Risicoanalyse methodes overzicht 1/ 20
Een inventarisatie van
veiligheids- en risicoanalyses
Enschede, 27 Juni 2014
Kirsten Stegemann, Margot Stilma
Saxion Kenniscentrum Design en Technologie
Risicoanalyse methodes overzicht 2/ 20
Inleiding In dit verslag worden een aantal risicoanalyse methodes toegelicht. Het uitgangspunt voor
deze analyse was inzicht in relevante analyse tools gericht op veiligheids- en risicoanalyses.
De methodes zijn ingedeeld in de volgende verschillende groepen. De methodes worden
hieronder per groep verder toegelicht en vergeleken.
1. Problemen/gevaren in kaart brengen/vinden
Mind Map
Ishikawa – diagram
Brown – papermethode
Schouwen
2. Kernoorzaken vinden
5 x waarom
Causaal veldmodel
Root – Cause – Analysis
Pareto – principe
3. Risico bepalen/schatten
Fine & Kinney
FMEA
Risicomatrix van Eisenwijzer
Inhoudsopgave
Korte toelichting per methode pagina 3
Tabel met vergelijking van de methodes pagina 6
Uitgebreide toelichting per methode met verwijzingen pagina 10
Risicoanalyse methodes overzicht 3/ 20
Problemen/gevaren in kaart brengen/vinden
MIND MAP
Met behulp van een Mind Map kan aan de ene kant de
brainstorming proces ondersteund worden en aan de andere
kant kunnen ideeën in een logisch beeld
ISHIKAWA – DIAGRAM
Met het Ishikawa – diagram, oftewel oorzaak –
impact – diagram, kunnen oorzaken en hun
impact voor een bepaalt probleem gevonden en
gevisualiseerd worden. Het helpt nieuwe
oorzaken te ontdekken en structuur in de
gevonden oorzaken te brengen (leansix,
Cause - And - Effect - Diagram); (oude
Vrielink, 2012).
BROWN PAPER
Met de brown paper-methode worden samen met de
medewerkers van de basis, dus echt van de
werkvloer, alle bestaande processen op een groot
bruin papier op de muur verbeeld. Hierbij worden alle
knelpunten van de medewerkers opgenomen.
Daarna wordt geprobeerd alle problemen op te
lossen en de nieuwe en verbeterde structuur wordt
weer op de muur gezet. Tot slot worden de verbeteringen op korte en lange termijn
doorgevoerd (B.V.).
SCHOUWEN
Observeren van handelingen. Het analyseren van producten op de plek waar ze echt
gebruikt worden, of het analyseren van omgevingen door naar de betreffende omgevingen
toe te gaan.
Afbeelding 1: Mind Map
Afbeelding 2: Ishikawa - diagram
Afbeelding 3: Brown - papermethode
Risicoanalyse methodes overzicht 4/ 20
Kernoorzaken vinden
5 X WAAROM
Door middel van het ‘vijf keer waarom’ tool kan de kernoorzaak van een probleem gevonden
worden (leansix, 5 x waarom methode (5 x whys), 2011).
CAUSAAL VELDMODEL
Een causaal veldmodel beschrijft en visualiseert oorzaken en hun gevolgen en de verbanden
ertussen. Doe hiervan is zoveel oorzaken als mogelijk te verzameln om deze verder te
kunnen analyseren (Schermer, 2013).
ROOT – CAUSE – ANALYSIS
De Root-Cause-Analysis (RCA) beschrijft een oorzaak en gevolg
ketting die voor een probleem wordt opgesteld. Hierbij is het doel de
kernoorzaak van het probleem te vinden en zo op te lossen dat het
probleem niet terugkeert en dat door deze oplossing geen andere
problemen ontstaan. Het wordt ook rekening gehouden met sub-
oorzaken die tussendoor oorzaken en/of gevolgen beïnvloeden
(Oosterhoorn Advies BV, 2001/1995).
PARETO – PRINCIPE
Het Pareto – principe laat zien welke oorzaak van een probleem ten eerste moet worden
verbetert om het probleem zo effectief mogelijk op te lossen. Hierbij hoort het 80 – 20
principe: Als 20% van de oorzaak wordt verbetert is 80% van het probleem opgelost. De doel
van deze methode is dus het bewust bepalen hoe groot effect bepaalde oorzaken hebben
(Cloodt).
1. Waarom 2.Waarom 3.Waarom 4.Waarom 5.Waarom Conclusie
Afbeelding 4: RCA
Risicoanalyse methodes overzicht 5/ 20
Risico bepalen/schatten
FINE & KINNEY
Met behulp van de risicobeoordelingsmethode volgens Fine & Kinney kan het risico van een
probleem ingeschat worden. In het kort zegt deze methode het volgende:
Risico = Waarschijnlijkheid x Blootstelling x Effect
Met betrekking tot de ernst wordt voor elk factor een waarde tussen 1 en 10 bepaald. De
uitkomst van het vermenigvuldigen bepaald de ernst van het risico en daarmee of
onmiddellijk iets ertegen gedaan moet worden of niet.
FMEA
De Failure Mode and Effect Analysis is een analyse tool waarmee potentiële faalwijzen en de
grootte van hun risico ontdekt kunnen worden. Na de eerste schatting worden maatregelen
doorgevoerd en nog een keer op de zelfde manier de risico bepaald. Daardoor is makkelijk
te zien of de maatregel doeltreffend was of niet (Leansix).
RISICOMATRIX
De methode van de ‘Eisenwijzer’ laat mogelijke fouten van een product ontdekken ten
opzichte van grensgebruikers. Deze zijn kinderen en ouderen. Het is helemaal gericht op de
gebruiker en beveelt ook gebruiksonderzoek aan (Eisenwijzer)
Risicoanalyse methodes overzicht 6/ 20
Kort overzicht methodes en onderlinge vergelijking Tabel 1: Voor- en nadelen veiligheids- en risicoanalysemethodes
methode doel voordelen nadelen
Problemen/gevaren in kaart brengen/vinden
Mind Map Oorzaken vinden en ordenen
+ snel en makkelijk + leuk om te maken
- geeft maar een ruw overzicht
Ishikawa – diagram
Oozaken vinden en ordenen
+ snel + levert veel ideeën op + kan voor verschillende situatie aangepast worden
- zonder categorieën heel vrij dingen worden vergeten
Brown paper – methode
Problemen vinden, ordenen en oplossen
+ effectief + op lange termijn bedoeld
- duurt lang - moeilijk te maken - getraind personeel nodig
schouwen Problemen vinden
+ levert andere zicht op dingen op
- moeilijk door te voeren
Kernoorzaken vinden
5 x waarom Kernoorzaak vinden
+ makkelijk en snel te maken - het wordt niet met sub oorzaken rekening gehouden
causaal veldmodel
Kernoorzaken vinden
+ houd rekening met suboorzaken en oorzaken die elkaar beïnvloeden + goed gevisualiseerd resultaat
- geeft geen duidelijk resultaat verder analyse nodig - geen bronnen waar het met producten uitgevoerd werd
RCA Kernoorzaak vinden
+ heel nauwkeurig + houdt rekening met alle sub oorzaken en hun beïnvloeding op elkaar + verbetering op lange termijn
- duurt lang te maken
Pareto – principe
Prioriteiten vastleggen
+ makkelijk te begrijpen - niet nauwkeurig
Risico bepalen/schatten
Fine & Kinney
Risico´s bepalen
+ sneller dan FMEA + ander gebied van toepassing
- minder nauwkeurig dan FMEA
FMEA Risico´s bepalen
+ nauwkeurig + objectief + houdt rekening met verbeterde situatie
- duurt lang te maken
Risicomatrix Producten veiliger maken
+ de mens staat centraal + beveelt gebruiks-onderzoek aan
- beperkte doelgroepen
Risicoanalyse methodes overzicht 7/ 20
Hieronder wordt bovenstaande tabel verder toegelicht per methode.
Problemen/gevaren in kaart brengen/vinden
Mind Map
- Mogelijke oorzaken vinden en ordenen
- Het Ishikawa – diagram is vergelijkbaar, maar de Mind Map wordt in het begin niet
geordent. Eerst als alle informatie verzameld is wordt een tweede, gestructureerde
Mind Map gemaakt. Hier zou het mogelijk zijn, zoals bij de Brown – papermethode,
post – it´s te gebruiken.
- Voor het keuzevak wél geschikt, omdat zo makkelijk en snel veel oorzaken gevonden
kunnen worden
- Voor ‘VoW’ ook geschikt, omdat zij nog geen methode om ideeën te verzamelen
hebben opgenomen
Ishikawa – diagram
- Ideen verzamelen en op dezelfde moment in categoriën ordenen
- Vergelijkbaar met de Mind Map maar hier worden de ideeën direct in, in het begin
bepaalde, categoriën geordend
- Voor het keuzevak wél geschikt, omdat er snel, makkelijk en gericht oorzaken
gevonden kunnen worden
- Voor ‘VoW’ om de zelfde reden ook geschikt
Brown – papermethode
- Management processen communicatie tussen afdelingen verbeteren
- Geen overlap met andere hier genoemde methodes
- Voor het keuzevak niet geschikt, omdat het op management gericht is en niet op
producten en hun veiligheid
- Voor ‘VoW’ om de zelfde reden ook niet geschikt
Schouwen
- Problemen vinden en nieuwe zicht op dingen krijgen
- Geen overlap met andere hier genoemde methodes
- Voor het keuzevak niet geschikt, omdat het heel moeilijk door te voeren is en
daarvoor te weinig concreet resultaten oplevert
- Voor ‘VoW’ wél geschikt, omdat zij ook heel nieuwe problemen willen ontdekken die
tot nu toe nog niet zo bekend zijn.
Risicoanalyse methodes overzicht 8/ 20
Kernoorzaken vinden
5xwaarom
- Kernoorzaak vinden
- Vergelijkbaar met RCA en causaal veldmodel, maar gaat minder diep en is sneller te
maken
- Voor het keuzevak wél geschikt, omdat zo makkelijk en snel en eerste kernoorzaak
gevonden worden waarop nog verder kan worden ingegaan.
- Voor ‘VoW’ om de zelfde reden ook geschikt
Causaal veldmodel
- Oorzaken en hun verbanden tussen elkaar zichtbaar maken
- De RCA doet in het principe hetzelfde, maar met een meer gestructureerd aanpak en
diepgang
- Voor het keuzevak niet geschikt, omdat de RCA voor deze doelen een beter
aanleiding biedt waardoor oorzaken, hun gevolgen en de tussen elkaar beter
gevonden kunnen worden. Daarnaast werd geen bron met toepassing op producten
gevonden.
- Voor ‘VoW’ wél geschikt omdat daarvoor soms eerst een iets algemener aanpak
handiger is.
Root – Cause – Analysis
- Oorzaken en hun verbanden tussen elkaar zichtbaar maken
- Vergelijkbaar met het causaal veldmodel maar de RCA geeft meer aanleiding en
structuur
- Voor het keuzevak wél geschikt, omdat de kern – en suboorzaken heel duidelijk
gevonden kunnen worden
- Voor ‘VoW’ om de zelfde reden ook geschikt
Pareto – principe
- Prioriteiten van de oorzaken vastleggen
- Bij de FMEA wordt door de hoogte van het getal ook aangegeven welk probleem ten
eerste moet worden opgelost.
- Voor het keuzevak wél geschikt, omdat het belangrijk is te weten hoe het best de
meeste problemen kunnen worden opgelost
- Voor ‘VoW’ om de zelfde reden ook geschikt
Risicoanalyse methodes overzicht 9/ 20
Risico bepalen/schatten
Fine&Kinney
- Ernst van de oorzaak objectief bepalen
- Vergelijkbaar met de FMEA maar er wordt geen rekening met de verbeterde situatie
en gaat minder diep
- Voor het keuzevak niet geschikt, omdat de FMEA dieper gaat en als er een minder
diep analyse nodig is, kan een beknopte FMEA doorgevoerd worden
- Voor ‘VoW’ wél geschikt, omdat daar niet altijd productgericht methodes nodig zijn
FMEA
- Ernst van de oorzaak objectief bepalen
- Gaat dieper dan Fine&Kinney en is meer productgericht
- Kan ook beknopt toegepast worden als een snelle analyse nodig is
- Voor het keuzevak wél geschikt, omdat het in de praktijk vaak toegepast wordt en het
heel nauwkeurig naar alle mogelijke faalwijzen kijkt
- Voor ‘VoW’ ook geschikt, maar het komt erop aan in welk geval het toegepast zal
worden, hier zou Fine&Kinney soms geschikter kunnen zijn.
Risicomatrix
- Producten t.o.v veiligheid analyseren
- Niet helemaal met de hier genoemde methodes vergelijkbaar
- Voor het keuzevak wél geschikt, omdat hier het meest rekening wordt gehouden met
de gebruiker, wat heel belangrijk is
- Voor ‘VoW’ ook geschikt en is al opgenomen
Risicoanalyse methodes overzicht 10/ 20
BIJLAGE A – UITLEG METHODES
PROBLEMEN / GEVAREN IN KAART BRENGEN (VINDEN)
MIND MAP
Met een Mind Map kunnen snel en makkelijk in een groep heel veel ideeën over een in het
begin bepaald onderwerp worden verzamelt. Hierbij wordt alles opgeschreven/getekent wat
genoemd wordt en nog geen selectie gemaakt. Er wordt rekening gehouden met verbanden
tussen bepaalde ideeën of begrippen. Een Mind Map is een heel creatief en leuk methode
em snel veel te verzamelen. Als gewenst en nodig kan na de eerste weinig gestructureerde
Mind Map en tweede en geordened versie gemaakt worden waarop de verzamelde
informatie in categorieën en subcategorieën opgedeelt wordt. Hieronder is een Mind Map
over de voordelen van het Mind Mapping te zien (Kessels&Smit, 2014); (van de Weer).
Wanneer toe te passen?
- Als een probleem optreedt om mogelijke oorzaken te vinden
- Als voorbereiding voor methodes die de kernoorzaak zullen vinden
- In het begin van een project om ideeën te verzamelen
- In het begin van de ontwerpproces
Risicoanalyse methodes overzicht 11/ 20
ISHIKAWA – DIAGRAM
Met behulp van het Ishikawa – diagram worden de oorzaken van een probleemstelling door
brainstorming in kaart gebracht. Daarom wordt het ook ‘cause – and – effect – diagram’
genoemd.
Ten eerste wordt een visgraat met drie graten naar boven en drie graten naar beneden
getekend en met de volgende ‘zes – M’ categorieën benoemd:
1. Mens
2. Methode
3. Meting
4. Machine
5. Milieu (Omgeving)
6. Materiaal
Helemaal links of rechts, dus in de kop van de vis, wordt het probleem geschreven. Dit wordt
bij voorkeur kort en krachtig beschreven. Nu worden door brainstorming mogelijke oorzaken
voor het probleem bedacht en op de graten onder de passende categorie geschreven.
Verder kunnen ook suboorzaken in dit diagram verbeeld worden.
Hieronder is een voorbeeld van een Ishikawa – diagram met het probleem, dat mensen te
laat op hun werk komen.
Oude Vrielink (2012), geeft aan dat door deze methode in relatief korte tijd veel oorzaken
verzameld en gevisualiseerd kunnen worden. Soms passen de ‘zes – M’ niet bij het
onderwerp daarom kunnen in plaats daarvan ook andere categorieën gebruikt worden.
Wanneer toe te passen?
- Als mogelijke oorzaken voor een bepaald probleem gevonden moeten worden
- Als voorbereiding voor methodes die de kernoorzaak zullen vinden
- Als er oorzaken met betrekking tot bepaalde onderwerpen gevonden willlen worden
- In het begin van de ontwerpproces
Risicoanalyse methodes overzicht 12/ 20
KERNOORZAAK VINDEN
CAUSAAL VELDMODEL
Met behulp van het causaal veldmodel kunnen de oorzaken van een probleem gevonden
worden. Hierbij wordt ook rekening gehouden met suboorzaken en of gevolgen nog andere
gevolgen opleveren. Hieronder een voorbeeld (Schermer, 2013).
Wanneer toe te passen?
- Als een globaal beeld van alle mogelijke oorzaken nodig is
Risicoanalyse methodes overzicht 13/ 20
VIJF KEER WAAROM
Bij het vijf keer waarom principe wordt de oorspronkelijke oorzaak van een probleem
gezocht.
Ten eerste wordt het probleem als stelling geformuleerd. Daarna wordt gevraagd waarom
het zo is. Op deze antwoord wordt weer de waarom-vraag gesteld. Dit gebeurt vijf keer. De
onderstaande grafiek verduidelijkt dit proces (van Hees).
Met deze methode wordt niet alleen de onmiddellijke oorzaak gevonden maar de echte
oorsprong van het probleem (leansix, Root-cause analyse beschikbaarheid klantenservice
via de 5 x waarom methode, 2011), (leansix, 5 x waarom methode (5 x whys), 2011).
Wanneer toe te passen?
- Om op enkele ideeën uit de Mind Map of uit het Ishikawa – diagram dieper in te gaan
- Om op een snele manier een kernoorzaak van een probleem te vinden
- Om een FMEA voor te bereiden
1. Waarom
•Waarom doet het robot het niet meer?
•Omdat een zekering doorgebrand is.
2. Waarom
•Waarom is de zekering doorgebrand?
•Omdat er onvoldoende olie op de draaiende delen zat, dus die liepen vast.
3. Waarom
•Waarom zat er onvoldoende olie op de scharnieren?
•Omdat de oliepomp onvoldoende olie pompt.
4. Waarom
•Waarom pompt de oliepomp onvoldoende olie?
•Omdat er metaaldeeltjes in de pomp zaten.
5. Waarom
•Waarom zaten er metaaldeeltjes in de pomp?
•Omdat er geen filter op de pomp zit.
Conclusie
•Het probleem kan makkelijk worden opgelost door het toevoegen van een filter op de pomp.
Risicoanalyse methodes overzicht 14/ 20
ROOT CAUSE ANALYSIS
Het hoofddoel van een Root – Cause – Analysis (RCA) is het vinden van de kernoorzaak. Deze analyse beschrijft een ketting van oorzaken en hun gevolgen. Daarbij wordt wél ermee rekening gehouden welke gevolgen een verandering van een oorzaak heeft. Om een RCA door te voeren zijn de volgende stappen nodig: 1. Probleem definiëren
a. Informatie verzamelen - vragen: Wat? Wanneer? Waar? Wie?
b. Probleem definitie schrijven
c. Het probleem een naam geven 2. Analyse uitvoeren
a. Primaire gevolgen bepalen
b. Twee of meer analysetechnieken gebruiken Cause and Effect Chart (afbeelding 10)
orziet een ander perspectief)
3. Kernoorzaak bevestigen Als der kernoorzaak werd gevonden moet deze worden opgelost. Hierbij moet met de volgende dingen rekening gehouden worden: De oplossing...
1. ...voorkomt terugkeer.
2. ...is controleerbaar.
3. ...raakt de doelen.
4. ...brengt geen niet acceptabel problemen te weeg.
5. ...waarborgt veiligheid.
6. ...heeft een redelijke prijs – prestatie verhouding. Definitie kernoorzaak: The cause that if removed, or prevented from acting, will prevent the primary effect from occurring (Gano, 1995). Wanneer toe te passen?
- Voor elk probleem dat niet nog een keer mag gebeuren o Bv. iets met niet acceptabel effecten
- Op elk moment van het ontwerpproces, maar zo vroeg mogelijk
Risicoanalyse methodes overzicht 15/ 20
PARETO – PRINCIPE
Het pareto – principe zegt dat 80% van een probleem kan worden opgelost door maar 20%
van de oorzaken op te lossen. Dit wordt meestal door een balkdiagram gevisualiseerd.
Daardoor is het als hulpmiddel geschikt om te kiezen welk probleem eerst moet worden
opgelost. Bovendien kunnen er ook de kosten die door de verschillende problemen ontstaan
worden laten zien.
In het onderstaande voorbeeld is door de blauwe balken te zien welk probleem de meeste
kosten veroorzaakt. De rode lijn laat zien hoe groot de opgetelde kosten voor de problemen
zijn (Cloodt).
Wanneer toe te passen?
- Als met weinig acties vele problemen opgelost zullen worden
Risicoanalyse methodes overzicht 16/ 20
RISICO BEPALEN/SCHATTEN
FMEA
FMEA betekent ‘Failure Mode and Effect Analysis’. Dit is een tool om de mogelijke
faalwijzen en hun gevolgen op een objectieve wijze te bepalen/in te schatten. Het doel van
een FMEA is mogelijke fouten al tijdens het ontwerpen te herkennen en te vermijden. Het
bestaan meerdere verschillende typen, maar in dit kader wordt slechts de ‘Product FMEA’
beschouwd.
- Product FMEA (ook ontwerp FMEA of constructie FMEA)
- Systeem FMEA
- Proces FMEA
- Equipment FMEA
(Oosterhoorn Advies BV, 2001/1995)
Ten eerste worden in een bestaand standaard tabel alle mogelijke faalwijzen voor het
product opgeschreven. Daarbij wordt het onderdeel en de functie van het product vermeld.
Ten tweede worden de oorzaak, de effect en de ontdekkingswijze van elk faalwijze in de
tabel gezet.
Daarna worden schattingen gemaakt en punten van 1t/m 10 gegeven voor:
Kans voor optreden waarin 1=laag kans en 10=hoog kans
Ontdekkans waarin 1=hoog kans en 10=laag kans
Gevolg schade waarin 1=klein schade en 10=groot schade
Deze waardes worden met elkaar vermenigvuldigd en de uitkomst ervan is de RPG (Risico
Prioriteit Getal) en bepaalt de ‘risico-factor’. Met deze waarde wordt bepaalt wanneer en in
welk maat iets tegen de fout gedaan moet worden.
Hoe groot het getal voor een kritisch RPG is komt op het product en op de ervaring van de
ingenieur aan.
Daarop volgend wordt een maatregel bedacht om de faalwijze minder erg te maken. Dit
maatregel kan in alle drie de punten gebeuren. Dat betekent dat en/of de kans voor het
optreden en/of het gevolg en/of de ontdekkans verbeterd wordt om de waarde na de actie te
verbeteren en in een positief richting te brengen. Als de waarde na de maatregel nog steeds
te hoog is moeten nog andere oplossingen bedacht worden. De beste actie is altijd het
wegnemen van de oorzaak, waardoor de fout ontstaat. Op de tweede plaats zal de ernst van
het gevolg van de fout vermindert moeten worden. En op de derde plaats zal verbeterd
moeten worden dat de fout ontdekt wordt.
Risicoanalyse methodes overzicht 17/ 20
Hieronder is een voorbeeld van een FMEA tabel:
(Leansix)
Wanneer toe te passen?
De FMEA wordt zo vroeg mogelijk tijdens het ontwikkelingsproces uitgevoerd. Dit kan al zijn
als er gedetailleerde schetsen, eerste 3D modellen of eerste fysieke modellen bestaan.
Hierbij geldt, zo als altijd in een ontwikkelingsproces: de vroeger de fout herkend wordt de
makkelijker en goedkoper kan het worden opgelost.
Verder is het belangrijk dat na begin van de productie van het product een evaluatie over de
uitgevoerde FMEA te maken om te zien of alle faalwijzen werden gevonden en om voor het
volgende keer iets te leren (Oosterhoorn Advies BV, 2001/1995).
FINE AND KINNEY
Het doel van de Fine&Kinney methode is het – zo goed mogelijk – objectief beoordelen van
risico´s. Om de hoogte van het risico te bepalen wordt de volgende vergelijking gebruikt:
Risico = Waarschijnlijkheid x Blootstelling x Effect = W x B x E
Waarschijnlijkheid (W) dat het effect optreedt 1 = laag 10 = hoog
Blootstelling (B) van de effect (hoe vaak?) 1 = zelden 10 = vaak
Effect (E) op het product, de mens etc. en de ernst ervan 1 = laag 10 = hoog
Voor elk van deze drie onderwerpen worden punten van 1-10 gegeven en de uitkomst
bepaald de ernst van het risico. In de onderstaande afbeelding 13 is te zien met welke
waardes een risico kritisch is (Verbond pk, 2010).
Risicoanalyse methodes overzicht 18/ 20
Afbeelding 13: Bepaling van de grootte van het risico
http://www.verbondpk.nl/local_resources/downloads/Bijlage%203%20Fine%20Kinney.pdf
Risicoanalyse methodes overzicht 19/ 20
EISENWIJZER RISICOMATRIX
De risicomatrix van de eisenwijzer richt zich op het analyseren van producten ten opzichte
van de grensgebruikers, dus kinderen en ouderen. Als men weet dat deze groepen een
product veilig kunnen gebruiken kunnen de meeste andere mensen het ook.
Hierbij hoort een stappenplan welk de veiligheidsanalyse van een product bepaalt:
1. Uitzoeken welke gevaren het product bezit
2. Kijk of deze productgevaar in samenhang met een persoonlijke kenmerk verhoogt
wordt
3. Kijk naar de gegeven ontwerpsuggesties voor de beïnvloedende persoonlijke
kenmerk
4. Schrijf op wat bij elk verhoogde gevaar met het product mis zou kunnen gaan
5. Bedenk oplossingen om het gevaar uit te bannen of te verminderen. Als het bij het
ontwerp niet lukt breng een waarschuwing aan.
Naast de stappenplan kunnen er nog gevarenprofielen worden opgesteld. Hierbij worden
kritische scenario´s met mogelijke gevaren bedacht. Het wordt rekening gehouden met
gebruiker- en omgevingsfactoren en de handelingen van de gebruiker:
Kritische scenario´s met mogelijke risico´s/gevaren opstellen
Daarbij rekening houden met gebruikers- en omgevingsfactoren en
handelingen
i. Gebruikersfactoren zijn bv.:
1. Gezichtsvermogen
2. Gehoor
3. Cognitieve functies
4. Onthoudingsvermogen
5. Antropometrie
ii. Omgevingsfactoren zijn bv.:
1. Fysieke facoren:
a. Plaats van handeling, ruimte
b. Werkvlak, ondergrond, werkhoogte
c. Licht
d. Geluid
e. Aanwezige gassen, dampen, vloeistoffen
2. Sociale factoren:
a. Aanwezige andere personen
b. Economische waarden
c. Sociale structuren
iii. Handelingen zijn bv.:
1. Gebruik voorbereiden: er naar toe lopen etc.
2. Eigenlijk gebruik: aanzetten, programmeren, sturen etc.
3. Gebruik afsluiten: opbergen, schoon maken etc.
4. Mogelijk oneigenlijk gebruik: op product staan, vingers in
stoppen etc.
Waarschijnlijkheid en ernst van het letsel van de enkele risico´s
aangeven/schatten met hulp van ongevalsdatabank: Letsel Informatie
Systeem (LIS) van Stichting Consument en Veiligheid
Risicoanalyse methodes overzicht 20/ 20
Doe gebruiksonderzoek om verder knelpunten te vinden
Deze factoren kunnen in matrijzen van de Eisenwijzer worden met elkaar in verband worden
gezet. Hieronder een voorbeeld voor kinderen:
Wanneer toe te passen?
- Als het om producten met een hoog letselrisico gaat
- Voor producten die door iedereen gebruikt zal kunnen worden
Top Related