>eenballonAls de stemdit heb je nodig

93 Hoe komt dat toch?

>Blaasdeballonop.>Neemhetuiteindevandeballonaandeenekantvasttussendelinkerduimenlinkerwijsvinger,aandeanderekanttussenderechterduimenderechterwijsvinger.

>Trekzowelnaarlinksalsnaarrechtszodatergeenluchtontsnapt.

>Laatvervolgensafentoewatluchtontsnappendoorheeleventjesjegreepeenbeetjetelossen.

>Jehoorteenpruttelendgeluid.>Naarmatejedegreepminderofmeerlost,krijgjeeenandergeluid.

zo ga je te werk

>Ditgeluidontstaatopdezelfdemanieralshetgeluiddatjijmaaktalsjespreekt.

>Inonsstrottenhoofdzittentweeelastischestembanden.Alsjeietswiltzeggen,dandoetdeuitgeademdeluchtdiestembandentrillen.

>Alsjijluchtlaatontsnappenuitdeballon,dangaathetuiteindevandeballonooktrillen,netalsjouwstembanden.Doorhetuiteinde

verderofminderveropentetrekken,maakjeverschillendegeluiden.

hoe komt dat toch?

>eenchronometerofeenhorlogemetsecondewijzer

Praten en roepen dit heb

je nodig

94 Hoe komt dat toch?

>Haaldiepadem.>Telvan1totjegeenademmeerhebt.

>Ganahoeveelsecondenjedaarvoornodighad.

>Haaldiepadem.>Roepdecijfersvan1totjegeenademmeerhebt.

>Noteerhoeveelsecondenjedaarvoornodighad.

>Jekuntveelminderlangtellenalsjedatdoetmeteenroependestem,danalsjejegewonestemgebruikt.

zo ga je te werk

>Hoeharderjedestemdoetklinken,hoemeerademjeverbruikt,hoevluggerjedusbuitenadembent.

hoe komt dat toch?

1 2 3 4 5 6

1 2 3 4

>eenspiegelMet de tong in de hand dit heb

je nodig

95 Hoe komt dat toch?

>Neemplaatsvooreenspiegel.>Neemjetongvasttussendeduimendewijsvinger.

>Zeghardopwiejebent,waarjewoont,hoeoudjebent,hoeje

oudershetenennaarwelkeschooljegaat.

>Bijnaniemandzaljebegrijpen.

zo ga je te werk

>Hetgeluiddatjeproduceertalsjepraat,ontstaatinhetstrottenhoofd.

>Alsjepraat,doetdeuitgeademdeluchtdestembandentrillen.

>Omvanhetgeluidklanken,lettersen

woordentemaken,hebjeechterookjemond,jelippen,jetandenenjetongnodig.

>Blokkeerjedetong,dangaatpratenheelmoeilijk.hoe komt

dat toch?

>eenmuurofeentunnelWeerkaatsendit heb je nodig

96 Hoe komt dat toch?

>Zoekindebuurtvanjehuisofvandeschooleenmuurofeentunnel.

>Roephardopjenaamdoordetunnelofnaardemuur.

>Deechozorgtervoordatjejenaamopnieuwhoort.

>Hoelangerdetunnelofhoeverderjevandemuurverwijderdbent,hoelangerjemoetwachtenopdeecho.zo ga je

te werk

>Alsjeroept,maakjegeluidsgolven.>Degolvenzoekeneenweginderuimtewaarjejebevindt.

>Alsdegeluidsgolventegeneenhindernisbotsen,danwordenzeweerkaatst.Datnoemenweeenecho.Deweerkaatsingzorgtervoordatjijzelfhetgeluidopnieuwhoort.

>Gladde,hardeoppervlakkenweerkaatsenhetgeluidhetbest,zachteoppervlakkenslorpende

geluidsgolvenopenweerkaatsenhetgeluiddusbijnaniet.Geluidsgolvenleggeneenafstandaf.Hoeverderdehindernisvanjevandaanis,hoelangerhetduurtvooraleerjedeechohoort.

hoe komt dat toch?

>eenkleinebalMet n oog dicht dit heb

je nodig

97 Hoe komt dat toch?

>Legdekleinebalopbijvoorbeeldeenkast.

>Gaopongeveervijfmeterafstandvandekaststaan.

>Kijknaardekast.Sluitnoog.

>Wijsmetderechterwijsvingernaardebalopdekast.

>Houddevingerstil.>Doenujeeneoogweeropen.>Jewijstnaastdebalopdekast.

zo ga je te werk

>Jouwogenstaaneenstukjevanelkaar.Jezieteenvoorwerpmetjeeneoogduseenbeetjeandersdanmetjeandereoog.Erwordendustweeverschillendebeeldennaardehersenengestuurd.Dehersenenmakendaarnbeeldvan.

>Datwordtstereoscopischziengenoemdofdieptezicht.Daardoorishetmogelijkvooronsomafstandenendieptetekunnenschatten.

hoe komt dat toch?

>eenproefkonijnReflexdit heb je nodig

98 Hoe komt dat toch?

>Vraagiemandomnaarjoutoetekijken.

>Neemplaatsopongeveernmeterafstand.

>Plotsklapjehardjehandenin

elkaar,vlakvoordeogenvanhetproefkonijn.

>Hijofzijzalonmiddellijkdeogendichtknijpenenhethoofdwegdraaien.zo ga je

te werk

>Alsjeplotsinjehandenklapt,dannemendehersenenvanjouwproefkonijndatopalseenbedreiging.

>Zijzullenmeteendeopdrachtgeven

aandeoogledenomzichtesluitenendeoogbollentebeschermen.

>Ookhethoofdkrijgtvandeherseneneensignaalomzichvanhetgevaaraftewenden.hoe komt

dat toch?

>tweepotlodenmeteenniettescherpepunt

>kleefband>eenproefkonijn>eenblinddoek,bijvoorbeeldeensjaal

Voelendit heb je nodig

99 Hoe komt dat toch?

>Metkleefbandplakjedetweepotlodentegenelkaar.

>Blinddoekhetproefkonijn.>Vraaghemofhaaromjoutevertellenofjemetnoftwee

potlodenergensophetlichaamzultduwen.

>Somsvoeltjeproefkonijnmaarnprik,somsvoelthijofzijertwee.

zo ga je te werk

>Duwjebijvoorbeeldmetdetweepotlodenopdevingertoppen,danwordenertweeprikkengevoeld.

>Duwjeechteropdeknie,danwordterwellichtmaarnprikgevoeld.

>Dehuidisnietopalleplaatsenevengevoelig.

hoe komt dat toch?

>eenchronometerofeenhorlogemetsecondenwijzer

Hartslagdit heb je nodig

100 Hoe komt dat toch?

>Legdetoppenvanjerechterwijsvingeren-middenvingeropdeslagadervlakonderdehuidvandelinkerpols.

>Zoekonderdeduim.

>Jevoeltereenslag.>Telgedurendenminuutdeslagen.

zo ga je te werk

>Bijdepolsenlooptereenslagader.>Telkenshethartklopt,wordthetbloeddoordeslagadersgestuwd.

>Datkloppenisdeslagdiehethartmaaktendiejevoeltviadeslagader.

>Gemiddeldklopthethartbijeenvolwassene70keerperminuut.

hoe komt dat toch?

>eenballonZoveel luchtdit heb je nodig

101 Hoe komt dat toch?

>Houddeballonvoorjemond.>Haaldiepadem.>Blaasdeuitgeademdeluchtindeballon.

>Deballonwordtbol.zo ga je te werk

>Deluchtdiejeuitademt,heefteenvolumeenneemtplaatsin.

>Houdjenahetuitademenhetuiteindevandeballonvast,danzieje

meteenaanhetvolumevandeballonhoeveelluchterinjouwlongenkan.

hoe komt dat toch?

>tekeningoppagina166Blinde vlekdit heb je nodig

102 Hoe komt dat toch?

>Gebruikdetekeningoppagina166.Daaropstaatlinkseensterenrechtseenbolafgebeeld.Deafstandtussenbeidefigurenis7cm.

>Sluitjelinkeroog.Kijkmetjerechteroogstraknaardester.

>Brenghetbladpapieralsmaardichterbijjegezicht,terwijljenaarhetsterretjeblijftstaren.

>Opeenbepaaldogenblikzalhetbolletjeverdwijnen.

>Jekuntdeproefookuitvoerendoorjerechteroogdichttedoenenmetjelinkeroognaarhetbolletjetestaren.Alsjedanjebladalsmaardichterbijjeogenhoudt,zuljeopeenbepaaldmomenthetsterretjenietmeerzien.

zo ga je te werk

>Injouwoogziteennetvlies.Datiseenverzamelingvancellendiegevoeligzijnvoorlicht.Alsjekijktnaareenvoorwerp,komterlichtopdiecellenendanzendenzijelektrischesignalenuit.Diesignalenwordenvervolgensdoordeoogzenuwaanjouwhersenendoorgegeven.Pasalsdehersenendiesignalenontvangen,kunjeietszien.

>Opdatnetvliesiserechtereenplekdieeigenlijkblindis.Hetisdeplaatswaareenbundeltjezenuwvezelshetoogbinnenkomt,dwarsdoorhetnetvliesheen.Dieplaatswordtde

blindevlekgenoemd.Elkoogheefteenblindevlek.

>Opeenbepaaldogenblikvalthetbeeldvandebolopdeplaatswaardiegezichtszenuwhetnetvliesvanhetoogbinnenkomt.Daaromkunjedeboldannietmeerzien.

>Alsjegewoonrondomjoukijkt,danhebjegeenlastvandeblindevlek.Datiszoomdatjehersenendeontbrekendeinformatievoortdurendzelfaanvullen.

hoe komt dat toch?

>eenradioofcd-spelerVerkeerde richting dit heb

je nodig

103 Hoe komt dat toch?

>Zetderadioofdecd-speleraan.>Duwmetjewijsvingerjerechteroordicht.

>Sluitjeogen.>Draaitienkeerrondjeas.

>Stopenduidmetdewijsvingernmetgeslotenogenderadioofcd-speleraan.

>Opendeogen.>Wellichtwijsjedeverkeerdekantuit.zo ga je

te werk

>Dehersenenzijngetraindomgeluidentehorenmetdetweeoren.Zijbrengendeinformatiedieinelkoorbinnenkomtsamenenkunnendaardoordeplaatswaarhetgeluidvandaankomt(degeluidsbron)gemakkelijkbepalen.

>Alsjeeendeelvanhetgehoorafsluit,dankrijgendehersenenhetmoeilijkomdejuisterichtingtehelpenaanwijzen.

hoe komt dat toch?