Download - Een Zeeland-nummer ter ere van A. de Visser

Transcript

Een Zeeland-num m er ter ere van A . de Visser

A b r a h a m d e V isser , p l a n t k u n d i g e . . z o s t a a t e r te lezen in h e t v o r ig j a a r v e r s c h e n e n

d e r d e dee l v a n d e E n c y c l o p e d i e v a n Z e e l a n d . E r s t a a t o o k in , d a t h ij ta l lo z e a r t i k e l e n

o v e r d e Z e e u w s e f lo ra p u b l i c e e r d e in d e A c t a B o t a n i c a N e e r l a n d i c a , D e L e v e n d e N a t u u r e n de P r o v i n c i a l e Z e e u w s e C o u r a n t . G o r t e r i a (en d e v o o r l o p e r d a a r v a n , h e t ‘C o r r e s p o n ­

d e n t i e b l a d ’) w o r d t ve rg e ten - . . .T o c h is h e t G o r t e r i a w a a r i n d e m e e s t e v a n z i jn p u b l i k a t i e s z i jn o p g e n o m e n e n d a a r o m

b ie d t d e r e d a c t i e v a n G o r t e r i a h e m te r g e l e g e n h e id v a n z i jn 87e v e r j a a r d a g deze f e e s t b u n ­del a a n m e t a r t ik e le n o v e r de Z e e u w s e f l o r a .

H e t p r e d i k a a t ‘p l a n t k u n d i g e ’ h e e f t B r a m d e V isse r e n e r z i jd s te d a n k e n a a n z i jn v o o r ­

t r e f f e l i jk e k e n n i s v a n d e Z e e u w s e f l o r a , a n d e r z i j d s a a n h e t fe i t d a t h i j a l z o l a n g ge le d e n w e r d g e p e n s i o n e e r d ais h o o f d v a n de a f d e l i n g C o n t r o l e v a n d e R i j k s v e rk e e r s in s p e c t i e te

M i d d e lb u r g .G e b o r e n o p 3 a p r i l 1898 t e ’s - H e e r A r e n d s k e r k e v e r k o o s D e V isse r n a h e t v e rv u l le n

v a n z i jn m i l i t a i r e d ie n s tp l i c h t b e r o e p s m i l i t a i r t e w o r d e n . V ele j a r e n w a s h i j c o m m a n d a n t v a n h e t b e w a k i n g s d e t a c h e m e n t v a n h e t v l ie g v e ld S o e s t e rb e r g . In j a n u a r i 1941 k e e r d e hij

t e r u g n a a r Z e e l a n d in de h i e r b o v e n g e n o e m d e fu n c t i e , d ie h i j t o t 30 a p r i l 1963 b e k le e d d e .

J u i s t z i jn w e r k k r i n g bij d e R i jk s v e r k e e r s in s p e c t i e s te ld e D e V isse r u i t s t e k e n d in d e g e ­le g e n h e id z i j n ge l i e fd e p r o v in c i e Z e e l a n d - e n s p e c ia a l d e f l o r a d a a r v a n - n a d e r te le ­

ren k e n n e n . O p bas is v a n u u r h o k k e n h e e f t h i j v r i jw e l g eh ee l Z e e l a n d g e ïn v e n ta r i s e e r d en

o v e r z i jn o p m e r k e l i j k e v o n d s t e n - D e s m a z e r ia m a r in a , C r a m b e m a r it im a e n C r ith m u m

163

Overdruk uit: Gorteria 12, 1985: 164-174

m a r it im u m o n d e r m e e r - p u b l i c e e r d e h ij r e g e lm a t ig , o o k in d e P ro v i n c i a l e Z e e u w s e

C o u r a n t o m d e Z e e u w e n a t t e n t t e m a k e n o p h e t e ig e n e v a n h u n f lo ra .H e t is a l t i jd e e n g e n o e g e n g e w e e s t m e t D e V iss e r o p ex c u r s ie te g a a n . H i j w a s e e n t r o u ­

w e d e e ln e m e r a a n d e l a n d e l i j k e (U n io - ) e x c u r s ie v a n d e K o n i n k l i j k e N e d e r l a n d s e B o t a n i ­sc h e V e re n ig in g en m e t h e m o p e x c u r s ie g e b e u r d e e r m e e s ta l wel ie ts m e r k w a a r d i g s . Z o

w a s h i j een s sa m e n m e t G . v a n d e r S l ik k e in O o s tk a p e l l e a a n h e t z o e k e n n a a r v o g e l p o o t - k la v e r . D e v l a k t e w a a r zij z o e k e n , is o m z o o m d d o o r n a a l d h o u t , w a a r o n d e r v e r s c h i l l e n ­

de r e c r e ë re n d e g e z in n e n z ic h o p h o u d e n . D e z o e k a c t i e - k r u i p e n d o p d e k n i e ë n - t r e k t a l s p o e d ig de a a n d a c h t v a n d e r e c r e a n t e n en e e n k le in m e is je w o r d t o p i n f o r m a t i e u i t ­g e s t u u r d : ‘M i j n h e e r , w a t d o e t u d a a r ? ’ ‘W ij z o e k e n k o n i j n e k e u t e l s ’, a n t w o o r d t D e V is ­

se r o n v e r s t o o r b a a r . M e is je a f e n k o m t n a tien m i n u t e n t e r u g m e t e e n b u s j e k o n i j n e k e u ­tels: ‘M i jn h e e r , z i jn d ie g o e d ? ’ D e V iss e r k i j k t z e e r g e ïn te r e s s e e r d in h e t b u s j e e n s c h u d t

h e t h o o f d : ‘N e e , j a m m e r h o o r , d ie z i jn v a n e e n v r o u w t j e s k o n i j n , m a a r wij z o e k e n d ie v a n h e t m a n n e t j e ! ’

J a r e n l a n g is D e V isse r ‘d e ’ Z e e u w s e f lo r i s t g e w e e s t . H e t za l h e m g e n o e g e n d o e n , d a t

d e z e f e e s t b u n d e l is s a m e n g e s t e l d d o o r z o vele , o v e r w e g e n d Z e e u w s e a u t e u r s . Z i j n s t u k ­j e s in d e P ro v i n c i a l e Z e e u w s e C o u r a n t z i jn n i e t v o o r n ie ts gew ee s t .

Verspreiding en oecologie van H ordeum m arinum H udson in Zuidwest-Nederland

W . G . B e e f t in k en W . d e M u n c k

(D e l ta I n s t i t u u t v o o r H y d r o b i o l o g i s c h O n d e r z o e k , Y erseke )*

In le id in g

T o t d e s o o r t e n d ie o p d e s c h o r r e n en g r o e n e s t r a n d e n s te eds w e e r d e a a n d a c h t v a n f lo-

r is ten en v e g e t a t i e k u n d i g e n t r e k k e n , b e h o r e n d e k le in e , m e r e n d e e l s e e n ja r ig e h a lo f ie le t o t z o u t - t o l e r a n t e p l a n t e n S a g in a m a r it im a , P a ra p h o lis s tr ig o sa , C o c h le a r ia d a n ic a ,

D e s m a z e r ia m a r in a en B u p le u r u m te n u is s im u m . D e z e s o o r t e n lev en in d e s t o r m v l o e d z o - ne in h e t o v e r g a n g s g e b ie d tu s s e n z o u t en d r o o g - z o e t , o p p l a a t s e n w a a r h e t s c h o r in d u in -

t je s o v e r g a a t , e n a a n d e v o e t v a n d i j k e n . Z ij k o m e n o o k v o o r in i n l a g e n en k a r r e v e ld e n

en la n g s d e o e v e r s v a n z o u t e k r e k e n in d e p o ld e r s . D e c e n t r a l e e n te g e l i jk o o k m e e s t a lg e ­m e n e s o o r t in deze g r o e p is S a g in a m a r it im a , n a a r wie o o k d e v e g e ta t i e - e e n h e id ( v e r b o n d S a g in io n m a r i t i m a e ) is g e n o e m d .

In d i t g re n s m i l i e u t u s s e n z o u t e n d r o o g - z o e t v e r t o o n t h e t z o u t g e h a l t e v a n d e b o d e m

g r o t e u i t s c h ie te r s . N a e e n o v e r s t r o m i n g d o o r z o u t o f b r a k w a t e r en e e n d a a r o p v o lg e n d e d r o o g t e k a n d e z o u t c o n c e n t r a t i e s t e rk o p l o p e n , w a a r d o o r b o d e m b e d e k k e n d e s o o r t e n

' Mededeling van het Delta Inst i tuut voor Hydrobiologisch Onderzoek nr. 306.

164

z o a ls F e s tu c a ru b r a , A g r o s t i s s to lo n i fe r a en P o a p r a te n s is ‘d o o d b r a n d e n ’ . N a een d a a r ­

o p v o l g e n d e r e g e n b u i k a n h e t z o u t w e e r g ro t e n d e e l s u i t g e s p o e ld z i jn . O p de k a le p l e k k e n d ie zo o n t s t a a n , k o m e n de g e n o e m d e a n n u e l l e n v o o r , t e z a m e n m e t tw e e k le in e ro z e t -

p l a n t e n (P la n ta g o c o r o n o p u s , A r m e r ia m a r it im a ) en e n k e le m o s s o o r t e n , w a a r v a n P o t ­tia h e im ii d e b e k e n d s t e is.

E é n p l a n t e s o o r t w o r d t d a a r b i j n ie t o f z e ld e n g e n o e m d : d e ze e g e rs t (.H o r d e u m m a r i­

n u m ) . D i t e e n j a r ig g r a s j e is h e t s t i e f k i n d o n d e r d e S a g i n i o n - s o o r t e n - ‘W i ld e p l a n t e n ’

v e r m e ld t h e t in h e t g e h e e l n ie t - , o n g e tw i j f e ld o m d a t e r n o g z o w e in ig b e k e n d is v a n de o e c o lo g ie e n s o c io lo g i s c h e p l a a t s v a n d e z e s o o r t . W e s t h o f f & D e n H e l d (1969) k o m e n

d a n o o k n i e t v e r d e r d a n h a a r ‘w e l l i c h t ’ t o t d e k e n s o o r t e n v a n h e t S a g i n i o n m a r i t i m a e te r e k e n e n . U i t h u n b e s p r e k i n g (p. 1 io ) v a n h e t m o e i l i jk te b e g r e n z e n v e r b o n d A g r o p y r o -

R u m i c i o n c r i sp i ( = L o l i o - P o t e n t i l l i o n a n s e r in a e T ü x e n 1947; zie S ÿ k o r a , 1983) b l i jk t v e r d e r d a t zij d e s y n s y s t e m a t i s c h e p l a a t s v a n H . m a r in u m v o o r a l in h e t o v e r g a n g s g e b ie d

v a n d e z e b e id e v e r b o n d e n z o e k e n . In S p a n j e e n P o r t u g a l k o m t d e s o o r t v o o r a l v o o r in

h e t a a n h e t S a g i n i o n v e r w a n t e P a r a p h o l i - F r a n k e n i e t u m p u l v e r u l e n t a e (A l l ie r & B re s se t , 1975; C a s t r o v i e jo & P o r t a , 1975; W e s t h o f f & S c h o u t e n , 1979).

W ij d e n k e n o n z e c o l l e g a en v r ie n d A . d e V isse r e e n g e n o e g e n te d o e n d o o r o n z e a a n t e ­

k e n in g e n o v e r d e z e s o o r t u i t Z u id w e s t - N e d e r l a n d h i e r t e p r e s e n t e r e n en a a n een b e s p r e ­

k in g te o n d e r w e r p e n . W i j d o e n d i t v o o r a l v a n w e g e z i j n b e l a n g s te l l in g in het v e r le d e n v o o r een a n d e r e S a g i n i o n - s o o r t , n a m e l i j k D e s m a ze r ia m a r in a (D e V iss e r , 1959; 1962) en

de a a n s t e k e l i j k e m a n i e r w a a r o p h ij i n d e r t i j d z i jn in te r e s s e v o o r de z e k le in e h a l o f i e t e n o p o n s w is t o v e r te b r e n g e n .

V ersp reid in g en so c io lo g is c h e p laats

H o r d e u m m a r in u m h e e f t in o n s l a n d e e n u i t g e s p r o k e n k u s tv e r s p r e id in g e n t o o n t d a a r i n

een g e b o n d e n h e i d a a n z o u t e to t b r a k k e s t a n d p la a t s e n . F ig . 1 l a a t z ien d a t d e s o o r t s in d s 1950 in N e d e r l a n d s t e r k is a c h t e r u i t g e g a a n ( H e u k e l s , 1985). W e r d zij v ó ó r 1950 in 117

u u r h o k k e n g e v o n d e n , e r n a n o g s le c h t s in 42 u u r h o k k e n . A f s l u i t i n g e n v e r z o e t in g v a n z e e a r m e n , d i j k v e r s t e r k i n g e n en t e r u g d r i n g i n g v a n de m a r i e n e i n v lo e d in de p o l d e r s z i jn

de v o o r n a a m s t e o o r z a k e n v a n de a c h t e r u i t g a n g . E c h t e r n ie t a l le k u s t w e r k e n d e d e n de

s o o r t v e r d w i j n e n : in d e Q u a r l e s p o l d e r (Z u id -S lo e ) , h e t V ee rse M e e r e n d e G r e v e l in g e n v o n d d e s o o r t n i e u w e g r o e i p l a a t s e n .

O n d a n k s d e g e b o n d e n h e i d a a n d e k u s t is H . m a r in u m in Z u id w e s t - N e d e r l a n d d o o r o n s s l e c h t s o p tw e e p l a a t s e n a a n d e b u i t e n z i j d e v a n de z e e d i jk w a a r g e n o m e n : b i j h e t h a ­

v e n t je v a n O u d d o r p (1966) e n o p h e t s c h o r b ij O o s t e r l a n d (1965-1981) . Z a a d v e r s p r e i - d in g d o o r s c h a p e n d ie t o t 1966 a f w i s s e le n d in d e s p u i k o m en o p h e t s c h o r w e r d e n g e w e id ,

k a n h e t v o o r k o m e n v a n d e k le in e b u i t e n d i j k s e p o p u l a t i e bij O o s t e r l a n d ( in s o m m i g e j a ­ren e n k e le t i e n t a l l e n e x e m p l a r e n ) v e r k l a r e n .

In t a b e l 1 z i jn d e o p n a m e n van d e v o o r n a a m s t e g r o e i p l a a t s e n s a m e n g e v a t . H e t g a a t o m d e v o l g e n d e t e r r e in e n :

1 s c h o r b i j O o s t e r l a n d , g e m e e n te D u i v e l a n d . D i j k v o e t en d a m in h e t s c h o r ; o p e n v e g e ­

ta t i e i n t e n s i e f b e w e i d d o o r s c h a p e n ; b o d e m lic h te k le i t o t zave l ;2 v o o r m a l ig e s p u i k o m v a n V ia n e te n O o s t e n v a n O u w e r k e r k , g e m e e n t e D u i v e l a n d . In

h e t c e n t r u m e e n o n d i e p e p la s m e t b e p e r k t e a f v o e r v i a een g re p p e l ; b e h a lv e v a n 1976

165

Fig. i . Verspreiding van H ordeum m arinum H udson in Nederland vóór (a) en sinds 1950 (b). Vóór 1950 is de soort ook gevonden op Ameland en Duiveland.

Distr ibution o f H ordeum m arinum in the Netherlands before (a) and since 1950 (b). Before 1950 the species has also been recorded f rom Am eland and Duiveland.

t o t 1979 g r o t e n d e e l s d o o r sc h a p e n b e w e id ; b o d e m s l i b h o u d e n d z a n d ;

2 S l o e k r e e k , g e m e e n t e B orsse le . In 1950 b e d i jk t ; p la a t s e l i j k o p e n v e g e ta t i e , v e r s to o r d d o o r w ie l s p o re n e n g r e p p e l a a n l e g , p l a a t s e l i j k o o k v e r t r a p t d o o r k o e ie n ; b o d e m zave-

lig;4 s c h o r S o e l e k e r k e p o l d e r , g e m e e n te W i s s e n k e r k e . In 1961 d o o r V e e r s e G a t d a m a f ­

g e s lo te n v a n h e t g e t i j ; v o o r m a l ig sl ik e n s c h o r m e t w ie l s p o re n ; b ew 'e id ing m e t p a a r d e n e n e n k e l e s c h a p e n ; b o d e m z a n d ig t o t l ich t kleiig;

5 M i d d e l p l a t e n , V e e rse M e e r , g e m e e n t e G o e s . V o o r m a l i g s l ik , in 1961 a f g e s lo t e n van h e t g e t i j ; o p e e n in 1964 o p g e w o r p e n d a m d w a r s d o o r e e n k r e e k ; b o d e m zave l ig .

W a t in d e t a b e l o p v a l t is d a t H o r d e u m m a r in u m h e t m e e s t t e z a m e n m e t P a ra p h o lis s tr i ­g o sa v o o r k o m t , m a a r n o o i t m e t S a g in a m a r it im a , D e s m a z e r ia m a r in a en C o c h le a r ia d a ­

n ica . D i t w i js t e r o p d a t H . m a r in u m s l e c h t s v o o r b e p a a l d e v o r m e n v a n h e t S a g in io n m a ­r i t i m a e k e n m e r k e n d k a n z i jn , e v e n a l s B u p le u r u m te n u is s im u m d a t is. V e r d e r z i jn zo u t -

p l a n t e n r u i m v e r t e g e n w o o r d i g d , v o o r a l d ie w elke de k e n c o m b i n a t i e v a n h e t P u c c in e l -

l i o - S p e r g u l a r i o n s a l in a e v o r m e n {S p e rg u la r ia sa lin a , P u c c in e ll ia fa s c ic u la ta , P . d is ta n s , J u n c u s b u fo n iu s inc l . J . a m b ig u u s ) . A g r o p y r o - R u m i c i o n - s o o r t e n z i jn in een g e v a r ie e rd

a a n t a l a a n w e z ig . Z ij o v e r h e e r s e n e c h t e r m e e s ta l n ie t in a a n t a l en b e d e k k i n g , v o o r a l niet

166

Tabel i . Samenvattende tabel van opnam en met H ordeum m arinum Hudson (bedekking minimaal 5 To) in Zuidwest-Nederland. Presentie en gecombineerde schattingen volgens Doing Kraft (1954).

Synopticable o f relevés with H ordeum m arinum (abundance minimally 5T0) in the south-west Netherlands. Presence and combined estimates according to Doing Kraft (1954).

1 2 3 4 5

terrein/locali ty schorOosterland

\ m. spuikom Viane

Sloekreek schor Soele- kerkepolder

Middelplaten

ja a r /y e a r 1966 1971 1971 1971 1971aantal o p n a m e n / n um ber o f relevés

5 6 *7 3 2

H o rd eu m m arinum 100 (02-03) 100 (02-06) 100(01-05) 100 (02-03) 100(01)P arapholis strigosa 40 (r-a) 50 (p-a) 71 (a-01) 100 (a-01) -

B upleurum tenuissim um 40 (r-p) - - - -

C entaurium pu lchellum - - - 67 (r-m) 100 (r-p)Juncus b u fo n iu s s. lat. - 33 (m) 71 (r-02) 67 (p-a) 100 (r-p)Plantago coronopus 100 (a-01) - 33 (r) - -

Salicornia europaea s. lat. - 83 (p-04) 29 (p-a) 67 (p) -

A ste r tripolium 100 (r-a) 100 (01-03) 86 (r-01) 3 3 (a) -

Spergularia salina 40 (r-p) 83 (p-m) 100 (p-m) 67 (a) 100 (m)Spergularia m aritim a 80 (r-a) 50 (p-01) - 67 (p) -

P uccinellia fasc icu la ta - 67 (a-01) 1 4 (a) - 50 (p)P uccinellia d istans 80 (p-a) 50 (r) 100 (r-a) 67 (r-p) 100 (01)P uccinellia m aritim a 100 (01-07) 50 (r-p) 86 (01-06) 67 (p-a) -

A g ro stis s to lon ifera 100 (r-02) 100 (p-02) 100 (01-0^) 100 (02-06) 100 (01-07)Juncus gerardii - 50 (r-06) 29 (r) - . 50 (06)G laux m aritim a - - 14 (03) 67 (a-01) -

Festuca rubra 100 (p-02) - 14 (r) 67 (r-01) 50 (p)

Scirpus m aritim us - 17 (P) 14 (p) - 50 (m)E lym u s p ycn a n th u s 100 (r-01) 1 7 (a) 29 (m-01) 67 (r) -

L o liu m perenne 100 (r-02) - 57 (a-m) 67 (a-02) 100 (r-a)P lantago m a jo r 40 (r-p) - 43 (r-01) 100 (r-p) -

T rifo lium repens 40 (r-p) - 14 (r) 67 (p-03) -

P olygonum aviculare 40 (r) - 29 (r-p) - -

Taraxacum offic ina le 80 (r-p) - - 33 (p) -

A trip lex p rostra ta 20 (r) - 71 (r-01) — -

A anvull ingen/Addit ions: kolom 1: A rtem isia m aritim a 20 (r), M edicago arabica 20 (r), Dactylis glom erata 20 (r), Festuca arundinacea 20 (r), E lym u s repens 20 (p), C onvo lvu lus arvensis 20 (r), Triglochin m aritim a 20 (p), H alim ione portu laco ides 40 (r-p), Plantago m aritim a 100 (p-01), L eo n ­to d o n au tum na lis 60 (r-p); kolom 3: Triglochin pa lustre 29 (a-m), P otentilla anserina 29 (a-01), Tri­fo liu m fra g ife ru m 43 (r-oi), Poa pratensis 29 (r-m), M atricaria recutita 29 (r-p), E lym u s repens 14 (p), P oa a nnua 14 (r), A trip lex pa tu la 14 (r); kolom 4: Plantago lanceolata 33 (a), Crepis capillaris 33 (a), M edicago lupulina 33 (a), Cerastium fo n ta n u m 33 (p), Cirsium vu lgare33 (p), Geranium dis­sectum 33 (r), Tori/is nodosa 33 (r).

167

Tabel 2. Vegetat iedynamiek in de proefvlakken 2, 3, 5 en 6 van de spuikom van Viane. O pnam en 1971 - 1984 met gecombineerde schatting volgens Doing Kraft (1954). Oppervlakte respectievelijk io, 7, io en 5 m ! .

Vegetation dynamics in the sample plots 2, 3, 5 and 6 o f locality 2 (Spuikom van Viane). Relevés 1971 - 1984 with combined estimates according to Doing Kraft (1954)- Surface area io , 7, io and 5 m ! respectively.

ja a r /y e a r

71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84

proefvlak 2 /p lo t 2bedekking/abundance 35 55 40 5 3 10 25 65 80 80 70 70 80 80

H ordeum m arinum — — — — a m m a m mParapholis strigosa _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ p _ _ _Juncus am biguus _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Salicornia europaea s. lat. 03 03 04 01 m 01 02 06 07 02 03 02 03 02Suaeda m aritim a _ _ _ _ _ _ r _ _ _ _ _ _ _A ste r tripolium m 03 01 r r - m m 02 05 m m m pSpergularia salina — — — — — — m m 01 m 01 03 02 mSpergularia m aritim a _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ r _G laux m aritim a _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Puccinellia fasc icula ta p p p - - - r r r p m a m pPuccinellia d istans _ _ _ _ _ _ r _ p a p r - -Puccinellia m aritim a - - _ _ - - r r p 01 02 02 03 05A grosi is sto lon ifera - - _ _ _ _ _ _ _ p a a 01 02Juncus gerardii - - - - - - - r p 01 01 01 02 01

proefvlak 3/p lo t 3bedekking /abundance 60 60 55 5 12 40 50 90 75 90 75 80 90 80

H ordeum m arinum a m m - - - r m 01 a m a p mParapholis strigosa - - _ _ _ _ _ _ _ m m _ _ _Juncus am biguus _ _ _ _ _ _ _ _ a _ _ — — _

Salicornia europaea s. lat. 04 01 01 01 01 04 05 06 m 01 m 01 m mSuaeda m aritim a _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _A ste r tripolium 01 03 01 r r p m 01 04 03 02 01 m rSpergularia salina m m O l p p - p m m p a m m mSpergularia m aritim a - r - - - - - r p p - r p -G laux m aritim a _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Puccinellia fasc icula ta 0 1 0 1 a - r r a a a - r - - -Puccinellia d istans a r r - - - r p p p - - - -Puccinellia m aritim a r 01 02 p r r p p p 01 01 02 01 01A gro stis sto lon ifera - - - - - - - r p 01 01 p 02 03Juncus gerardii - - r - - - - m 02 03 04 05 07 05

ja a r /y e a r

71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84

proefvlak 5/ p lo t 5 bedekking/abundance 100 100 100 95 60 75 98 100 100 100 100 100 98 100

H ordeum m arinum m m a 01 03 02 07 03 01 m m r a mParapholis strigosa - - - - 02 P PJuncus am biguus

Salicornia europaea s. lat. - - - m m 05 mSuaeda m aritim a rA ste r tripolium 02 m m m m 01 m 01 01 01 P P - -Spergularia salina - - - P 01 m mSpergularia maritim a - - - - - P - - r - - - - -G laux m aritim a - - - P - - - - - - - - - -

Puccinellia fasciculata r - — — r P mPuccinellia distans - - - r r - 01 P rPuccinellia m aritim a - - - - m 01 01 03 02 P - - - -A grostis sto lonifera 10 10 10 09 P 01 01 03 05 09 09 09 09 10Juncus gerardii r r P P P a 01 03 02 02 01 01 01 mL o liu m perenne r - P r r PB rom us m ollis P P m - - -E lym us repens r

proefvlak 6 /p lo t 6 bedekking/abundance

H ordeum m arinum Parapholis strigosa Juncus am biguus

Salicornia europaea s. lat. Suaeda m aritim a A ster tripolium Spergularia salina Spergularia m aritim a G laux m aritim a

Puccinellia fasc icula ta Puccinellia distans Puccinellia maritim a A grosi is sto lonifera Juncus gerardii Festuca rubra

169

70 95 95 98 99 98 98 100 98 99 98 95 85 65

a a a m m r05 09 08 08 05 05 06 01 - - - - -

01 m m m m a ar a —

01 01 02 01 02 03 m 03 01 01 02 m ma m a r P - r P - - - - r

' "

r'

P r a P r P r“

m a

P P r - - - P r r

P P P 01 01 01 02 01 P P - - 01

P P 01 P 02 03 02 05 05 07 04 03 02- r P P P P 01 02 03 02 03 04 05m r 01 01 02 03 01

als A g r o s t i s s to lo n i fe r a a l s e e n n a a r h e t A r m e r i o n m a r i t i m a e t r a n s g r e d i ë r e n d k e n t a x o n

w o r d t b e s c h o u w d .D e v e g e t a t i e o p n a m e n l a t e n d u s z ie n d a t H . m a r in u m k e n m e r k e n d is v o o r g e m e e n ­

s c h a p p e n in g r e n s s i tu a t i e s t u s s e n P u c c i n e l l i o - S p e r g u l a r i o n , A g r o p y r o - R u m i c i o n en S a ­

g in io n . Z i j o n t w i k k e l e n z ich in z o u te t o t b r a k k e k r e k e n , in la g e n en k a r r e v e l d e n , w a a r g r o n d v e r z e t , b e t r e d in g , s p o o r v o r m i n g , m a a r o o k t i jd e l i j k h o g e w a t e r s t a n d e n o f een

h o o g z o u t g e h a l t e in d r o g e z o m e r s de v o r m i n g v a n een g e s lo te n v e g e ta t i e d c k in d e w eg

s t a a t . D e a a r d v a n d e z e m i l i e u d y n a m i e k b r e n g t m e t z ic h m e e d a t d e z e g e m e e n s c h a p p e n

d ik w i j l s e e n t i jd e l i jk k a r a k t e r h e b b e n .

D y n a m ie k in H o rd eu m m arin u m -g em een sch a p p en

D it t i j d e l i j k e k a r a k t e r k a n n a d e r w o r d e n o n d e r z o c h t a a n d e h a n d v a n een n e g e n ta l p e r ­

m a n e n t e p r o e f v l a k k e n , d ie in 1971 in d e s p u i k o m v a n V ia n e z i jn a a n g e le g d . D e s p u i k o m d a t e e r t v a n 1797 ( W i l d e r o m , 1964), w e r d in 1956 b u i t e n g e b r u i k ge s te ld en w e r d in 1959-

’60 m e t b a g g e r s p e c i e o n d i e p e r g e m a a k t (gegevens W a t e r s c h a p S c h o u w e n - D u i v e l a n d ) . E e n e n k e l e g r e p p e l l a a t een b e p e r k t e a f v o e r v a n o v e r to l l ig w a t e r u i t h e t lage m i d d e n g e ­

d e e l te to e , m a a r in n a t t e j a r e n is de a f v o e r c a p a c i t e i t o n v o l d o e n d e o m g r o t e w a t e r s t a n d s - s c h o m m e l i n g e n te v o o r k o m e n . H e t c h lo r id e g e h a l t e v a n d i t w a t e r v e r t o o n t j a a r g e m i d ­

d e ld e n v a n 9 - 13 %o C l - (1969 - 1975) en m a a n d g e m i d d e l d e n v a n 8 ,6 ( f e b r u a r i ) t o t

18,6 %o ( ju n i ) , m e t u i t s c h ie te r s n a a r b o v e n t o t 22 ,6 %o ( ju n i 1974) en ze lfs 28 ,3 %o Cl~~ ( ju n i 1970; D e M u n c k c . s . , 1978). In 1969 n o te e r d e N i e n h u i s (1975) m a x i m a v a n 5 0 - 7 0

%o C l - in h e t b o d e m v o c h t v a n w ie r v e g e ta t i e s in d e S a lic o rn ia - ( v e r g e l i j k b a a r m e t p r o e f v l a k 1) en A s te r - z o n e ( v e r g e l i j k b a a r m e t d e p r o e f v l a k k e n 2, 3 en 4 ) . I n v e rg e l i jk in g

m e t h e t c h l o r i d e g e h a l t e v a n z e e w a te r a a n d e k u s t ( 1 6 -1 7 °/°») zÜn d i t h y p e r s a l i n e w a a r ­

d en .W a t n e e r s l a g b e t r e f t w a r e n er s in d s 1971 tw e e u i t z o n d e r l i j k e j a r e n : 1974 m e t een

d r o o g v o o r j a a r en ee n ze e r n a t t e z o m e r en h e r f s t ( t o ta a l 1001 m m s t a t i o n S t . A n n a l a n d ) ,

e n 1976, d a t m e t u i t z o n d e r i n g v a n s e p t e m b e r (129 m m ) h e t h e le j a a r e rg d r o o g w a s ( t o ­

t a a l 528 m m ) . In d e d r o g e p e r i o d e n b e d e k t e n z o u t k o r s t e n d e b o d e m v a n d e n a g e n o e g d r o o g g e v a l l e n p la s . In d e z o m e r e n h e t n a j a a r v a n 1974 z i jn d e m e e s te p r o e f v l a k k e n (in

i e d e r g e v a l d e n r s . 1 t / m 5) la n g e t i jd g e ï n u n d e e r d g e w e e s t .D e z e e x t r e m e m i l i e u - o m s t a n d i g h e d e n in d e s p u i k o m v a n V ia n e h e b b e n bij a l le p r o e f ­

v l a k k e n h u n w e e r s la g in de v e g e ta t i e g e h a d , h e t m e e s t in de l a a g g e le g e n v e ld je s . W i j b e ­

p e r k e n o n s h i e r t o t v ie r p r o e f v l a k k e n , in e lk w a a r v a n H . m a r in u m z ich a n d e r s g e d r a a g t ( t a b e l 2): in n r . 2 v e s t ig d e d e so o r t z ic h in 1979 to t n u t o e blijv e n d . N r . 3 g e e f t e e n o n d e r ­

b r e k i n g in d e p o p u l a t i e te z ie n in 1974 - ’76, O o k a n d e r e s o o r t e n v e r t o n e n in d ie p e r io d e een in z in k in g . In de ie ts h o g e r g e le g e n p r o e f v l a k t e 5 v e r t o o n t d e z e e g e rs t in die j a r e n ju i s t

een t o e n e m e n d e p o p u l a t i e d i c h t h e i d , d i e z ich d o o r z e t t o t in 1977. O o k a n d e r e s o o r t e n l a ­t e n h ie r d i t b e e ld z ien . In de d a a r o p v o l g e n d e z o n e s (b i jv o o r b e e ld n r . 6 , t a b e l 2) v e r d w i j n t

H . m a r in u m t e z a m e n m e t P a r a p h o lis e n S a lic o rn ia o m s t r e e k s d ie j a r e n u i t d e veg e ta t ie .

D e s t e r k e n a t - d r o o g - en z o u t - h y p e r z o u t - f l u c t u a t i e s in 1974 - ’76 h e b b e n d r a m a t i s c h e v e r s c h u iv in g e n in d e v e g e ta t i e to t g e v o lg g e h a d . H o e d i t p ro c e s z ich l a n g s d e h o o g t e g r a -

d ië n t v o o r d e e d , k u n n e n w e in b ee ld k r i j g e n d o o r v a n a l le p r o e f v l a k k e n a a n t e g e v e n in w e lk e j a r e n d e p o p u l a t i e s h u n m a x i m a l e d i c h t h e d e n b e r e ik t e n , v o o r n a m e l i j k u i t g e d r u k t

170

Tabel 3. Opeenvolging van de maximale bedekking van plantesoorten in de proefvlakken van de spuikom van Viane, gerangschikt langs de gradiënt \ an hoog naar laag.

Succession o f the maximal abundance o f plant species in the relevés of locality 2, a rranged along the gradient f rom high to low.

J o a r 74 7 5 76 77 7a 79 8 0 81 8 2 8 3 84-------------------- 1--------- --- -- -- -- 1--------------------- 1-------------------- 1-------------------- 1 i I-------------------- 1------------------- 1------------------ 1 I-

P .Q . 9 [ A g o 1 o a 1 f

s t e r t r i p o l i u m | ( P o a p r a t e n s i s E lym u s p y c n .

\P arap h ." ] j A g r o s t i s s t o l n l f e r a f\

S a l i c . I A s t e r t r i p o l i i !

A s t e r ~]\

I \ g r o 8 t i s I J u n c u s g e r a r d i i

P a r a p h - s t r i g . | P u c c .

\S a l i c , e u r o p a e a | | A s t e r t r ip o l iu m

P a r a p h .I\ lA8r°-l:tsl

\\

F e s tu c a r u b r a

S p . s a l . I I S a l i c , j j P . f a s c .] | P u c c . A g r o s t i t o 1 o n i £

] P a r a p h .~ | ] A s t

Hordeum! J u n cu s

S a l i c o r n i a e u r o p a e a I As te

I P . fascT j I ParaphT]

j A g r o s t i s s t o l o n i f e r a | | J u n cu s

\ frrssTT]

S p . s a l i n a | \P u c c . f a s c i c u l a t a X | P . m ar.| | J u n c u s | | A g r o s t i s

S a l i e . e u r . ] | A s t e r ] 1 P a r a p h o l i s | VHord eura m arin um | \

\1 S a l i e . e u r . | 1 A s t e r 1 1 P u c c f a s c i c u l a t a | | P . m ar.

1 P a r a p h .1 | S p . s a l . ] j J u n c u s ] | A g r o s t i s

1 H 0 r d e u

S a l i c o r n i a e u r o p a e a

I S p . s a l i n a | | P.

P u c c i n e l l i a f a s c i c u l a t a

in b e d e k k i n g ( t a b e l 3). D a a r u i t k u n n e n we d e v o lg e n d e c o n c lu s ie s t r e k k e n :

1 N a a r m a t e de m i l i e u s c h o k g r o t e r is - la n g s de g r a d i ë n t n a a r b e n e d e n to e - d u u r t h e t l a n g e r v o o r d e h e r s te l s u c c e s s ie in t r e e d t e n de p o p u l a t i e s h u n m a x i m a l e d i c h t h e d e n b e ­

r e ik e n .2 In h e t s u c c e s s i e p a t r o o n is de o p e e n v o l g i n g v a n m a x i m a l e d i c h t h e d e n v a n d e d e e ln e ­

m e n d e p o p u l a t i e s o v e r d e hele h o o g t e g r a d i ë n t in g r o t e t r e k k e n ge l i jk : A is e e r s te r e a ­

g e e r t d e g r o e p e e n j a r i g e e n k o r t l e v e n d e o v e r b l i jv e n d e s o o r t e n : S a lic o rn ia , P a r a p h o ­

lis, H o r d e u m , A s t e r en P u c c in e llia fa s c ic u la ta (en P . d is ta n s ) . D a a r n a v e r s c h i jn t de g r o e p v a n o v e r b l i j v e n d e g r a s a c h t ig e s o o r t e n : J u n c u s , F e s tu c a , E ly m u s , P o a . A l le e n

P u c c in e ll ia m a r it im a e n A g r o s t i s s to lo n i fe r a n e m e n e e n tu s s e n p o s i t i e in d o o r b o v e n in

d e g r a d i ë n t t o t d e e e r s te g r o e p te b e h o r e n en b e n e d e n t o t d e tw e e d e g r o e p .j H . m a r in u m m a n i f e s t e e r t z ich d u id e l i j k in d e e e r s te g r o e p e n t o o n t z ic h h ie r v e r w a n t

m e t d e s o o r t e n u i t d e k e n c o m b i n a t i e v a n h e t P u c c in e l l i o -S p e r g u la r io n s a l in a e . D e

171

d i c h t h e i d s m a x i m a v a n H . m a r in u m e n P a ra p h o lis x a l len b i j n a s te e d s s a m e n ( m e t u i t ­z o n d e r i n g v a n p r o e f v l a k t e 5) , h e t g e e n wijs t o p e e n g r o t e o e c o lo g i s c h e v e r w a n t s c h a p .

O e c o lo g isc h e verw a n tsch a p van d e S a g in io n -so o r te n

U i t h e t v o o r g a a n d e is d u id e l i jk g e w o r d e n d a t d e S a g i n i o n - s o o r t e n m e e s ta l n ie t a l le t e z a ­m e n in é é n o p n a m e w o r d e n g e v o n d e n . D e v o lg e n d e c o m b i n a t i e s b l i jk e n v o o r te k o m e n :

S a g in a - D e s m a z e r ia - C o c h le a ria

S a g in a - P a r a p h o l is - B u p le u r u m S a g in a - P a ra p h o lis - C o c h le a ria P a r a p h o l i s - H o r d e u m

P a r a p h o l is ( in c u rv a ) - B u p le u r u m - H o r d e u m

T iix e n & W e s t h o f f (1963)

T ü x e n & W e s t h o f f (1963) T i ix e n & W e s t h o f f (1963)

G é h u c .s . (1975)

C a s t r o v i e j o & P o r t a (1975)

O p de K w a d e H o e k o p G o e r e e s lu i t e n D e s m a ze r ia e n C o c h le a r ia t e z a m e n B u p le u r u m n a g e n o e g u i t in h u n c o m b i n a t i e m e t S a g in a en P a ra p h o lis ( W e s t h o f f c .s . , 1961). In het

h ie r g e p re s e n te e rd e m a te r i a a l is de c o m b i n a t i e P a r a p h o l i s - H o r d e u m v e r te g e n w o o rd ig d , een e n k e le k ee r a a n g e v u ld m e t B u p le u r u m . De c o m b in a t i e S a g i n a - H o r d e u m is s lechts

a a n g e t r o f f e n bij d i c h th e d e n < 5 ^0 v a n H o r d e u m en k o m t d a a r o m n ie t in t a b e l 1 \ o o r .

D e z e v e r sc h i l l e n in g e z a m e n l i j k v o o r k o m e n k u n n e n v o o r W e s t - E u r o p a o e c o lo g i s c h w o r d e n g e ï n t e r p r e t e e r d m e t de milieux a r i a b e l e n z o u t - e n s l ib g e h a l te v a n d e b o d e m (fig. 2). B i j m e n g i n g v a n slib in h e t z a n d t o t e e n zave l ige b o d e m g e e f t e e n a n d e r e s o o r t e n c o m -

zavel zand

hyper

zout

Sagina maritima

Parapholis strigosa

Hordeum marinum

brak Desmazeria marina

Cochlearia danica

Bupleurum tenuissimum

Fig. 2. Standplaatsdifferentiat ie van Saginion-soorten met betrekking tot saliniteit en slibgehalte van de bodem.

H ab ita t differentiat ion o f Saginion species with regard to salinity and silt content o f the soil.

172

b in a t i e d a n e e n z a n d s u b s t r a a t m e t h o o g s t e n s e n k e le p r o c e n t e n s l ib . O p zave l z i jn H o r ­d e u m e n B u p le u r u m d i f f e r e n t i ë r e n d , o p z a n d D e s m a z e r ia e n C o c h le a r ia .

D e i n t e n s i t e i t v a n d e z o u t f lu c tu a t i e s k a n e c h te r o o k d i f f e r e n t i ë r e n d z i jn : B u p le u r u m , D e s m a z e r ia en C o c h le a r ia leven b ij l a g e re z o u t c o n c e n t r a t i e s d a n H o r d e u m , P a ra p h o lis

e n S a g in a .M e n za l e r e c h te r o p b e d a c h t m o e t e n z i jn d a t d e z e u i t k o m s t e n o n d e r m e e r b e r u s t e n o p

h e t a l o f n ie t t e z a m e n v o o r k o m e n v a n s o o r t e n in o p n a m e n v a n u i t e e n l o p e n d e o p p e r v l a k ­te . D e k e u z e v a n d e p r o e f v l a k t e m e t h o m o g e n i t e i t v a n d e v e g e ta t i e a is c r i t e r i u m s lu i t b e ­

l a n g r i j k e v e r sc h i l l e n o p m i c r o - a f s t a n d in z o u t r e g i m e e n s l i b g e h a l t e n ie t u i t . D e k a n s d a t s o o r t e n d i e a is o e c o lo g i s c h d i f f e r e n t i ë r e n d z i jn a a n g e m e r k t , t e z a m e n w o r d e n a a n g e t r o f ­

f e n n e e m t sn e l t o e b i j g r o t e r e o p p e r v l a k t e v a n d e s t e e k p r o e f . H e t s c h a a l p r o b l e e m b l i j f t

d u s b e s t a a n , zij h e t d a t v e r sch i l len in s o o r t e n c o m b i n a t i e e n m i l i e u o p m a c r o - a f s t a n d b i n ­n e n é é n p l a n t e n g e o g r a f i s c h g e b ie d g o e d e in d ic a t i e s g ev e n .

Met dank aan mevrouw M. J . van Leerdam voor het typewerk en de heer A .A . Bolsius voor het m a­ken van een aantal tekeningen.

Literatuur

Allier, C. & V. Bresset, 1975. La végétation des milieux salés de la réserve biologique de D onana, in J .M . Géhu (ed.), L a végétation des vases salées, Colloques Phytosociol. 4, p. 257 - 269.

Castrovie jo, S. & J . P o r ta , 1975. Apport à l’écologie de la végétat ion des zones salées des rives de la Gigüela (Espagne), in J .M . Géhu (ed.), La végétat ion des vases salées, Colloques Phytosociol. 4, p. 115 - 139.

Doing Kraft , H . , 1954. l’Analyse des carrés permanents . Acta Bot. Neerl. 3, p. 421 - 424.Géhu, J .M . , B. C a r o n & M . Bon, 1975. Données sur la végétat ion des prés salés de la Baie de Som­

me, in J .M . Géhu (ed.), L a végétation des vases salées, Colloques Phytosociol. 4, p. 197 - 225. Heukels , P . , 1985. H ordeum marinum H udson , in J . M ennem a, A .J . Quené-Boterenbrood & C.L.

Plate , Atlas van de Nederlandse Flora 2. Utrecht.M unck , W . de, A. J . J . Sandee, J .M . Verschuure & L. de W olf , 1978. Chloridegehalte, peilvariatie

en zuurgraad van een aantal binnenwateren in het Deltagebied gedurende de periode 1968 -1975. R app . en Versl. Delta Instituut, Yerseke.

Nienhuis, P .H . , 1975. Biosystematics and ecology o f Rhizoclonium riparium (Roth) Harv . in the estuarine area o f the rivers Rhine, Meuse and Scheldt. Diss., Groningen.

Sÿkora, K. V., 1983. The Lolio-Potenti l l ionanserinae Tiixen 1947 in the nor thern par t o f the A tlan­tic dom ain . Diss., Nijmegen.

Tiixen, R. & V. W esthoff , 1963. Saginetea maritimae, eine Gesel lschaf tsgruppe im wechselhaiinen Grenzbereich der europäischen Meeresküsten. Mitteil. Flor.-soziol. Arbeitsgem. N F io , p. 116- 129.

Visser, A . de, 1959. De levenscyclus van C a tapod ium m arinum (L.) H u b b ard . Acta Bot. Neerl. 8, p . 4 0 - 4 2 .

Visser, A . de, 1962. C a tapod ium marinum (L.) H u b b a rd ook op Walcheren. Gorteria 1, p. 60 - 61. W esthoff , V. & A .J . den Held, 1969. P lan tengemeenschappen in Nederland. Zutphen.W esthoff , V., C .G . van Leeuwen & M .J . Adriani , 1961. Enkele aspecten van vegetatie en bodem

der duinen van Goeree, in het bijzonder de contactgordels tussen zout en zoet milieu. Jaarboek 1961 W et . Gen. voor Goeree en Overflakkee, p. 47 - 92.

W esthoff , V. & M .G .C. Schouten, 1979. The diversity o f E uropean coastal ecosystems, in R.L . Jef- ferties & A .J . Davy (ed.), Ecological processes in coastal environments, p. 3 - 2 1. Oxford.

W ilderom, M .H . , 1964. Tussen afsluitdammen en deltadijken; II. Noord-Zeeland. Middelburg.

1 7 3

D istribu tion and ecology o f H ordeum m arinum H udson in the South-w est N etherlands

A description is given o f the floristic composit ion o f communities with H ordeum m arinum in the South-west Netherlands. This reveals that this species, one o f the character-taxa o f the alliance Sagi­nion maritimae, is especially represented in transit ion situations towards saline habitats with envi­ronm enta l instabili ty through treading, sudden inundations and drainage, em bankm ent, etc. P e r ­m anent plo t studies showed great resemblance in succession during reco\ery o f damaged vegetati­on. H ordeum manifests itself in the early developmental stages, together with Parapholis strigosa. Ecological affinities between the Saginion species are discussed in relat ion to salinity and silt con ­tent o f the soil. Contrary to the o ther species, H. m arinum prefers high salinities combined with a relatively high silt content o f the sandy substra te.

De vegetatie op de polderdijken van Schouwen-Duiveland

G .J .C . B u th en M . G .M . J a n se n

(D e l ta I n s t i t u u t v o o r H y d r o b i o l o g i s c h O n d e r z o e k , Y ersek e )*

In le id in g

V a n a f d e e l fd e e e u w w e r d e n v o l w a a r d i g e z e e d i jk e n in Z u id w e s t - N e d e r l a n d a a n g e le g d ,

ee r s t a is v e rd e d ig in g t e g e n o v e r s t r o m i n g e n , la te r u i t h e t o o g p u n t v a n l a n d w in n in g . H e t

u i t e in d e l i j k e r e s u l t a a t is d a t t e g e n w o o r d i g in d e z e re g io m e e r d a n t i e n d u iz e n d k i lo m e te r d i j k o n g e v e e r d u i z e n d p o l d e r s o m s lu i t . D e d i j k e n v o r m e n e e n n e t w e r k v a n a a r d e n w a l len

in h e t v l a k k e en s t e rk g e c u l t iv e e r d e p o l d e r l a n d s c h a p en z i jn h ie r een v a n d e b e la n g r i jk s te h a b i t a t s v o o r w ilde p l a n t e n ( B e e f t in k , 1975). D e h e l l in g v a n h e t d i j k t a l u d v e r o o r z a a k t

e e n g r a d i ë n t in a b io t i s c h e o m s t a n d i g h e d e n , w a a r d o o r d i j k v e g e t a t i e s veel s o o r t e n r i j k e r k u n n e n z i jn d a n v lak ge lpgen g r a s l a n d p e r c e l e n (B in k , 1980). V o o r a l o p o u d e p o l d e r d i j ­

k e n - b i n n e n d i j k e n d ie g e e n p r i m a i r e w a t e r k e r e n d e f u n c t i e m e e r h e b b e n - k u n n e n ge ­v a r i e e r d e , k r u i d e n r i j k e v e g e ta t i e s v o o r k o m e n , in w elk g ev a l o o k wel v a n b l o e m d i j k e n

g e s p r o k e n w o r d t .O n d a n k s d a t d i j k e n een o p v a l l e n d e n ty p i s c h N e d e r l a n d s , l i n tv o r m i g l a n d s c h a p s e l e ­

m e n t v o r m e n en als m i l i e u ty p e e e n h o g e n a t u u r w a a r d e k u n n e n h e b b e n , z i jn t o t n u to e

z o w e l in h e t r iv ie re n g e b ie d ( B in k , 1980) a i s in Z u id w e s t - N e d e r l a n d ( A n o n . , 1982) r e l a ­t i e f w e in ig v e g e t a t i e k u n d ig e s tu d i e s o p d i j k e n u i t g e v o e r d . D e h u id ig e k e n n i s v a n d i j k v e ­

g e ta t i e s b e r u s t v o o r n a m e l i j k o p r e g i o n a l e f lo r i s t i s c h e i n v e n ta r i s a t i e g e g e v e n s . S le c h ts

v a n e e n b e p e r k t a a n t a l g e b i e d e n z i jn d ie g e g e v e n s in l a n d e l i j k e t i j d s c h r i f t e n o f r a p p o r t e n v a n o f f i c ië le in s ta n t i e s g e p u b l i c e e r d . V o o r w a t b e t r e f t d e p o l d e r d i jk e n in Z u id w e s t -

N e d e r l a n d h e b b e n H u i s m a n & V r o e g in d e w e i j (1967) d e F l a k k e e s e d i jk v e g e ta t i e b e s c h r e ­v e n . V e g e ta t i e k u n d ig o n d e r z o c h t e n b e s c h r e v e n z i jn a l l e e n de d i j k e n in d e Z a k v a n Z u id -

* Mededeling \ an het Delta Inst i tuut voor Hydrobiologisch Onderzoek nr . 308.

1 7 4