Hoofdstuk 4Hoofdstuk 4De economie in de Zilveren EeuwDe economie in de Zilveren Eeuw
Hoe ontwikkelden landbouw, nijverheid en handel zich in de Zilveren Eeuw?
4.1 De terugval van een 4.1 De terugval van een handelsnatiehandelsnatie
oorzaken: oorzaken:
Oorlogen met Frankrijk en EngelandOorlogen met Frankrijk en Engeland Mercantilisme Mercantilisme Toenemende concurrentieToenemende concurrentie VoorbijlandvaartVoorbijlandvaart; producten direct van ; producten direct van
producent naar afnemer gebracht. producent naar afnemer gebracht. Stapelmarkt wordt overgeslagenStapelmarkt wordt overgeslagen
oorzakenoorzaken
Verzanding havens Verzanding havens en rivierenen rivieren Trage tempo trekvaartTrage tempo trekvaart Veranderende vraagVeranderende vraag Hoge lonen, hoge belastingenHoge lonen, hoge belastingen
GraanhandelGraanhandel
Teruggang doordat er meer graan geproduceerd werd terwijl de bevolking niet meer groeide→ dalende prijzen
VisserijVisserij
Haringvisserij last van hoge lonen, opkomende concurrentie en verminderde consumptie. Walvisvaart groeit eerst nog wel maar daarna last van overbevissing en concurrentie
Dus totale achteruitgang handel bleef beperkt. Handel bleef bron van welvaart en werkgelegenheid. Na 1750 zelfs weer opleving
Het aandeel van de Republiek in traditionele producten als graan, haring en hout liep terug daarvoor in de plaats kwamen nieuwe producten en nieuwe markten
Wel groei in:
Rivierhandel met Duitse achterland
Financiële en Commissiehandel; handelsagent die in opdracht van koopman goederen verkoopt
Koloniale handel (VOC)
Conclusie:
4.2 Koloniale handel VOC4.2 Koloniale handel VOC
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
1640-60 1660-80 1689-1700
1700-20 1720-40 1740-60 1760-80 1780-1800
uitgaveninkomsten
Goederen stroom wordt groter maar ook het assortiment nam toe→ maar winsten namen niet toe door gestegen kosten.
Handelswaar VOCHandelswaar VOC
Koloniale handel; WICKoloniale handel; WIC
Steeds meer landen verboden hun planters om slaven van de WIC te kopen dus schakelde de WIC over op de ontwikkeling van suiker- en koffieplantages in Suriname. Maar de WIC is nooit echt een winstgevende onderneming geworden.
GeldhandelGeldhandel
Er werd veel geld verdiend met geldhandel, vooral na 1750 groeide de Amsterdamse kapitaalmarkt
In de tweede helft van de 17e eeuw ontstonden in de Republiek de eerste verzekerings-,bankiers- en commissionairshuizen opgericht door kooplieden die hun geld en internationale contacten gebruikten om naast de handel in goederen ook bezig te houden met financiële dienstverlening
Verkoop aandelen buitenlandse bedrijven
Bank en -effectenwezen
Verstrekken leningen aan bedrijven (VOC en WIC)
en planters (Suriname)
Verzorgen internationale betalingsverkeer tussen staten
Aantrekken geld beleggers voor bedrijven en planters
Gaven leningen aan buitenlandse bedrijven en
vreemde mogendheden
Amsterdam wordt na 1750 hét Europese centrum voor verzekeringen, commissiehandel, internationale betalingen en kredietverlening
Firma Hope & Co
GeldhandelGeldhandel
Elite bulkte van het geld. Wat ermee te doen?
Binnen Republiek in 18e eeuw weinig investeringsmogelijkheden → obligaties
Holland lost na 1750 schuld af→ geld
gestoken in VOC, WIC en de Surinaamse
plantages en in buitenlandse avonturen
NijverheidNijverheid Last van toenemende buitenlandse Last van toenemende buitenlandse
concurrentieconcurrentie Mercantilistische maatregelenMercantilistische maatregelen Gewesten proberen eigen nijverheid te Gewesten proberen eigen nijverheid te
beschermen maar Nederlandse welvaart beschermen maar Nederlandse welvaart afhankelijk van export dus verval wordt niet afhankelijk van export dus verval wordt niet tegengegaantegengegaan
Hoge lonenHoge lonen Technologische voorsprong gaat verlorenTechnologische voorsprong gaat verloren Wel makkelijk aan grondstoffen te komenWel makkelijk aan grondstoffen te komen Grote beschikbaarheid wind, turf en water blijftGrote beschikbaarheid wind, turf en water blijft VOC nog steeds belangrijk als opdrachtgeverVOC nog steeds belangrijk als opdrachtgever
Achteruitgang in:Achteruitgang in:
TextielnijverheidTextielnijverheid ScheepsbouwScheepsbouw
Wel groei in:
LandbouwLandbouwachteruitgang na 1660 door:achteruitgang na 1660 door:
Toename landbouwproductie in Duitse Toename landbouwproductie in Duitse Rijk, Frankrijk en EngelandRijk, Frankrijk en Engeland
Afname bevolkingsgroeiAfname bevolkingsgroei Hoge lonen, hoge pachtprijzen en hoge Hoge lonen, hoge pachtprijzen en hoge
belastingenbelastingen PaalwormPaalworm Veepest Veepest
Veel boeren gaan failliet maar commerciële structuur blijft bestaan. Boeren die de crisis overleefden gingen efficiënter produceren of schakelden over op andere producten
Landbouw in landgewestenLandbouw in landgewesten
Minder last van crisis:Minder last van crisis: Produceerden voor eigen gebruikProduceerden voor eigen gebruik Lagere lasten; minder personeel, Lagere lasten; minder personeel,
minder belasting, pacht vaak in minder belasting, pacht vaak in natura betaaldnatura betaald
Gemengde bedrijvenGemengde bedrijven→ schakelen → schakelen makkelijker over op andere productenmakkelijker over op andere producten
Na 1750 herstel landbouwNa 1750 herstel landbouw
Groei Europese bevolkingGroei Europese bevolking Daling belastingen en pachtprijzenDaling belastingen en pachtprijzen Introductie aardappelIntroductie aardappel Steeds meer gewassen verbouwd die Steeds meer gewassen verbouwd die
goed te eten zijn met aardappelengoed te eten zijn met aardappelen
Republiek wordt grote exporteur van agrarische producten→ landbouw wordt drager economie
Economische bloeiEconomische bloei
In Friesland, Groningen en oostelijke In Friesland, Groningen en oostelijke gewesten economische bloei door herstel gewesten economische bloei door herstel landbouwlandbouw
Vooral streken die goede verbinding met Vooral streken die goede verbinding met Holland en Duitsland hadden profiteerdenHolland en Duitsland hadden profiteerden
Opleving handel OostzeeOpleving handel Oostzee→ Friese havens → Friese havens profiteren hiervanprofiteren hiervan
Gebieden met bloeiende plattelandsnijverheid Gebieden met bloeiende plattelandsnijverheid deden het goed. Veluwe (papier), rivierenland deden het goed. Veluwe (papier), rivierenland (steen en dakpannen), Twente en Tilburg (steen en dakpannen), Twente en Tilburg (textiel)(textiel)
Wel groei in:Wel groei in:
Koloniale handelKoloniale handel Financiële dienstverlening; bankieren Financiële dienstverlening; bankieren
en commissiehandelen commissiehandel Groei handel met Duitse achterlandGroei handel met Duitse achterland Jeneverstokerij, papier- en Jeneverstokerij, papier- en
suikerindustriesuikerindustrie Landbouw na 1740Landbouw na 1740
Einde bevolkingsgroeiEinde bevolkingsgroei
Met name nijverheidssteden krijgen te maken met de-urbanisatie, in het oosten en zuiden van de Republiek wel groei
Afname immigratie naar Holland
Immigranten nu vooral afkomstig uit Duitse gebieden, met name vrouwen→ dienstmeisjes
Sterfte in steden bleef hoog als gevolg van slechte hygiëne en ziekten als pokken en malaria
Bevolkingsopbouw in steden Bevolkingsopbouw in steden
Vrouwenoverschot in Hollandse Vrouwenoverschot in Hollandse stedensteden
kwart vrouwen bleef ongehuwdkwart vrouwen bleef ongehuwd Gemiddelde huwelijksleeftijd stijgt Gemiddelde huwelijksleeftijd stijgt
(van 24,5 naar 28 jaar)(van 24,5 naar 28 jaar) Gemiddeld aantal kinderen daaltGemiddeld aantal kinderen daalt
Top Related