Stichting de Einder, op humanistische grondslagSteun bij een zelf te kiezen levenseinde
Postbus 9, 5050 AA Goirle Website www.deeinder.nlContactgegevens counselors 0900 2211122 E-mail [email protected]
Jaarverslag’14
Het bestuur leidt het jaarverslag in Samenstelling bestuur
Bestuursvergaderingen Counselors
AdviseursFinanciën
Juridische zakenLidmaatschappen en relaties
Publiciteit Bereikbaarheid van de counselors
Bij de statistieken
Stichting de Einder, op humanistische grondslag
3|Jaarverslag 2014
Stichting de Einder, op humanistische grondslagSteun bij een zelf te kiezen levenseinde
Postbus 9, 5050 AA Goirle Website www.deeinder.nlContactgegevens counselors 0900 2211122 E-mail [email protected]
Jaarverslag’14
Inhoudsopgave
2 Hetbestuurleidthetjaarverslagin4 Samenstellingbestuur4 Bestuursvergaderingen5 Counselors5 Adviseurs5 Financiën8 Juridischezaken8 Lidmaatschappenenrelaties9 Publiciteit10 Bereikbaarheidvandecounselors10 Bijdestatistieken
Statistische gegevens11 Grafiek 1 | Cliëntenverdelingnaargeslacht12 Grafiek 2 | Leeftijdcliënten14 Grafiek 3 | Cliëntenverdelingnaarvoornaamsteonderliggendlijden15 Grafiek 4 | Cliëntenverdelingnaarernstvanziekte (indienvantoepassing)16 Grafiek 5 | Cliëntenverdelingnaaraanwezigheidenernst vanwensomhetleventewillenbeëindigen18 Grafiek 6 | Cliëntenverdelingnaarverzoekomeuthanasie ofhulpbijzelfdoding19 Grafiek 7 | Gemiddeldaantalcontactenmetdecounselor20 Grafiek 8 | Cliëntenverdelingnaaraantalcontacten22 Grafiek 9 | Aantaloverledencliënteninpercentage vantotaalaantalgeregistreerdecliënten22 Grafiek 10 | AantaldoorCBSgeregistreerdesuïcidesperjaar23 Grafiek 11 | Overledencliëntenverdelingnaarwijzevanoverlijden
3|Jaarverslag 2014
normentehebbengeformuleerddatdebasisvormtvoordevanuitdecounselors
teverstrekkenvoorlichtingenbegeleiding.
Hetaantalmensendatbegeleidingzoektenvindt,isweertoegenomen.Hetaantal
doorcounselorsgeregistreerdecliëntenmetwietenminsteéénpersoonlijkconsult
heeftplaatsgevondenisin2014gegroeidnaar607cliënten.Datismet29%een
forsestijgingtenopzichtevanvoorgaandejaren.Destatistiekenwijzenuitdat
counselorsnietoveréénnachtijsgaan.Indemediawordtnogweleensdeindruk
gewektdatmakkelijkenvaakopbasisvaneenenkelgesprekinformatiewordt
gegevenoverhoelethalemedicatiekanwordenverkregen.Dewerkelijkheidis
anders.Dehelftvandehulpzoekersheeft2à4contactenmeteencounselorgehad
ennogeens30%zelfstussende5à9contacten.Metdezecijferswordteen
belangrijkdeelvandekritiek,dieookin2014weergegevenis,ontkracht.Ookin
2014blijktweerdatin61%vandebegeleidingenmeerderenaastenzijnbetrokken.
Hetfeitdatditpercentageiederjaargroeit,isvoorhetbestuureenbelangrijke
indicatievanheteffectdatditelementindebegeleidingheeftophetprocesdatde
hulpzoekendendoormaken.Ditproceswordtintoenemendematetransparantvoor
deeigenomgevingenbetekentookdatdeze,somslaatste,wegnietineenzaam-
heidwordtafgelegdmaarsteedsmeeringezelschapvandierbarenenintimi.
Hetbestuurbedanktalledonateursvoorhunfinanciëlebijdrageenhooptdaar
ookin2015weeroptemogenrekenen.
Dick van Brink
voorzittervanhetbestuur
2|Jaarverslag 2014
Het bestuur leidt het jaarverslag in
In2014heefthetbestuureencommunicatieadviseuringehuurdmeteentwee-
ledigeopdracht:
- hetvergrotenvandenaamsbekendheidvanDeEinderzodatmensendie
begeleidingzoekenofvragenhebben,destichtingookgoedkunnenvinden;
- hetvergrotenvandestructureleinkomstenvandestichting.
Opbeidedoelstellingenisbeperktresultaatgeboekt.Denaamsbekendheidis
groeiendeenDeEinderwordtdooreensteedsgroterwordendegroepmensen
gevonden.Hetaantaldonateursisweertoegenomen.
Deopzetdatdeadviseurzichzouterugverdienendoorhetsubstantieelvergroten
vandeinkomsten,isonvoldoendegeslaagd.Hetbestuurheeftdanookbesloten,
geziendenogsteedsbeperktefinanciëlemiddelen,omditprojecteind2014niet
voorttezetten.
DeEinderblijftzichuiteraardijverenvoorhetingangdoenvindenvanhaar
doelstellingenwaaronderhetmogelijkmakenvanprofessionelevoorlichtingen
begeleidingbijlevensbeëindigingineigenregievanuitdegedachtedatelkmens
hetrechtheeftomzelfoverzijnleventebeschikken.Hulpzoekersdiezichbijde
Eindermelden,wordenverwezennaardedoordestichtinggefaciliteerdegroepvan
counselorsdieookalvelejarenbegeleidingeninformatiegeeftoverzelfeuthanasie.
Hetbestuurisvanmeningdatdevoorlichtingdoorenbegeleidingvandecounse-
lorsaanbepaaldezorgvuldigheidseisenmoetvoldoen.Decounselorshebbende
afgelopenjareneenwerkwijzeontwikkelddieeenzozorgvuldigmogelijke
voorlichtingenbegeleidingtendoelheeft.Demaatschappijsteltookintoenemen-
demateeisenaandekwaliteitvandevoorlichtingendebegeleidingdoorde
counselors.Wijverwachtenindeloopvan2015eenpakketvanzorgvuldigheids-
5|Jaarverslag 2014
CounselorsDezevencounselorsdiein2013actiefwaren,zijnindezelfdesamenstellingookin2014werkzaamgeweest.Ondankshetsteedsgroeiendaantalhulp-zoekers,kunnendecounselorsdevraaggoedaanzodatgeenuitbreidingvanhetaantalcounselorsheeftplaatsgevonden.———
AdviseursMartijnHagensheefttenbehoevevanditjaarverslagdeverwerkingvandestatistischegegevensterhandgenomen.Deuitwerkinghiervanzietuverderopinditjaarverslag.———
FinanciënFinancieelheeftDeEinderin2014redelijkgoedgedraaid.Hetvoornemenomeenfinancieelbeleidtevoerenwaarbijdestructureleuitgavenvollediggedektzoudenwordendoordestructureleinkomstenisbijnageluktendeaanvullendeinvesteringenwarenwatminderomvangrijkzodatdestichtingpersaldobinnendefinanciëleplanninggeblevenis. Hieronderdestaatvanbatenenlastenover2014waarbijvoordevergelijkingbehalvehetboekjaar2014ook2013isweergegeven.
4|Jaarverslag 2014
Samenstelling bestuurVoorzitter Dick van BrinkSecretaris Rachel HöppenerPenningmeester Jan van HulzenBestuurslid Miriam de Bontridder ( juridischezaken)Officemanager Henriëtte Pennings
KortnahaartoetredingtothetbestuurhebbenweweerafscheidmoetennemenvanRachelHöppeneralsbestuurslidensecretarisvanStichtingdeEinder.OokhebbenweafscheidgenomenvanWimKousemaker(bestuurslidjuridischezaken)dieop30december2014overledenis.WimisvelejarenverbondengeweestaandeEinder.Wimwistnuchterheidenhumortecombinerenenhijheeftdestichtingvelewaardevollejuridischeadviezengegeven. Hetbestuurbestondnagenoegdehelftvanhetboekjaar2014uitdrieledenendatisteweinig.In2015wordthardgewerktomhetaantalbe-stuursledenuittebreidentotminimaalvijf. HenriettePenningsverzetalsofficemanagerveelwerkeniseenbelangrijkesteunvoorhetbestuur.———
BestuursvergaderingenHetbestuurvanStichtingdeEindervergaderdein2014negenkeerenhadtijdensdriegelegenhedencontactenoverlegmetdecounselors.Debesprekingenmetdecounselorsstondenvooreenbelangrijkdeelinhettekenvanhetherformulerenvandeverhoudingentussenbestuurencounselorseneriseenaanzetgemaakttothetformulerenvanzorgvuldigheidsnormen.———
omschrijving structurele uitgaven Real 2013 Real 2014
bestuur 4,797 5,047beheer 1,836 1,572counselors algemeen 4,732 4,116deskundigheidsbevordering 10,861 7,796informatiematerialen 14,489 14,131ondersteuning 4,879 18,817totalen structurele uitgaven 41,594 51,478
omschrijving inkomsten Real 2013 Real 2014
donaties 32,436 36,487erfenissen - -renten 10,126 8,017vergoedingen informatiematerialen 1,925 2,971diverse inkomsten 23 75totalen structurele inkomsten 44,502 47,550
omschrijving investeringen Real 2013 Real 2014
speciale projecten 4,219 4,616PR & communicatie 33,111 43,856totalen investeringen 37,330 48,472
7 |Jaarverslag 2014
DeEindergefaciliteerdecounselors.Eendeelvandithogebedragiswellichtoptermijnterugvorderbaar.
- Tenslotte,deoverheadkostenvandestichting,diealin2013binnendeeisenaanANBI-instellingenbleven,zijnverderteruggedrongentotminderdan7%.Uitdemeerjarenramingenisechtergeblekendaterop
deoverheadkostenalin2015verdermoetwordenbezuinigdomtevoorkomendatdezeoptermijnbovende(ongewenste)10%zouden
uitkomen.
Onderstaanddebalansvandestichtingperultimo2014(afgezettegen2013):
Slotopmerkingen- Depenningmeesterbrengtelkkwartaaleenfinancieeloverzichtuitaan
hetbestuurvandestichtingteneindeditinstaattestellentotfinanciëlemonitoringeneventuelebijsturing.
Iederkwartaalwordtookgerapporteerdoverdeuitstaandebanksaldiopeenzodanigewijzedathetbestuurregelmatigkanvaststellendatdedoordeboekhoudingberekendebanksaldiopdevierpeildataperjaarookdaadwerkelijkopdebankrekeningenstaan.
- Heteigenvermogenisin2014(gepland)afgenomenmetruim53,000euro.Deverklaringdaarvooristevindeninbovenstaandetoelichtingophetexploitatieoverzicht.
- Tegelijkmethetuitbrengenvandejaarstukkenover2014iseenbegrotingopgesteldvoor2015.Dezebegrotingisdoorhetstichtingsbestuurgoed-gekeurd.
6|Jaarverslag 2014
Enigetoelichtingbijhetexploitatieoverzicht- Dedonatieszijnin2014verdergestegen(metzo’n4.000euro)enruim
bovendebegrotinguitgekomen.Hetaantaldonateurssteegverdertot1,092.Gemiddeldwerdruim33eurogedoneerd.
- In2013isalsfinancieelbeleidafgesprokendaternaastdeoperationele(structurele)inkomstenenuitgavenookruimtezouwordengemaaktvoortoekomstgerichteinvesteringen.Hetideewasdatdergelijkeinvesterin-gennietpersedoordestructureleinkomstenhoeventewordengedektmaar,voorzovernodig,rechtstreekstenlastezoudenwordengebrachtvanhetvermogenvandestichting.Hetwasdaarmeedebedoelinghetvermogennietrigideinstandtehouden(destichtingistenslottegeenbank)maargeleidelijkaanzinvoltegebruikenvoorspeciale,naderaantegeven,activiteitenterbevorderingvanlangetermijndoelen.Ditbeleidisin2014voortgezet.Indatjaarisvoordatdoelintotaal48,472eurouitgegeven,grotendeelstenkostevanhetvermogenenietsmeerdanin2013.In2014ishetvoornemennogeensbevestigdvooronvoorzienesituatieseenredelijkefinanciëlebufferaantehouden.
- AlsonderdeelvandepostOndersteuningisin2014significantmeer(bijna15,000euro)uitgegevenaanjuridischeondersteuningvandoor
activa 2013 2014
betaalrekeningen 17,190 2,107spaarrekeningen 349,233 314,240vorderingen 639 132totaal activa 367,052 316,478
passiva 2013 2014
crediteuren 17,190 1,119vooruitbetaald 349,233 5,960eigen vermogen 362,307 309,399totaal passiva 367,052 316,478
omschrijving structurele uitgaven Real 2013 Real 2014
bestuur 4,797 5,047beheer 1,836 1,572counselors algemeen 4,732 4,116deskundigheidsbevordering 10,861 7,796informatiematerialen 14,489 14,131ondersteuning 4,879 18,817totalen structurele uitgaven 41,594 51,478
omschrijving inkomsten Real 2013 Real 2014
donaties 32,436 36,487erfenissen - -renten 10,126 8,017vergoedingen informatiematerialen 1,925 2,971diverse inkomsten 23 75totalen structurele inkomsten 44,502 47,550
omschrijving investeringen Real 2013 Real 2014
speciale projecten 4,219 4,616PR & communicatie 33,111 43,856totalen investeringen 37,330 48,472
9|Jaarverslag 2014
PubliciteitIn2014hebbenbestuurencounselorsbijdragengeleverdaanvelerleibijeenkomsten.Decounselorszijnbegonnenmethetgevenvanpresentatiesoverhunwerkinkleinegroepen.Dezebijeenkomstenwordenzeergoedbezocht. Deweekvandeeuthanasie,georganiseerddoordeNVVE,isdoorzowelbestuursledenalsdoorcounselorsbezochtenbijdragenzijngeleverdaandiscussies. TonVinkheefthetcongresvandewereldfederatieinChicagoalsafgevaardigdevanDeEinderbezocht.InhetBesluitheefthijdaarvanuitgebreidverslaggedaan.InmeiiseenuitzendingvanhetprogrammaUndercoveroptelevisieaanlei-dinggeweestvoorkortstondigeaandachtvoorDeEinder.Eenvandecounse-lorsismeteenverborgencameragefilmdgedurendezijngesprekkenmeteennepcliënt.Voordecounseloreenuiterstvervelendeervaring.DeEinderendecounselorszijntransparantoverwatzijdoenwaardoorhetprogram-mageennieuwswaardehad.Degemanipuleerdebeeldenvergezeldvangespeeldeverontwaardigingvandepresentatorhebbenvoorpolitiekeberoeringgezorgd.DitheeftDeEinderveelsteunbetuigingenopgeleverd. Eind2014kwam“defilmvanKim”uit.Dezefilmgaatovereenjongevrouwmeteenlangdurigpsychiatrischverledendieeeneindaanhaarlevenmaaktenbegeleidingheeftgekregenvaneenvandecounselors.Bestuurencounselorszijnbetrokkengeweestbijdepresentatievandezefilmenbijeenaantaldebattendienaaraanleidingvandefilmzijngevoerd. Aanheteindvan2014heefthetbestuurbeslotentestoppenmethetkwartaalbulletin“hetBesluit”.DeredacteurenFrankVandendriesenTonVinkhebbenjarenlangeenkwalitatiefhoogstaandbladverzorgd.HetuitgevenvanHetBesluitisechtereenkostbareaangelegenheidenhetbestuurvonddatditnietlangerpastebijdebescheidenfinanciëlemiddelenwaaroverdestichtingkanbeschikken.IndeplaatsvanHetBesluitisbeslotentoteen
10|
Jaar
vers
lag
2010
8|Jaarverslag 2014
9|
Jaar
vers
lag
2010
- Medeopbasisvandebegrotingvoor2015endebegin2014herzienevoortschrijdendemeerjarenbegroting2014–2018,iserinmiddelseenmeerjarenbegroting2015–2019opgesteld.
———
Juridische zakenNaaraanleidingvaneentelevisie-uitzendingvanhetprogramma“Underco-ver”zijnKamervragengesteldwaarnadebetrokkenministersbekendhebbengemaakthetOpenbaarMinisterietevrageneenjuridischonderzoekintestel-len.TotdusverrehebbendestichtingnochhaarcounselorsvanhetOMvernomen.———
Lidmaatschappen en relatiesStichtingdeEinderislidvandeHumanistischeAlliantie.DestichtingistevenslidvandeWereldfederatie(WFRtDS)endeEuropeseFederatievanRighttoDieSocieties(RtDE). ErzijnverschillendecontactengeweestmetdeNVVE,deSVLendeSWL.Deinzetvandezecontactenisoverhetalgemeenhetverkennenvandemogelijkhedenomvanelkaarsspecifiekedeskundigheidgebruiktemakentenbehoevevandehulpzoekers. Onzecommunicatieadviseurheeftzichbeziggehoudenmethetontwik-kelenvaneennetwerkwaarineerdergenoemderelatieseenbelangrijkerolspelen.———
11|Jaarverslag 2014
Buitendezeselectievallencliëntendie(nog)geenpersoonlijkconsultmetdecounselorhebbengehad.Ditzijnveelaleenmaligetelefonischecontactenwaarindecounseloreenluisterendoorbiedt,algemeneinformatieoverStichtingdeEinderverstrektofafsprakenmaaktvoor(hetbeginvan)hetvolgendejaar.
Doorafrondingopgehelepercentages,demogelijkheidommeerdereantwoordentegevenendoorontbrekendegegevens(missingdata)ishettotalepercentagenietaltijdprecies100%.Degrafiekentonenderesultateninpercentagesvanhetaantalgeregistreerdecliëntenindatbetreffendejaarmetwietenminsteéénpersoonlijkconsultmetdecounselorheeftplaatsgevonden,metuitzonderingvangrafieken7en10.—
10|Jaarverslag 2014
Nieuwsbriefdievanaf2015eenaantalkerenperjaarnaardonateursenrelatieszalwordengestuurd.HetisdebedoelingdatdezeNieuwsbriefvooraldigitaalzalwordenverzondenwaardoordekostenbeperktblijven.———
Bereikbaarheid van de counselorsVandewebsitewordtsteedsmeergebruikgemaakt.Dewoonplaatsenhettelefoonnummervanelkecounseloriserdirectoptevinden.Dewebsitevandestichtingwerd33.746keerbezocht. Viahetlandelijktelefoonnummer0900-2211122,krijgenbellersinformatieoverwoonplaatsentelefoonnummervandecounselors. Daarnaastkomenergemiddeld120verzoekenpermaandbijonzeofficemanagerbinnennaaraanleidingwaarvancontactgegevensvandecounselorswordtverstrekt.———
Bij de statistiekenIn2014zijnintotaal607cliëntengeregistreerddieinhetjaar2014gezienen/ofgesprokenzijnénmetwiedecounselortenminsteéénpersoonlijkconsultheeftgehadgedurendedebegeleiding.Ditbetekenteentoenamevangeregistreerdecliëntenvan29%vergelekenmet2013.Hiermeewordtdestijgendetrendvoortgezet [zie grafiek 1 aantallen tussen haakjes].
Grafiek 1 | Cliëntenverdelingnaargeslacht
Het totaal aantal geregistreerde cliënten (tussen haakjes) is – evenals het voorgaande jaar – gestegen. De verdeling tussen mannen en vrouwen is nagenoeg gelijk over de geregistreerde jaren.
350
300
250
200
150
100
50
020102011201220132014
man vrouw
vrouw354
298
194
201
214
man253
174
116
125
136
onbekend0
0
0
0
1
2014
2013
2012
2011
2010
607
472
310
326
188
13|Jaarverslag 2014
Onderliggend lijdenBij34%vandecliënten(n=207)vormtfysieklijdenhetvoornaamsteonderliggendlijden(ziegrafiek3).Inruim20%vormtkankerdetoelichtingvoorditfysiekelijden,gevolgddoorouderdomsklachten(ongeveer15%),pijnklachten(ongeveer10%)enreumatischeklachten(ongeveer10%)(toelichtingenophetonderliggendlijdennietindegrafiek). Bij20%vandecliënten(n=119)vormtpsychiatrischlijdenhetvoor-naamsteonderliggendlijden.Alstoelichtingophetpsychiatrischlijdenwordenstemmingsstoornissen(bijongeveer65%),persoonlijkheidsstoornis-sen(bijongeveer35%)enangststoornissen(bijongeveer10%)gegeven.Erisvaaksprakevanmeerderepsychiatrischeproblemenbijééncliënt.Bij21%vandecliënten(n=125)vormtpsychischlijdenhetvoornaamsteonderliggendlijden.Alstoelichtingvoorhetpsychischelijdenwordenvooralvoltooidlevenproblematiek(waaronderklaarmetleven,existentieellijdenenlevensmoeheid)endepressiviteitgenoemd(beidedoorruim20%),alsmedeeenzaamheiden( jeugd)trauma’s(beidedoorongeveer10%). Tenslottespeeltbijderesterendekwartvandecliënten(25%;n=152)geenhuidigeproblematiek.Ongeveertweederdevanhenwilautonoomwillenblijven,deeigenregiebehouden,voorbereidzijnofde‘PilvanDrion’hebben.
12|Jaarverslag 2014
Persoonsgegevens Inlijnmetvoorgaandejarenzijneronderdegeregistreerdecliëntenmeervrouwen(58%;n=354)danmannen(42%;n=253)(ziegrafiek1).Degemiddeldeleeftijdvandecliëntenis67jaar(SD=17).Hierbijgeldtdateenruimemeerder-heid65jaarofouderis.Ruimeenkwart(28%)iszelfs80jaarofouder.Evenalsvoorgaandejarenvormencliëntenonderde40jaareenkleindeel(8%)enzijnergeencliëntenonderde20jaar [zie grafiek 2].Demeestecliënten(95%)zijnwoonachtiginNederland.
Grafiek 2 | Leeftijdcliënten
De leeftijdsverdeling van de cliënten is overeenkomstig met voorgaande jaren. Er lijken in 2014 iets meer oudere cliënten (in de leeftijd van 65-79 en 80 jaar en ouder) en iets minder jongere cliënten (20-39 jaar en 40-64 jaar) ten opzichte van voorgaande jaren.
200
150
100
50
00 - 19 jaar 20 - 39 jaar 40 - 64 jaar 65 - 79 jaar onbekend
49
50
37
39
43
0
0
0
0
0
1
0
1
5
1
607
472
310
326
188
201
142
89
95
?
187
162
101
99
144
2014
2013
2012
2011
2010
80 jaar en ouder
169
118
83
88
?
2013 2010 201020112012
15|Jaarverslag 2014
Grafiek 4 | Cliëntenverdelingnaarernstvanziekte (indienvantoepassing)
De ernst van de ziekte (indien van toepassing) van de geregistreerde cliënten is overeenkomstig voorgaande jaren.
DoodswensBijnaeenderdevandecliënten(33%;n=200)heeftbijaanvangvandebegelei-dinggeenwensomhetleventebeëindigen,terwijlbijnogeenseenvijfde(19%;n=116)dewensomhetleventewillenbeëindigenverderdanéénjaarvooruitligt.Eenvijfdevandecliënten(20%;n=120)zegtbijaanvangvandebegeleidinghetleventussende3en12maandentewillenbeëindigenenvoor13%(n=79)geldtdatzijditbinnendriemaandenwillendoen. [zie grafiek 5]
14|Jaarverslag 2014
Grafiek 3 | Cliëntenverdelingnaarvoornaamsteonderliggendlijden
Evenals voorgaande jaren vormt bij de meeste cliënten fysiek lijden het voornaamste onderliggende lijden. Ten opzichte van voorgaande jaren ziet men echter een kleine verschuiving, waarbij er een afname lijkt te zijn van fysiek en psychiatrisch lijden, en een toename van psychisch lijden en geen huidig onderliggend lijden.
Ernst van het lijdenBijeenkleineminderheid(4%;n=25)issprakevaneendodelijkeziekteenbij40%(n=243)issprakevaneenernstigeziekte.Bijdeoverigecliëntenisergeenernstigeziekte(29%;n=177)ofisergeenziekte(22%;n=133)[zie grafiek 4].
240
220
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
ernstige ziekte geenernstige ziekte
geen ziekte onbekend
2014
2013
2012
dodelijke ziekte
25
21
12
243
182
107
177
144
89
133
115
77
29
10
25
20132014 2012
607
472
310
200
150
125
100
75
50
25
0psychiatrisch
119
106
73
68
psychisch
125
73
49
54
geen huidigeproblematiek
152
107
69
-
onbekend
0
2
0
6
2014
2013
2012
2011
fysiek
207
184
119
147
2012 201120132014
607
472
310
326
17|Jaarverslag 2014
Verzoek om euthanasie of hulp bij zelfdodingBijnadriekwartvandecliënten(73%;n=444)heeftgeenverzoekaandeartsgedaanvoorhulpbijzelfdodingoflevensbeëindigingopverzoek[zie grafiek 6].Binnendezegroepisvoorslechts59%eentoelichtinghieropbekend. Demeestgenoemderedenenomgeenverzoektedoen,zijndatdecliëntautonoomwiltblijven(30%)ofinschatzelfgeenkanstemakenophulpbijzelfdodingoflevensbeëindigingopverzoek(17%).Eenkleinerdeelvandecliëntenwildehuisartsnietbelasten(3%),vindtdathetonderwerpnietbespreekbaarismetdearts(3%)ofisbangvooreenRMofIBSwanneermenditbespreekbaarmaakt(2%)(toelichtingnietingrafiek). Ongeveereenkwartvandecliënten(26%;n=155)heeftweleenverzoekaandeartsgedaanvoorhulpbijzelfdodingoflevensbeëindigingopverzoek[zie grafiek 6].Ditverzoekheeftindemeestegevallen(70%;n=109)plaatsgevondenvoorafgaandaandeaanvangvandecounseling,terwijlin25%(n=38)diteveneensofalleentijdensdecounselingisgebeurd.Hetverzoekbetreftin59%(n=92)vandegevalleneenverzoekvooreenhuidigesituatie,terwijlditverzoekin36%(n=55)vooreensituatietezijnertijd(optermijn)isgeuit(nietingrafiek). Bijtweederdevandecliëntendieeenverzoekvoorhulpbijzelfdodingoflevensbeëindigingopverzoekhebbengedaanbijdeartsisditverzoekaf-gewezen.Bijhetgrootstegedeeltevandecliëntengeldtdatdeartsnietaandezorgvuldigheidseisenmeendetekunnenvoldoen(47%),terwijlbijeenkleinerdeelvandecliënten(8%)geldtdatgewetensbezwarenvandeartseenrolspelen.Voor29%(n=45)vandeverzoekengeldtdathetverzoek(nog)onbeslistisenbijeenkleineminderheid(3%;n=5)ishetverzoekgehonoreerd. Meerdandehelftvandecliënten(56%;n=341)heeftnieteerderhulpgezochtbijandereinstellingenofpersonen,terwijl38%(n=234)aangeeftditweltehebbengedaan.Dezecliëntenzochteneerderhulpbijdehuisarts(38%;n=88),deNVVE(36%;n=85),depsychiater(19%;n=44)endeLevenseindekliniek(7%;n=17).
16|Jaarverslag 2014
Grafiek 5 | Cliëntenverdelingnaaraanwezigheidenernstvanwens
omhetleventewillenbeëindigen
Evenals voorgaande jaren heeft een derde van de cliënten geen wens om het leven te beëindigen bij aanvang van de begeleiding en voor een vijfde van de cliënten ligt deze wens verder dan een jaar vooruit. Er lijkt een kleine daling van het aantal cliënten met een acute doodswens die het leven binnen drie maanden wensen te beëindigen.
Bijnaeenvijfde(19%;n=117)vandecliëntenzegtweleenseerdereensuïcide-pogingtehebbengedaan(nietingrafiek).Binnendezegroepisdemeerder-heidindeleeftijdvan40tot64jaar(58%)enbijdemeerderheidvormtpsychiatrischeproblematiekdevoornaamstemotivatie(58%).
200
175
150
125
100
75
50
25
0
wens om te overlijdenover meer dan
12 maanden
wens om te overlijdentussen 3 en 12 maanden
wens om te overlijdenbinnen drie maanden
onbekend
2014
2013
2012
geen wensom te overlijden
200
167
105
116
93
63
120
97
68
79
84
44
92
31
30
607
472
310
19|Jaarverslag 2014
Grafiek 7 | Gemiddeldaantalcontactenmetdecounselor
Het gemiddeld aantal contacten sinds aanvang van de begeleiding lijkt iets te zijn gedaald ten opzichte van voorgaande jaren.
Gemiddeldhebbener–sindsaanvangvanhetcontact–1,5persoonlijkeconsultenen3,7overigecontactenpercliëntplaatsgevonden[zie grafiek 7].Ongeveerdehelftvandecliënten(51%;n=310)heefttussende2en4contac-tenmetdecounselorgehadsindsaanvangvandebegeleidingenbijnaeenderdevandecliënten(29%;n=177)tussende5en9contacten [zie grafiek 8]. Inmeerdandehelftvandebegeleidingen(61%;n=367)zijn–naastdecliënt–ookanderepersonenbetrokken.Gemiddeldwarener1,6personenbetrokkenenmeestalwarenditdepartner(42%;n=155),kind(eren)(34%;n=123)en/ofeenvriend(in)/kennis(15%;n=55).In5%isereenanderehulpverle-nerbetrokken.Demeerderheidvandezebetrokkenenheefteenpositieveen/ofsteunendehouding(88%;n=323).Hetblijktookregelmatigvoortekomendatechtparensamenbegeleidingwensenvaneencounselor.In2014kwam19%vanallecliëntenalsechtpaar(59echtparen).
18|Jaarverslag 2014
Grafiek 6 | Cliëntenverdelingnaarverzoekomeuthanasie ofhulpbijzelfdoding
Ten opzichte van voorgaande jaren heeft een groter deel van de cliënten de arts geen verzoek om hulp bij zelfdoding of artseneuthanasie gedaan.
Gemiddeld aantal contactenVoorderuimemeerderheid(79%;n=482)isdebegeleidingin2014aangevan-gen,terwijlditvoor11%in2013(n=69)en4%in2012(n=22)isgeweest.Deresterendebegeleidingenzijnaangevangentussen2004en2011(6%;n=34)
6,00
4,50
3,00
1,50
0
gemiddeld aantalpersoonlijke consulten
sinds eerste contact
2014
2013
2012
2011
1,49
1,53
1,66
1,56
gemiddeld aantaloverige contacten
sinds eerste contact
3,66
4,38
4,14
3,83
gemiddeld totaal aantal contacten
sinds eerste contact
5,15
5,94
5,8
5,4
201120122013
607
472
310
326
2014
2013
2012
2011
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
102
123
71
72
45
38
29
38
5
5
6
11
11
16
17
21
444
290
187
184
2014
2013
2012
2011
verzoek afgewezen
verzoek nog onbeslist
verzoek gehonoreerd
onbekendgeen verzoek
2011201220132014
607
472
310
326
21|Jaarverslag 2014
Status of resultaat van begeleidingHetinitiatiefvoorvoortzettingvandebegeleidingligtbijdecliënt,hetgeenaansluitbijhetkaraktervandebegeleiding.Daardoorishetvoorcounselorssomsmoeilijkteduideninwelkstadiumeencontactzichpreciesbevindt.Ditverklaartookwaaromvooreengrootaantalcliëntendezegegevensonbekendzijn(20%;n=124).Bijbijnaeentiendevandecliënten(8%;n=46)wordtdebegeleidingdoordecounseloralsvoortgaandbeschouwd. Voorbijnadehelft(47%;n=286)bevindtdebegeleidingzichineen“pauze”stadium,waarbijdecliëntaangegevenkanhebbenopeenlatermomentnogeenscontactoptenemenmetdecounselor.Vandezegroepheeft41%(n=119)eenmethodeomzelfoverhetlevenseindetekunnenbeschikkengereed. Voor7%(n=45)vandecliëntenisdebegeleidingbeëindigdvanwegedoor-verwijzingnaareenanderehulpverlener,hetstartenvaneenbehande-lingofdewensverdertewillenleven. Tentijdevanhetmomentvanregistrerenis19%(n=113)vanallecliëntendiein2014zijngezienen/ofgesprokenenmetwietenminsteéénpersoonlijkconsultgedurendedebegeleidingheeftplaatsgevonden,over-leden [zie grafiek 9].DitvormteenkleindeelvanhetaantaldoorhetCBSgeregistreerdesuïcidesperjaar[zie grafiek 10].
20|Jaarverslag 2014
Minderdandehelftvandecliënten(40%;n=240)heeftechtergeenanderenbijdebegeleidingbetrokken.Demeestdoorhengenoemderedenenhiervoorzijndatdecliëntdebegeleidingalseenprivéaangelegenheidbeschouwt(38%;n=90),menalleenisofgeennetwerkheeft(25%;n=60)ofangstheeftvoordereactiesvananderen(24%;n=58).Vandegroepcliëntenwaarbijgeenanderenbijdebegeleidingaanwezigzijn,geeftechter18%(n=43)weerwélaandateropenheidisnaaranderenoverhetcontactmetstichtingdeEinder.
Grafiek 8 | Cliëntenverdelingnaaraantalcontacten
In lijn met de waargenomen trend in grafiek 7 is het aantal cliënten met 1 contact of 2 tot 4 contacten iets gestegen en het aantal cliënten met 5 tot 9 contacten en 10 of meer contacten iets gedaald.
607
472
310
326
188
2014
2013
2012
2011
2010
300
250
200
150
100
50
01
contact2-4
contacten5-9
contacten10 en meercontacten
310
219
158
192
204
55
30
16
38
102
64
70
44
17
5
missing
1
0
0
0
0
177
153
92
78
40
2014 2013 201020112012
23|Jaarverslag 2014
Binnendegroepoverledencliëntenis4%(n=4)opnatuurlijkewijzeover-ledenenheeft16%(n=18)hulpbijzelfdodingvandeartsontvangenofheeftdeartshetlevenophunverzoekbeëindigd.Van2cliëntenisonbekendhoezijzijnoverleden[zie grafiek 11].
Grafiek 11 | Overledencliëntenverdelingnaarwijzevanoverlijden
Evenals in voorgaande jaren is een zelfeuthanasie door middel van zelfverkregen en zelfingenomen medicatie de meest voorkomende methode die gebruikt wordt door cliënten van counselors gefaciliteerd door Stichting de Einder. Ten opzichte van voorgaande jaren is er onder de overleden cliënten een groter gedeelte dat overleden is door artseneuthanasie of hulp bij zelfdoding door een arts (inclusief hulp geboden door Levenseindekliniek).
22|Jaarverslag 2014
Grafiek 9 | Aantaloverledencliënteninpercentagevantotaal
aantalgeregistreerdecliënten
Evenals voorgaande jaren vormt het aantal cliënten waarvan bekend is dat zij overleden zijn iets minder dan een vijfde van het totaal aantal geregistreerde cliënten.
Grafiek 10 | AantaldoorCBSgeregistreerdesuïcidesperjaar
Het aantal suïcides in Nederland neemt toe.
2000
1500
1000
500
0
2010
1600
2011
1647
2012
1753
2013
1854
125
100
75
50
0
2010
188
37
2011
326
43
2012
310
59
2013
472
84
2014
607
113
totaal90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
euthanasie of hulp
bij zelfdoding
zelf euthanasie (medicatie)
zelf euthanasie
(STED)
zelfeuthanasie
(Helium)
overleden(wijze
onbekend)
natuurlijk overlijden
2014
2013
2012
2011
4
7
3
7
18
6
5
10
85
66
47
21
3
1
2
2
1
0
1
3
zelfeuthanasie (springen)
0
2
0
0
2
2
1
0
25|Jaarverslag 2014
kwart(72%;n=64)eenanderbetrokken,meestaldepartnerofkind(eren).In58%vandegevallen(n=49)zijnnagesprekkengevoerdmetnabestaan-den.———
SamenvattendDeregistratievancliëntenvancounselorsgefaciliteerddoorStichtingdeEindergeeftoverdeafgelopendriejaareenvrijconsistentbeeld.Metdeuitzonderingdathetaantalgeregistreerdecliëntenelkjaaraanzienlijktoegenomenis.Destijgendelijnin2014komtvooraldooreenstijgingvancliëntenindeleeftijdvan65jaarenouder.———
24|Jaarverslag 2014
Deoverige89cliëntenuitdegroepoverledencliënten(79%)zijnoverledenviaeenmethodevanzelfeuthanasie,waarovercounselorsgefaciliteerddoorStichtingdeEinderinformeren.Ditkomtneerop15%vanallecliënten.Vrijwelallemaal(n=85)viaeenoverdosisdodelijkemedicatie.Deanderenviabewuststoppenmetetenendrinken(n=3)enmetbehulpvanhelium(n=1).———
Cliënten overleden door zelfeuthanasieDegemiddeldeleeftijdvandecliëntendieoverledenzijndoorzelfeuthanasie(n=89)was66jaar(SD=16,3).Hiervanwaseenkleindeel(5%)onderde40jaar.Deoverigecliëntenwaren40-64jaar(39%),65-79jaar(30%)of80jaarofouder(26%). In41%vandegevallenvormdefysieklijdenhetvoornaamstelijden(n=36),gevolgddoorpsychiatrischlijden(28%;n=25),psychischlijden(23%;n=20)engeenhuidigeproblematiek(8%;n=7).Inruimtweederdewasersprakevaneendodelijkeofernstigeziekte(70%;n=60). Bijongeveereenkwartvandezeoverledencliëntenvormdevoltooidlevendetoelichtingophetvoornaamstelijden,gevolgddoorstemmings-stoornissen(bijongeveereenzesde),ouderdomsklachten(bijongeveereenachtste),kanker,pijnklachtenendementie(bijbijnaeentiende). Bijnadehelftvandeoverledencliëntenhadeenverzoekomhulpbijzelf-dodingoflevensbeëindigingopverzoekaandehuisartsgedaan(45%;n=40),terwijl57%(n=51)eerderhulpheeftgezochtbijdehuisarts(20%;n=18),depsychiater(15%;n=13),deNVVE(21%;n=19)endeLevens-eindekliniek(9%;n=8). Debegeleidingvandeoverledencliëntenduurdegemiddeld7maan-den(SD=10,2)meteengemiddeldevan2persoonlijkeconsulten(SD=1,7)en6overigecontacten(SD=4,8).Ruimeenkwart(28%;n=25)had10ofmeercontacten,ruimeenderde(39%;n=35)5tot9contactenenbijnaeenderde(30%;n=37)2tot4contacten.Bijdezebegeleidingwasinbijnadrie
Colofon
© Stichting de Einder
AanditJaarverslagwerktenmeeDick van Brink, Jan van Hulzen,
Miriam de Bontridder, Martijn Hagens en Henriëtte Pennings.
PostadresPostbus 9, 5050 AA Goirle
Contactcounselors0900 2211122
Websitewww.deeinder.nl
Kamer van Koophandel Alkmaar nr. 41241519
Ontwerpenopmaakmasja mols grafisch ontwerp, Tilburg
VoororganisatiesdiegeïnteresseerdzijnineenpresentatieoverstichtingdeEinder
voorhaarleden,abonnees,werknemersofcliëntenkunnencontactopnemenmiddels
[email protected]. Inoverlegwordendemogelijkhedenbesproken.
Stichting de Einder, op humanistische grondslagSteun bij een zelf te kiezen levenseinde
Postbus 9, 5050 AA Goirle Website www.deeinder.nlContact counselors 0900 2211122 E-mail [email protected]
Top Related