05. ANTIMICOBIËLE EN ANTIFUNGALE MIDDELEN AANGRIJPEND OP DE
PLASMAMEMBRAAN
Achtergrond
De plasmamembraan draagt bij aan de handhaving van de cellulaire integriteit, ondermeer door
de aanwezigheid van mechanismen t.b.v. passieve diffusie, gefaciliteerde diffusie en actief
transport
Humane en microbiële plasmamembranen bevatten beide lipid-achtige en proteinerge structuren;
de lipid-achtige structuren zijn bij bacteriën vooral fosfolipiden, bij schimmels m.n. sterolen
Chemotherapeutica die aangrijpen op de plasmamembraan veroorzaken dus verlies van
membraanintegriteit, wat uiteindelijk leidt tot celdood
Onderscheid in:
A. Polymixinen en cholistine (bactericide middelen)
B. Amphotericine B en nystatine (fungicide middelen)
C. Imidazolen (fungicide middelen)
A. Polymixinen en cholistine
Polymixinen A, B, C, D en E, geproduceerd door Bacillus polymyxa; polymixine B minst toxisch
voor mensen
Cholistine: identiek als polymixine B; therapeutisch bruikbaar analoog is sulfomethyl derivaat
Grote cyclische polypeptiden bestaande uit polaire en niet-polaire zijde, waardoor ze kunnen
fungeren als detergenten van bacteriële membranen
1
Gevolg: verlies van membraanintegriteit en verlies van celviabiliteit (lysis, zelfs in hypertonisch
milieu; ook Gram-negatieven)
Echter: zelfde cytotoxisch effect op zoogdierencellen, speciaal wanneer in geconcentreerde vorm
aanwezig, zoals in niertubuli, dus zeer nefrotoxisch bij parenterale toediening
Polymixine B: epicutaan (zalfjes, crèmes, sprays, oogdruppels) tegen m.n. Gram-negatieven z.a
Haemophilus, Salmonella, Shigella en Vibrio
Cholistine: oraal, o.a. ter voorkoming van infecties bij patiënten met acute leukemie of
neutropenie geïnduceerd door chemotherapie
B. Amphotericine B en nystatine
Geïsoleerd uit Streptomyces bacteriën
Beïnvloeden membraan integriteit van schimmels op zelfde wijze als polymixinen en cholistine
dat doen bij bacteriën
Hebben echter meer affiniteit voor ergosterol in plasmamembranen van schimmels dan voor
cholesterol in plasmamembranen van zoogdieren, waardoor grotere specificiteit
Nystatine te toxisch voor parenteraal gebruik; daarom oraal en epicutaan tegen vnl. slijmvlies- en
huidinfecties veroorzaakt door Candida (orale tabletten en suspensies, vaginale tabletten en
crèmes, huidcrèmes)
Amphotericine B heeft breder activiteitsspectrum maar ook meer toxische effecten, vnl. renaal
(vanwege beschadiging tubulaire celmembranen); ernstig maar meestal reversibel
Meestal IV
C. Imidazolen
2
Antifungale middelen
Remmen cytochroom P450 in schimmels, dat normaal lanosterol omzet tot ergosterol, leidende
tot tekort aan ergosterol en verlies van membraanintegriteit
Epicutaan: miconazol, clotrimazol, tegen o.a. schimmelinfecties aan de voeten, perineum, nagels,
vagina, en mond
Systemisch: ketoconazol, tegen oa. histoplasmose
3
Top Related