BUURCONTACT NR. 02 - FEBRUARI 2003

Garmerwolde meubelcity - het vervolgEigenlijk is dit de pagina Kunstlicht, vorige maand verdrongen door meubelmakers en houtbewerkers uit Garmerwolde. Ambachtslieden, geen kunstenaars. Wel levenskunstenaars, wantje carrière stop zetten om te gaan doen wat je leuk vindt, is niet iedereen gegeven. Ook deze maand zijn de houtbewerkers uit Garmerwolde aan het woord: de ambachtsman met carrièreswitch,de pure hobbyisten, maar ook twee academisch geschoolde interieurarchitecten. Zij voldoen ruimschoots aan de criteria, zo die er zijn, voor deze pagina Kunstlicht. Zo komt alles tochnog goed. Een verslag van Annemarie Meijer met foto�s van Fred Reiffers (Blue Mule).

Lieke Mandema en Wiesje Bruinshobbyisten onder de meubelaarsSchreven we eerder over houtbewerkers die van hun hobby hun werk hadden gemaakt, hiergaat het over echte hobbyisten. Lieske Mandema en Wiesje Bruins werken op Dorpsweg 67.Ze brengen daar oude stoelen terug in de oorspronkelijke staat of geven ze een totalemetamorfose.

Deze dames houden van hun vrijheid en van deandere bezigheden die ze hebben. Reden om dezaak niet al te groot te maken. Twee dagen in deweek met de stoelen bezig zijn is net leuk; datklanten dan iets langer moeten wachten tot hunmeubelstuk retour komt: het zij zo... Het blijft eenuit de hand gelopen hobby.Ooit begonnen Mandema en Bruins met het op-knappen van stoelen die ze bij Nota Bene ofMamamini kochten. De ervaring die ze daarmeeopdeden gaf hen het vertrouwen dat ze dit ook welvoor anderen konden doen. Mond tot mond recla-me deed de rest.

Om niet onnodig te hoeven investeren, metenLieske en Wiesje de stoelen zelf op en adviserenzij de klant de benodigde hoeveelheid stof zelf uitte kiezen en aan te schaffen bij de vakhandel, destoffenzaak of op de markt. Materiaal dat nodig isvoor herstel van het binnenwerk leveren ze zelf.Dat ,menig stoeltje op deze manier aan een nieuwleven is begonnen is te zien in het stoelenboekwaarin foto�s van voor en na de behandeling zijnopgenomen. Het resultaat is dikwijls verbluffend!Dat de twee goed werk leveren valt ook op temaken uit het feit dat ze sinds kort een cursusstofferen verzorgen in de Stadswerkplaats in Gro-ningen. Naast cursussen biedt die werkplaats ookgelegenheid aan hobbyisten om gebruik te makenvan hun ruimtes, apparatuur en �know how�.Voor drie Euro vijftig per dagdeel kan men er onderdeskundige begeleiding terecht voor het repare-ren van motoren, lassen, metaal- en houtbewer-king etc.De opzet van deze werkplaats was ooit eenbuurtinitiatief, inmiddels is het een stadsprojectwaar veel animo voor is.De cursus van Lieske Mandema en Wiesje Bruinstelt 10 lessen. Je krijgt dan natuurlijk niet allesonder de knie, maar een eetkamerstoel kun je aan.

Eerlijk hout bij Gerard KlunderMidden jaren negentig van de vorige eeuw kon je nog wel eens een carrièreswitch maken dooreen �leuke regeling� te treffen met je werkgever. Gerard Klunder deed dat ook toen hij beslootvan zijn hobby z�n werk te maken. Zo veranderde hij van ontwerper van automatiseringssys-temen bij het Rijk in ontwerper van ambachtelijke meubelen in eigen werkplaats.

Dat ambachtelijk is de charme van dit vak. Klunderwordt enthousiast van mooie, ouderwetse hout-constructies die hij tegenkomt tijdens de reparatievan antieke meubelen. Hij past deze oude technie-ken zoveel mogelijk toe in zijn eigen meubelen.Voorbeeld hiervan is de eiken keukentafel, waar-aan het gesprek plaatsvindt. Om het houten bladalle ruimte te geven bij het �werken� is er aan deonderkant een systeem van sleuven en blokjesgebruikt, waardoor het blad bij veranderendeluchtvochtigheid ongemerkt kan uitzetten of krim-pen. Het tafelblad gaat niet bollen. Een andereopvallen constructie zijn de plankendragers in eeneiken wandkast: geen lelijke gaatjes en pennetjesom de last te dragen, maar mooie, massieve,verticale balkjes in de hoeken met uitgefreesddraagvlak.Bij zo�n ambachtelijke benadering hoort �eerlijkhout�, eerlijk in de zin van massief. Maar in deze tijdvan ontbossing staat eerlijk hout ook voor milieu-vriendelijk. Klunder hecht aan beide benaderin-gen veel waarde, hoewel hij aangeeft dat eerlijk,milieuvriendelijk hout zelfs in de vakbladen nogvaak ter discussie staat. Waar mogelijk gebruikt hijalleen vriendelijk hout; dat heeft niet altijd eenkeurmerk, maar hij weet zeker dat de gekaptebomen zijn vervangen door jonge aanplant. Z�nintuïtie is inmiddels een betrouwbare raadgever bijaankoop van buitenlands hout, maar Klundergebruikt ook hout uit de buurt.In Garsthuizen had hij een balkengat - een ligplaatsin het water om gekapt hout te �wateren�.Gewaterd hout is mooi van kleur en minder vat-baar voor houtworm. Hout is nooit uitgewerkt, ookniet als het een paar jaar in een balkengat heeftgelegen. Het blijft altijd werken onder invloed vantemperatuur en luchtvochtigheid. In Garsthuizenlagen gevelde iepen uit de provincie. De iepenziek-te van een paar jaar geleden heeft veel mooi hout

opgeleverd dat nu verwerkt wordt.Ook bij houtzaagmolen De Fram in Woltersum laghout van Gerard Klunder in het balkengat. Bij juistewind en voldoende tijd werd dat gezaagd. Hoeambachtelijk ook, zelfs een beetje romantisch; hethout kopen, te water laten, eruit halen, zagen, eenpaar jaar laten liggen en dan pas verwerken waslogistiek gezien niet de beste oplossing: tijdrovenden arbeidsintensief. Zo gebeurt het dat GerardKlunder zijn hout tegenwoordig bij de houthandelkoopt. Met kennis van zaken en hart voor de boom.Binnenkort verhuist de werkplaats naar Dorps-weg 37, het pand van Hans Kauw. Brandsma enThouars hebben daar ook hun ontwerpstudio enwoonhuis. Kauw heeft er zelf een verkooppuntvoor houtbewerkingapparatuur voor professio-nals. Gerard Klunder krijgt onder dat dak eengrotere werkplaats en zal eens in de week dewinkel van Kauw bemannen. Tot zolang zittenwerkplaats en showroom nog in het oude school-meestershuis tegenover de kerk.In de werkplaats is het aangenaam warm en het

geurt er naar vers hout. Grenen en eikenhoutruiken het lekkerst. Het is een sfeervolle werk-plaats. Op een schap liggen tientallen schaven,een verzameling die Klunder in de loop der jarenverwierf. De rij lijmklemmen, van piep tot mega, isniet minder indrukwekkend en allemaal in gebruik.Voor tafels en kasten of voor gerepareerde anti-quiteiten. Niet voor nieuwe houten stoelen, want

die maakt Klunder niet. Het buigen van spantenvoor rugleuningen is zo�n arbeidsintensief en daar-door kostbaar proces, dat dat eigenlijk alleen maarin serie vervaardigd kan worden. Dan verval je infabrieksmatig produceren en dat is nou net watGerard Klunder niet ambieert. Het ambacht, daargaat het om. Met liefde voor het hout een mooimeubel leveren, dat geeft voldoening.

Jack Brandsma en Françoise ThouarsinterieurarchitectenBrandsma en Thouars studeerden beiden af op interieurarchitectuur aan Academie Minerva(�95 en �97). Sinds augustus 2001 wonen en werken ze aan Dorpsweg 37 in Garmerwolde, hetpand van Hans Kauw. Ze waren al klant van Kauw toen hij ze op een goed moment aanboodde woon- en werkruimte te huren. De beslissing was gauw genomen. Wonen op het land metde stad in zicht is wat je noemt een buitenkans.

Jack en Françoise hebben ieder hun eigen ont-werpbedrijf, maar maken wel �gebruik van elkaar�.Ze deden tijdens en na hun studie veel ervaring opbij gevestigde ontwerpers die ook zelf de productieop zich nemen. Jack werkte onder andere een tijdlang bij Piet Hein Eek, de man die sloophout totdesign weet te transformeren. Daarnaast stu-deerde hij ook nog twee jaar industriële vormge-ving aan het Royal Art College in Londen.Thouars en Brandsma zijn hoogopgeleid in hetscheppen van sfeer en het creëren van ruimte.Foto�s en video�s tonen ontwerpen en projectendie je tegenkomt in de betere bladen voor modernwonen. Françoise ontwerpt losse meubelen, zo-als kasten, stoelen en tafels, voor particulieren enproduceert die vaak ook zelf. Soms ook besteedtze de productie uit wegens gebrek aan tijd ofruimte. Het vergt extra aandacht als de productievan een ontwerp uit handen wordt gegeven: allesmoet kloppen. Tijdens het productieproces is hetvaak niet meer mogelijk en in ieder geval tekostbaar om aanpassingen te doen als onvolko-menheden zich aandienen. In die zin is uitbeste-den een goede zaak: het houdt je scherp en draagtbij tot een 100% vakkundig ontwerp.Recent werk van Thouars is de vormgeving van deruimte bij het haaienbassin in het Noorder Dieren-park. De spelletjeswand daar komt uit haar breinen de meubelen die er staan komen van haartekentafel.Dat je van een oude eik een heel bijzondere tafelkunt maken, bewees ze met de tafel die ze voorhaar moeder ontwierp. Het eigentijdse interieurkreeg een tafel die in alles recht doet een de oudegeliefde boom uit eigen tuin, maar het interieurnergens ontkracht.Jack Brandsma doet graag grotere projecten entekent dan liefst voor het totaal: de sfeer, demeubelen, de verlichting, de stoffering en als hetmoet ook het servies. De bibliotheek van Minervais een project waarin hij zich goed kan uitleven. Hetgebouw van architect Piet Blom had binnenshuishier en daar een facelift nodig om aan de wensenvan deze tijd te voldoen. Oud-studenten werdenuitgenodigd een ontwerp te maken. Jack Brands-ma, inmiddels ook do-cent vormgeving aande opleiding, kreegopdracht de bibliotheekonder handen te ne-men. Eerder tekendenBrandsma en Thouarsvoor een ontwerp in dehal van Ruimtelijke Or-dening aan het Zuider-diep. Françoise vindthet jammer dat eenmooi ontwerp, een-maal in gebruik, wordtbeplakt met affiches enmededelingen. Het issowieso jammer als naverloop van tijd een met

zorg ontworpen ruimte verandert. Op een derge-lijk project rust auteursrecht en mag dus eigenlijkniet zonder medeweten van de ontwerper veran-derd worden. Brandsma zou daar geen groteproblemen mee hebben, als het maar niet na tweejaar al gebeurt. En natuurlijk zou hij wel graaggekend worden in de verandering. Dat geldt ookvoor het project dat hij nu onder handen heeft. Hijkreeg dat toegewezen door de AmsterdamseStichting Kunst in Openbare Ruimten (SKOR).Het behelst een mobiele werkplek voor studentenin een gebouw van architect Gerrit Rietveld inDoetinchem. Hij bedacht een dubbele rij organischgevormde stoelen die in een rails aan het plafondhangen. De eivormige zetels bieden solitair veelprivacy, maar tegenover elkaar geschoven eenuitnodigende gelegenheid tot communicatie. Der-gelijke ontwerpen ontstaan in Garmerwolde, detweedimensionale afdeling van het bedrijf. Dedriedimensionale afdeling is de werkplaats, hetlaboratorium, in de stad. Hier worden maquettesgebouwd en prototypen uitgeprobeerd.Nog een blik op het beeldmateriaal toont strakkekasten van Françoise, ruimtewinners op hoogniveau. Soms simpel en sober, maar ook decora-tief zoals de wandkast die door subtiele afwerkingvan de onderkant van de deuren suggereert dathet gaat om een venster met gesloten gordijnen.Het afstudeerproject van Jack Brandsma is terpresentatie vastgelegd op video. Het bestaat uitdrie kisten: een slaapkist, een keukenkist en eenkastkist. De intimiteit van de kisten belooft behaag-lijk wonen in een grote kale ruimte. De mobiliteitervan maakt veelvuldig verkassen tot een peulen-schil.Wie een dergelijk ontwerp maakt wil in bewegingzijn. Dat geldt zeker voor Jack Brandsma enFrançoise Thouars. Ze zijn vast van plan hunnaam te vestigen in de wereld van de toegepastekunst en architectuur. Niet altijd zichtbaar, maarkomende zomer wel. Want Brandsma kreeg deopdracht het kunstproject voor Noorderzon teverzorgen. Hoe dat er precies uit gaat zien is nietbekend, maar in augustus voor iedereen te be-wonderen in het Noorderplantsoen in de stad.