7. Het imperialisme
7.1. De dominantie van het westenp. 167-179
Deel 1 Restauratie en transformatie, Europa in de 19de eeuw
● congres van Wenen● ondermijning van het congres van Wenen: liberalisme, nationalisme,
Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en de Belgische revolutie● economisch industriële transitie: industriële transitie en de sociale
gevolgen van de industriële transitie● de politieke en sociale ontvoogding: het marxisme, socialisme en
christendemocratie / secularisering en verzuiling
Deel 2 Toenemende internationale spanningen, de wereld rond de eeuwwisseling
● imperialisme en Congo-Vrijstaat ● WO I● Russische revoluties
Instap/actualiteit ● p. 167 drie foto’s: vorm
van culturele kolonisatie● p. 168 ‘Duikboot breekt
door poolijs’
Welke zijn de motieven van deze grootmachten?
Wat hield het westerse moderne imperialisme van de 19de eeuw in en hoe kun je die nieuwe kolonisatiegolf verklaren?
a. Verschil tussen kolonisatie uit voorgaande eeuwen en 19de eeuw?
bron 1 Manuel I, 1499
● economisch: handel in specerijen en edelstenen
● politiek: christelijke bondgenoot vinden in strijd tegen islam
● religieus: christendom verspreiden
veroveren van vreemd/overzees gebied
belangen van het moederland dienen
15de-17de eeuw
bron 2 Chamberlain, 1895
● economisch: handel
geïndustrialiseerde landen willen zoveel mogelijk vrije gebieden inpalmen
overzeese gebieden veroveren, besturen en uitbaten
1870-1914
a. Verschil tussen kolonisatie uit voorgaande eeuwen en 19de eeuw?
● overzeese handel werd gedreven in kustgebieden vanuit versterkte plaatsen (forten)
● binnenland werd meestal ongemoeid gelaten
● opkomende industrie schiep vraag naar grondstoffen en afzetmarkten
● de koloniale mogendheden veroveren gebieden die ze gingen besturen en exploiteren
b. Motieven voor het moderne imperialisme ● bron 4 prestige en handel ● bron 5 armoede ontvluchten● bron 6 prestige en nationale trots ● bron 7 beschavingsopdracht ‘a white man’s burden’ (de last van de
blanke)
A white man’s burden
Life Magazine, maart, 1899
kritiek op de ‘last’ van de blanke
de inlanders lijden onder de aanwezigheid van Uncle Sam, John Bull, keizer Willem en Frankrijk
economisch motief
industriële transitiegrondstoffenafzetmarktgoedkope werkkrachten
politiek motief
prestige en machtgekrenkte nationale trotspublieke opinie afleiden van binnenlandse problemen
Weltpolitik Duitsland
cultureel motief
technologische kloof: superioriteitsgevoelchristelijke bekeringsijver door pseudowetenschappelijk theorieën ondersteund (sociaal darwinisme)
sociaal motief
bevolkingsoverschot en criminelen
c. Welke kolonisatoren namen het voortouw?bron 8 kaart koloniale bezettingen, 1914, p. 359
● in Europa: industriële grootmachten Engeland en Frankrijk, maar ook Duitsland en België
● in Amerika: de VSA bron 13 de Monroedoctrine ‘Amerika aan de Amerikanen’ en de Big Stick-policy
● in Azië: China, Japan, Rusland bron 14 partijtje vissen in de Stille Oceaan
d. Hoe werd er gekoloniseerd?
● zonder rekening te houden met plaatselijke verhoudingen en gebruiken
● principe van volkssoevereiniteit?
kaarten p. 360
bronnen 15 en 16 Afrika werd verdeeld op de conferentie van Berlijn, 1884-1885
bron 19 Etnische grenzen en staatsgrenzen van Afrika
● geen rekening gehouden met verschillende volkeren die er leefden● kaarsrechte staatsgrenzen en het bij elkaar plaatsen van verschillende
volkeren in één staat● gewelddadige uitbuiting van de plaatselijke bevolking● toenemende spanningen tussen de kolonisatoren
e. Gevolgen van Berlijn voor Afrika?
7. Het imperialisme
7.2. Congo-Vrijstaat
Leopold II en Congo ● Leopold II was koning van België van 1865 tot 1909● koning met grote koloniale ambities: internationaal prestige vergroten● in zijn opdracht ontdekt sir Henry Morton Stanley Congo ● ca 20 miljoen inwoners● na jarenlang lobbywerk verwerft Leopold II Congo op de conferentie van
Berlijn● Congo-Vrijstaat wordt persoonlijk bezit
Stanley vindt Livingstone aan de oever van het Tanganikameer in 1871
ivoorhandel
olifanten uitmoorden
kunstgebit, pianotoets, sieraden, biljartballen
economische exploitatierubber
uitvinding van de rubber band door Dunlop in 1887
rubber boom vanaf 1890
Leopold II zit op een goudmijn
autobanden, fietsbanden, isolatiemateriaal
opslagplaats in Antwerpen van Congolees ivoor, eind 19de eeuw
rubberoogst in het oerwoud
Weermacht soldaten bewaken geketende rubberarbeiders
Blanke koning, rood rubber, zwarte doodbbc-reportage uit 2004
brutale behandeling van de bevolking
genocide op de Congolezen: schattingen lopen op tot 10 miljoen doden!
Top Related