Normalisering rechtspositie
ambtenaren.
27 oktober 2014
Juridische tweedaagse
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Wetsvoorstel normalisering
rechtspositie ambtenaren.
• Wat ging er aan vooraf
• Essentie wetsvoorstel
• Nieuwe ambtenarenwet
• Gevolgen privaat arbeidsrecht
• Overgangsrecht
• Invoering
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Ambtenaar in historisch perspectief l
• v.a. 1813 publiekrechtelijke rechtsverhouding
• Bij koninklijke beschikking in openbare dienst
aangesteld; later “koninklijke goedkeuring”
• Ambtenaren konden geen beroep doen op de
rechter; “ impliciete beoordeling bestuurs-
daad”. Na 1864 versoepeld: “voor uitvoering
geen bestuursdaad vereist”.
• Ambtenaar in dienst van overheid; geen
aandeel in bepaling rechtspositie
• BBRA 1918: eerste vorm functiewaardering
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Ambtenaar in historisch perspectief ll
(ontslagbescherming)
• v.a. 1848 ontslagbescherming legerofficieren
• Onafhankelijk ambtenarencorps, constante
factor openbaar bestuur; bescherming tegen
willekeur
• Spoorwegstaking 1903: stakingsverbod
ambtenaren; roep om regeling rechtspositie
• Ambtenarenwet 1929: art. 125 instructie voor-
schriften vast te stellen (ARAR, CarUwo etc).
• Gesloten stelsel van ontslaggronden
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Ambtenaar in historisch perspectief lll
• V.a. 1929 collectief ambtenarenrecht: eigen regels voor
aanstelling, ontslag, vorming arbeidsvoorwaarden,
pensioen, sociale zekerheid, rechtsbescherming,
loyaliteit en ‘onkreukbaarheid’
• Met uitbreiding overheidsactiviteiten in jaren 50 rijst
twijfel aan noodzaak bijzondere positie
• 1958 (staats) commissie Kranenburg.
meerderheid: Overheid ‘hoeder algemeen belang’, niet
verenigbaar met gelijkwaardigheid
minderheid: ambtenaar is een “in ondergeschiktheid
presterend mens”
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Initiatiefwetsvoorstel normalisering
sluitstuk normaliseringsproces
Parallel aan afstoten overheidstaken v.a. begin jaren 80 streven naar meer gelijkenis met arbeidsverhoudingen in private sector
• 1983: vervallen stakingsverbod ambtenaren
• 1989: invoering overeenstemmingsvereiste
• 1993: decentralisatie arbeidsvoorwaarden-overleg naar sectoren
• 1995: WOR ook van toepassing op overheid
• 1996: privatisering ABP
• 1998 – 2001:Overheidspersoneel onder werknemersverzekeringen (OOW-operatie)
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Tweede Kamer over rechtspositie
ambtenaren:
Motie Zijlstra (1997): verzoekt de regering na te
gaan onder welke voorwaarden de ambtelijke
status afgeschaft kan worden?
Motie D66 en LPF (2005): ontslagrecht – na
herziening - ook van toepassing op
ambtenaren
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Wetsvoorstel normalisering rechts-
positie ambtenaren (WNRA)
• Initiatiefwetsvoorstel op 3 november 2010 bij
Tweede Kamer ingediend door D66 en CDA
• Behandeling in 1e termijn (juli 2012) gestrand
op positie ‘weigerambtenaar’
• Regeerakkoord Rutte II (nov. 2012):
ontslagrecht ambtenaren in overeenstemming
brengen met dat van werknemers en ook
gelijktrekken secundaire arbeidsvoorwaarden
• Wetsvoorstel op 4 februari 2014 met grote
meerderheid aangenomen in TK
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Doel van het wetsvoorstel:
• Principiële gelijkheid van alle werkenden in
dienstverband
• Contractvrijheid als leidend beginsel
• Einde vermenging rol werkgever - wetgever
• Privaatrechtelijke (i.p.v. publiekrechtelijke)
rechtsbescherming
• Toename van arbeidsmobiliteit
• Directe doorwerking arbeidsvoorwaarden
• Eén rechtspositieregeling onderwijssectoren
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
….. en voorkomen van lang
slepende procedures
“Aan betrokken ambtenaar is in 2004 strafontslag verleend. A.g.v. vernietiging van het ontslagbesluit door de Rb heeft betrokkene per 1 mei 2007 zijn werkzaamheden hervat. In hoger beroep houdt dit ontslag alsnog stand, waarna het ontslag herleeft en betrokkene per 29 januari 2008 weer werkloos wordt.”
Bron: CRvB 15-09-2010 LJN: BN7152 (over de vraag of
betrokkene gedurende de periode van werkhervatting een zelfstandig WW-recht heeft opgebouwd)
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Uitgangspunt wetsvoorstel
Wetgever regelt de bijzondere kenmerken van
het ambtenaarschap.
Sociale partners gaan over de
arbeidsvoorwaarden
Daartoe wordt:
1.Onderscheid gemaakt tussen ‘ambtelijke
status’ en ‘ambtelijke rechtspositie’.
2.De ambtenarenwet ingrijpend gewijzigd
3.Het BW van toepassing op ambtenaren
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Ambtelijke Status
• Nu samen met andere onderwerpen geregeld
in Ambtenarenwet 1929 (instructie om
voorschriften vast te stellen) +
rechtspositieregeling (de uitwerking)
• Straks geregeld in (vernieuwde)
Ambtenarenwet die uitsluitend nog
voorschriften bevat m.b.t. de ambtelijke status
(integriteitsbeleid, grondrechten etc.)
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Ambtelijke rechtspositie
- Nu eenzijdige aanstelling, publiekrechtelijk
geregeld (Ambtenarenwet + rechtspositie-
regeling + Awb)
- Straks arbeidsovereenkomst, privaatrechtelijk
geregeld (Burgerlijk Wetboek; Boek 7,titel 10
over arbeidsovereenkomst + CAO)
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Nieuwe Ambtenarenwet
Bevat naast begripsbepalingen en overgangsrecht
uitsluitend nog bepalingen m.b.t.
• inhoud en vormgeving van integriteitsbeleid
• beperking van grondrechten
• voorschriften m.b.t. vervulling van vertrouwensfuncties
• veiligheidsonderzoek
Deze vormen samen de kern van de “Ambtelijke Status”
van werknemers bij de overheid
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Ambtenaar in de zin van de nieuwe
Ambtenarenwet:
Artikel 1 lid 1:
Ambtenaar in de zin van deze wet is degene die krachtens
een arbeidsovereenkomst met een overheidswerkgever
werkzaam is.
Overheidswerkgevers:
– Staat, provincie, gemeente, waterschap
– Overige krachtens publiekrecht ingestelde
rechtspersonen
– Niet-publiekrechtelijke rechtspersoon bekleed met
openbaar gezag met gezagsuitoefening als
kernactiviteit
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Nieuwe Ambtenarenwet ook van
toepassing op werknemers van
‘nieuwe overheidswerkgevers’
• krachtens publiekrecht ingestelde
rechtspersonen:
UWV, SVB, SER, TNO, Staatsbosbeheer
• Niet-publiekrechtelijke rechtspersonen met
gezagsuitoefening als kernactiviteit:
Stichting Afm, DNB N.V. , Stichting CBR
AW straks dus niet meer van toepassing op álle door
overheid ‘beheerste’ private instellingen ……….. Openbaar
onderwijs?
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Nieuwe Ambtenarenwet niet van
toepassing op:
• Personeel defensie
• Politieambtenaren
• Staande en zittende magistratuur
En ook niet op: politieke ambtsdragers,
ambtsdragers die lid zijn van een ZBO, leden
Hoge Colleges van Staat, notarissen en
gerechtsdeurwaarders
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Wat gaat er veranderen? I
Oplossen van geschillen, niet meer volgens
regels en procedures bestuursrecht:
• Nu: bezwaar en beroep (binnen termijn) tegen
formeel besluit; met mogelijkheid hoger
beroep CRvB (Awb)
• Straks: beslechting van arbeidsgeschillen
volgens interne procedures of sectorale
regelgeving, met mogelijkheid van beroep op
civiele rechter en hoger beroep (HR)
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Wat gaat er veranderen? II a
ONTSLAGRECHT:
• Nu: gesloten stelsel ontslaggronden.
Mogelijkheid van toetsing achteraf door
bestuursrechter én mogelijkheid hoger
beroep.
• Straks (na invoering WWZ): gemengd stelsel,
“redelijke grond” genoemd in BW +
onmogelijkheid van herplaatsing. Bij
ontbreken overeenstemming preventieve
ontslagtoets door UWV of kantonrechter
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Wat gaat er veranderen? II b
Einde dienstverband na invoering WWZ (1-7-2015)
door:
• Afloop arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd
• Opzegging met wederzijds goedvinden of schriftelijke
instemming (binnen 14 dagen herroepbaar!)
• Ontslag (zonder toets) tijdens proeftijd, bij AOW of
i.v.m. ‘dringende reden’
• Ontslag met toestemming UWV (of sectorale ontslag-
commissie) bij reorganisatie of langdurende AO
• Ontbinding door kantonrechter in alle overige gevallen
(ook na weigeren toestemming UWV)
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Wat gaat er veranderen? III
Arbeidsvoorwaardenoverleg:
• Nu: Simulatie van gelijkwaardig overleg in het
landelijk en lokaal GO; wijziging
arbeidsvoorwaarden alleen na overleg en
overeenstemming met meerderheid bonden.
Verstrijken looptijd CAO heeft geen gevolgen.
• Straks: Uitgangspunt is contractvrijheid van
partijen; geen plicht om tot overeenstemming
te komen; ook met één representatieve bond
kan CAO worden gesloten. Lokaal GO komt te
vervallen. Verstrijken looptijd heeft wél gevolg.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Wat gaat er veranderen? IV
Doorwerking CAO: arbeidsvoorwaardenakkoord
blijft privaatrechtelijke overeenkomst tussen
partijen.
• Nu: moeten de bepalingen daarvan d.m.v.
besluit van ‘bevoegd gezag’ worden omgezet
in (gewijzigde) lokale rechtspositieregeling.
• Straks: werken de bepalingen rechtstreeks
door in de individuele arbeidsovereenkomst
van de ambtenaar (incorporatiebeding!). • CAO’s zijn straks ‘dunner’ dan huidige rechtspositieregelingen; zaken
als verlof, ontslag, overleg, integriteit en tuchtrecht zijn elders
geregeld.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
en verder ……………
Door toepasselijkheid verbintenissenrecht op
arbeidsverhoudingen bij de overheid straks
ook kennis nodig m.b.t. ‘leerstukken’ als:
• Precontractuele fase, wilsgebreken, dwaling,
mededelingsplicht, goede trouw, ‘redelijkheid
en billijkheid‘ etc.
• maar nog steeds ook met de ‘algemene
beginselen van behoorlijk bestuur‘
Arbeidsjuristen en P&O-ers terug naar de
schoolbanken!
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Wat gaat er niet veranderen?
• Pensioenregeling
• Eigenrisicodragerschap WW
• Arbeidsvoorwaarden ……………
“transitievergoeding” (WWZ) zet huidig stelsel
van bovenwettelijke WW wel onder druk.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Invoering:
Op één moment (big bang) voor alle sectoren;
mogelijk per 1 januari 2017
BZK is verantwoordelijk voor alle invoerings- en
overgangswetgeving
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Overgangsrecht.
Op invoeringsdatum:
• Wordt publiekrechtelijke aanstelling ‘van
rechtswege’ omgezet in privaatrechtelijke
arbeidsovereenkomst.
• Wordt formele CAO van kracht (die voor die
tijd tot stand moet zijn gekomen).
• Indien nog geen nieuwe cao op invoerings-
datum blijft de rechtspositieregeling in stand
(voor zover niet in strijd met ….) “als ware het
een cao”.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Wat betekent dit voor
overheidswerkgevers?
• Alle ambtenaren krijgen een arbeids-
overeenkomst
• Einde lokaal GO (behalve specifieke thema’s);
voor zaken die niet in CAO zijn geregeld is OR
gesprekspartner
• Herbezinning op wijze waarop binnen
organisaties geschillen worden opgelost
• ……………………………………………..
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Wat moet er voor die tijd gebeuren?
• Afsluiten CAO die per 1-1-2017 van kracht wordt:
huidige RPR doorlichten op onderdelen in strijd met
‘dwingend recht’ en gewenste afwijkingen van ‘regelend
recht’ in BW
• Bezinning op toekomstige voorzieningen op
sectorniveau; bijvoorbeeld m.b.t. ontslag, uitleg cao,
arbitrage en advies of functiewaardering
• CAO-gemeenten; hoe worden niet-gemeenten straks
aan CAO gebonden?
• Stimuleren van aanbod m.b.t. leergangen & cursussen
privaat arbeidsrecht voor P&O, OR, lijnmanagers ……
• …………………………………………………………….
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Stavaza Parlementaire behandeling
• Wetsvoorstel ligt nu bij Eerste Kamer
• Nadat indieners en minister BZK op vragen in
eerste ronde hebben gereageerd is besloten
tot een tweede ronde.
• Verwachting plenaire behandeling begin 2015
Indieners: normen en waarden m.b.t. het functioneren
van ambtenaren zijn een zaak van de wetgever en niet van
werkgevers en werknemers.
Min. BZK over ‘ambtenarenstatuut’: In overleg met
belanghebbenden bezien hoe kernwaarden op betekenisvolle
wijze kunnen worden vastgelegd.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
vragen, reacties en nabranders:
Actualiteiten Cao Gemeenten
Inhoud • Beleid VNG: centralisatie • Stappen naar decentralisatie • Visie VNG en vakbonden • Discussie VNG en vakbonden • Recente resulaten • Discussies/klussen komende jaar
Beleid VNG
1993 ‘lokaal, tenzij …’ - CAR: raamregeling - UWO: uitwerkingsovereenkomst - Lokale bezoldigingsverordening - Lokale functiewaardering - Sterke positie GO 2003 ‘centraal, tenzij …’ - CAR - UWO - Bezoldigingsverordening - Sectorale functiewaardering - GO
CAR artikel 3:2
De ambtenaar als bedoeld in de artikelen 4:3 en 4:8 heeft recht op een vergoeding voor overwerk. In een nader vast te stellen regeling wordt onder meer bepaald in welke gevallen een uitzondering geldt wat betreft de mogelijkheid aanspraak te maken op een vergoeding, bedoeld in de eerste zin.
UWO artikel 3:2:1
5. Het bedrag van de in het eerste lid bedoelde vergoeding wordt voor elk van de in aanmerking komende uren berekend naar een percentage van het uurloon van de ambtenaar Dit percentage bedraagt: 100 voor overwerk op een zondag tussen 0 en 24 uur, 75 voor overwerk op een zaterdag tussen 0 en 24 uur, 75 voor overwerk op een maandag tussen 0 en 6 uur, 50 voor overwerk op een dinsdag, woensdag, donderdag of vrijdag tussen 0 en 6 uur, 50 voor overwerk op een maandag, dinsdag, woensdag donderdag of vrijdag tussen 20 en 24 uur, 25 voor overwerk op maandag dinsdag, woensdag, donderdag of vrijdag tussen 6 en 20 uur
6. Het college bepaalt welke ambtenaren - gelet op de aard en het niveau van hun betrekking - geen aanspraak hebben op vergoeding voor overwerk. Het college is bevoegd aan de ambtenaar die op grond van het bovenstaande geen aanspraak heeft op vergoeding voor overwerk in bijzondere gevallen een door het college te bepalen vergoeding toe te kennen, indien en naarmate dit naar het oordeel van het college, gelet op de aard of omvang van het overwerk en de onvermijdelijkheid daarvan, redelijk is te achten.
Modelbezoldgingsverordening artikel 19
Aan de ambtenaar voor wie een salarisschaal geldt met een lager maximumsalaris dan dat van schaal …, wordt ingeval van overwerk een overwerkvergoeding toegekend conform hetgeen is geregeld in artikel 3:2 en artikel 3:2:1 van de Arbeidsvoorwaardenregeling gemeente …
Stappen naar centralisatie • Vereenvoudiging en centralisatie CAR: sinds 2008
• Begin met H3 (beloning): 2009-11, 2011-12, 2013-14
• Sectorale functiewaardering via groeimodel: sinds 2010
• Nieuwe artikelen altijd CAR: sinds 2012
Werkgeversvisie VNG (2013) Principes cao Inzet -> Inzetbaarheid Bescherming -> Gedeelde verantwoordelijkheid en wederkerigheid Kenmerken cao Ongedeelde cao - geen concurrentie - mobiliteit, samenwerking - kaders/voorwaarden HRM (inzetbaarheid) Maatwerk - HRM bij gemeenten - leidinggevende/medewerker Beloning - ruimte voor verschil - keuze Inzetbaarheid/ - Werktijden (‘standaardregeling’) Flexibiliteit - IKB - Aanstelling in algemene dienst
Ede: VNG en vakbonden (2013) • Inzetbaarheid
• Gedeelde verantwoordelijkheid
• Ongedeelde cao
• Maatwerk
• Vertrouwen
• Flexibele beloning
Maar ook discussie • Flexibiliteit: wie valt onder de cao?
• WW, bovenwettelijke WW
• Flexibele beloning
• Positie GO
Resultaat tot nu toe • Aanstelling algemene dienst
• Werktijdenregeling
• Centralisatie en vereenvoudiging beloningshoofdstuk: einde UWO en
bezoldigingsverordening
• Bescheiden modernisering beloning
• Geen flexibele beloning
• Basis-IKB
• 100 gemeenten bij HR21
Komende klussen/discussies • Invoering H3 incl. overgangsrecht
• Invoering IKB
• Werkloosheidsuitkeringen
• Flexibiliteit
Top Related