In België sterven jaarlijks zo’n 31.000mensen door hart- en vaatziekten.1 Naeen hartinfarct moeten patiënten vaakhun levensstijl aanpassen om herval tevermijden. Daartoe voorzien zieken-

huizen revalidatieprogramma’s op maat. Uiteen grootschalig onderzoek blijkt echter datminder dan de helft van deze patiënten eenrevalidatietraject volgt. Ze hebben geen tijdom op regelmatige basis naar het revalidatie- centrum te komen, transport vormt vaakeen probleem... Ziekenhuizen op hun beurtkrijgen het moeilijker om klassieke revali-datie aan te bieden, gezien het toenemendeaantal hartpatiënten.

Op zoek naar alternatieve en innovatievezorgmodellen, startte het Jessa Ziekenhuisenkele jaren geleden, als een van de eersteziekenhuizen in Europa, met een grootschaligonderzoek naar telerevalidatie. Die zin voorinnovatie mag niet verbazen: vorig jaar werdhet revalidatiecentrum van het JessaZiekenhuis door de Europese Verenigingvoor Cardiologie aangeduid als een van detwee Europese referentiecentra voor hart -revalidatie.

Onder leiding van professor Paul Dendaleonderzocht dokter Ines Frederixde voordelen van revalidatieop afstand (telerevali -datie) bij meer dan 100patiënten met krans-slagaderlijden. 2 3

“Concreet betekenttelerevalidatie datpatiënten in hun vertrouwde thuis -omgeving herstellen”,legt de assistente in opleiding uit. “Om medischesupervisie te kunnen waarborgen, gevenwe patiënten zogenaamde sensoren mee zoalseen stappenteller. De patiënt meet zijn fysiekeactiviteit en hartslag, waarop de gegevensautomatisch worden doorgezonden naar eencentraal platform. Hij of zij krijgt dan bewegings-, dieet en rookstopadvies via sms ofe-mail en wordt zo als het ware op afstandgecoacht. Via het centrale platform kan dearts al zijn patiënten opvolgen.”

Betere levenskwaliteitEn deze manier van zorgverlening werpt

zijn vruchten af. Uit de studie blijkt dat

hartpatiënten die telerevalidatie bovenopde klassieke revalidatie volgden, beter her-stellen dan patiënten die enkel de klassiekerevalidatie krijgen. Over een periode vanzes maanden na de start van hun telerevali-datieprogramma, ging hun fysieke conditieer namelijk meer dan 10 keer zoveel opvooruit – wat resulteerde in een beterelevenskwaliteit. “Daarnaast stellen we vastdat de patiënten die geen telerevalidatiekrijgen meer dan dubbel zo vaak wordenheropgenomen wegens hartproblemen”,vertelt dr. Frederix. “Die heropnamesgebeuren gemiddeld ook twee maandenvroeger, in vergelijking met de patiëntendie wel telerevalidatie krijgen. Dat zijnovertuigende bevindingen, die aantonenwat de meerwaarde van revalidatie opafstand kan zijn.” Anno 2016 ziet het team

alle participerende patiëntenweer terug. “We willen zien of

telereva lidatie echte gedragsveran-deringen kan teweegbrengen op lange

termijn.”

KostenbesparingHet onderzoek blijkt ook relevant in het

huidige landschap van budgettaire rigueurin de gezondheidszorg. “Zo kost iederepatiënt die via telerevalidatie wordt opge-volgd, 564 euro minder aan directe gezond-heidskosten”, weet dr. Frederix. Ze verwijstnaar het verminderd aantal heropnames.“Op die manier kunnen cardiologen meerpatiënten tegelijk behandelen. In feite biedje extra zorg aan zonder dat het gezond-heidszorgbudget daarom aanzienlijk moetstijgen.”

En de patiënten zelf? “Die zijn ookenthousiast”, weet dokter Ines Frederix.Het grootste struikelblok is het gebruik vande technologie. “Aangezien de meestepatiënten met kransslagaderlijden 65-plussers zijn, is dat niet altijd evident. Maareens ze de smaak te pakken hadden, looptalles wel los.” Toch moet het gezegd: enkelepatiënten geven aan dat ze liever het klas-sieke revalidatieproces volgen. InesFrederix: “Uiteraard werkt deze formuleniet voor iedereen. Net zoals bij de revali-datie die in ons centrum gebeurt, proberenwe de telerevalidatie zoveel mogelijk opmaat van de patiënt te maken, met aange-paste begeleiding.”

SmartphoneappMomenteel werkt het Jessa Ziekenhuis

aan verschillende projecten die voort -bouwen op de studie. Het eerste is een educatieve website rond hartrevalidatie.Ines Frederix: “Welke preventieve maat -regelen kan je nemen om herval te voor komen? Hoe kan je een hartinfarctherkennen? De hoofdfocus ligt natuurlijkop het verloop van de revalidatie en begeleiding.” Er zijn 20 thema’s, zoals hart-vriendelijke voeding, stoppen met roken,risicofactorcontrole enzovoort. Telkensspreken een of meer zorgverleners depatiënt toe in een video. “Hartrevalidatievereist dan ook een multidisciplinaireaanpak waarbij zowel cardiologen, psychologen, diëtisten, kinesisten en sociaal verpleegkundigen betrokken zijn.”

Daarnaast bouwt het ziekenhuis, samenmet het Expertisecentrum Digitale Media

van de Universiteit Hasselt, aan een app diehartpatiënten begeleidt, motiveert en voor-lichting geeft tijdens hun revalidatie. “Desmartphone is niet meer weg te denken uithet dagelijks leven. In die zin was hetlogisch dat we hier op in spelen.”

“Bedoeling is dat telerevalidatie deel gaatuitmaken van de standaardzorg”, besluit dr.Ines Frederix. “Zo is het een uitstekendeoplossing voor patiënten die we nietkunnen bereiken via klassieke revalidatie,bijvoorbeeld omdat ze zich niet kunnenverplaatsen naar ons revalidatiecentrum.Ook een mengvorm van beide behoort totde mogelijkheden. We hebben bewezen dathet werkt én dat het kosteneffectief is.Alleen: er is nog geen terugbetaling voor-zien. Dat is aan de beleidsmakers. Nu, het isbekend dat Maggie De Block pro e-healthen m-health is, dus, we hebben goede hoop(lacht).”

Emily Nazionale1. Algemene Directie Statistiek. Hart- en vaatziekten en

kanker blijven veruit de belangrijkste doodsoorzaken, 21mei 2015.

2. Frederix, I. Hansen, D. Coninx, K. et al. (2015) Medium-Term Effectiveness of a Comprehensive Internet-Based andPatient-Specific Telerehabilitation Program With TextMessaging Support for Cardiac Patients: RandomizedControlled Trial. J Med Internet Res, vol. 17(7): e185. doi: 10.2196/jmir. 4799.

3. Frederix, I. Hansen, D. Coninx, K. et al. (2015) Effect ofcomprehensive cardiac telerehabilitation on one-yearcardiovascular rehospitalization rate, medical costs andquality of life: A cost-effectiveness analysis. EuropeanJournal of Preventive Cardiologyn vol. 23 (7): 674-682. doi: 10.1177/2047487315602257

In de reeks ‘e-health in het ziekenhuis’ spreekt Artsenkrant metzorgprofessionals die dagelijks e-healthtoepassingen gebruiken. Dezeaflevering geven we het woord aan Ines Frederix, assistentecardiologie in opleiding aan het Jessa Ziekenhuis.

ACTUEEL

Door telerevalidatie blijft hartpatiënt langer uit ziekenhuis

10

INSA

MEN

WER

KIN

G MET

Patiënten in hettelerevalidatieprogramma krijgeno.a. bewegingsadvies via sms ofe-mail en worden zo als hetware op afstand gecoacht.

Artsenkrant | 22 april 2016 | Nr. 2447

Dokter Ines Frederix:“Uit ons onderzoek blijkt dat

patiënten die geen tele -revalidatie krijgen meer dan dubbel

zo vaak worden heropgenomenwegens har tproblemen in

vergelijking met patiënten dietelerevalidatie volgen bovenop de klassieke

revalidatie.”

© E

N

©Be

lga Im

age

AK2447-010PSD 20/04/16 11:54 Pagina 10