlijkse besparing: 271 euro• Terugverdientijd : 4 jaar en 4 maanden
• Werken zelf uitvoeren• Kostprijs per m² = 11,15 € • Terugverdientijd : 2 jaar en 7 maanden
*http://www.energiesparen.be/energiewinst/dakisolatie
CASE-STUDIE – OPTIMALISEREN EPC-SCORE
Berekend op verwarmings-
installatie met gas, met elektriciteit is
TVT veel lager (hoge kostprijs!)
39
INLEIDING
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
Stap 2: Dakisolatie plat dak• Verschillende technieken (warme en koude daken)• Vereisten volgens BENovatie renovatiepact:
• U-waarde: 5 W/m²K naar 0,24 W/m²K • Min. 14cm PUR/PIR isolatie
Lambda-waarde van 0,035 W/mK• Min. 22 cm cellenglas isolatie
Lambda-waarde van 0,055 W/mK• Daling EPC score van 378 naar 262 kWh/m²jaar!
• Meestal moeilijker te realiseren dan hellende dakisolatie, best advies inwinnen per situatie
CASE-STUDIE – OPTIMALISEREN EPC-SCORE
40
INLEIDING
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
Stap 3.1: Spouwmuurisolatie• Afhankelijk van toestand muren en dikte spouw als de
vereiste U-waarde kan behaald worden• Opletten, kan ook niet mogelijk zijn! Laten controleren!
De voorbeeldwoning heeft amper 8 cm spouw• Vereisten volgens BENovatie renovatiepact:
• U-waarde: 4 W/m²K naar 0,24 • Werkelijk mogelijk (voorbeeld):
• U-waarde: 4 W/m²K naar 0,24 0,66 W/m²K• Min. 29cm EPS parels (beperkt naar 8cm) Lambda-waarde van 0,070 W/mK • Werken worden sowieso uitgevoerd:
• Kostprijs: 4560 euro• Subsidies: 942 euro• Jaarlijkse besparing: 300 euro• Terugverdientijd: 12 jaar en 6 maanden• Daling EPC score van 262 naar 211 kWh/m²jaar!
CASE-STUDIE – OPTIMALISEREN EPC-SCORE*http://www.energiesparen.be/energiewinst/spouwmuurisolatie
41
INLEIDING
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
Stap 3.2: Opnieuw isoleren (Grondige renovatie)• Dikte kan volledig vrij gekozen worden• Vereisten volgens BENovatie renovatiepact:
• U-waarde: 4 W/m²K naar 0,24 W/m²K• Daling EPC score van 262 naar 183 kWh/m²jaar!
• Min. 13 cm PUR isolatie Lambda- waarde van 0,035 W/mK
• Kostprijs?• Afbraakwerken, isoleren en
terug opbouwen…• Afhankelijk van eisen, materiaal…
CASE-STUDIE – OPTIMALISEREN EPC-SCORE
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie? 42
INLEIDING
Stap 4.1: Ramen vernieuwen• Verschillende herkenningswijzen huidige beglazing• Vereisten volgens BENovatie renovatiepact:
• U-waarde: 2,86 W/m²K naar *1,5 W/m²K• Gewone dubbele beglazing naar: Hoogrendementsbeglazing
• U-waarde: 2,86 W/m²K naar 1,97 W/m²K• Daling EPC score van 183 naar 177 kWh/m²jaar!
• Ramen vernieuwen is serieuze investering Driedubbele beglazing
• U-waarde: 2,86 W/m²K naar 1,48 W/m²K• Daling EPC score van 183 naar 174 kWh/m²jaar!
• Extreem dure investering• Eerder toegepast bij grondige renovatie
CASE-STUDIE – OPTIMALISEREN EPC-SCORE
* Uglas (enkel ramen) = 1,1 W/m²K --- Uramen (profielen + ramen) = 1,5 W/m²K
Opgelet, hier is de U-waarde hoger dan 1,5 W/m²K, door aanname, meestal kan deskundige via facturen,… U-waarde correct ingeven
43
INLEIDING
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
Stap 4.2: Ramen vernieuwen• Stel dat men enkelvoudige beglazing in woning had:• Vereisten volgens BENovatie renovatiepact:
• U-waarde: 5,22 W/m²K naar *1,5 W/m²K• Daling EPC score van 210 naar 174 kWh/m²jaar!!
CASE-STUDIE – OPTIMALISEREN EPC-SCORE
44INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
Stap 5: Poorten• Vereisten volgens BENovatie renovatiepact:
• U-waarde: 5,89W/m²K naar 2 W/m²K• 3 cm PUR isolatie realiseert al de gewenste
2 W/m²K• Daling EPC score van 174 naar 157 kWh/m²jaar!!• Zeker nuttig als verwarmingsinstallatie, boiler, leidingen,
… in onverwarmde garage staan, kan verliezen serieusbeperken. Indien garage niet aan woning gekoppeld is, of deze geen woonfunctie bevat, is het zinloos om dezete isoleren, dit zal niet in EPC opgenomen worden…
CASE-STUDIE – OPTIMALISEREN EPC-SCORE
45
CASE-STUDIE – OPTIMALISEREN EPC-SCORE
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
Stap 6: Isoleren vloer• Vereisten volgens BENovatie renovatiepact:
• U-waarde: 0,66 W/m²K naar 0,24 W/m²K• Daling EPC score van 157 naar 135 kWh/m²jaar
• Min. 10 cm PUR platen Lambda-waarde van 0,035 W/mK• Min. 16 cm PUR gespoten
Lambda-waarde van 0,055 W/mK
Grondige renovatie Goedkopere oplossing Kelder/Kruipkelder
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie? 46
→ Inleiding→ Case studie: Stapsgewijze optimalisatie woning – Optimaliseren EPC-score
→ Isoleren hellend dak→ Isoleren plat dak→ Isoleren bestaande spouwmuur→ Isoleren vernieuwde gevel→Ramen→ Overige – Poorten→ Isoleren vloer
→ Besluit & bronnen
INHOUDSTAFEL
47
BESLUIT
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
• EPC-score kan grondig verlagen door het investeren in de gebouwenschil van de woning.• Investeer verstandig, enkel de gedeelten die aansluiten bij de woonfunctie
• Vb. Garage, kelder, zolder• Niet isoleren als er andere ruimten eronder/erboven geïsoleerd zijn of als ze geen
nuttige functie verwezenlijken.• Meestal extra info per woning te vragen bij aannemers, iedere woning is uniek.
• Vb. Vochtproblemen - natte isolatie heeft slechte isolatiewaarde• Vb. Spouwmuurisolatie
• Na spouwmuur isoleren, vochtprobleem die aan het licht komt• Koude bruggen aan ramen/deuren • Lijst met gecertificeerde installateurs na-isolatie!
• http://www2.vlaanderen.be/economie/energiesparen/reg/installateurs_spouwmuurisolatie.pdf
• Meerwaarde om bij grondige renovatie direct te voldoen aan BEN-eisen, goed voor toekomstige verkoop van de woning.
48
BRONNEN
INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
Benovatie handleiding overheid:• https://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/benoveren-wat-en-waarom-en-hoeVereisten voor bouwen/verbouwen (al dan niet grondig)• http://www2.vlaanderen.be/economie/energiesparen/epb/doc/epbeisentabel2017.pdfGevaren bij spouwmuurisolatie:• http://www.isolatie-info.be/spouwmuurisolatie/nadelen-spouwmuurisolatie.htmlTerugverdiencalculator VEA:• http://www.energiesparen.be/energiewinst/dakisolatie• http://www.energiesparen.be/energiewinst/spouwmuurisolatieNa-isoleren – Regels voor U-waarde• http://www2.vlaanderen.be/economie/energiesparen/epb/doc/na-isolatie.pdfVervangen ramen en kostenraming per m²:• https://www.verbouwkosten.com/dubbel-glas/driedubbel/
49INFOAVOND – Toekomstbestendig investeren in isolatie?
BEDANKT VOOR JULLIE AANDACHT!
• Je kan ons steeds volgen op facebook om op de hoogte te blijven omtrent toekomstige info-avonden,…
• https://www.facebook.com/HowestEnergiemanagement • Presentatie achteraf raadplegen:
• https://energiemanagement.tech.blog/
CONTACT :
Jurgen van RyckeghemLector Energiemanagement – HowestOnderzoeker EELAB Lemcko – Universiteit Gent
Tim VandendriesscheLector Energiemanagement – [email protected]
ugent.be
Top Related