“Ademnood”“Ademnood”
Huub KeijzersDirecteur Stadsbeheer Weert
Groenforum Nederland & Entente FloraleVereniging STADSWERK Nederland
Afvalsamenwerking Limburg
Seminartour Stedelijk Interieur 28 september 2006
Gevolg van de verstoorde “rood – groen” balans !
Nieuw vakmanschap gevraagd!
Inleiding met vier leerpunten:
Nieuw vakmanschap gevraagd!
Inleiding met vier leerpunten:
1. Inzicht in de compactheid van de stad
2. Inzicht in luchtkwaliteit
3. Inzicht in vernieuwend groen vakmanschap
4. Noodzaak van een nieuw stedelijk concept
Hoe groen of compact ?(de feiten)
Hoe groen of compact ?(de feiten)
Kattenbroek
Venlo
Lelystad
Norm nota Ruimte: 75 m2 per woning
De hoeveelheid groen per inwoner in een aantal wereldsteden. Het gemiddelde voor de G30 steden in Nederland is eveneens aangegeven. De horizontale lijn
komt overeen met het richtgetal uit de Nota Ruimte van 75 m2 groen per woning .
0
50
100
150
200
250
Aa
rhu
s
An
cona
Ha
nnov
er
Mun
che
n
G30
Luxem
bourg
Bo
log
na
Jack
son
vill
e
Londo
n
Bru
ssel
kan
sas
city
rom
e
Am
sterd
am
Mila
an
Mem
ph
is
Wa
shin
gto
n
Se
atle
Ne
w Y
ork
wereldsteden en G30 (Nederland)
m2
gro
en
m2 openbaar groen per woning in de grootste (G30) steden
0
50
100
150
200
250
300
Em
me
n
Le
lyst
ad
He
lmo
nd
Arn
he
m
Ve
nlo
Za
an
sta
d
He
erl
en
Am
ers
foo
rt
Ein
dh
ove
n
En
sch
ed
e
Tilb
urg
De
n B
osc
h
Nijm
eg
en
Zw
olle
De
n H
aa
g
De
ven
ter
Bre
da
Ro
tterd
am
He
ng
elo
Do
rdre
cht
Alm
elo
Gro
nin
ge
n
Alk
ma
ar
Sch
ied
am
Ma
ast
rich
t
Le
eu
wa
rde
n
Utr
ech
t
Ha
arl
em
Am
ste
rda
m
Le
ide
n
stad
m2 g
roen p
er
wonin
g
richtgetal uit Nota Ruimte 2004
vierkante meter groen per woning in de Amsterdamse stadsdelen
0 20 40 60 80 100 120 140 160
oud-west
de baarsjes
amsterdam-centrum
amsterdam oud zuid
westerpark
bos en lommer
zeeburg
oost/watergraafsmeer
osdorp
zuideramstel
amsterdam-noord
slotervaart
zuidoost
geuzenveld-slotermeer
De relatieve afname(de feiten)
De relatieve afname(de feiten)
indexcijfers voor oppervlakte parken en bebouwd gebied van de gemeente Utrecht
1989=100, bron: CBS
85
90
95
100
105
110
115
120
1989 1993 1996 2000
indexcijfer %
jaa
r
park
bebouwd
Onderzoek VITO(Parken / groenstroken binnen 200 m1 zijn relevant)
Onderzoek VITO(Parken / groenstroken binnen 200 m1 zijn relevant)
gemiddelde minimale afstand tot groenvoorziening in meters
150
200
250
300
350
400
He
ng
elo
De
n H
aa
gZ
wolle
He
lmo
nd
Utr
ech
t
Am
ste
rda
m
Ma
ast
rich
tB
reda
Za
an
sta
d
Ro
tte
rda
m
Ve
nlo
Ha
arl
em
Alm
elo
Am
ers
foo
rt
Alk
ma
ar
Nij
me
ge
nE
nsc
hed
e
De
ve
nte
r
Lee
uw
ard
en
Ein
dh
ove
nD
ord
rech
t
Tilb
urg
Lely
stad
Leid
en
De
n B
osc
h
Sch
ied
am
He
erl
en
Gro
nin
ge
n
Em
me
nA
rnhe
m
Alm
ere
Conclusies Raad Landelijk GebiedConclusies Raad Landelijk Gebied
• Groene kwaliteit (hoeveelheid) schiet nu al tekort
• In de verstedelijkende omgeving:
• Bebouwing groeit sneller dan nieuw groen.
• Scheefgroei zal verder versterken (steeds minder groen):
– Grote bouwopgaven
– Terugtrekkende overheid
– Korte termijnwinsten prevaleren boven duurzaam en toekomstvast
• Nederland ontwaakt over decennia in groene armoede.
• Leefbaarheid / gezondheid in de stad neemt stelselmatig af.
• Het stadsinfarct is nabij: steden groeien dicht.
De luchtkwaliteitDe luchtkwaliteitFijn stof
NOx
COx
PAK
VOS
Etc.
Kenmerk van de compacte stad
Kenmerk van de compacte stad
• Toename rode functies:– Verbruiken zuurstof– Produceren CO2, SOx, O3, NOX, PAK’s, fijn stof, VOS
• Afname groene functies:– Produceren zuurstof– Binden CO2, NOX, fijn stof, VOS, etc.– Bevorderen leefbaarheid in de stad:
– versnelt herstel, verbetert concentratie, ontstrest, werkt preventief, stimuleert bewegen
Rood – Groen balans bepalend voor stadskwaliteit !
Causaliteit(hart en vaatziekten, longziekten)
Causaliteit(hart en vaatziekten, longziekten)
Daly’s(Disability Adjusted Life Year)
Daly’s(Disability Adjusted Life Year)
• Samengestelde maat voor ziektelast; getal voor:
• Verlies aan levensverwachting
• Verlies aan kwaliteit van leven
• Duur van het gezondheidseffect
• Aantal mensen met gezondheidsschade
• Andere maten voor ziektelast:
• Verwachte sterfte per jaar
• Aantal mensen met een bepaalde aandoening
• Financiële lasten van gezondheidsverlies
Relevante fractiesRelevante fracties
• Definitie fijn stof is < PM10
• < PM2,5 meest gezondheidsrelevant
• PM10 – PM2,5 niet te verwaarlozen
• Hoe kleiner de deeltjes, hoe dieper in de longen
• Samenstelling < PM10 :
– Anorganische bestanddelen
– Koolstofbevattende bestanddelen
– Zeezout
– Oxiden van metalen en silicium
– Water
Opbouw fijnstofOpbouw fijnstof
GrenswaardenGrenswaarden
• Grenswaarde voor het daggemiddelde:• Aantal dagen > 50 µg/m3 fijn stof
• Norm is maximaal 35 dagen
• Grenswaarde voor jaargemiddelde:• Norm is < 40 µg/m3 fijn stof
• Relatie met daggemiddelde correspondeert met
jaargemiddelde van 31 µg/m3 fijn stof
• Meteorologische invloed is 5 µg/m3
• Feitelijk < 26 µg/m3 fijn stof (wil je aan
daggemiddelde voldoen)
• Ook onder grenswaarde is er gezondheidsverlies
Gezondheid en fijn stof(de feiten in cijfers)
Gezondheid en fijn stof(de feiten in cijfers)
• Korte termijn blootstelling:• Jaarlijks 2.300 – 3.500 sterfgevallen
• Levensverkorting van enkele maanden
• Gemiddeld 3.000 doden per jaar
• Langdurige blootstelling:• Jaarlijks 12.000 – 24.000 sterfgevallen
• Gemiddeld 18.000 doden per jaar
• Levensverkorting van ca. 10 jaar
• Jaarlijks aldus 180.000 mensjaren verloren
Conclusies m.b.t. Luchtkwaliteit:Conclusies m.b.t. Luchtkwaliteit:
• Jaarlijks gaan 180.000 mensjaren verloren
• Europese normering en aandacht is terecht.
• Europese normen hebben rechtstreekse werking.
• Stilleggen bouwplannen en wegenaanleg (RvS)
• Rijksoverheid loopt achter met implementeren Europees beleid
• Stedelijk wonen leidt tot gezondheidsschade.
• De “Compacte stad” heeft haar grenzen bereikt.
• Luchtkwaliteit is een ordenend principe geworden.
• Bronbestrijding heeft ook haar economische grenzen.
Groen GezondheidLucht Economie
Zelfreinigend vermogengroen en luchtkwaliteit
Zelfreinigend vermogengroen en luchtkwaliteit
Welke mogelijkheden biedt het openbare groen
in het verbeteren van de luchtkwaliteit in de
stedelijke leefomgeving
BeinvloedingsruimteBeinvloedingsruimte
Verlaagde stad achtergrondbelasting
Verlaagde regionale achtergrond
Lange afstand transport
50
40
30
20
10
0
Stedelijk gebied Landelijk gebied
Minder lokale normoverschrijding
Kennis van beplanting(wat is bepalend bij efficiency groen)
Kennis van beplanting(wat is bepalend bij efficiency groen)
• Elke vegetatie is beter dan geen vegetatie (vangt grof stof en fijn stof (filtering),
bindt vervuilende stoffen en gassen, levert zuurstof)
• Bomen vangen 2-16 meer fijnstof dan lage vegetatie (groter volume en
groter bladoppervlak)
• Plantensoorten verschillen van elkaar (wijze van opname, vorm en oppervlak
blad, groenblijvend, takstructuur)
• Structuur van groenelementen bepalend (lineair, herhaling, breedte en hoogte,
ruwheid, porositeit of doordringbaarheid)
• Blootstelling (aard van component, blootstellingniveau)
• Locatie (afstand van bron van emissie, aanwezigheid bebouwing, val en trekwinden,
turbulentie)
• Omstandigheden (groeiomstandigheden, microklimaat)
Kennis over geschikte bomenafvang fijnstof PM10
Kennis over geschikte bomenafvang fijnstof PM10
Zeer geschiktPicea abies, Pinus mugo, Pinus nigra, Pinus sylvestris, TaxusAcer pseudoplatanus, Prunus padus, Betula pubescens
GeschiktLaris decidua, Acer campestre, Acer negundo, Alnus glutinosaCarpinus betulus, Fagus sylvatica, Prunus serotina, Sorbus ariaTilia cordata, Prunus avium
Matig geschiktQuercus robus, Salix alba, Populus nigra, Fraxinus excelsior
Kennis over toepassen Voorbeeld: oplossing bij “canyon effect”
Kennis over toepassen Voorbeeld: oplossing bij “canyon effect”
Kennis bij gebiedsinrichting(belangrijke wetmatigheden)
Kennis bij gebiedsinrichting(belangrijke wetmatigheden)
• Effect wordt deels bereikt door filtering en deels door wind afbuiging. Filtering en wind afbuiging moeten dus beide in de oplossing naast elkaar voorkomen.
• Wind is transportmiddel, voor filtering moet beplanting voor wind bereikbaar zijn en een bepaalde doordringbaarheid hebben.
• Situering t.o.v. bronbelasting en/of ontvanger afhankelijk van stedenbouwkundige situatie en bron vervuiling. Foutieve situering leidt tot plaatselijke concentratieverhoging (street canyon)
• Situering smalle lineaire groenstructuren is essentieel. Opeenvolging verhoogt de effectiviteit ook bij een hoog aandeel achtergrondconcentratie.
Kennis over elementenbinding(wetenschappelijk onderzoek Universiteit Bochum)
Kennis over elementenbinding(wetenschappelijk onderzoek Universiteit Bochum)
Kennis effect doordringbaarheidKennis effect doordringbaarheid• Indringing van vervuilde lucht wordt
bevorderd bij aanwezigheid van
ondoordringbare obstakels (gebouwen,
geluidsschermen).
• Door turbulentie wordt vervuiling sneller
naar het maaiveld gevoerd.
• Poreuze obstakels zoals beplanting
hebben geen turbulentiezone.
• Gematigde porositeit vergroot het
windluwe en turbulentievrije gebied.
Kennis technische toepassing(ES systeem)
Kennis technische toepassing(ES systeem)
• Velen kennen het principe, maar regels voor optimalisatie ontbraken• ES systeem: 30 rekenregels bepalen systematiek o.a.
– Lineariteit– Combinatie boven- en onderbeplanting– Effectversterking door herhaling– Locatiegebonden plantkeuze– Seizoen (bij goede soortkeuze verschil zomer en winter 20%)– Tijd (effect evenredig met hoogte, direct werkend maar met de jaren beter)
Modelmatige implementatieModelmatige
implementatiefabriek weg woning/kantoor
Uitstootreiniging 20%Stof- en gasopname
Geluidswering + beplanting =
Luchtzuivering nabij bronZuivering van ventilatielucht
= verbetering binnenklimaat
Herhaling van groene elementenLucht afbuiging
Zelfreiniging wordt meetbaar(NOx en fijn stof)
Zelfreiniging wordt meetbaar(NOx en fijn stof)
• 1 stadsboom = 10.000 km• 100 m2 dak- gevelgroen = 10.000 km• 1 woning = 1,7 auto• 1 woning = 20.000 km (2,3
inwoner)
Verbetering balans:O2, NOx, fijnstof, PAK, VOS-/- +/+
AutogebruikOpen haardVerbrandingsprocessenEnergiegebruik
BoomaanplantDak- en gevelgroen
Openbaar- en tuin groenLuchtstroming
Slotconclusie:
‘n nieuw stedelijk concept vereistOpmaat voor:
“De Groene Stad”
Slotconclusie:
‘n nieuw stedelijk concept vereistOpmaat voor:
“De Groene Stad”Nieuwe (ontwerp)eisen:
– Harde norm voor m2 groen per woning, industrie, weginfra– Harde norm voor zelfreinigend vermogen stedelijk ontwerp– Normering voor reinigend vermogen landelijk gebied– Financieringsmodel voor het uitvoeren van ingrepen
Effecten nieuw concept:– Gezonde stadslucht– Lagere ziektekosten vanwege gezonde lucht– Wonen met 7-14% meerwaarde onroerend goed– Behoud van toekomstwaarde (duurzaamheid)– Verbetering akoestisch klimaat– Vermindering energieverbruik stedelijk gebied– CO2 reductie
Floriade 2012 in Venlo(“De Groene stad” als leidende filosofie)
Floriade 2012 in Venlo(“De Groene stad” als leidende filosofie)
Bedankt voor uw aandacht !
Bedankt voor uw aandacht !
Lezenswaardig:
Recht op groen (deel 1 en 2): www.rlg.nlFijn stof nader bekeken: www.rivm.nl
Top Related