Utwente10-11-2009
De toekomst volgens het CPB
- Instituut tussen beleid en wetenschap -
Johan Verbruggen
Utwente10-11-2009
Opzet
Wat is en doet CPB?-> ‘stylized facts’-> onafhankelijkheid
Korte-termijnramingen-> werkwijze-> voorspelkwaliteit-> omgaan met onzekerheid
Slotvragen-> ramingen zinvol of zinloos?-> meerdere CPB’s de oplossing?
Utwente10-11-2009
‘Stylized facts’ over CPB
Opgericht in 1947 door Jan Tinbergen
± 150 medewerkers
Formeel onderdeel van EZ
Inhoudelijk onafhankelijk
Wettelijke taak o.g.v. macro-
economische ramingen
Utwente10-11-2009
CPB: uniek instituut
Langste ervaring ter wereld met modelbouw en modelgebruik
Vrijwillige doorrekening verkiezingsprogramma’s politieke partijen
CPB-ramingen o.a. gebruikt bij Miljoenennota en bij CAO-onderhandelingen
Onafhankelijk, maar formeel wel onderdeel van Rijksoverheid (EZ)
Geen macht, wel veel invloed
Utwente10-11-2009
Utwente10-11-2009
Wat is het CPB ?
Waarzegger?
Rekenmeester?
Adviseur?
Scheidsrechter?
Onderzoeker?
Utwente10-11-2009
Taak CPB
Het maken van onafhankelijke economische analyses en prognosesdie wetenschappelijk verantwoord, up-to-date en beleidsrelevant zijn
voor regering, het parlement enandere maatschappelijke organisaties
(pol. partijen, soc. partners)
Utwente10-11-2009
Het CPB is een ...
Centrum voor
Prognose en
Beleidsanalyse
Utwente10-11-2009
Producten CPB
KT ramingen (CEP, MEV, ..)
MLT ramingen en analyses
-> MLT
-> analyse verkiezingsprogramma’s
-> doorrekening Regeerakkoord
LT scenario’s
Beleidsrelevante analyses op breed terrein(vergrijzing, milieu, gezondheidszorg, marktwerking, wonen, infrastructuur, ........)
Utwente10-11-2009
Waaruit blijkt onafhankelijkheid?
Alle politieke partijen komen langs
Werkgevers én werknemers baseren zich op CPB-ramingen
EC (2004): ► alleen in NL, B en O’rijk BBP-groei gemiddeld goed
geraamd; geen optimism bias► Alleen in die landen ramingen door onafhankelijk instituut
IMF (2006): ‘The CPB provides an exemplary model for separating political and technical elements of macroeconomic policy. (…) The independence of the CPB gives assurance of
objective macroeconomic analysis.’
Utwente10-11-2009
Hoe blijft CPB onafhankelijk?
Wetenschappelijk basis
Totale transparantie► Uitkomsten► Aannames► Instrumenten
In beginsel geen betaalde opdrachten
Organiseren eigen kritiek(nat. en internationale visitatiecommissies)
Utwente10-11-2009
Utwente10-11-2009
Ramingen voor de korte termijn
Alleen macro-economie: BBP, consumptie, investeringen, uitvoer, invoer, inflatie, werkloosheid, begrotingssaldo, loonontw. etc.
Met grootschalig macro-econometrisch model voor NL economie: SAFFIER
Ieder kwartaal (o.a. MEV en CEP)
Voor lopend jaar T en komend jaar T+1
Doorlooptijd: 3 weken tot 2 maanden
Utwente10-11-2009
Ramingsproces (1)
Vaststellen buitenlandbeeld ► wereldhandel, wisselkoers, olieprijs, ….
Up-date laatste ‘realisatiecijfers’ CBS► veel bijstellingen; pas 3 jaar later definitief
Vaststellen overheidsbeleid (MN en ∆)► belastingtarieven, premies, overheidsuitgaven, ….
Utwente10-11-2009
Ramingsproces (2)
Check residuen belangrijke gedragsvergelijkingen SAFFIER
► laatste 20 kwartalen; zonodig autonoom ingrijpen► geen ‘slaaf van model’► geen ‘druk op de knop’
Draaien met model SAFFIER
Utwente10-11-2009
Ramingsproces (3)
Check plausibiliteit modeluitkomsten
► vergelijken met eerdere conjunctuurcycli► afstemmen met CPB specialisten► vergelijken met uitkomsten ‘leading indicators’
Nogmaals draaien met model
Raming uitleggen (MR, Ministeries en journalisten) en publiceren
Utwente10-11-2009
Ramingsproces (4)
Utwente10-11-2009
Kenmerken SAFFIER (1)
Grootschalig► 40 geschatte gedragsvergelijkingen► 160 vuistregels (m.n. collectieve sector)► 2200 identiteiten (definities, technische vgl)► 200 exogene variablelen
Macro► geen sectorale onderverdeling► focus op marktsector en collectieve sector► 14 afzetcategorieën
Econometrisch► sterke empirische basis (tijdreeksanalyse)► nauwelijks rol verwachtingen (geen data)► geen algemeen evenwicht
Utwente10-11-2009
Kenmerken SAFFIER (2)
Error Correctie Mechanisme► LT: niveaus, economische theorie► KT: procentuele mutaties, dynamiek
Eclectisch model► nuttige elementen uit meerdere econ. theorieën
Collectieve sector uitgebreid gemodelleerd► t.b.v. analyses voor politieke partijen/ ministers
Kwartaal- en jaarversie (‘multi purpose’-model)► KT met kwartaalversie► MLT en LT met jaarversie
Utwente10-11-2009
Kernrelaties SAFFIER
vraag: consumptieinvesteringen
uitvoer
invoer
bezettingsgraad prijzen lonen
werkloosheid
reëelbeschikbaar
inkomen
overheidsbeleidinternationaal
kostenrendement
_
werkgelegenheid
capaciteit
BBP
_
_
_
_
_
arbeids-aanbod
_
_
_
Utwente10-11-2009
Raming versus realisaties (1)
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
71 73 75 77 79 81 83 85 87 89 91 93 95 97 99 01 03 05 07 09
realisatie
MEV-raming (lopend jaar)
%
Utwente10-11-2009
Raming versus realisaties (2)
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
71 73 75 77 79 81 83 85 87 89 91 93 95 97 99 01 03 05 07 09
realisatie
MEV-raming (komend jaar)
%
Utwente10-11-2009
Trefzekerheid MEV-ramingen voor komend (lopend) jaar
periode 1971-2007 A B
BBP (volume, %) 0,0 1,2 (0,7)
Uitvoer (volume, %) 0,6 3,4 (1,5)
Part. consumptie (volume, %) − 0,4 1,4 (0,8)
Investeringen bedr. (volume, %) 0,1 4,0 (2,9)
Inflatie (%) − 0,2 0,8 (0,2)
Contractloon (%) − 0,2 0,9 (0,3)
A = gemiddelde voorspelfout per jaar
B = gemiddelde absolute voorspelfout per jaar
Utwente10-11-2009
Bronnen van voorspelfouten
Bijstellingen CBS van voorlopige realisatiecijfers
Foute exogene variabelen► buitenlandexogenen (wereldhandel, olieprijs etc)► overheidsbeleid
Modelonzekerheid► verkeerde specificatie gedragsvergelijkingen► residuen gedragsvergelijkingen (R2 < 1)
Verkeerd ingrijpen o.b.v. ‘expert opinion’
Utwente10-11-2009
Bijdragen aan voorspelfouten (één jaar vooruit)
A B C Total
BBP (volume, %) 15 12 73 100
Uitvoer (volume, %) 10 6 84 100
Bedr. invest. (vol, %) 55 29 16 100
Loonvoet (%) 18 54 28 100
Inflatie (%) 24 28 48 100---------------------------------------------------------------------------
A Bijstellingen realisatiecijfers
B Modelonzekerheid
C Exogene variabelen CPB Document 178 (2009)
Utwente10-11-2009
Voorspelbaarheid NL economie
NL economie relatief ‘open’ ….
….dus extra gevoelig voor internationale ontwikkelingen► geopolitieke spanningen (oorlogen, aanslagen)► natuurrampen (orkaan, misoogst, overstroming)► financiële rampen (boekhoudschandaal,
faillissement Lehman Brothers)
Internationale ontwikkelingen onvoorspelbaar
Maakt voorspellen NL economie relatief moeilijk; EC (2003)
Utwente10-11-2009
Ramen andere instituten beter?
Conclusies vergelijkend warenonderzoek
(10 instituten voor periode 1998-2007):
Verschillen in trefzekerheid gering► Vooral voor ramingen komend jaar
Nationale instituten beter dan internationale
CPB relatief sterk in ramen versnellen / vertragen economische groei
bron: CPB Document 178
Utwente10-11-2009
Omgaan met onzekerheid
Geen cijferfetisjisme; cijfers afronden
Accent op verhaal achter de cijfers
Onzekerheid benadrukken► in tekst► met onzekerheidsdvarianten (‘what if’-analyses)
Openheid over voorspelfouten
Benadrukken: ► raming is ‘best guess’ maar …. altijd fout
Utwente10-11-2009
Slotakkoord
Korte-termijnramingen zinvol of zinloos?► Kabinet en soc. partners kunnen niet zonder
Meerdere CPB’s geeft betere ramingen?► geen voordelen:
– verschillen trefzekerheid gering– gevoeligheid internationale ontwikkelingen blijft
► wel nadelen:– gevaar van ‘shoppen’ – loononderhandelingen minder efficiënt– extra instituut t.b.v. consensus nodig– geen toegang tot vertrouwelijke informatie– duurder
Utwente10-11-2009
Tot slot:De 4 Ellen van het Voorspellen
Leuk
Leerzaam
Lastig
Link► slapeloze nachten?
Utwente10-11-2009
Schrale troost
“Many critics, no defenders
Forecasters have two regrets
When they hit, no one remembers
When they miss, no one forgets.”
Dank voor uw aandacht.
Meer weten? www.cpb.nl
Top Related