Download - 55-plussers in het S.M.A.K.? - WUR · Gentse seniorenweek bleek het initiatief goed aan te slaan. Dit was voor het S.MA.K. de aanleiding om meer senioren aan te trekken. Het S.M.A.K.

55-plussers in het S.M.A.K.?

Naam Auteur: Dominique WeemaesStudiejaar: 3Studierichting: VrijetijdsmanagementInstelling: Nationale Hogeschool voor Toerisme en Verkeer, Breda (NL)Datum: 2 juni 2003

Onderzoek: 55-plussers in het S.M.A.K.? , 2003

Auteur: Dominique Weemaes1

Inhoudsopgave

Inleiding blz. 2

Hoofdstuk 1. Onderzoeksopzet blz. 31.1 De opdrachtgever blz. 31.2 De aanleiding blz. 31.3 Probleem analyse blz. 41.4 Doelstellingen blz. 5

Hoofdstuk 2. Resultaten uit het vooronderzoek blz. 62.1 Resultaten literatuuronderzoek blz. 6

2.1.1 Algemene trends en ontwikkelingen vrijetijdsindustrie blz. 62.1.2 Algemene bevindingen 55-plussers blz. 6

2.2 Manieren van doelgroep segmentatie blz. 82.3 Resultaten diepte- interviews blz. 9

2.3.1 Beschrijving van de publieksgroep 55-plussers blz. 92.3.2 De (nieuwe) ouderen, trends en ontwikkelingen blz. 92.3.3 Lifestyle beschrijving blz. 102.3.4 55-plussers en de Gentse Cultuursector blz. 122.3.5 Cultuur actief op cultuur passief? blz. 13

2.4 Gerontologie toegepast op de culturele sector blz. 14

Hoofdstuk 3. Activiteiten ontwikkeling voor 55-plussers blz. 173.1 De Brug rondleiding blz. 173.2 De vormingsfase blz. 18

3.2.1 Vorming/ ontwikkeling initiatief blz. 183.2.2 Vorming gidsen blz. 203.2.3 Toegankelijkheid blz. 20

3.3 Communicatiefase blz. 213.3.1 Communicatie kanalen blz. 213.3.2 Vorming van boodschap blz. 22

Hoofdstuk 4. SWOT- analyse blz. 234.1 Uitwerking SWOT blz. 234.2 Confrontatie matrix blz. 264.3 Strategie bepaling blz. 274.4 Conclusies en aanbevelingen blz. 29

Literatuurlijst blz. 30

Bijlagen

Bijlage 1: Diepte interviews blz. 30Bijlage 2: Communicatie plan Brug rondleiding blz. 53Bijlage 3: Nuttige adressen en communicatie kanalen blz. 56



Inleiding

Het S.M.A.K. profileert zich als een museum met een lage drempel en een grotetoegankelijkheid. Alhoewel het S.MA.K. een open houding aanneemt richting haar publiek ishet een moeilijke taak om alle publieksgroepen te interesseren voor hedendaagse kunst. Omhierop in te spelen is de afdeling publiekswerking van het S.M.A.K. actief bezig met publiekverruimende projecten.

Vorig jaar hebben de diensten publiekswerking van het S.M.A.K. en het Museum voor SchoneKunsten een initiatief uitgewerkt. Het initiatief “de brug rondleiding” is in eerste instantieontwikkeld voor jongeren. Toen er een variant van dit aanbod werd aangeboden tijdens deGentse seniorenweek bleek het initiatief goed aan te slaan. Dit was voor het S.MA.K. deaanleiding om meer senioren aan te trekken.

Het S.M.A.K. wil zich daarom verdiepen op welke manier ze 55-plussers kunnen aantrekken.Dit onderzoeksrapport speelt op de perceptie, wensen en behoeften van 55-plussers tenaanzien van het culturele product. In dit rapport vindt u een uitgebreide omschrijving dezepublieksgroep via diverse invalshoeken. Daarnaast probeer ik u als lezer inzicht te verschaffenin verantwoorde activiteiten ontwikkeling voor 55-plussers. Vervolgens gaat het rapport in opmogelijkheden die leiden tot een open en gerichte communicatie met de publieksgroep 55-plussers. Tot slot zal er aandacht geschonken worden aan mogelijke ontwikkelingsstrategieëndie moeten leiden tot een bezoekers toename van de publieksgroep 55-plussers in hetS.M.A.K.

Daarbij wil ik van de gelegenheid gebruik maken om iedereen die een bijdrage geleverd heeft aandit onderzoek te bedanken.

Veel leesplezier toegewenst.



Hoofdstuk 1 De onderzoeksopzet

1.1 De opdrachtgever

Het stedelijk museum voor actuele kunst heeft sinds 3 jaar een nieuwe locatie die gesitueerd isaan het Citadel park in Gent. De collectie van het museum geeft een beeld van deontwikkelingen in de actuele kunsten van 1945 tot heden, zo ook de kunst uit eigen regio.Naast de vaste collectie heeft het S.MA.K. doorgaans ook wisselende tentoonstellingen vanbekende en minder bekende kunstenaars. Het probeert steeds om - naast detentoonstellingsdynamiek - een aantal sleutelwerken permanent in de verzameling op te stellen.Het S.M.A.K. probeert haar aanbod bereikbaar en interessant te maken voor een breedpubliek. In het huidige aanbod zijn reeds verschillende typen rondleidingen en workshopsopgenomen die zorgen voor een duidelijke omkadering van het kernaanbod. Daaruit vloeienweer verschillende initiatieven voort naar specifieke doelgroepen.Omdat de locatie van het S.M.A.K. zich uitstekend leent als locatie voor evenementen wordener in de avonduren regelmatig evenementen en recepties georganiseerd.Het S.M.A.K. is reeds uitgegroeid tot een middelgrote instelling met een internationalebekendheid en allure.

Tijdens mijn stage heb ik dit onderzoek uitgevoerd in opdracht van de afdelingpubliekswerking. De dienst publiekswerking van het S.M.A.K. wil, via een gedifferentieerdeen projectmatige aanpak, een heterogeen publiek bereiken en ontwikkelt hiervoor i.s.m. VZWKunstatelier een aanbod zowel voor individuele bezoekers als voor groepen.

1.2 De aanleiding



Ieder jaar wordt er in Gent de seniorenweek georganiseerd waarin een aantal culturele actorenbijzondere activiteiten organiseren voor senioren. Voor de seniorenweek hebben het S.M.A.K.en het Museum voor Schone Kunsten samengewerkt. Het resultaat was een gecombineerderondleiding tussen de beide musea waarbij 55-plussers en hun kleinkinderen waren uitgenodigd.Daarnaast werd er ook een workshop gehouden waarvan de resultaten werden tentoongesteldin een senioren buurthuis. Door de positieve reactie van de deelnemers is men gaan inzien dathet belangrijk is om elke publieksgroep op een juiste manier te benaderen. We zien het dan ookals onze taak om meer inzicht te krijgen in de publieksgroep 55–plussers om uiteindelijk eenactiviteit uit te werken die in het vaste aanbod kan worden opgenomen.

Uit het publieksonderzoek voor podia en musea (Letty Ranshuysen, 2002) bleek dat er weinig55-plussers naar het S.M.A.K. kwamen. Uit dit onderzoek kan worden afgeleid dat 11,4% vande bezoekers in de leeftijdscategorie 55-64 jaar kan worden geplaatst. In de leeftijdscategorie65-79 jarigen zakt het percentuele bezoekersaantal tot een dieptepunt van 4,5%. Dit was voorde afdeling publiekswerking de aanleiding om specifieke acties te ondernemen om 55-plusserste bereiken.

Tevens wordt het aantrekken van moeilijke doelgroepen als een belangrijk item gezien op deagenda. In het beleidsplan van het S.M.A.K., de stad Gent en de Vlaamse overheid komt ditsteeds duidelijk naar voren.1.3 Probleem analyseOm het probleem duidelijk te definiëren worden hieronder verschillende vragen gesteld om zoalle deelaspecten van het probleem aan bod te laten komen

Wat is het probleem?In de leeftijdsopbouw van de bezoekers van het S.M.A.K. is er een duidelijke daling bij debezoekers tussen de 55 en 64 jaar te zien, met een participatiegraad van 11,4% in 2001. Debezoekers tussen de 65 en 79 jaar zijn nog minder vertegenwoordigd, met een participatiegraadvan 4,5% in 2001 (Bron: Publieksonderzoek in de Vlaamse musea, Letty Ranshuyzen).Gezien het belang van deze alsmaar groter wordende groep is het ook belangrijk dat hetS.M.A.K. hier op een verantwoorde manier op in speelt.

Via de huidige communicatiekanalen bereikt het S.M.A.K. een grote groep mensen die zichkunnen meten aan het huidige aanbod. Daarnaast zijn er ook publieksgroepen die op ditmoment nog onvoldoende vertegenwoordigd zijn, te weten: allochtonen en 55-plussers. Ditonderzoeksrapport richt zich op 55-plussers. Ondanks het feit dat het S.M.A.K. tal vanmogelijkheden biedt blijven de meeste 55-plussers te terughoudend om een bezoek te brengenaan het S.M.A.K., dit terwijl er tal van mogelijkheden zijn om ze te ontvangen en te bedienen.

Waarom is dit een probleem?Het S.M.A.K. is een overheidsinstelling, dit verplicht hen om cultuurparticipatie tebevorderen.

Samenhang van omgevingsfactoren?We leven in een sterk veranderende maatschappij waarin mensen elkaar niet meer nodig hebbenom te overleven. Dit hebben we te danken aan onze welvaart gecombineerd met invloeden van



buitenaf. Vrijetijd is in toenemende mate belangrijk geworden, het aanbod stijgt jaarlijks. Demensen die van dit aanbod gebruik maken moeten dus keuzes gaan maken, door dezekeuzevrijheid wordt men ook steeds kritischer.

Oorzaken van het probleem?Sinds enkele jaren is de publieksgroep 55-plussers in een hoog tempo aan het groeien. Dehedendaagse marketeers kunnen met moeite grip krijgen op deze publieksgroep, laat staan datde culturele sector zich bezighield met specifieke marketing uitgekristalliseerd naarverschillende publieksgroepen. 55-plussers voelen zich minder aangetrokken tot het aanbodvan het S.M.A.K.. Ze herkennen zich niet in het huidige aanbod en weten vaak niet wat zekunnen verwachten, dit heeft een drempel verhogend effect op hen. Daarnaast wordt er teweinig rekening gehouden met hun eisen en wensen. In de culturele sector wordt het belangvan gerichte marketing activiteiten in toenemende mate erkend, dit zal voor de toekomstnieuwe wegen gaan openen om het museumpubliek te verruimen.

Probleemstellingen- Welke 55-plussers participeren in de culturele sector?- Is de publieksgroep 55-plussers op te delen in verschillende segmenten?- Waar moet een activiteit voor 55-plussers aan voldoen?- Wat missen 55-plussers in het huidige aanbod van het S.M.A.K.?- Via welke communicatiekanalen kunnen we de publieksgroep 55-plussers bereiken?- Waar moet een communicatie boodschap voor 55-plussers aan voldoen?- Waar gaan zij naar op zoek om hun vrije tijd in te delen?

Conclusie probleemanalyseSinds enkele jaren wordt er steeds meer media aandacht aan de publieksgroep 55-plussersbesteed en zien velen in dat deze publieksgroep een zeer voorname markt gaat vormen in denabije toekomst. Het is echter zo dat men op kwalitatieve informatie over deze publieksgroepachterblijft. Voor de culturele actoren is ´publieksverruiming´ een hot item gezien het feit datmen daar in het verleden weinig aandacht voor had. Door het verzamelen van relevanteinformatie kan er een duidelijker beeld geschetst worden van 55-plussers en hun behoeften opvrijetijdsvlak. Deze gegevens kunnen op hun beurt weer worden toegepast op de culturelesector. Tevens blijkt dat er nog veel culturele instellingen zijn die geen of weinig ervaringhebben met het vormen van activiteiten voor 55-plussers. Hier zal binnen dit rapport dieperop ingegaan worden. Ook worden er grote vraagtekens gesteld als het gaat om decommunicatiekanalen, communicatie stijlen en communicatievormen die het beste kunnenworden toegepast om de publieksgroep 55-plussers te bereiken. Het vervolg van dit rapportzal uitkomst bieden op deze vragen

1.4 DoelstellingenAllereerst staat de hoofddoelstelling omschreven die wordt bekrachtigd door de sub-doelstellingen. De hoofddoelstelling zodanig vormgegeven dat hij in de praktijk te controlerenis. Hij voldoet aan de SMART eis die hieronder beschreven staat.

SMART staat voor:

Specifiek, duidelijk gedefinieerd.



Meetbaar, uit te drukken in een meetbare eenheid.

Acceptabel, zowel voor de organisatie als de onderzoeker

Realistisch, de doelstelling moet realiseerbaar zijn.

Tijdsgebonden, de factor tijd, de periode waarbinnen realisatie van de doelstellingen wordtovereengekomen

De hoofddoelstelling voldoet aan de SMART eisen.

-

Sub- doelstellingen:

Marketing niveau- Het inhoudelijk verbeteren van het huidige aanbod of het creëren van een nieuw aanbod

voor deze publieksgroep- Het vergroten van de kwalitatieve kennis over de publieksgroep 55-plussers

uitgekristalliseerd in diverse subgroepen Communicatie niveau

- Communicatie vertrekkende uit de culturele sector naar de publieksgroep 55-plussersverbeteren en stimuleren

Hoofdstuk 2 Resultaten uit vooronderzoek

2.1 Resultaten LiteratuuronderzoekBinnen het vooronderzoek heb ik mij verdiept in websites, artikelen, literatuur en onderzoekendie verband houden met de publieksgroep 55-plussers en hun cultuur. Daarnaast heb ik eenachttal interviews afgenomen bij verschillende instanties die direct en indirect veel te makenhebben met 55-plussers. De ervaring van deze mensen geeft een toegevoegde waarde aan ditonderzoek.

2.1.1 Algemene trends & ontwikkelingen in de vrijetijdsindustrie (Culturele Sector):� De stad als merk: “De regie van een unieke beleving” , � Het creëren van een virtueel museum waarin alle activiteiten, tentoonstellingen en andere

evenementen met elkaar in verbinding staan� Vrijetijd werkt als energie: Ontplooien van creativiteit - sociale interactie- culturele

verrijking� Vrijetijdsaanbieders die de dezelfde visie en doelstellingen hebben werken in toenemende

mate met elkaar samen� Toenemende vraag naar diversiteit in het aanbod � Aandacht voor kwaliteit en milieu� Toenemende mobiliteit en mobiliteitsproblemen door overbelasting van onze infrastructuur

Hoofddoelstelling:Het realiseren van een stijging van 5% in het aantal museumbezoeken van 55-plussers in 2004 ten opzichte van 2002, zowel groepen als individuen.



� Individualisering� Het betrekken van de burgers en bezoekers bij de vrijetijdsontwikkeling van een stad� De culturele sector past in toenemende mate marketingtechnieken toe teneinde nieuwe

bezoekers te werven (Bron: Het thuis in de stad Project, H. Mommaas) 2.1.2 Algemene bevindingen 55-plussers� Extreem rechts heeft grote aantrekkingskracht op senioren (Bron: www.seniorenplanet.be)� 55-plussers hebben relatief veel geld en veel vrijetijd (Bron: Het thuis in de stad project)� Snel toenemende veroudering van de bevolking (Bron: Het thuis in de stad project)� Toenemende betrokkenheid van senioren bij het plaatselijke cultuurbeleid� De moderne 55-plusser staat midden in het leven (Bron: www.seniorennet.be)� 55-plussers zijn bereid om allerlei zaken bij te leren zoals: omgang met de pc, talen,

beleggen (Bron: www.seniorennet.be)� Stellen hoge eisen aan comfort, prijs en kwaliteit (Bron: www.seniorennet.be)� Senioren ondernemen zelfstandig activiteiten en gaan vaker verder van huis op vakantie (Bron: www.seniorennet.be)� Vlaamse overheid pleit voor behoud en uitbreiding van het sociaal cultureel werk voor

ouderen, steun van alle overheidsniveaus (Bron: CVP bulletin)� Negatieve en onjuiste beeldvorming van senioren in de media leid ertoe dat senioren zich

niet serieus genomen voelen en bijgevolg een negatief beeld hebben van de media (Bron: CVP bulletin) � De senioren willen samen met de andere generaties een zinvolle en richtinggevende rol

blijven spelen in de samenleving en in de samenlevingsopbouw (Bron: CVP bulletin) � Vereenzaming van alleenstaande senioren is een belangrijk gegeven in deze samenleving� Het is aan de overheid en media om de plaats in de maatschappij van de senioren op een

voetstuk te zetten. De senioren zelf kunnen dit probleem niet alleen aanpakken� Ouderen profileren zich terecht en steeds meer als een levendig en volwaardig onderdeel van

de samenleving� Een transsectorale aanpak van vrijetijdsactiviteiten is zich steeds verder aan het

ontwikkelen, ook bij senioren verenigingen worden samenwerkingen met de meestuiteenlopende vrijetijdsaanbieders aangemoedigd en gesteund door de Vlaamse overheid.

� Het ontwikkelen van gebruiksvriendelijke informatie kan ervoor zorgen dat ouderen zichmeer aangesproken voelen tot een bepaald product

� Actuele kunst tentoonstellen in rusthuizen kan stimulerend werken (Bron: Info ouderenweek 2002)



� ICT- markt voor 55-plussers is ‘booming’, De markt van senioren internet gebruikers inNederland zal binnen 2 jaar met 60 % gaan toenemen

(Bron: Press Release Netherlands Platform Older People and Europe)� De nieuwe senioren (50 tot 55 jaar) beleven nu hun ‘best age’ (Bron: Parool, 31 december 2001)� Een moderne senior hecht veel waarde aan persoonlijke aandacht en service, iets waar de

moderne consumptiemaatschappij niet op is ingesteld (Bron: Parool, 31 december 2001)� Ouderen staan net zo actief in de maatschappij als jongere consumenten, ze delen dezelfde

hobbies (Bron: Nieuws Tribune, 17 januari 2002)� De nieuwe senioren (babyboomers) zijn actief, kritisch hebben vast omlijnde plannen en

genoeg geld te verteren (Bron: Dagblad van Almere, 26 november 2002)� Senioren kunnen zichzelf niet herkennen in de huidige media (Bron: Reclameweek, 19 december 2001)� Uit onderzoek blijkt dat senioren niet houden van klein lettergebruik, kleur op kleur

drukwerk, harde muziek en snelle beeldwisselingen in de media (Bron: eindverslag marktdagen voor senioren bij centra voor de kunsten, 1999)� In communicatie naar senioren toe moeten hun interessegebieden centraal staan niet hun

leeftijd (Bron: PLUS magazine, visie) � De ondergrens van de senioren leeftijd bedraagt 55 jaar� Senioren besteden meer tijd aan mediaconsumptie dan jongeren � Mediagebruik senioren: 1. televisie, 2. radio, 3, krant� TV1 en VTM scoren het beste bij de 55- plussers� Programmacategorieën als nieuws, soaps en komedies scoren het beste� Vooral het nieuwsblad en ook het Laatste Nieuws worden veel gelezen door de senioren.� Senioren uit de hogere milieus verkiezen print media boven tv� Senioren komen als personage slecht in 6% van de advertenties voor (scriptie senioren en media,1999-2000, RUG)

2.2 Manieren van doelgroep segmentatie

Via doelgroep segmentatie kan een heterogene publieksgroep worden opgedeeld worden indiverse subgroepen die onderling specifieke kenmerken bezitten. De doelgroep 55-plussers iseen heterogene publieksgroep die via diverse segmentatie modellen kan worden opgedeeld

Model 1, algemene criteria voor de vrijetijdssector:• mensen met geld en vrije tijd• mensen met weinig geld en vrije tijd• mensen met geld en weinig vrije tijd• mensen met weinig geld en weinig vrije tijd(Bron: reader evenementen, NHTV)

Model 2:



Huidige senioren:Consumenten in de leeftijdsgroep 60 jaar en ouder, opgegroeid met de 2de wereldoorlog,spaarzaamheid en groeiende welvaart en de opbouw van de sociale verzorgingsstaat

Babyboomers:De generatie tussen 40-60 jaar, opgegroeid met de groeiende welvaart; de hippiecultuur en hetverzet tegen de maatschappelijke structuren

Opmerking: De babyboom generatie trekt het toekomstige consumentengedrag; over 5 jaarmaken deze ruim 30% van de bevolking uit. Belangrijkste kenmerken: relatief hoge welvaart,houden van comfort, kwaliteit en gewin.

(Bron: www.motivaction.nl/media)

Model 3:Indeling van de seniorenmarkt in de Verenigde Staten:

Severely impaired: ouderen die verzorging nodig hebben in een bejaarden of ziekenhuisMildly impaired: ouderen die goed functioneren, maar enkele gebreken hebbenWell elderly: ouderen die gezond zijn maar zich niet bezighouden met gezondheidHealthseekers:ouderen die vitaal en gezond zijn en er alles aan doen om dit te blijven

(Bron: rapport senioren, RUG)

Model 4:Indeling senioren markt volgens het Amsterdamse onderzoeksbureau genaamd Motivaction

De Vooroorlogse generatie (1910-1929)De stille generatie (1930-1945)De protestgeneratie (1946-1954)

(Bron: www.motivaction.nl)

België Oost- Vlaanderen

Mannen Vrouwen Totaal Mannen Vrouwen Totaalaantal 55-plussers

1 195 015 1 537 991 2 733 906 165 866 207 915 373 781

aantal 65-plussers

689 631 1 007 822 1 697 453 94 696 134 523 229 219

aantal 85-plussers

46471 135 785 182 256 7 097 18 308 25 405

(Bron: Bevolkingsstatistieken van het NIS, 1999)



2.3 Resultaten diepte interviews

2.3.1 Beschrijving van de publieksgroep 55-plussersDe nieuwe senioren (50-55 jaar) beleven nu hun ‘Best Age’. De moderne 55-plussers staanmidden in het leven. Binnen 5 jaar vormen ze samen 33,3% van de Belgische bevolking, enworden ze daarmee de grootste publieksgroep van België. In tegenstelling tot vroeger zijn desenioren veel actiever en zelfstandiger, gezonder en dynamischer geworden. Om die reden ishun deelname binnen het vrijetijdssegment fors toegenomen.

2.3.2 De (nieuwe) ouderen, trends en ontwikkelingen- toename mobiliteit, vooral ook onder de vrouwelijke ouderen- toename individualisering- bredere interesse- 55-plussers zijn bewust bezig met hun gezondheid- verdere vergrijzing van de bevolking die teweeg wordt gebracht door de enorme

geboortegolf na de 2de wereldoorlog, tussen 1945 en 1965 (babyboom)- toename internet gebruik onder 55-plussersde huidige 55- plusser heeft een druk en actief leven- toename sport en beweging (1.fietsen, 2. wandelen, 3. dansen, 4. petanque)- veel meer vrijetijdsmogelijkheden dan vroeger, tevens is het aanbod toegankelijker- mensen tussen de 50 en 70 jaar bevinden zich in de sandwich generatie. Ze zorgen

zowel voor hun kinderen als ouders en zijn heel erg bewust met hun gezondheid bezig- totale omkanteling in het imago van 55-plussers, van passieve zorg behoevende mensen

naar hele actieve dynamische en gezonde mensen

2.3.3 Lifestyle beschrijvingWe kunnen de ouderen niet als een homogene groep voorstellen. Ze zijn wel degelijk eenheterogene groep. Zo zijn er enerzijds de actieve, jonge en dynamische 55-plussers die geborenzijn net na de 2de wereldoorlog en anderzijds de 69-plussers die de oorlog hebben meegemaakten ook de nasleep van deze oorlog hebben gekend. Het zijn 2 groepen binnen hetzelfdesegment die totaal verschillend zijn.

Iedere groep heeft andere kenmerken, normen en waarden. Om tot een goede aanpak te komenin het vormen van een aanbod is het dus voornaam om de verschillende subgroepen beter teleren kennen. In de onderstaande lifestyle- beschrijving gaat het rapport in op de normen,waarden en behoefte patroon van de publieksgroep 55-plussers, toegepast op de culturelesector.

Verklaring keuze segmentatie methodeVoor dit plan gebruiken we de segmentatiemethode van Motivaction omdat deze het beste tegebruiken is voor de uiteenzetting van de lifestyle beschrijvingen. Bij deze segmentatie



methode wordt de publieksgroep senioren ingedeeld in de vooroorlogse generatie, de stillegeneratie en de protest generatie.

De Vooroorlogse generatie (1910-1929)Hun leven is getekend door de oorlog die een schaduw over deze generatie heeft gebracht. Dejongste senioren die tot deze generatie behoren zijn nu minstens 74 jaar. Met een heel levenachter zich hebben ze veel ervaring. Doordat ze tijdens de oorlogsjaren niet dezelfdescholingskansen hadden als die men nu heeft, waren ze vaak genoodzaakt om op hele jongeleeftijd te gaan werken. Aangezien de gezinnen vaak groot waren in die tijd was er niet veel geldvoor het ondernemen van vrijetijdsactiviteiten en was men al helemaal niet met cultuur bezig.Zolang men nog in het ouderlijk huis woonde, was het in veel gevallen de gewoonte om hetverdiende geld uit de fabriek af te staan aan de ouders. In die tijd was genieten van het leveniets wat enkel was weggelegd voor de elite. Doordat men in de jeugd geen gevarieerd sociaalleven had en weinig hobby’s zien we dat deze generatie geen behoefte heeft aan cultureleactiviteiten en uitdagende vormen van vrijetijdsbesteding. Verder kunnen ze de hedendaagseontwikkelingen niet meer volgen. Doordat ze niet actief zijn, worden ze sneller oud enzorgbehoevend. Ze zijn niet mondiaal ingesteld en gaan niet veel op vakantie. Door hunbeperkte participatie in vrijetijdsactiviteiten houden ze zich vast aan tradities en herkenbareactiviteiten. Ze zijn vaker lid van een politiek getinte vereniging of verbond.

Kenmerken:- hebben relatief minder geld te besteden dan jongere senioren- minder mobiel- behoefte aan nieuwe kennis door beperkte scholingskansen in het verleden- ondernemen van activiteiten binnen eigen regio- gehoor en zicht gaan snel achteruit- hebben behoefte aan meer rust momenten op een dag- hollen achter de feiten aan, kunnen de huidige maatschappij niet meer bijbenen- prefereren om activiteiten te ondernemen in groepsverband- houden vast aan tradities en herkenbare activiteiten- hebben relatief minder interesse in het culturele aanbod- zijn voorzichtig in het ondernemen van activiteiten

De stille generatie (geboren tussen 1930-1945) De grootste groep van hen heeft de oorlog nog meegemaakt. De personen binnen deze generatiedie na 1940 geboren zijn, hebben meer scholing gehad dan hun voorgangers. Na de oorlog wasdeze generatie actief betrokken bij de wederopbouw. Ze hebben hun kapitaal vanaf nul moetenopbouwen en hard moeten werken voor hetgeen ze nu bezitten. Ze gunnen zichzelf meervrijetijd en hebben al geleerd om van het leven te genieten. Daarbij hebben ze kunnenprofiteren van de economische groei in de jaren zestig. Ze staan al meer open voor nieuweervaringen en ondernemen zelf al steeds meer. Daarbij is het wel zo dat ze zich hoofdzakelijkinteresseren voor populaire cultuur waarbij je moet denken aan een bezoek van een stad,bioscoop en een bezoek aan een attractiepark. Dit heeft te maken met het feit dat deze groepnog relatief weinig scholing heeft gehad.



De protestgeneratie (geboren tussen 1946-1954) Ze zijn nostalgisch naar hun jeugdjaren en zijn dan ook gevoelig voor alles wat hen hieraanherinnert. Ze hebben goede opleidingsmogelijkheden gehad omdat men de noodzaak van goedeeducatie ging inzien. Deze generatie heeft mei ’68 door hun aderen voelen stromen. Toenkwamen studenten en hippies in opstand tegen de gevestigde orde waarin alle conservatievegedachten werden ondergraven. Het kon alleen nog maar beter gaan, dacht men. Toen in hetbegin van de jaren tachtig de economie onder vuur kwam te liggen, zagen ze hun idealen aandiggelen geslagen en projecteerden ze hun ontgoocheling op hun eigen kinderen. Deze generatiehecht veel waarde aan luxe en comfort en ziet tevens in dat genieten een belangrijk levensaspectis. Kenmerken:

- volledig zelfstandig- zijn vaak nog professioneel actief- zijn in veel gevallen al tweeverdieners geweest- hebben een mondiale instelling en houden van reizen- houden van service, comfort en luxe- zijn egocentrisch en anarchistisch ingesteld- bewust bezig met gezondheid- mondige consument- toename individualisering- zap gedrag binnen hun vrijetijdsbesteding- hebben relatief veel geld te besteden- brede interesse- het gehoor en het zicht kan al wat slechter zijn- het volgen van nieuwe ontwikkelingen- mondiaal ingesteld- ondernemen activiteiten meestal individueel en soms in groep- nieuwe senior: assertief, jong, zelfzeker, betrokken in de samenleving en heeft een

hoger kennis niveau



2.3.4 55-plussers en de Gentse cultuursector

Gent behoort tot de belangrijkste cultuursteden van België. Senioren vormen een sterk groeiendpotentieel. Aangezien hun toegenomen vrije tijd gepaard gaat met een hoger opleidingsniveauen frequente uithuizigheid gaan 55-plussers zich steeds meer voor het culturele aanbodinteresseren. Oudere senioren kunnen moeilijk hun gading vinden in het huidige aanbod datgericht is op een jong, dynamisch en hip publiek. Vooral musea en theaters hebben moeite omsenioren te bereiken. Slechts 13% waagt zich aan een theaterbezoek en 18,8% bezoekt weleens een museum. Het S.M.A.K. wordt in veel gevallen niet gesmaakt door 55-plussers. Ditheeft te maken met het feit dat ze niet bekend zijn met actuele kunst, wat maakt dat ze er nietvoor open staan. De normen, waarden en opvattingen van 55-plussers liggen verankerd in hetverleden. Hierdoor is het extra moeilijk om actuele kunst over te brengen op 55-plusserszonder voorkennis. In veel culturele instellingen krijgen 55-plussers bij het tonen van de plus-3pas al een ticket tegen een gereduceerd tarief. Dit is in het S.MA.K. ook reeds het geval.

Vooral na de 65-jarige leeftijd lijkt het aantal museumbezoekers veel sterker terug te lopendan in Nederland. De 65-plussers die wel aan cultuur doen, ondernemen activiteiten ingroepsverband via een club of vereniging.

Patroon in cultuurparticipatie senioren stad Gent- tentoonstellingen in kunsthal St.Pieter worden veelvuldig bezocht door senioren

(Titanic, zakenmannen/ zakenvrouwen, Keizer Karel)- Het MIAT en het huis van Alijn zijn de populairste musea in Gent voor 65-plussers- Het filmfestival in Gent wordt druk bezocht door 55-plussers- De Gentse senioren week waarin verschillende culturele actoren een speciaal programma

voor senioren aanbieden- Het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst en het Museum voor Schone Kunsten werken

nu samen in een initiatief voor 55-plussers, genaamd ‘De Brug rondleiding’. Het initiatief isafgestemd op de wensen van de senior (hier komen we nog op terug in dit rapport)



2.3.5 Cultuuractief of cultuurpassief

In het onderzoek voor een potentieel nieuw stadsmuseum in Gent geven senioren hun visieover wat zij verstaan onder cultuuractieve en cultuurpassieve 55-plussers.

cultuuractieve 55-plussers zijn “intellectueel actief en geïnteresseerd” en hebben positieveassociaties bij het begrip museum, zoals:- Een leerrijke omgeving- Een ontdekkingstocht- Op een ontspannen manier informatie opdoen- Nostalgie en bezinning- Reizen door de tijd- Bekende kunstenaars- Veelzijdigheid van thema’s cultuurpassieve 55-plussers zijn vaak minder mobiel en hebben minder interesse in hetgeen eenmuseum te bieden heeft. Ze hebben meer negatieve associaties zoals:- Saaie bedoening met doffe kamers- Een vermoeiende omgeving- Niet voor ouderen, want het publiek is te jong en te geleerd- Vaak moeilijk te bereiken- Biedt geen mogelijkheid tot contact met anderen- Slecht leesbare teksten- Hoge entreeprijzen(Bron:Een nieuw stadsmuseum voor Gent, 2003, Letty Ranshuysen)



2.4 Gerontologie toegepast op de culturele sector

Agogie = strikt gezien leiden, begeleiden

De gerontologie en meer bepaald de sociale gerontologie bestudeert naast de maatschappelijkeen sociale plaats van de ouderen als groep ook de sociale en psychologische kenmerken van hetouder wordende individu zelf.

Dit vormt voor dit rapport een interessante invalshoek om dit proces beter te begrijpenwaardoor het behoefte patroon van deze groep duidelijker wordt.

Benaderingen:- omgaan met ouderen- vormingswerk met ouderen

Inzicht om tot een open communicatie met ouderen te komenOuderen vormen in eerste instantie een belangrijke groep omdat deze omvangrijk is engroeiende. Onze gemeenschap evolueert immers naar een gemeenschap waar ruim één op dedrie een zestigplusser zal zijn. Naast het feit dat ze talrijk zijn hebben ze een heel leven vanervaring, kennis en wijsheid opgebouwd. Daar kunnen we gewoon niet aan voorbij gaan(Geerts & Messelis, 2000).

Oudereneducatie: weggelegd voor een kleine groep van ouderen?Men moet er rekening mee houden dat veel ouderen in het verleden niet de kans kregen omoptimaal van het educatieve aanbod gebruik te maken. Uit onderzoek (vrij naar H. Hinnekint,2001) is namelijk gebleken dat zij die in hun jeugd het meest onderwijs konden genieten en/ofin de loop van het leven het meest werden uitgedaagd om te blijven leren, de groep is die oplatere leeftijd het meest gebruik maakt van het bestaande aanbod. Voor hen is het dus evidentom zichzelf te verrijken met kennis en informatie.

We dienen echter ook alert te blijven t.o.v. ouderen voor wie dit minder evident is. Ook deculturele sector kan een belangrijke bijdrage leveren aan deze nog steeds onderbediende groep.

Het vormen van activiteiten voor ouderenHet belang van het opzetten van een vormingstraject. Tal van ouderenorganisaties envormingsinstellingen organiseren geregeld vormingsmomenten voor ouderen waarbij hetaanbodsgericht werken nog steeds de bovenhand neemt. Er bestaat echter een behoefte aanvormingsactiviteiten op maat. Dit is anderzijds ook mogelijk door het bestaande aanbod



dusdanig om te buigen tot een activiteit voor ouderen. Voor het vormen of ombuigen van eenactiviteit is het belangrijk om het VTO- traject (vorming, training en opleiding) te doorlopen,dit traject bestaat uit een voor-, een uitvoerings en een natraject. Dit traject lichten we toe.

Het voortraject

Het voortraject bestaat uit een behoeften of een probleemanalyse, formuleren van VTO-doelen, programma-ontwikkeling, transfer en evaluatieplan.

Pre-senioren of“gezondegenieters”

55-65jarigen

Zij leren om bij teblijven

Zijn vooral geïnteresseerd in con-sumptie/ economie, gebruik vanmedia en technologie,vrijetijdsbesteding, sport en reizen

Jong-senioren of“gezondezijlijners”

66-75jarigen

Zij leren om iets in tehalen of om huncultuur te verrijken

Zijn vooral geïnteresseerd in cultuur(levens)kunst, gezin/ familie,vrijetijdsbesteding, sport, reizen enmaatschappelijke participatie

Bedaagde-seniorenOf de “zich terug-trekkendegeneratie”

76-85jarigen

Zij leren omkwalitatief teoverleven

Zij tonen vooral belangstelling voorgezondheid en gezondheidszorg,huisvesting, zingeving/levensperspectief

Hoogbejaarden ofDe “kluizenaars”

86+ Zij leren allicht nog infunctie van deeindbalans

Geen sterke leerinteresse meer, tenzijallicht voor gezondheid engezondheidszorg, het opmaken vande eindbalans

(Leirman, 2000)

VTO-behoeftenZowel de VTO-behoeften als de wijze van leren veranderen naarmate mensen ouder worden.Leirman (2000) deelt de ouderen in vier generaties voor wat het leren (van ouderen) betreft, ditelk met hun eigen kenmerken en centrale leerpunten.

Overzicht van de 5 verschillende leerbehoeften van ouderen (N.Rögels, 1994)- Transcendence needs: behoefte om zin te kunnen geven aan het leven; behoefte aan

levensbeschouwing.

- Copying needs: behoefte aan vaardigheden om te kunnen overleven; behoefte omje bestaan te kunnen organiseren; behoefte om je te kunnenaanpassen aan veranderingen.



- Expressive needs behoefte om eigen mogelijkheden uit te bouwen; behoefte om jeuit te drukken;je in allerlei vormen te uiten

- Influence needs behoeften om belangen van de eigen groep te behartigen;behoeften om eigen visie en ervaringen door te geven

- Contributive needs behoefte om een bijdrage te leveren aan het welzijn van anderen;behoefte om een maatschappelijke bijdrage te leveren

VTO-doelenNu we weten wat de behoeftes zijn van ouderen kunnen we doelen stellen bij de ontwikkelingvan een activiteit voor ouderen. Aan de hand van de verschillende leerbehoeften kunnendoelen gemakkelijk verwoorden naar een specifieke leersituatie en vervolgens gebruiken voorverdere activiteiten ontwikkeling.

Programma/aanbodsontwikkelingDe vooraf bepaalde doelen die specifiek van toepassing zijn voor een bepaald gebied kunnenvervolgens gebruikt worden bij de ontwikkeling van nieuwe activiteiten.

Gerontagogiek toegepast op het S.M.A.K.Het S.M.A.K. richt zich op de Pre-senioren (gezonde genieters, 55-65 jarigen) en de Jong-senioren (gezonde zijlijners, 66-75 jarigen). Deze theoretische zienswijze kan stapsgewijsworden geïmplementeerd op huidige en nieuwe initiatieven. De publiekswerking van hetS.M.A.K. heeft ook als uitgangspunten om groepen op een interactieve manier te ondersteunenen om sleutels aan te reiken die actuele kunst toegankelijker moeten maken. Uit de behoeftegeneratie theorie van Leirman kan geconcludeerd worden dat ouderen in de leeftijdscategorie55-65 jarigen minder participeren in de culturele sector, omdat hun interesses niet uitgaan naarernstige cultuur. De generatie die daarop volgt, 66-75 jarigen zijn juist wel geïnteresseerd inernstige cultuur. Hierdoor kan worden gesteld dat men een toegankelijker aanbod zou moetencreëren voor 55- 75 jarigen, waarbij de nadruk ligt op toegankelijkheid (zie: 3.1.2 ) van deactiviteit.



Hoofdstuk 3 Activiteiten ontwikkeling voor 55-plussers

3.1 De brugrondleidingOm het nog even voor u op een rijtje te zetten heb ik in de inleiding verteld dat het S.M.A.K.actief bezig is in het aantrekken van 55-plussers. De Brug rondleiding is ontwikkeld om linken



en verschillen tussen de collectie van het Museum voor Schone Kunsten Gent en de collectiehet S.M.A.K. op te helderen. Via deze benaderingswijze willen de beide musea bewijzen datoude, moderne en actuele kunst meer met elkaar verbonden zijn dan men in eerste instantiedenkt.

In eerste instantie is deze rondleiding ontwikkeld voor jongeren. Toen de rondleiding in deafgelopen seniorenweek speciaal voor senioren werd aangeboden merkten we al gauw dat dezebenadering voor 55-plussers ontzettend interessant kon zijn. We hopen dat 55-plussers via ditinitiatief een meer open houding ten opzichte van actuele kunst gaan aannemen.

Toen de testcase geslaagd bleek hebben de diensten publiekswerking van het S.M.A.K. en hetmuseum voor Schone kunsten vervolgens een traject uitgestippeld om de rondleiding om tebuigen naar de perceptie, wensen en behoeften van 55-plussers.

Het traject bestond uit de volgende punten:- Peilen van wensen en behoeften van senioren via diepte interviews- Vorming van de gidsen waarbij men aandacht heeft besteed aan het optimaliseren van de

kwaliteit van de rondleiding- Het ontwerpen van promotiemateriaal- Het communiceren van het initiatief via culturele verenigingen, senioren verenigingen,

dienstencentra, buurthuizen en senioren magazines- Het versturen van uitnodigingen voor het bijwonen van een introductie rondleiding- Korte evaluatie van reacties op de introductie rondleiding

Reactie op Brugrondleiding uit diepte interviews- Reken dat het initiatief een paar jaar nodig heeft om ingeburgerd te raken- Het contrast tussen de beide musea biedt mogelijkheden tot vergelijking waardoor er een

interessante wisselwerking ontstaat tussen de beide musea- De toetreding naar actuele kunst via Schone Kunsten opent deuren- Hou de uitleg eenvoudig, gebruik weinig technische termen (uitzonderingen op de regel)- Laat de senioren bepalen in hoeverre ze willen participeren in een interactieve BRUG

rondleiding- Zorgen dat de beide musea toegankelijk zijn voor minder validen.

3.2 Vormingsfase



Uit literatuur onderzoek en verschillende interviews kwam naar voren dat het ontwikkelen vaneen activiteit voor 55-plussers bijzondere aandachtspunten behoeft. Ook bij de ontwikkelingvan de Brug rondleiding hebben we gezien dat het onontbeerlijk is om goede voorbereidingen tetreffen. Dit zowel op inhoudelijk vlak als op het gebied van toegankelijkheid van het aanbodwaar we verder in deze paragraaf op terug zullen komen.

Ook voor kunstmusea liggen er kansen om een aanbod te creëren voor ouderen. In dit geval zalhet accent liggen op het verkrijgen van kennis en persoonlijkheid, het leeraspect vaardighedenspeelt hierbij een ondergeschikte rol. Het beste is om een activiteit op een informele manier tebenaderen. Zeker bij kunsten omdat ze vaak een dieper liggende boodschap met zich meedraagtdie op het eerste gezicht vaak niet te zien is. Het kost dus energie en moeite voor hen omhiermee bezig te zijn.

Uit wetenschappelijk onderzoek (Leirman 2000) is tevens gebleken dat ouderen tot hun 75ste

levensjaar perfect in staat zijn om nieuwe zaken bij te leren, met even goede resultaten alsjongeren.

Bij het vormen van een leermoment voor ouderen is het belangrijk dat men uitgaat van decompetenties. Een competentie omvat 3 leeraspecten, te weten: kennis, vaardigheden enpersoonlijkheid (Pals en Mulder, 1998).

3.2.1 Vorming/ ontwikkeling initiatiefUit de interviews bleek dat men vond dat er weinig rekening werd gehouden met 55-plussersbij de vorming van het huidige aanbod. Als we terugblikken op paragraaf 2.4 kunnen weafleiden dat de onderstaande leerbehoeften belangrijk zijn bij het ondernemen van een cultureleactiviteiten.

Influence needs: behoeften om belangen van de eigen groep te behartigen;behoeften om eigen visie en ervaringen door te geven

transcendence needs: behoefte om zin te kunnen geven aan het leven; behoefte aan levensbeschouwing.

leerbehoeften van ouderen (N.Rögels, 1994)

Feedback op brugrondleidingBij de vorming van de brugrondleiding heeft men rekening gehouden met verschillende aspectendie voor 55-plussers belangrijk zijn. Daarom wordt er getracht om via herkenbare anekdotes dekunst levend te maken. De bezoekers worden daar ook steeds zelf in betrokken omdat het hunontdekkingsreis is.



De verschillende aspecten die relevant zijn voor de ontwikkeling/ vorming van een cultureleactiviteit staan hieronder verder uitgewerkt

Belangrijke aspecten

Inhoudelijke aspecten- Activiteit moet begrijpelijk zijn- Er is een stijgende behoefte aan kennis over actuele onderwerpen- herkenbare onderwerpen en thema´s behandelen die tot de verbeelding spreken vb. Sixties, seventies, opkomst van het canabis gebruik, onstaansgeschiedenis van actuele

kunst, het linken van kunst naast bijpassende muziekgenres en periodes- In een activiteit moet een educatief element zitten Praktische aspecten- Maximaal een dagdeel in het S.M.A.K.- Senioren hebben het meeste tijd in de namiddag, het liefst in de week- Voor een concrete programmering zorgen- Senioren verenigingen werken via jaarprogramma´s, tijdig doorgeven van nieuwe activiteiten

en initiatieven is de boodschap- Correct taalgebruik in zowel mondelinge als schriftelijke communicatie- Een vlotte en correcte afhandeling bij boekingen- Houdt er rekening mee dat senioren woensdagmiddag op de kleinkinderen passen, pas daar

de activiteiten op aan.- prijs/ kwaliteit verhoudingen van een activiteit, 20 euro is een redelijke prijs voor

daguitstap (incl. Vervoer, activiteit en een maaltijd in de vorm van een eenvoudige dochvoedzame warme maaltijd)

Sociale aspecten:- Laat de 55-plussers actief deelnemen aan de rondleiding- Activiteit starten of afsluiten met een sociaal moment- Persoonlijk contact tussen gids en groep Extra service en comfort- Comfort in de activiteit aanbrengen door rustpauzes in te lassen en te zorgen dat men kan

zitten wanneer men dat behoeft- Aanschaffen van draagbare museumstoeltjes die tijdens de rondleiding kunnen worden

meegenomen- Het verhuren van audioguides- Het aanbieden van dagprogramma´s voor 55-plussers die van buiten Gent komen,

aanbieden van een eenvoudige doch voedzame maaltijd. (20 euro is een redelijke prijs vooreen volledige dag formule)

- De mogelijkheid om te lunchen in het S.M.A.K.- Mogelijkheden tot het bieden van eerste hulp- Groep bestaat maximaal uit 20 personen



3.2.2 Vorming GidsenNaast de inhoudelijke en technische aspecten van het aanbod is het voor een gids belangrijkwat voor publiek hij voor zich heeft staan. Daarom kan het heel nuttig zijn om gidsen daarspeciaal voor op te leiden, zij zijn immers de personen die oog in oog met het publiek staan.

Tips voor een geslaagde rondleiding- Tijd nemen voor verplaatsing van A naar B- Gids moet zijn looptempo aanpassen aan de groep- Duidelijk articuleren en hard spreken- Mensen uitnodigen om dicht bij het kunstwerk te staan- Gebruik maken van humor- Regelmatig een pauze inlassen- Zoeken naar eenvoudige te verklaren links tussen kunstwerken- Niet te technisch spreken- Benader de groep op een persoonlijke manier- Interactief, in dialoog treden met publiek

3.2.3 Toegankelijkheid

Externe en interne infrastructuurDe toegankelijkheid kan op diverse manieren worden vergroot. Het S.M.A.K. heeftonvoldoende parkeerruimte maar is daarentegen goed bereikbaar met het openbaar vervoer,zowel vanuit het centrum als vanuit het St. Pieters station. Het gebouw is zeer toegankelijkvoor rolstoelgebruikers, de externe en interne infrastructuur is hier volledig op voorzien. Enkelde toiletten zijn moeilijk te bereiken voor invaliden ze bevinden zich namelijk in de kelder vanhet gebouw. Indien het druk is in het museum is de uitleg van de gids nauwelijks meerverstaanbaar door de holle akoestiek van het gebouw. In het museum zijn onvoldoenderustpunten aanwezig. Een oplossing zou de mobiele museumstoel zijn die de bezoeker kanmeenemen.

Het kernaanbodOnder het kernaanbod verstaan we de collectie van het S.M.A.K. en de tijdelijketentoonstellingen die er plaatsvinden. Dit kernaanbod wordt op dit moment onvoldoendeondersteund voor 55-plussers. Binnen een tentoonstelling mist men vaak een duidelijke uitlegwaardoor de kunst vaak onduidelijk blijft. De zaalteksten die worden aangeboden zijn vaak tealgemeen of zijn te technisch geschreven voor de niet kunstkenner. De dienst publiekswerkingorganiseert zo nu en dan activiteiten om een tentoonstelling te ondersteunen en interessanter temaken. Dit doen ze voor zowel bezoekers die reeds in het S.M.A.K. geweest zijn maar ookvoor de niet participanten, waaronder veel 55-plussers



De dienstenSinds kort heeft het S.M.A.K. de beschikking over audio guides, op deze manier zal debezoeker beter geïnformeerd zijn over afzonderlijke werken uit de vaste collectie. Het anderevoordeel is dat een bezoek met een audioguide op eigen tempo kan worden gedaan. Daarnaastis er de gidsenwerking die op verschillende manieren de kunst probeert levend te maken viadiverse formules die tevens gecombineerd kunnen worden met een workshop. Daarnaastkunnen de bezoekers gebruik maken van een lunch in ’t café. Het S.M.A.K. biedt kortomgenoeg diensten om een museumbezoek zo comfortabel mogelijk te maken.

3.3 Communicatiefase

55-plussers kunnen zichzelf niet herkennen in de huidige media. Negatieve en onjuistebeeldvorming van 55-plussers (voornamelijk de 70-plussers) in de media zorgt ervoor dat zezich niet serieus genomen voelen. Het is aan de overheid en de media om de plaats in demaatschappij van de 55-plussers op een voetstuk te zetten. Gezien het feit dat 55-plussersmeer tijd besteden aan media consumptie dan jongeren zou het logisch zijn dat men beter gaatinspelen op deze groep. Als we gaan kijken naar de scores van het mediagebruik van 55-plussers zien we dat televisie het beste scoort, daarna volgt radio en daarop de kranten. Hetnieuwsblad en het laatste nieuws zijn de meest gelezen kranten. Vooral de 55- plussers uit dehogere milieus verkiezen print media boven tv. Het is opvallend dat 55-plussers slechts in 6%van de gevallen als personage voorkomen in advertenties.

De bertolli reclame is een uitzondering op de regel, die werd door 55-plussers als leukste spotverkozen in het jaar 2002.

3.3.1. Communicatie kanalenDe vraag is natuurlijk via welke kanalen we 55-plussers kunnen bereiken. Dit is afhankelijkvan welke groep 55-plussers men wil bereiken (zie 2.3.3. lifestyle analyse).

Communicatie kanalen/ mogelijkheden- Website stad Gent, aanbod cel senioren- beurs voor 55 plussers- dagbladen, het 09-magazine, stadsmagazine, de zondag en de streekkrant

Bertolli reclame wint gouden geranium

Als allerleukste spot kozen de ouderen die voor Bertolli olijfolie. Daarin trapteen groepje oudere mannen tijdens een gezellige barbecue met elkaar een balletje.Langs de lijn staan hun dames en over en weer wordt er flink geflirt. ,,Er wordt desuggestie gewekt dat je door het gebruik van olijfolie gezonder eet en dus langervan het leven geniet. Dat slaat dus op alle leeftijdsgroepen, en niet alleen opouderen. Het feit dat men bovendien vrolijke ouderen laat zien en de sfeer er eenis van levensgenieten, waarbij ook op die leeftijd nog flirten kan behoren, is watde respondenten als zeer positief ervaren'', aldus Muys de Verton



- In persoon langsgaan bij verenigingen en buurthuizen om een activiteit/ project te promoten(helaas niet efficiënt)

- Activiteiten via 55-plus startpagina´s promoten (www.seniorennet.be)- Via de landelijke koepelverenigingen (adressen opvragen bij OOK, Ouderen Overleg

Comité)- Aandacht vragen voor initiatieven via de verschillende senioren magazines

(Uitgebreid overzicht van adressen vindt u in bijlage 2)

Het is zeer belangrijk dat een communicatie boodschap ruim van tevoren wordtgecommuniceerd naar verenigingen omdat zij vaak werken via jaarprogramma’s. Het israadzaam om de boodschap daarna verschillende malen te herhalen.

3.3.2. Vorming van de boodschap

Uit onderzoek blijkt dat senioren niet houden van een klein letter gebruik, kleur op kleurdrukwerk, harde muziek en snelle beeldwisselingen in de media. In communicatie naar 55-plussers moeten hun interessegebieden centraal staan en niet hun leeftijd.

Inhoudelijke aspecten communicatieboodschap- relevantie van de boodschap- pakkende titel die tot de verbeelding van de ´55-plusser´ spreekt- Let op: commerciële marketing trucks werken niet bij senioren- Een informatie/ reservatie nummer die altijd overdag bereikbaar is- Gebruik nooit het woord ´senior´, ´bejaarde´, ´ouderen´ om de aandacht te vragen- Persoonlijke benadering!- 55-plussers moeten zich goed kunnen voelen bij een communicatie boodschap, iets waar ze

zichzelf in herkennen- informatie feitelijk/ zakelijk houden- laat 55-plussers zelf aan het woord komen in een boodschap (ervaring met desbetreffende

activiteit Technische aspecten van mediaboodschap:

- Titel (vet)- Groter lettertype (13 pt.-14 pt.)- Kerntekst- Woord is belangrijker dan beeld- arrangement + prijs- contactgegevens- foutloos taalgebruik



Vormgeving van een communicatie boodschap voor 55-plussers- foto (conform aan communicatie boodschap)- lay-out jong houden- herkenbaar logo- geen kleur op kleur gebruik- Contrast in kleurgebruik, niet te druk (less is more)- andere kleur omslag met hetzelfde logo als in brief- watermerk

In geval u via een mailing bestand wilt werken- Gepersonaliseerde mailings werken het beste, zorg er dus voor dat de 55-plussers hun

gegevens achterlaten na een bezoek, voor het opbouwen van een database- Naast het gebruik van email ook altijd een brief sturen. Veel 55-plussers maken namelijk

weinig gebruik van hun email account

(Het communicatie plan van de BRUG rondleiding vindt u in bijlage 2)

Hoofdstuk 4 SWOT analyse

Het is natuurlijk prachtig om een rapport te publiceren dat begrijpelijk is en een duidelijkeboodschap met zich meedraagt. Daarnaast is het niet minder belangrijk om die kennis en visieom te zetten in praktische en direct te implementeren strategieën. Bij de onderstaande SWOT-analyse wordt de huidige situatie van het museum in relatie gebracht met de wensen enbehoeften van 55-plussers die het museum bezoeken.

4.1 uitwerking SWOT

SterktenS1. Naamsbekendheid/ imago van het S.M.A.K.S2. Bereikbaarheid met openbaar vervoerS3. Zeer duidelijke en informatieve websiteS4. Aanbieden van audioguidesS5. Aanbod brug rondleiding (55-plussers)S6. Speciale reductie tarieven voor 55-plussersS7. Wisselende tentoonstellingenS8. Uitgebreid aanbod naast de museale activiteiten

ToelichtingS1: Door de vele media belangstelling en de vooruitstrevende visie van de conservator is het museum een prestigieuze instelling geworden met een internationale uitstraling.S4: Via die audioguides worden er tot nu toe 98 kunstwerken uit de vaste collectie besproken.S5: Rondleiding die wordt aangeboden voor 55-plussers en loopt tussen het Museum voor Schone Kunsten en het S.M.A.K.. Het is een interactieve rondleiding waarbij linken worden gelegd tussen de collecties van de beide museaS6: Aan de brug rondleiding zijn speciale tarieven gekoppeld voor 55-plussersS8: Naast de museale activiteiten worden jaarlijks vele andersoortige activiteiten georganiseerd zoals: muzikale performances, theatrale activiteiten en lezingen



ZwaktenZ1. Onvoldoende rustpunten in het museumZ2. Informatie bij kunstwerkenZ3. Ligging t.o.v. het stadscentrumZ4. Bewegwijzering in het museumZ5. Informatieverspreiding van het S.MA.K. naar 55-plusssersZ6. 55-plussers voelen zich in veel gevallen niet verbonden met het museum en haar collectieZ7. Imago/ bekendheid van het S.M.A..K.Z8. Gerichte communicatie naar 55-plussersZ9. Parkeer problematiek

Toelichting:Z2: Naast de vermelding van de algemene informatie naast een kunstwerk en zaalteksten waarin een algemene uitleg staat van de tentoonstelling wordt er geen specifieke uitleg per kunstwerk verstrekt.Z5: Informatie over tentoonstellingsaanbod en specifieke activiteiten wordt nog in beperkte mate aan informatiekanalen voor senioren verstrektZ6: 55-plussers kunnen zich vaak niet identificeren met actuele kunst. Het aanbod is hen vaak vreemdZ7: De media aandacht die het S.M.A.K. krijgt roept vaak ook negatieve associaties op bij 55- plussers. Zij zijn vaak niet gediend met de confronterende, maatschappelijke en ethisch onaanvaardbare uitingen in de moderne kunstZ8: Er is een gebrek aan kennis om op een juiste en gerichte manier te communiceren met de publieksgroep 55-plussers

KansenK1. Er zijn nog weinig culturele instellingen met een specifiek aanbod voor 55-plussersK2. Plus-3 pas wordt in toenemende mate gebruiktK3. Samenwerking aangaan met culturele verenigingen en senioren organenK4. Samenwerking aangaan met andere culturele instellingenK5. Het aantal 55-plussers is steeds aan het toenemenK6. Er zijn steeds meer cultuur actieve 55-plussers als gevolg van het gestegen opleidingsniveauK7. Aanbod brug rondleidingK8. Het bieden van goede service, kwaliteit en persoonlijke aandacht bij een activiteitK9. Aanbieden van totaal arrangementenK10.Uit onderzoek is gebleken dat senioren in de leeftijdscategorie 65-75 jaar veel interesse hebben voor culturele activiteiten (Leirman, 2000)



K11.Toegnomen internet gebruik bij 55-plussersK12. 55-plussers stellen prijs op een goede betaalbare lunchK13. De mobiele museumstoel

Toelichting:K1. Culturele instellingen waar 55-plussers geen evidente doelgroep vormen hebben vaak geen specifiek aanbod voor deze groep.K2. De 3-plus pas wordt steeds meer gebruikt in culturele instellingen. Daarnaast is het wel zo dat het gebruikers aantal door gerichte promotiecampagnes snel kan worden vergroot.K3. Grote landelijke senioren verenigingen en culturele verenigingen organiseren veel activiteiten voor hun leden. Het S.M.A.K. kan door een samenwerking een plaats op de jaar activiteiten agenda afdwingen.K4. Een specifiek aanbod kan interessanter worden gemaakt door het aanbod te verbreden of juist uit te diepen. Dit is mogelijk door samenwerking met andere relevante partners uit de culturele sector. Een goed voorbeeld is de BRUG- rondleiding die door het S.M.A.K. en het Museum voor Schone Kunsten ontwikkeld zijnK5. Binnen 5 jaar bedraagt het aantal 55-plussers 30% van de Belgische bevolkingK6. Het opleidingsniveau hangt sterk samen met de vorm van cultuurparticipatie, het S.M.A.K. bereikt veelal bezoekers met een hogere of universitaire studieachtergrond.K7. Met het aanbieden van de brug rondleiding heeft het S.M.A.K. de eerste concrete stap gezet om 55-plussers voor actuele kunst te interesseren

K9. Het aanbieden van dag arrangementen waardoor men ook 55-plussers bereikt buiten Gent. Vaak kunnen deze arrangementen tegen een scherpe prijs worden aangeboden en ontwikkeld worden door intermediaire instanties zoals toerisme Oost-Vlaanderen.K10. De leeftijdsgroep 55-65 jaar is minder geïnteresseerd in deelname aan ernstige cultuur. (Leirman, 2000)K13. De mobiele museumstoel is speciaal ontwikkeld om de oudere bezoeker extra comfort te bieden tijdens een museumbezoek. Op deze manier is de bezoeker ook niet afhankelijk van vaste rustpunten in het museum

BedreigingenB1. Het nieuwe stadsmuseum dat zeer veel rekening zal houden met haar bezoekers in de leeftijd van 55-75 jaar die een belangrijke doelgroep gaan vormenB2. Bij de bezoekers van 65 jaar en ouder daalt het aantal museumbezoeken opvallend, blijkt uit de leeftijdscurve van de S.M.A.K. bezoekers, zie publieksonderzoek Vlaamse museaB3. Het aantal vrijetijdsmogelijkheden is drastisch toegenomen waarvan vooral het low- culture aanbod een bedreiging kan vormen voor het S.M.A.K.

ToelichtingB1. Het nieuwe stadsmuseum gaat zich vestigen op de bijloke site aan de stadsrand van Gent. Het museum brengt de geschiedenis van de stad Gent vanuit diverse invalshoeken die 55- plussers ook zeker zal aanspreken, zeker gezien het feit er veel rekening gehouden wordt met deze publieksgroep in de diverse thema’s die ze gaan brengen. Het S.M.A.K. zal zich dus moeten differentiëren van dit project door de huidige brugrondleiding zodanig te kneden dat het een blijvende hit wordt



B2. De theorie van Leirman spreekt deze cijfers totaal tegen, het S.M.A.K. zal dus manieren moeten vinden om ook de senioren in de leeftijdscategorie 65-75 jaar te bereiken.B3 Onder low- culture verstaat men alle culturele activiteiten met een laag cultureel gehalte, zoals een bioscoopbezoek, bezoek aan een pretpark etc. De opkomst van deze vermaak cultuur vormt een bedreiging voor het S.M.A.K.

4.2 Confrontatie matrix

Hieronder zijn er verschillende combinaties gemaakt met kansen, bedreigingen, sterktes enzwaktes. Daaruit worden strategieën gevormd die in de volgende paragraaf zullen wordentoegelicht.



KansenK1. aanbod voor 55-plussersK2. plus-3 pasK3. samenwerking 55 + org.K4. samenwerking toeristischK5. toename 55-plussersK6. meer cultuur actieve 55+K7. aanbod brug rondleidingK8. verbet. service, kwaliteitK9. aanb. dag-arrangementenK10.55-75 jarigen interesse cultuur aanwezigK11.toegenomen internet gebruik bij 55-plussersK12.55-plussers stellen prijs op een goede betaalbare lunchK13.de mobiele museumstoel

BedreigingenB1. Het nieuwe stadsmuseumB2. Bezoekersdaling 65+B3. Vervlakking, low- culture

SterktenS1. Imago S.M.A.K.S2. Bereikbaarheid OVS3. Duidelijke websiteS4. AudioguidesS5. Aanbod brugrondleidingS6. Reductietarrieven 55+S7. Wisselende expositiesS8. Uitgebreid aanbod naast de museale activiteitenS9 ´t S.M.A.K. café

Strategieën A

1. K9 + S52. K3 + S53. K11 + S5, S7, S8

Strategieën B

1. S5 + B22. S8, S5, S7 + B33. S5 + B1

ZwaktenZ1. Onvoldoende rustpuntenZ2. Informatie bij kunstwerkZ3. Ligging t.o.v.stadscentrumZ4. BewegwijzeringZ5. InformatieverspreidingZ6. Verbondenheid museumZ7. Imago S.M.A.K.Z8. Gericht communiceren met 55-plussersZ9 Parkeer problematiek

Strategieën C

1. Z3 + K92. Z6 + K53. Z1, Z2, Z4 + K10

Strategieën D

1. Z1, Z2, Z4 + B22. Z7 + B2

4.3 Strategie bepalingBij het ontwikkelen van de strategieën moeten we in geen geval van de doelstelling afwijkenzoals die in het begin van het rapport geformuleerd staat.



Strategieën A:Deze strategieën vormen zuivere groeistrategieën

K9 + S5De brugrondleiding in huidige vorm kan men combineren in de vorm van dag- of weekend-arrangementen. Door een afwisselend arrangement samen te stellen die zowel high- culture enlow- culture bevat wordt het aanbod ook toegankelijker.

K3 + S5Vanuit verschillende ouderen organisaties worden er vaak culturele activiteiten georganiseerdvoor 55-plussers. Het S.M.A.K. zou moeten samenwerken met deze organisaties om zo haaraanbod voor 55-plussers te promoten.

K11 + S5, S7, S8Het toegenomen internet gebruik onder 55-plussers biedt mogelijkheden om hen op eengoedkope en doeltreffende manier te informeren over het aanbod. Het S.M.A.K. kan hiervoorgaan samenwerken met startpagina’s voor 55-plussers.

Strategieën B:Hier leiden de strategieën tot verbetering of worden sterktes

S5 + B1Het nieuwe museum zal zich vestigen op de Bijlokesite dat op een steenworp afstand ligt vanhet S.M.A.K.. Dit biedt mogelijkheden voor een samenwerking.

S7, S8, S5 + B3De afdeling publiekswerking kan de museale en niet museale activiteiten vertalen naar deperceptie, wensen en behoeften van 55-plussers zodat een bezoek aan het S.M.A.K. eenplezierige en leerzame belevenis gaat vormen.

S5 + B2De restyling van de brugrondleiding moet ervoor gaan zorgen dat 55-75 jarigen zich meerkunnen voorstellen bij actuele kunst en zich hiervoor gaan openstellen.



Strategieën C:In deze strategieën wordt er verdedigd en geconcurreerd met de sterktes

Z1, Z2, Z4 + K10Aangezien er interesse is voor cultuur bij 55-75 jarigen is het belangrijk dat het S.M.A.K. zichtoegankelijk opstelt t.o.v. de wat oudere bezoeker. Dit kan door de bewegwijzering, het aantalrustpunten en de informatievoorziening bij kunstwerken te verbeteren.

Z3 + K9Culturele activiteiten in het stadscentrum kunnen gecombineerd worden met een bezoek aanhet S.M.A.K. in de vorm van een dagformule. Toerisme Oost/Vlaanderen is gespecialiseerd inhet ontwikkelen en aanbieden van dergelijke arrangementen

Z6 + K5Naast de brugrondleiding kunnen de afwisselende programmering van tentoonstellingen, heteducatieve aanbod en de niet museale activiteiten bewuster gebruikt worden als instrumentenom 55-plussers aan het museum te binden.

Strategieën D:De strategieën waarin wordt teruggetrokken of waarin naar samenwerking wordt gezocht

Z1, Z2, Z4 + B2De bezoekersdaling van 65-plussers in het museum heeft minder te maken met het aanbodmaar meer met de toegankelijkheid ervan. Het aantal rustpunten in het museum is onder demaat. Tevens is er weinig informatie voorhanden ter ondersteuning van de kunstwerken.

Z7 + B265-plussers kunnen zich niet meten aan het jonge en hippe imago van het S.M.A.K.. Om diereden is het misschien raadzaam dat het S.M.A.K. nadenkt om haar imago te diversificerenwaardoor de drempel lager wordt.



4.4 Conclusies en aanbevelingenOmdat er bij de confrontatie matrix zeer veel strategieën mogelijk zijn moeten we gaan afwegenwelke het beste toepasbaar zijn in de praktijksituatie. De verschillende strategieën zijn ookgenummerd naar mate van prioriteit. Hieronder staan de conclusies die aan de hand van deSWOT analyse werden gevormd. Hoewel alle strategieën heel erg bruikbaar zijn is er éénduidelijke hoofd strategie die het beste correspondeert met de hoofd doelstelling.

Strategie: De afdeling publiekswerking van het S.M.A.K. moet zich verder focussen ophet vertalen van de museale en niet museale activiteiten naar de perceptie,wensen en behoeften van de 55-plusser. Dit moet op een dusdanige maniergecommuniceerd worden zodat 55-plussers zich hierdoor aangetrokken voelen

ConclusiesHet S.M.A.K. heeft haar eerste stappen ondernomen om de toegankelijkheid van haar aanbodte vergroten voor de publieksgroep 55-plussers. In mei 2003 werd de brug rondleidinggeïntroduceerd voor 55-plussers, de reacties zijn tot nu toe erg positief.Het S.M.A.K. is er bijgebaat om de ontwikkelingen van de brug rondleiding goed te volgen. Uit de ervaringen die menheeft opgedaan bij de ontwikkeling, communicatie en uitvoering van het project kan meneventuele nieuwe initiatieven creëren. Het S.M.A.K. heeft nu langzaam maar zeker meer kennisgekregen over de publieksgroep 55-plussers en waar hun wensen en behoeften liggen opcultuur vlak. 55-plussers hebben veel vrije tijd die ze op diverse manieren willen invullen.Daarnaast zoeken ze herkenbaarheid in een activiteit waarmee ze zich kunnen identificeren.Tevens stellen ze hoge eisen aan service en kwaliteit en willen op een juiste manier benaderdworden. In Gent en Oost-Vlaanderen leven veel 55-plussers die weinig gebruik maken van hetculturele aanbod. Het S.M.A.K. zal dan ook extra energie moeten steken in het aantrekken van55-plussers. Dit is mogelijk door op een gerichte manier met hen te communiceren.

Aanbevelingen� Zorg voor een duidelijke en eenduidige uitleg bij ieder kunstwerk, zowel bij de collectie als

een tijdelijke tentoonstelling.� Zorg dat de zaalteksten in 3 verschillende niveaus worden aangeboden zodat zowel de

kunstkenner als recreant met actuele kunst kunnen worden bevrucht.� Aanschaffen van draagbare museumstoeltjes die op vraag van de bezoeker worden

verstrekt.� Samenwerking aangaan met Toerisme Oost-Vlaanderen voor de opzet van een dagformule

voor 55-plussers. Toerisme Oost-Vlaanderen zorgt tevens voor de promotie. Bijvoorbeeldeen combinatie van een low-culture met een high-culture activiteit. Op deze manier wordtde minder cultureel onderbouwde 55-plusser ook bediend.

� Stop extra energie in het aantrekken van socio- culturele excursies voor 55-plussers via deVlaamse senioren organen die aangesloten zijn bij het OOK (Vlaams Ouderen OverlegKomité).

� Inspelen op het toegenomen internet gebruik bij 55-plussers door een link met korte uitlegover het museum te plaatsen op de website www.seniorennet.be of www.senioren.start.be



� Via gerichte campagnes kan het S.M.A.K. er voor zorgen dat 55-plussers lid worden van demuseumvereniging, in Brussel wordt jaarlijks het Zenith salon georganiseerd, zij richten zichop de actieve 55-plusser. Communiceren via gerichte databases

� Het S.M.A.K. zou zich ook meer inhoudelijk op senioren moeten richten door exposities enactiviteiten te organiseren die tot de verbeelding spreken van ouderen, de jaren ’50, ’60 en’70.

Literatuurlijst Publicaties: Prof. Dr. Bronis Verhage, Grondslagen van de marketing, Wolters Noordhoff, Vijfde druk,2001 Dr. A.C.J.M. Olsthoorn, Drs. J.H. van der Velden, Elementaire Communicatie Letty Ranshuysen, publieksonderzoek Gentse musea, 2001 Letty Ranshuysen, Een nieuw stadsmuseum voor Gent, voorstellen vanuit het beoogdepubliek, Gent cultuurstad VZW, 2003 Letty Ranshuysen, Hoe komt een museum tot een breder publieksbereik?, 2002 Sas van Rouveroij (eerste schepen), Cultuur als Dwarsligger, Cultuurbeleidsplan 2002-2007, 2002 Tine Goedhals & Leen Vanhacke, stagerapport Hogeschool Gent, onderzoek naar detevredenheid van de bezoeker in het S.MA.K., 2003 Els Messelis en Christel Geerts, Gerontagogiek geschetst, wetenschappelijke publicatie,datum onbekend Dienst publiekswerking Muhka, stagerapport, Karel de Grote Hogeschool Antwerpen,senioren in het museum, 2000 Vakgroep communicatiewetenschappen (RUG, Gent), Senioren en media: oud is out, 2000 Lidas vzw, ouderen in de informatiemaatschappij, 1999 OOK (Vlaams Ouderen Overleg Komitee vzw), Cultuur, levenslange rijkdom, 2002 Websites: www.cultuurnet.be www.seniorennet.be www.senioren.start.be



www.seniorenplein.nl www.motivaction.nl www.scp.nl Mediapublicaties Zowel van internet als uit dag/ week/ maand bladen. Bijlage 1: Diepte interviews



Interview: Cel senioren

Interviewer: Dominique Weemaes Geïnterviewden: Tom Deleu & Marc Poorten Datum: donderdag 30 januari 2003

Oriënterende vragen: Functie van geïnterviewde? Ik ben een sociaal consulent binnen de cel senioren van de stad. Ik heb een sturende,stimulerende en ondersteunende functie naar senioren. Welke activiteiten/diensten biedt geïnterviewde aan voor senioren? Ik ben vooral bezig met de organisatie van de senioren week. Dit houdt in dat we een oproepdoen naar verenigingen, culturele instellingen en organisaties om activiteiten in te richten naarsenioren. Als alle activiteiten bekend zijn worden ze opgenomen in en brochure. We hebbenalle senioren clubs en verenigingen samengebracht om uiteindelijk tot een geïntegreerd aanbodte komen voor de senioren week. Daarnaast ben ik bezig met het filmfestival in samenwerkingmet de dienst kunsten. Vorig jaar hebben we gewerkt rond bepaalde buurten in Gent in de 19de

- eeuwse gordel. De buurten Gent-Ledeberg en Nieuw-Gent zijn in aanmerking gekomen omdeel te nemen aan het filmfestival. De senioren waren in de leeftijd van ongeveer 65-75 jaar.Eerst hebben we een aantal films gekeken in de buurthuizen om de mensen te laten wennen aanfilm. Velen waren al 20 jaar niet meer naar de cinéma geweest. Ook de kansarme senioren uit de2 buurten werden bij het filmfestival betrokken. Uiteindelijk zijn al deze senioren naar decinéma geweest, na de film zijn ze nog gebleven voor koffie met gebak. Op deze manier leerdende senioren nieuwe mensen uit hun eigen buurt kennen. We hebben geconstateerd dat dehuidige cinéma niet echt gericht is op de senior, de huidige cinéma technologie is te geweldig.Het filmfestival vindt plaats in october. Volgend jaar willen we 4 buurten bij het project gaanbetrekken wegens het succes van ons proefproject. Het is zo dat de buurten met wij reedshebben samengewerkt volgend jaar voor een stuk onze rollen zullen overnemen zodat wij onskunnen richten op de nieuwe buurten. Verder wordt er een luik senioren op de website van destad Gent gezet, op deze manier kunnen instellingen en organisaties hun aanbod naar seniorenbrengen. Iets wat door senioren gedaan wordt voor senioren wordt ook als zeer positiefervaren. Ik werk ook met de groep allochtone senioren, het idee was om een senioren platform



op te richten. De stad heeft 26 clubhuizen, in elke deelgemeente één. Voor alle cultureleinitiatieven werken wij samen met de dienst Kunsten. Uit hoeveel personeelsleden bestaat uw werking ? 5 personen, waarvan 2 voltijds wat vrij weinig is. We moeten meer prioriteiten gaan stellenzodat wij projecten die voorrang hebben eerst kunnen aanpakken. Welke evolutie heeft het vrijetijdsgedrag van senioren doorgemaakt de afgelopen 10 jaar? De groep senioren is ontzettend gegroeid de laatste10 jaar, niet alleen in aantal maar ook inleeftijdsverschil. De senior vandaag is veel mondiger en zelfstandiger dan de senior van vroeger,ze trekken hun eigen plan. Ze willen niet meer gebonden zijn aan verenigingen en zelf keuzesmaken. Senioren maken verre reizen. Er zijn tegenwoordig speciale lifestyle magazines voorsenioren zoals het niet onbekende Plus- magazine. Voor de jongere senioren is een politieketeint van een organisatie onbelangrijk. Het gaat om het aanbod, die kan je vinden in het Zenithsalon (beurs voor de actieve 50-plusser), Gijzel (Brussel). Alle belangrijke organisaties voor senioren zijn daar vertegenwoordigd. De activiteit van desenior hangt samen met het beroep en/of opleiding van de senior. Via welke communicatiekanalen bereiken jullie de senioren? Vooral via de dagbladen en het stadsmagazine. Op dat vlak zijn wij nog altijd op zoek naar hetgeschikte medium om senioren te bereiken. Het beste medium is nog steeds de persoonlijkebenadering naar de verenigingen en buurthuizen door in persoon langs te komen. Dit is helaasniet efficiënt. Je moet in de communicatie naar senioren zeer differentieel te werk gaan. Waar richten de dienstencentra zich op? De dienstencentra in Gent richten zich hoofdzakelijk op de jonge actieve senioren. Het is welzo dat de senioren dan activiteiten ondernemen in hun eigen buurt. Activiteiten buiten de eigenomgeving worden sporadisch ondernomen. Vragen met betrekking tot cultuur en vrijetijdsgedrag: Kunt u aangeven hoe het vrijetijdsgedrag van senioren zich geëvolueerd heeft de afgelopen 10jaar? 10 jaar geleden had je de koffietafels en de bekende kaart middagen en een aantal shopuitstappen naar commerciële winkelcentra en dat was het. Nu is het zo dat senioren meerwillen. Ze zijn zeer breed ontwikkeld en staan daardoor open voor nieuweervaringen/activiteiten. De huidige senior kent zijn markt beter en is mondiger geworden. Degeneratie van voor de oorlog hadden nog de mentaliteit om tot 65-jarige leeftijd door te werkenen daarna waren ze kappot gewerkt. Dus niet meer in staat om veel te doen. De senior is zicher tegenwoordig meer van bewustdat ze van hun laatste jaren moeten genieten. Wat zijn de opmerkelijke trends en ontwikkelingen in het vrijetijdsgedrag van seniorenvandaag? Verdere individualisering door hun eigen pad te kiezen en hun markt kennen . Ze voelen zichminder gebonden aan een vereniging. De individualisering trekt zich door in onze activiteiten,



dat is beter merkbaar. De senioren zijn geïnteresseerd in een onderwerp, de mensen die aan deactiviteit deelnemen komen op de tweede plaats. Er is een enorme link tussen jong en oudvandaag de dag. De modeverschijnselen uit de sixties en seventies herhalen zich weer. Desenioren herkennen zichzelf weer een beetje in de hedendaagse jeugd. Zou dit en bewuste zetzijn geweest? Wie zal het zeggen. Het internet gebruik onder senioren vertoont een stijgendelijn. De oudere generatie senioren is een generatie die geleerd heeft om te zwijgen, je merkt nudat meer en meer senioren open bloeien en gaan spreken. De stem van senioren word steedsbelangrijker in onze samenleving, dit komt omdat ze nu in de meerderheid zijn en dit gaat dekomende 20 jaar alleen maar toenemen. Verzuiling van verenigingen werkt verstikking in dehand, het belemmerd de vrijheid van de senior, vandaar dat de verenigingen die dit nieterkennen hieraan onderdoor zullen gaan als ze hun beleid niet veranderen. Er is een duidelijkscheidingslijn te constateren tussen 2 totaal verschillende senioren groepen: Vooroorlogse senioren: Senioren willen veel voor weinig geld Naoorlogse senioren: Senioren willen veel waarbij geld in mindere mate belangrijk is Interesse senioren cultuursector? De studie van de Waegemaker heeft aangetoond dat senioren minder participeerden in museazoals het S.M.A.K.. Dit komt omdat de senior zich niet kan herkennen in actuele kunsten. Hetis te confronterend en men ziet de waarde van de kunst niet. Herkenbaarheid is dus eenvereiste om senioren te bereiken. Bijvoorbeeld, de oorlogen, sixties, seventies, koude oorlog,Viëtnam, de val van de Berlijnse muur, textiel nijverheid, industriële revolutie, De komst vanhet medium televisie, de wortelen van actuele kunsten, Expo ‘58 enz. Kortom onderwerpen dietot de verbeelding spreken. Activiteiten van voor hun werkperiode zijn de belangrijkste. Hoe moeten culturele instellingen zich opstellen in de maatschappij? Ze moeten een voorbeeldfunctie innemen en zich inzetten voor de maatschappij op gebied vanmilieu, humaniteit en oorlogsdreiging etc. Daarnaast moeten de instellingen zich toegankelijkopstellen naar de verschillende soorten publiek. Belangrijke sleutelpersonen in de culturelesector hebben een verantwoordelijkheid naar publieksgroepen die minder goed in staat zijn aancultuur deel te nemen, Jan Hoet heeft ook deze verantwoordelijkheid. Vanuit welke persoonlijke doelstelling/visie bezoeken senioren een museum? Ik denk dat het een bewuste keuze is van de senior om een bezoek te brengen aan een museum.Ze brengen een bezoek uit interesse of om iets bij te leren en om onder de mensen te komen.Als senioren een activiteit appreciëren zullen ze terugkomen. Senioren zijn namelijk niet zowispelturig. Bezoekt een senior een museum liever in groepsverband of alleen? Een senior zal niet snel alleen een vrijetijdsactiviteit ondernemen. Minimaal met 2 personen ofmet een groep. Er is ooit een idee geweest om 2 senioren voor de prijs van één binnen te laten.Op dit moment kan een senior een andere senior interesseren om een museum te bezoeken. Welke soort musea worden graag bezocht door senioren? MIAT en het huis van Alijn zijn musea die tot de verbeelding spreken van de senior. Het zijnmusea met een zeer toegankelijk aanbod voor senioren. Het Museum voor schone kunsten



volgt daarna, dit is wel al meer intellectueel. Het S.M.A.K. is in mindere mate herkenbaar voorsenioren, ondanks dit gegeven zijn er wel tentoonstellingen die al meer toegankelijk zijn voorsenioren Hoe staan senioren tegenover actuele kunst? De meningen lopen zeer uiteen, vooroordelen in overvloed. Indien een senior zichzelf kanherkennen in actuele kunst zal de interesse uiteraard groter zijn. Er zijn bijvoorbeeldonderwerpen die door veel generaties gesmaakt worden. Indien men rond eerder genoemdethema’s tentoonstellingen gaat organiseren zal het publieksbereik toenemen. Er zijn genoegkunstenaars die hun inspiratie uit het verleden halen. Over the Edges heeft veel losgemaakt bijde mensen, het was een geniale tentoonstelling want iedereen sprak erover. Wat verwachten senioren aan te treffen in een museum voor actuele kunsten? Ze verwachten een goede uitleg door een gids. Een voorbereidend praatje voor seniorenalvorens een tentoonstelling binnen te lopen kan een duidelijke toevoeging zijn. Het brengenvan interactie in een tentoonstelling kan ontzettend positief werken, het versterkt deachtergrond van een kunstwerk. Vragen over Mediabenadering? Waar moet een mediaboodschap voor senioren aan voldoen? (advertentie, aankondigingradio, etc.) Via de dienst kunsten. Persoonlijke verhalen van een activiteit opnemen in een brochure van dedienst kunsten of het S.M.A.K Schets brugrondleiding Het S.M.A.K. is bezig met het uitwerken van een initiatief naar senioren, een brugrondleidingwaarbij men zowel het S.M.A.K. als het M.S.K. bezoekt, wat vinden senioren van dit initiatiefdenkt u? Ik denk dat het een goede start is, maar je moet niet verwachten dat ze dit gelijk gaan doen. Hetzal nog een tijd duren voordat dit initiatief ingeburgerd is.



Interview: Vlaamse Federatie voor Socialistische Gepensioneerden.

Interviewer: Dominique Weemaes Geïnterviewde: Alain van den Dungen Datum: dinsdag 28 januari 2003

Oriënterende vragen:� Functie van geïnterviewde? Ik ben federaal secretaris van de VFSG Gent/Eeklo. De structuur is opgebouwd uit eennationale secretaris, de verschillende regio’s en dan op stadsniveau. Een federatie is eenvroegere kieskring. Vroeger hadden Gent en Eeklo dezelfde kieslijst. Vroeger bestond onzefederatie dus enkel uit socialistische senioren. De dag van vandaag is de politieke invloed oponze federatie te verwaarlozen. De oudste generatie van onze federatie draagt nog wel ditachterhaalde denkbeeld. � Welke activiteiten/diensten biedt geïnterviewde aan voor senioren? Bestuursleden worden op de hoogte gehouden van onze werking via een nieuwsblad. In Gentheb ik 22 onafhankelijk functionerende afdelingen. Heuvel poort, Brugse poort, Kant UZ,Brugse poort. De Belgische post heeft ook een eigen gepensioneerden bond die ook vallenonder de VFSG. Al die onafhankelijke afdelingen stellen allemaal zelf een jaarprogramma op.Zoals de befaamde koffietafels, feesten, voordrachten en uitstapjes. Deze worden door henzelf opgevolgd. Bij de clubhuizen zijn senioren aangesloten tussen de 70 tot……. Wij organiseren vanuit onze kantoren ook ondersteuning aan de clubhuizen die bij ons zijnaangesloten. Bij de invoering van de euro heb ik in alle afdelingen een presentatie gegeven over



de invoering van de euro gericht op de wensen en behoeften van senioren, presentatie over degevaren van koolstof monoxide en valpreventie. Als wij vanuit de overkoepelende federatie daguitstappen organiseren contacteren wij alle afdelingen om deel te nemen. Verder doen wij ookde subsidieafhandelingen van de federatie omdat dit complexe materie is. Binnen de diversebesturen die onze federatie kent zijn er ook leden vertegenwoordigd in de Gentse Cultuurraad.De senioren raad houd zich bezig met problematiek die senioren aanvangt, daaronder staan delokale senioren raden. Wat is de invloed van de politieke kleur? Vroeger was het zo datje alleen mensen met een socialistisch gedachtengoed in onze federatiehad, uitbescherming van het eigen normen, waarden en opvattingen. Politieke rangschikkingbinnen clubs en verenigingen zijn steeds meer aan het vervagen. Als wij een activiteitorganiseren die voor alle senioren bewegingen zijn dan komen ze allemaal maar ze helpen nietmee. De die zeer gebonden is aan het politieke gedachtengoed is de generatie die gestreden heeft Hoeveel leden heeft uw werking ? 35.000 leden Diverse nieuwe onderdelen van de VFSG: S-academie: 750 leden Organiseert culturele activiteiten zoals: theater, cinéma, musea etc.. Zo hebben wij eenvoorstelling van ‘Le Petite Prince’ volledig opgekocht om die vervolgens aan te bieden aan deleden van de federatie. Daarnaast organiseert S- academie vele cursussen . Wij zijn in 1996begonnen met de overkoepelende organisatie van activiteiten. We hebben gekeken naar deinteresses van de senioren: een cursus bloemschikken, een dia namiddag over andere culturen,oorlog, musea, stadsbezoek, theater, opera, musical en zo verder. Daarna zijn we gaanpuzzelen en hebben uit deze activiteiten een jaarprogramma samengesteld. Na de evaluatieskregen we steeds meer inzicht in de wensen en behoeften van senioren, ondertussen hebben we7 jaar ervaring in de organisatie van senioren activiteiten. Het is gebleken dat cultureleactiviteiten in groepsverband goed werken, alleen ondernemen senioren deze niet. Als wij onzeactiviteiten goed selecteren mogen wij doen wat wij willen als wij maar kwaliteit bieden. Wie zijn nou de ondernemende actieve senioren? Dat zijn de senioren wiens leven niet gebroken is door de tweede wereldoorlog. Deleeftijdscategorie die een volledige scholing heeft gekregen en zich vervolgens heeft kunnenontplooien. De jong senioren ( 1946-1953) zijn vaker hoog opgeleid, hebben betere verdienstendus meer geld maar zijn daardoor ook veeleisend, de lat moet dus hoog liggen. We hebben ookeen aantal keren de St.-Pietersabdij bezocht met jonge senioren. De thema’s van detentoonstellingen waren; Titanic, Zakenmannen/ Zakenvrouwen, Keizer Karel en Perzische



Kunst. De laatste tentoonstelling was geen succes. Wij bieden een totaalpakket aan onze ledenwaarbij wij alle activiteiten voor hun samenstellen en organiseren. Door deze service vallen dekosten hoger uit maar hier is geen bezwaar tegen als de kwaliteit in orde is. Doordat de nieuwesenior niet meer zo zuil gebonden is gaan ze dus ook bij andere aanbieders activiteiten zoeken.Hieruit kunnen we vervolgens weer afleiden dat de senior wel een individualist is dieactiviteiten in groep onderneemd. S-sport: Vergelijkbaar met bovenstaande initiatief maar dan op sportgebied. Dit initiatief richt zich ookop de nieuwe senioren (50-plussers). Voor de komende zomer gaan de senior games in Gentdoor. S-sport heeft als doelstelling om senioren actief te laten deelnemen aan sportactiviteiten.Ook zijn ontmoetingen met andere senioren een belangrijk aspect. We gaan verschillendesportclubs oprichten voor senioren. We hebben al verschillende sportclubs opgericht zoals:een fietsclub, een wandelclub, een petancq club, bowling club, een fitness club en binnenkorteen Tai-Chi club. Wat verstaan we onder kwaliteit in deze context?� Goede uitleg bij een activiteit� goede middagmaaltijd (goede prijs/kwaliteit verhouding en gevarieerd menu)� Vlotte en correcte afhandeling van inschrijving en activiteit� Je moet snel kunnen anticiperen indien het programma niet meer tijd verloopt� Mogelijkheden hebben voor het verlenen van eerste hulp bij ongelukken� Mag wat kosten indien de prijs in verhouding met de kwaliteit staat Via welke communicatiekanalen bereiken jullie de senioren? Via de S-magazine, KRAS magazine en de het bestuurdersblad. Daarnaast hebben wemailbestanden van al onze leden zodat wij ze kunnen bereiken voor grote activiteiten zoalssenior games. De uiteindelijke doelstelling is dat senioren binnen de VFSG afdelingen actief worden enhiervoor moet het VFSG een jong imago krijgen. Er is nu een rennisentie spel 1881. Dit spel is vergelijkbaar met een soort ganzenborden. Het isde bedoeling dat de jonge en oude generatie elkaar ontmoet.

Vragen met betrekking tot cultuur en vrijetijdsgedrag: Kunt u aangeven hoe het vrijetijdsgedrag van senioren zich geëvolueerd heeft de afgelopen 10jaar? 10 jaar geleden had je de koffietafels en de bekende kaart middagen en een aantal shopuitstappen naar commerciële winkelcentra en dat was het. Nu is het zo dat senioren meer



willen. Ze zijn zeer breed ontwikkeld en staan daardoor open voor nieuwe ervaringen/activiteiten. De huidige senior kent zijn markt beter en is mondiger geworden. De generatie vanvoor de oorlog had nog de mentaliteit om tot 65-jarige leeftijd door te werken en daarna warenze kappot gewerkt. Dus niet meer in staat om veel te doen. De senior is zich er van bewust datze van hunvrije tijd moeten genieten. Wat zijn de opmerkelijke trends en ontwikkelingen in het vrijetijdsgedrag van seniorenvandaag? Verdere individualisering door hun eigen pad te kiezen en hun markt kennen . Ze voelen zichminder gebonden aan een vereniging. De individualisering trekt zich door in onze activiteiten,dat is beter merkbaar. De senioren zijn geïnteresseerd in een onderwerp, de mensen die aan deactiviteit deelnemen komen op de tweede plaats. Via welk kanalen laat de senior zich informeren over vrijetijdsactiviteiten, noem debelangrijkste? Dat is zeer gevarieerd. Televisie is een veel bekeken medium door senioren, vooral VTM enlokale televisie worden veel door senioren bekeken. Indien je promotie gaat maken via televisiega je al snel verwarring scheppen voor senioren. Ze zien het wel maar nemen het niet of nietvolledig in zich op tenzij het een hele korte krachtige boodschap is. Ik merk dat persoonlijkgerichte mailings het beste werken. Hoe maak je een advertentie of nieuwsbrief voor senioren met een hoge attentie waarde? Zorg voor herkenbaarheid in de communicatie. Door bijvoorbeeld een envelop te sturen in eenandere kleur dan het standaard wit of door een watermerk in de brief te plaatsen. Gebruik hetsymbool die in de brief voorkomt ook op de envelop en dan wordt hij gelezen. Hij moetopvallen en speels zijn en toch moet alle informatie erin staan. Bestaande uit een titel, uitlegvan de activiteit met begeleidende foto en eventueel de prijzen van de activiteit. Blijf zo kortmogelijk, een senior zit niet te wachten overbodige informatie. Ze moeten wel weten waar zeaan toe zijn van A tot Z. Maak het je programma daarna ook waar. Sommige senioren volgenstrikt het programma op. De regel is: Alle communicatie voor activiteiten per brief ook alhebben ze een emailadres. Het is het beste om per kwartaal een mailing te doen om de kostente drukken. Het structureel gebruik van email onder 5 % van de S- academie leden is eenvooruitgang. Zijn er onderzoeken beschikbaar over de vrijetijdsbesteding van senioren en zo ja, waar kanik deze vinden? De titel: Onderzoek naar de effecten van langdurig gepensioneerden naar het welzijn,gezondheid en sociale participatie. Ik kan dit onderzoek opvragen bij, Stijn Soberon ofDominique Verté. Zij zijn verantwoordelijk voor verschillende projecten gericht op senioren. Interesse senioren cultuursector? Het merendeel van onze leden heeft aan culturele activiteiten deelgenomen. Sinds wij begonnenzijn met het aanbieden van culturele activiteiten (zo’n 3 jaar geleden) hebben we 3000 keer eeninformatieaanvraag gehad van geïnteresseerden. We hebben een harde kern van 100 personen inGent die aan alle culturele activiteiten deelnemen die de S- academie aanbied. Per jaar doen er3000 verschillende aan culturele activiteiten.



Vanuit welke persoonlijke doelstelling/visie bezoeken senioren een museum? Het liefst bezoekt de senior een expositie rond een bepaald thema. Ze willen graag iets zien enbijleren, de voorwaarde is dat een museumbezoek gegidst is of begeleid is met een audioguide. Bezoekt een senior een museum liever in groepsverband of alleen? Hij bezoekt liever een museum in groepsverband, dit houd in dat de activiteit georganiseerdword door een onafhankelijk organisator. Welke soort musea worden graag bezocht door senioren? In principe staan ze voor alles open als het maar op de juiste voor hen toegankelijke maniergebracht word. Het S.M.A.K. is in het verleden al wel regelmatig bezocht door de verschillendeafdelingen die dit zelf ondernamen. Ik heb de rage S.M.A.K. bij de afdelingen een beetje latenuitsterven om deze activiteit zelf aan te gaan bieden als overkoepelende dienst. De senior wilwel een vorm van herkenbaarheid terugzien in de cultuur waaraan hij deelneemt. De boodschapis om bepaalde raakvlakken in te bouwen zodat de drempel verlaagd, een senior houdt vanvakmanschap. Als er activiteiten zijn georganiseerd waarbij er veel tegenstanders zijn worddeze niet meer aangeboden om problemen te voorkomen. Het moment is gekomen omarrangementen in het S.M.A.K. te gaan aanbieden. Hoe staan senioren tegenover actuele kunst? Senioren staan zeer septisch tegenover actuele kunst. Ze zien het als alternatieve kunst die perdefinitie shockeert. Wat verwachten senioren aan te treffen in een museum voor actuele kunsten? Het is wel zo dat senioren nog heel vaak vooroordelen hebben over actuele kunst waardoor huninteresse minder wordt. Hoe kan de interesse van senioren naar actuele kunst vergroot worden? Door ze op de juiste manier te benaderen en een goede service te beiden, ze zijn dan zeerdankbaar. Als iets goed was keren ze in veel gevallen terug. Senioren zijn verzot op eten, menzou eventueel een lunch kunnen aanbieden voor senioren die ze na de rondleiding nuttigen. Hoe kan het S.M.A.K. haar toegankelijkheid naar senioren vergroten? Imago te extreem, het moet meer ‘middle off the road’ om toegankelijk te worden voorsenioren. Dit kan dus door het aanbieden van een totaalpakket. Rondleiding, eten + wandeling.Uiteraard op aanvraag. Vragen over Mediabenadering? Waar moet een mediaboodschap voor senioren aan voldoen? (advertentie, aankondigingradio, etc.) Het moet leesbaar zijn, minimaal letter grootte 12. Probeer met zo weinig woorden zoveelmogelijk te zeggen, duidelijke informatie en geschreven in vlotte taal. Daarnaast moet ervoldoende aandacht worden besteed aan de lay-out, deze moet vlot zijn en eventueel versterktworden met een foto. Een marketing gerichte benadering werkt niet bij senioren. Ze willen op



een persoonlijke manier benaderd worden, dring ze niets op. Tot slot is het belangrijk dat deboodschap taalkundig correct is omdat ze bij de generatie behoren die hun grammatica zeergoed beheersen. Representeer de senior op een realistische wijze, representeer ze in een kaderwaar ze zichzelf mee kunnen identificeren. Onderdelen in de boodschap:� Titel (vetgedrukt)� kerntekst� arrangement en prijs� contactgegevens� Foto (groep of individuele senioren in het S.M.A.K die aantrekkelijk zijn)� lay-out jong Wat vind u van de website van het S.M.A.K.? Ik vind de website zeer duidelijk en functioneel. Ik denk dat senioren geen problemen gaanondervinden met het bedienen hiervan. Ook de koppeling van de S.M.A.K. website met dewebsite van de stad Gent is een zeer slimme zet en gaat volgens mij een steeds belangrijkermedium vormen. Hoe kan het S.M.A.K. op een toepasselijke wijze senioren kennis laten maken met actuelekunst? Via een boekje. Brochure, korte voordracht van actuele kunst. Een combinatie product die ikhiervoor heb genoemd. Schets brugrondleiding Het S.M.A.K. is bezig met het uitwerken van een initiatief voor senioren, een brugrondleidingwaarbij men zowel het S.M.A.K. als het M.S.K. bezoekt, wat vinden senioren van dit initiatiefdenkt u? Ik ben zeer enthousiast over de combinatie rondleiding. Het lijkt me tevens gepast om seniorenen hun kleinkinderen tegelijk een workshop te laten volgen. Op welke manier kunnen wij deze brug rondleidingen het beste communiceren naar senioren?Persoonlijk gerichte mailings hebben de grootste impact om dit arrangement bekend te makenbij senioren. Als jullie kunnen zorgen voor teksten, foto’s of een volledige samengestelde folderkan ik deze gebruiken om in onze brochures op te nemen als activiteit. Alles wordt dan welaangepast aan onze huisstijl. In welke brochures wordt de activiteit opgenomen?� opgenomen in het jaarprogramma� in de nieuwsbrieven� S- magazine� De nationale S- academie



Interview: Senioren Academie KBG

Interviewer: Dominique Weemaes Geïnterviewde: Anita van Landschoot Datum: vrijdag 7 februari 2003



Oriënterende vragen: Functie van geïnterviewde? Ik werk hier als vrijgestelde, dit houd in dat ik mij voornamelijk bezighoud met de seniorenacademie. De KBG is georganiseerd in plaatselijke afdelingen. In Gent hebben we een 90-talafdelingen. Wij geven logistieke, administratieve en inhoudelijke ondersteuning aan dezeafdelingen. Welke activiteiten/diensten biedt geïnterviewde aan voor senioren? De verschillende afdelingen hebben elk afzonderlijk een programma. Wij organiseren alleactiviteiten die voor de afdelingen te duur zijn om zelf te organiseren of omdat er geen publiekgenoeg voor is. Wij hebben de beschikking over gespecificeerde mailbestanden, alleinteressegebieden hebben we opgedeeld.� film� tentoonstelling� toneel Op deze manier kunnen wij onze mailings zeer gericht versturen. Activiteiten:� de intellectuele voordrachten over alle mogelijke onderwerpen� culturele activiteiten� cursussen die men zelf niet ter plaatse kan organiseren Er is veel vraag naar onderwerpen over actualiteiten. Ook het muziekprogramma van Mozartwas een groot succes. We proberen zoveel mogelijk variatie in het programma te brengen. Wehebben de gewoonte om ieder jaar en museum in Gent te bezoeken, vorig jaar zijn we naar hetS.M.A.K. geweest. Dit jaar brengen we een bezoek aan het MIAT. Daarnaast worden er nogactiviteiten georganiseerd voor mensen die interesse hebben in theater, film ententoonstellingen. Zo zijn we ook naar de tentoonstelling 7000 jaar Perzische kunst geweest. We werken met jaarprogramma’s die we vervolgens in een boekje publiceren. Wat vond men van het S.M.A.K.? Dat is eens een keer een ervaring. Wij hebben een publiek dat daar voor open staat, dat is welniet de massa. Er waren destijds 2 groepen van 20 personen. De meeste deelnemers bevondenzich in de leeftijdscategorie 55-65 jaar. Wat bedoeld u daarmee? Ons publiek start bij een leeftijd van ongeveer 50 tot .., jonge senioren zijn vaak bredergeïnteresseerd. Ze hebben vaak ook een hogere opleidingsachtergrond wat maakt dat zeverschillende interesses hebben. Jong senioren hebben in veel gevallen ook meer te besteden, zezijn mobiel en gezond. Met de jong senioren (50 tot 69 jaar) doe je dus andere activiteiten alsmet oudere senioren (70 jaar en ouder). Oude senioren ondernemen alleen activiteiten diebinnen eigen gemeente of regio. Ze komen graag naar lezingen met het doel om meerkennis van zaken te krijgen, de ouderesenioren hebben een grote behoefte aan nieuwe kennis omdat ze in veel gevallen niet de kanskregen om te studeren. Het zijn mensen die nog kunnen luisteren, ze kunnen gemakkelijk 2 uur



de aandacht vasthouden. Ze zijn geïnteresseerd in opleiding, achtergrondinformatie engeschiedenis. De jonge senioren zijn zappers. Ze bemoeien zich niet met de organisatie enworden niet snel lid, ze verkiezen onafhankelijkheid boven gebondenheid. Ze komen wel naaronze activiteiten en zijn bereid om meer te betalen. Ten opzichte van vroeger is de harde kerndie onze activiteiten komt veel verminderd. Welke activiteiten worden het best bezocht? Tentoonstellingen, toneel en film worden het best bezocht. Minder populair zijn muziek,geleide wandelingen en leesgroepen. Hoeveel leden heeft uw werking? De KBG heeft nationaal 250.000 leden. Vragen met betrekking tot cultuur en vrijetijdsgedrag: Kunt u aangeven hoe het vrijetijdsgedrag van senioren zich geëvolueerd heeft de afgelopen 10jaar? Vroeger waren de senioren trouw aan hun vereniging of club, je ziet nu dat het steeds moeilijkeris om hen te binden. Dit heeft o.a. te maken met de toename van vrijetijdsmogelijkheden in desteden. Mensen zijn hierdoor minder afhankelijk geworden van verenigingen. De politiekekleuren van de verenigingen hebben geen invloed meer. Wat zijn de opmerkelijke trends en ontwikkelingen in het vrijetijdsgedrag van seniorenvandaag?� de nieuwe senior is niet meer zo zuil gebonden� toename van de mobiliteit, vooral onder de vrouwelijke senioren� toename individualisering� huidige jonge senior vertoont zap gedrag, niet meer clubgebonden� huidige senior in veel gevallen hoger opgeleid� veel geld� toename sport (1.fietsen, 2.wandelen, 3.dansen), zeer belangrijk. Petanque is ook zeer

populair bij zowel oude als jonge senioren. Zeer sociaal, en men kan het blijven doen. Senioren die van buiten Gent komen zijn niet te lokken met een 2 uur durende activiteit. Eendagprogramma is dan een mooi alternatief. Bij een dag uitstap is het belangrijk om eeneenvoudige doch voedzame maaltijd in het arrangement op te nemen. Wat zijn redelijke prijzen voor een daguitstap? 20 euro is een redelijke prijs voor een daguitstap (incl. vervoer, activiteit en een maaltijd)



Via welk kanalen laat de senior zich informeren over vrijetijdsactiviteiten, noem debelangrijkste? Via hun afdeling, ze krijgen een tijdschrift waarin een afdeling dan ook een plaatselijkprogramma steekt. De KBG heeft verder nog een tijdschrift genaamd: “Eigentijds”, dit is hetop één na grootste senioren tijdschrift van België. We zijn tevens ook de grootste seniorenvereniging van België. Verder is er nog het KBG parochieblad die nog steeds word gezien alseen grote bron van informatie. Het blad van het ACW word ook veel gelezen. Het is eenlandelijk weekendblad waarin een plaatselijke pagina is opgenomen. Het word zeer goedgelezen. Een positieve ervaring met een activiteit levert goede mond tot mond reclame op.Onze afdelingen functioneren zeer autonoom. Hoe maak je een advertentie of nieuwsbrief voor senioren met een hoge attentie waarde? Dat vragen wij ons ook af. Mensen lezen moeilijk. Gebruik niet teveel informatie, zorg voorcontrast in kleurgebruik. Zorg ervoor dat de senior zich kan herkennen in het aanbod. Maakgebruik van een groter lettertype (12pt of 13pt). Zorg dat je een telefoonnummer erbij zetwaar de mensen altijd naar kunnen bellen. Zelfs als alle informatie erin staat durven ze nogsteeds te bellen. Schrijf de essentie dan houd je het overzichtelijk. Ik denk dat wij opcommunicatiegebied nog veel kunnen leren van de commerciële sector. Wij proberen een iederjaar een vaste huisstijl aan te houden in onze communicatiemiddelen, door kleurgebruik en eenherkenbaar logo. Wie zijn jullie concurrenten? De dienstencentra van de OC&W omdat ze dezelfde activiteiten aanbieden voor hetzelfdepubliek. Het wordt steeds moeilijker om de jonge senioren te binden aan onze bond. We zullenons moeten aanpassen aan deze tendens door een vrijblijvend karakter uit te stralen. Interesse senioren cultuursector? De beter opgeleide senioren doen meer aan cultuur participatie. Ze nemen deel aan cultureleactiviteiten om iets bij te leren. Met specifieke onderwerpen bereik je meestal nooit de massa.Er bestaat wel een vaste groep mensen die hiervoor geïnteresseerd is, zij komen telkens terug.De rede van deelname van een bepaalde activiteit komt ook voort uit behoefte aan socialecontacten, de cultuur neemt men erbij. Het omgekeerde kan natuurlijk ook het geval zijn. In welke soort musea is de senior geïnteresseerd? De senior is niet zo zeer geïnteresseerd in musea maar in tentoonstellingen met een specifiekthema wat hen aanspreekt. Wat denkt een senior aan te treffen in het S.M.A.K.? Rare dingen zoals mosselpotten. Objecten die ze zelf ook kunnen maken, dus geenvakmanschap.



Vragen over Mediabenadering Waar moet een mediaboodschap voor senioren aan voldoen? (advertentie, aankondigingradio, etc.) Duidelijke informatie overtijd, plaats, prijs en bereikbaarheid (busdiensten en hoe lang zemoeten lopen). Hoe moet je een senior op een toepasselijke wijze benaderen? Een mondige actieve senior. Senioren moeten zich goed voelen bij een boodschap, iets waar zezich in willen herkennen.

Schets brugrondleiding Het S.M.A.K. is bezig met het uitwerken van een initiatief naar senioren, een brugrondleidingwaarbij men zowel het S.M.A.K. als het M.S.K. bezoekt Wat vinden senioren van dit initiatief denkt u? Ik denk dat dit een interessante benadering zal zijn van actuele en gevestigde kunst, zekeromdat het 2 uitersten bevat. Opletten met het gebruik van moeilijke termen. Wij hebben zelfeen cursus aangeboden waarbij de omgang met kunst centraal stond, uiteindelijk was dedeelname zeer laag. We denken dat er teveel participatie van de mensen gevraagd werd. Bij delancering van jullie initiatief is het ook belangrijk dat jullie gebouw toegankelijk is voor mindervallieden. Zorg voor één centraal nummer voor de boekingen en verdere vragen, maak het zemakkelijk. Op woensdag passen veel senioren op hun kleinkinderen, zorg er dus voor dat jedaar de activiteiten op aanpast. Op welke manier kunnen wij deze brug rondleidingen het beste communiceren naar senioren? Via de senioren verenigingen. Man bijt Hond heeft laatst een reportage gemaakt van eenactiviteit in een van de senioren afdelingen in Gent.



Interview: Oost-Vlaamse volkshogeschool

Interviewer: Dominique Weemaes Geïnterviewde: Sioncke Robert Datum: 11-02-‘03

Oriënterende vragen: Functie van geïnterviewde? Ik ben verantwoordelijk voor de programmering van de Oost Vlaamse volkshogeschool en datis een onderdeel van de Lodewijk de Raet stichting, deze stichting houd zich bezig metvolksontwikkeling. Welke activiteiten/diensten biedt geïnterviewde aan voor senioren? Iedere donderdagnamiddag is er een programma, meestal in de vorm van een lezing. Deonderwerpen die behandeld worden zijn zeer verschillend, een voorwaarde is dat de voordrachtvan niveau is. We werken met seizoensprogramma’s. Wij bevinden ons bij het Sint Pietersstation en daardoor zijn we voor iedereen gemakkelijk te bereiken. Lodewijk de Raet heeft ooknog volkshogescholen in Kortrijk, Merelbeke, Antwerpen en Brussel. Het wordt de laatsteperiode steeds moeilijker om goede sprekers te vinden die voor een redelijk bedrag komenspreken. De volkshogeschool werkt niet met lidkaarten iedereen moet kunnen deelnemen. Onsaanbod is hoogdrempelig en dit is een bewuste keuze geweest. Hoeveel leden heeft uw werking ? De werking heeft geen leden maar wel een vaste kern mensen van ongeveer 35 personen die alleworkshops en rondleidingen volgen. Wie zijn nou de ondernemende actieve senioren? De mensen die sociaal zijn ingesteld. Vaak zijn het ook mensen die zelf ook altijd actief warenvoordat ze senior waren, dat kan zijn in sport, hobby of carrière. Wat verstaan we kwaliteit? Zorgen voor goed aanbod niveau. Er zijn sprekers die een hele mooie vorm van presentatiehebben maar uiteindelijk weinig inhoud. Bij onze activiteiten draait het om de inhoud, als depresentatie vorm ook goed is dan is dat meegenomen.



Vragen met betrekking tot cultuur en vrijetijdsgedrag: Kunt u aangeven hoe het vrijetijdsgedrag van senioren zich geëvolueerd heeft de afgelopen 10jaar? Ik denk dat de interesse van senioren in actuele onderwerpen en de behoefte om iets bij te lerende afgelopen 10 jaar is toegenomen. Wat zijn de opmerkelijke trends en ontwikkelingen in het vrijetijdsgedrag van seniorenvandaag? Verenigingen krijgen minder leden. De nieuwe senioren zijn niet meer afhankelijk van hen. Ookonder senioren is de individualisatie aan het toenemen. Er valt een duidelijkeontwikkelingskloof op te merken tussen de jong senioren en de oudere senioren. Politiekeinvloed binnen senioren verenigingen is aan het afnemen. De nieuwe senior is zelfzeker, jong,assertief, betrokken in de samenleving en heeft een hoger kennisniveau. Interesse senioren cultuursector? De normen en waarden en opvattingen van senioren liggen voor een belangrijk deel verankerd inhet verleden. Dit houd in dat senioren heel graag culturele activiteiten ondernemen waarin zijzichzelf in kunnen herkennen.

Bezoekt een senior een museum liever in groepsverband of alleen? Meestal in groepsverband, dan moet men zelf niets organiseren. Welke soort musea worden graag bezocht door senioren? Het huis van Alijn, MIAT en het museum voor schone kunsten zijn musea die veel seniorenbereiken. Dit komt doordat deze musea een herkenbaar aanbod hebben voor de senior. Actuelekunst is iets nieuws waar de huidige senioren weinig of geen kennis mee gemaakt hebben. Hoe staan senioren tegenover actuele kunst? Men zal veel sneller het MSK bezoeken dan het S.MA.K. De waarde van de kunst die in hetM.S.K. hangt word reeds erkend. Er is veel kennis nodig om kunst echt te gaan begrijpen.Indien men en goede uitleg krijgt zal men het meer kunnen appreciëren. In welke mate voelen senioren zich aangesproken door het S.M.A.K.? Het S.M.A.K. krijgt veel media aandacht door Jan Hoet. In de huidige communicatielijn die hetS.M.A.K. voert valt af te leiden dat senioren zich niet kunnen herkennen in het museum. In deachterliggende waarden, normen en opvattingen rond actuele kunst kunnen de meeste seniorenzich niet vinden. Hoe kan het S.M.A.K. haar toegankelijkheid naar senioren vergroten?



Je moet senioren individueel bereiken, communiceren via kranten.

Schets brugrondleiding Het S.M.A.K. is bezig met het uitwerken van een initiatief naar senioren, een brugrondleidingwaarbij men zowel het S.M.A.K. als het M.S.K. bezoekt, wat vinden senioren van dit initiatiefdenkt u? Ik denk wel dat dit initiatief interessant zal zijn. Daarnaast werken eten en drinken contactbevorderend. Het zou dus een idee zijn om het leerzame met het aangename te combineren. Op welke manier kunnen wij deze brugrondleidingen het beste communiceren naar senioren? Indien het promotie + folder materiaal verspreid word via de senioren raad word onmiddellijkeen brede waaier van senioren bereikt. In de senioren raad zijn meer dan 100 afdelingen vandiverse verenigingen vertegenwoordigd. De presentatie van de folders is zeer belangrijk, hetmoet er aantrekkelijk uitzien en speciaal op hen zijn gericht. Er is laatst een persberichtverschenen in plus- magazine gekoppeld aan een foto. We hadden hier erg veel reactie op. Zouden senioren verenigingen gebruik maken van een lunchaanbod? Men zal hier gebruik van maken indien het aanbod in orde is en duidelijk gecommuniceerd.



Interview: PLUS- magazine

Interviewer: Dominique Weemaes Geïnterviewde: Ludo Hugaerts Datum: donderdag 13 februari 2003

Wat is uw functie binnen PLUS- magazine? Ik ben journalist en maak deel uit van de redactie. Is het zo dat u specifieke onderwerpen behandeld? Alles wat samenleving in de brede zin betreft; agenda pagina’s, de woon en toerisme rubriek. Hoelang bestaat PLUS- magazine? De titel is nieuw, maar het blad is al ouder. Het startte precies 15 jaar geleden onder de naam“onze tijd”, de naam van het blad is in mei 2001 veranderd in PLUS- magazine. Hoe is deze naamsverandering tot stand gekomen? Door de verschrikking van de marketing jongens, die vonden dat “Onze Tijd” een tenostalgisch imago had en zich te weinig richt op de toekomst. Het is pas sinds najaar vorig jaardat het aantal lezers weer terug op het oude niveau is. Zo zie je maar dat de marketing ookongelijk kan hebben. Hoe doet PLUS- magazine het in Nederland? In Nederland is PLUS- magazine serieus aan het groeien, men heeft daar nu meer dan 1 miljoenlezers, terwijl het een oplage heeft van 250.000. Hoe doet PLUS- magazine het in België?



In België heeft PLUS- magazine een leesbereik van 450.000, met een oplage van 130.000. Voor wie is PLUS- magazine bedoeld? Onze doelgroep is de 50-plusser maar niet de hoogbejaarde. Onze lezers bevinden zich in deleeftijdscategorie 50 tot 75 jaar. We mogen geen jonge mensen afbeelden in het magazine, maarook niet extreem oud. Wat typeert deze doelgroep? Dat is heel moeilijk te zeggen om dat we echt op een scharnier staan. De magische grens is hetjaar 1945, de mensen die de oorlog nog bewust hebben meegemaakt zijn nu op zijn minst 60jaar. Die zijn heel anders dan de generatie van de babyboomers. De generaties tussen de 50 en70 behoren tot de sandwich generatie, dit houd in dat deze mensen vaak op hun kleinkinderenpassen maar ook op hun eigen ouders. Verder is deze generatie heel bewust met hungezondheid bezig, veel bewuster dan jonge mensen. Vooral de mannen tussen de 50 en 60 zijnerg met hun lichaam en gezondheid bezig. Men hoopt dat de geneeskunde in staat is hen 150jaar te laten worden, ieder jaar stijgt de levensverwachting met een maand. Hoe komt dit? Het verschil ligt bijvoorbeeld dat de degenen die na 1945 geboren zijn waren exact geteld 15 of16 jaar toen de Beatles begonnen, die hebben mei 1968 (studenten opstand tegen hetkapitalisme) meegemaakt. Daarnaast hebben velen onder hen studies gevolgd. Tussen 1963 en1975 is de hele samenleving gekanteld, deze jaren heeft de babyboom generatie bewust alsjonge meegemaakt. De bejaardenhuizen zullen zich moeten aanpassen op een nieuw soortsenior. Het zijn zeer anarchistische mensen, maar ook zeer egocentrische mensen maar die ookwel eens graag een jointje roken. Een compleet nieuwe generatie senioren. Het heeft ook temaken met het feit dat de leeftijdsverwachting steeds hoger wordt. Ik ben nu bezig aan eenstuk van nieuwe woonvormen voor ouderen, dan spreken we vanaf 75 jaar. Dus dan gaat heteigenlijk om de ouders van onze lezers. Welke doelstelling streeft PLUS- magazine na? We willen ons absoluut positioneren als marktleider voor bladen voor die doelgroep die we netnoemden. Wij hebben ook een rubriek waarin we spreken over nieuwe trends in dejongerencultuur maar dat is om uit te leggen aan mensen van middelbare leeftijd. Vorig jaar hadhet rubriek alles met internet en computer te maken, dit had te maken met een groteinhaalbeweging in België op het gebied van internet en computers. We leren ze nu ook om eigenwebsites te bouwen, het is een groep die tenslotte veel tijd heeft. In sommige gevallen hebbenze het drukker, ze hebben relatief veel tijd. Hoe heeft het imago van senioren zich ontwikkeld de laatste 10 jaar?



Zeker bij de jongere senioren is het imago compleet omgeslagen. Van hele passieve zorgbehoevende mensen, naar hele actieve, dynamische en gezonde 50-plussers. Dezeontwikkelingen zijn op dit moment aan het doordingen in de maatschappij. Wat zijn nou belangrijke trends en ontwikkelingen binnen het segment senioren? Wanneer ben je senior? Vanaf 50 jaar. Dat zullen vele 50-plussers je niet in dank afnemen, zewillen namelijk helemaal geen senior zijn. Voor ons is een senior iemand vanaf 70 jaar. Als hetS.M.A.K. mensen tussen de 50 en 69 jaarwillen aanspreken mogen ze zeker het woordsenioren niet gebruiken, spreek van 50-plussers. Senioren behoren tot de vierde leeftijd. Dan zit je met de kloof voor en na 1945. In de generatie babyboomers zien we dat ze meestalal tweeverdieners zijn geweest, vaak nog actief op professioneel vlak. De mensen zijn het algewoon van te reizen. Ze hebben de opkomst van de televisie en verschillende vormen vangeluidsdragers zien opkomen en alle andere technologie. De jong senioren zijn veel mondialeringesteld en zijn daarbij ook een stuk mobieler. Men moet rekening houden met descheidingslijn tussen de derde en de vierde generatie, het is wel zo dat die scheidingslijnlogischerwijs verlegd gaat worden. De vierde generaties is dus een stuk voorzichtiger in hetondernemen van activiteiten. In welke mate doen 50-plussers aan cultuurparticipatie? De groep 50 tot 65 is de belangrijkste groep di aan ernstige cultuur doet, als je kijkt naarhedendaagse kunst en als je ziet wat er rondloopt op documenta in Kassel dan zie je niemandonder de 40 jaar. Ik denk dat de gemiddelde leeftijd van de S.M.A.K. bezoekers zeker nietonder de 40 jaar ligt. Wij zijn nu bezig met een onderzoek naar de samenstelling van dekieslijsten in verhouding in de bevolkingspiramide. Om zo met bewijzen te komen van eenoverheersende jongeren dictatuur. Hoe staan 50-plussers tegenover actuele kunst? Ze staan zeer positief tegenover actuele kunst. De mensen die nu ouder zijn dan 57 jaar zijnniet gediend van kunst die hen shockeert, ze willen mooi, degelijk vakmanschap. Ze vinden het ook geen kunst, omdat ze het zelf ook kunnen maken. In de jaren van dewederopbouw had men geen tijd om met kunst en cultuur bezig te zijn. Het waren de Beatlesdie de voorrang kregen op cultuurparticipatie. Hoe wek je de aandacht bij een 50-Plusser? Spreek ze niet betuttelend toe, maar die bedoeling heeft het S.M.A.K. niet. Ik denk niet dat decommunicatiemanier zo erg verschilt van de normale. Bijvoorbeeld je niet teveel zakelijkorganiseren s’avonds laat. Activiteiten binnen het S.M.A.K. binnen één dagdeel. Houd errekening mee dat de huidige 50-plussers zeker niet te weinig geld hebben. Ze houden vanservice, comfort en luxe. Comford:� plaatsen om te zitten� rustpauzes inlassen Media:� vermelding van 55-plus pas in communicatie



� Informatie feitelijk/zakelijk houden� groter lettertype� tekst is belangrijker dan beeld.� foutloos taalgebruik (deze generatie beheerste de taal nog naar behoren)

Feedback brugrondleiding

Ik denk dat u meer succes zou hebben met een dag arrangement, dit kan in samenwerking mettoerisme Gent. Je zou dan moeten denken aan een attractie die niet lopend gedaan moetworden. Een tentoonstelling bezoeken is best vermoeiend voor de benen. Alle seniorenverenigingen maken voor hun afdelingen suggesties voor dag arrangementen.

Hoe denkt dat wij een BRUG- rondleiding het beste kunnen communiceren?Via de lokale dienstencentra, hier zijn veel jonge senioren actief vanaf 50 jaar. Het is eigenlijkeen mooie mix, ze zitten altijd verlegen voor het ontvangen van voorstellen voor goedeuitstapjes.

Notulen bijeenkomst senioren raad

Onderwerp: Senioren en CultuurDiscussieleiders: Bea Verougstraete & Dominique WeemaesAanwezigen: Dhr Albert Bigot & afgevaardigden van de Gentse Senioren Raad

1. Evolutie van het Vrijetijdsgedrag van senioren de afgelopen 10 jaarAls kanttekening werd gesteld dat de senior niet bestaat, het is wel zo dat men hier eenbepaalde segmentatie in kan aangeven. Het imago van de huidige senior is aan het veranderen,ze zijn jonger en dynamischer geworden en passen zich gemakkelijker aan. Deze veranderingenkunnen worden afgeleid uit het feit dat er in toenemende mate interactie bestaat tussen deoudere en jongere generatie. Verder werd er gesteld dat senioren in toenemende mate interessevoor het culturele aanbod krijgen alhoewel het soms te hoogdrempelig is. Dit aanbod moetuiteraard ook bereikbaar zijn, er werd gesteld dat de mobiliteit van de senioren de laatste jarenis toegenomen. Het is wel zo dat de jongere senioren mobieler zij dan de oudere. Senioren



prefereren in veel gevallen om activiteiten in groep te ondernemen, dit geeft hen een gevoel vanveiligheid en daarbij onderhoud men de sociale contacten. Men gaat er vaak van uit dat seniorenper definitie veel geld hebben, dit is een cliché. Tegenwoordig zijn steeds minder seniorenverenigd.

2. Waar moet een vrijetijdsactiviteit voor senioren aan voldoen?De stad Gent stelt dat activiteiten een socio- cultureel karakter moeten hebben om inaanmerking te komen voor een subsidie. Het allereerst belangrijk dat een vrijetijdsactiviteit ophet goede moment plaatsvind. De informatie van de activiteit moet eenduidig zijn enherhaaldelijk gecommuniceerd worden over een langere periode. Een educatief element magzeker niet ontbreken. Bij veel activiteiten is er sprake van eenrichtingsverkeer waarbij dedeelnemer slechts toehoorder is, laat de deelnemers daarom meedenken en discussiëren(interactief). Gedurende de activiteit moet men de mogelijkheid hebben om ergens te zitten.Tijdens de activiteit kan men eventueel ook nog een kleine onderbreking inlassen, in de vormvan een sanitaire stop, ook een hapje en een drankje kan men erg waarderen. Men verwachtaltijd senioren per definitie veel geld hebben, maar niets is minder waar. Ook de senior moet opzijn financiën letten, de boodschap is dan om een activiteit vriendelijk te prijzen.

3. In welke mate doen senioren aan cultuurparticipatieSenioren voelen een gebrek aan culturele kennis omdat men hier vroeger de mogelijkheid niettoe had. Ze zijn gemotiveerd om bij te leren, de voorwaarde is wel dat men cultuur op eenbegrijpelijke manier aan de man brengt zodat iedereen kan volgen.

4. Persoonlijke motieven van senioren voor museumbezoekEen senior bezoekt een museum uit interesse of nieuwsgierigheid. Wat men te zien krijgt moetdan wel vatbaar zijn, eigenlijk zou men zichzelf moeten herkennen in een artefact of thema.Een museumbezoek komt het best tot zijn recht als men een gegidste rondleiding heeft in kleinegroepen van maximaal 20 personen. Gedurende de activiteit stellen senioren een persoonlijkebenadering op prijs. Men kan senioren het beste benaderen via lokale dienstencentra, seniorenverenigingen, buurtwerking en de cel senioren wat men ziet moet vatbaar zijn.

5. Mening senioren over actuele kunstonbekend = onbemind. Men vind dat eigelijk alles wel tot kunst gerekend kan worden. Actuelekunst kan zodanig willen shockeren dat het afstoot, er is dikwijls geen sprake van herkenning.Een gids zou voor dit probleem kunnen instaan.

6. Reacties BRUG- initiatiefZeer positief

7. waar moet een mediaboodschap van senioren aan voldoen?� Herhalen van boodschap� boodschap moet lange tijd op voorhand gecommuniceerd worden.� persoonlijk gerichte communicatie



8. Via welke mediakanalen kunnen senioren het beste worden benaderd? Via gratis bladen zoals; stadsmagazine, zone 09, De Zondag en De Streekkrant Opmerkingen:� herkenbaarheid van de kunstenaars� Betalende ledenbladen worden slecht gelezen� Senioren hebben het meeste tijd in de namiddag

Bijlage 2: Communicatieplan brugrondleiding



Communicatieplan brugrondleiding

Deadline uitvoering: 4 april a.s.

1. Folder verspreiding BRUG initiatief



In Gentse instellingen� Toerisme Oost-Vlaanderen� Dienst Kunsten� Stadskantoren� Toeristische dienst� Huis van Alijn� Kunsthal Sint-Pieters abdij Mailing senioren werkingen De mailing zal verspreid worden onder diverse senioren werkingen. Denk hierbij aan seniorenclubs, Vlaamse seniorenraden en de verschillende dienstencentra De mailing bevat:� Een brief waarin we vragen om het initiatief binnen de stedelijke/ lokale werkingen en onder

de leden bekend te maken.� Een uitnodiging waarin we de voorzitters van senioren werkingen in Gent en landelijk

uitnodigen om een gratis rondleiding te volgen.� Afhankelijk van de instelling moeten er 5 tot 30 folders worden toegevoegd Indeling hoeveelheid folders per soort: Stedelijke + regionale afdelingen 5

Senioren raden 20 Landelijke koepels 30 Te verspreiden folders: BRUG- folder - Tentoonstelling agenda 2003- 2004 - 2. Proef rondleiding Het is de bedoeling dat we 4 tot 6 rondleidingen gaan aanbieden aan voorzitters van Landelijke,regionale (Oost-Vlaanderen) en stedelijke (Stad Gent) senioren organen. Per rondleidingkunnen er 20 mensen deelnemen. Op deze manier kunnen de verschillende werkingen kennismaken met ons vernieuwende aanbod en hen tegelijkertijd enthousiasmeren om het over tebrengen naar de leden en afdelingen. Aan de pers moet een aparte uitnodiging worden gestuurd waarin we hen de mogelijkheidbieden om een fotograaf mee te nemen. Het is niet de bedoeling om de pers in een aparte groepin te delen voor de rondleiding, ze zullen zich mengen met de voorzitters van de verschillendeafdelingen. Organisatie:� Opstellen van een genodigden lijst



� Vastleggen van de data waarop de proef- rondleidingen gaan plaatsvinden� Versturen van de uitnodigingen waarop tevens een uiterlijke inschrijf data vermeldt staat +

max. 2 personen� Opmaken van de inschrijf lijsten met vermelding van naam, adres, email, telefoonnummer en

aantal personen. 3. Persbenadering De pers activiteiten worden opgevolgd door Corine Trop. In de pers promotie zal een selectieworden gemaakt van verschillende media teneinde het initiatief naast de senioren organen ookbekend te maken bij individuele senioren. Naast het normale pers bestand zullen er nogspecifieke kanalen gebruikt moeten worden, deze kanalen betreffen verschillende seniorenmagazines. Eigentijds en PLUS- magazine zijn reeds benaderd en publiceren reeds in dejuni/ juli editie. Belangrijke communicatiekanalen die niet in de bijlagen staan zijn: weekbladen 09- magazine streekkrant Radio radio Klara radio Contact Informatie voor de redacties:� begeleidende email• Aandacht vragen voor het bijzondere initiatief• Vraag voor opname in de cultuur bijlage op eventueel redactioneel artikel.• Vermelding dat de uitnodiging voor een proef rondleiding nog volgt• Extra informatie en beeldmateriaal van het initiatief is op te vragen � Persoonlijke uitnodiging redacties• Indien u een fotograaf wilt meenemen is dit geen enkel bezwaar• Waar ligt het keerpunt in de gevestigde en de actuele kunst• We willen aan u bewijzen dat schone kunsten nog altijd actueel zijn• Actuele kunst bevat op zijn beurt elementen die in de oude kunsten terugkomen.• U krijgt alle antwoorden op uw vragen en die van uw lezers.• Info en reserveringen



Bijlage 2: Nuttige adressen en communicatiekanalen



Adressen van Belgische ouderen organisaties Landelijke koepel van senioren verenigingen: Secretariaat OOKVlaams Ouderen Overleg Komitee vzwKoningsstraat 1361000 BrusselTel: 02 / 209 34 51 of 02 / 209 34 52Fax: 02-209 34 53

Seniorenwerking Vlaams ABVVHoogstraat 421000 Brusseltel: 02-2890130fax: 02-2890189

ACLVB - SeniorenKoning Albertlaan 959000 Genttel: 09-2225751fax: 09-2210474

CD&V- SeniorenWetstraat 891040 Brusseltel: 02-2383813fax: 02-2383821

CRMvzw, Clubs voor rustenden uit de middengroepenTweekerkenstraat 291000 Brusseltel: 02-238 04 91fax: 02-2380495

De Grijze PantersKarel Oomstraat 11, bus 92018 Antwerpentel: 03-2162331e-mail:[email protected]



GOSA, Grootouders - en SeniorenactieTroonstraat 1251050 Brusseltel: 02-5078945fax: 02-5078949

IMPACT vzwMaastrichtersteenweg 2543500 Hasselttel: 011-236828fax: 011-236780

KBG, Kristelijke Beweging van GepensioneerdenHaachtsesteenweg 5791031 Brusseltel: 02-246 44 41fax: 02-246 44 42

LEEFTIJD, Stichting Lodewijk de RaetLiedtstraat 27-291030 Brusseltel: 02-240 95 03fax: 02-242 26 10

LBV, Liberale Beweging voor VolksontwikkelingLivornostraat 251050 Brusseltel: 02-5385905fax: 02-5382082

NLDL, Neutrale Landsbond van de Derde LeeftijdSteenweg op Charleroi 1451060 Brusseltel: 02-5388300fax: 02-5385018 SENIORENCENTRUMLeopoldstraat 251000 Brusseltel: 02-2100460fax: 02-2100470

SENIOREN-IN-BEWEGINGFloraliënlan 4852610 Wilrijk



tel. en fax: 03-2392807

SENIORENRAAD LANDELIJKE BEWEGINGMinderbroederstraat 83000 Leuventel: 016-242117fax: 016-242149

VFSG, Vlaamse Federatie van Socialistische GepensioneerdenSint-Janstraat 321000 Brusseltel: 02-5150612fax:02-5142205

VVDC, Vlaamse vereniging van DienstencentraBegijnhofdries159000 Genttel: 09-2250410fax: 09-2259113

VvS, Verbond van SeniorenWarmoestsraat 131210 Brusseltel: 02-2182719fax: 02-2199843

VVVG, Vlaams Verbond voor Gepensioneerden Carnotstraat 47 bus 1 2060 Antwerpen tel.: 03-233 50 72 fax: 03-234 22 11 WOAS, West- Vlaams Overleg adviesraden van SeniorenKoning Leoppold III-laan 418200 Sint-Andriestel: 050-403313fax:050-403107



Nederlandse ouderen organisaties: • ANBO de bond voor 50-plussers tel. 030 322 00

60 fax. 030 233 00 70• Unie KBO, Unie van Katholieke Bonden van Ouderen tel. 073 612 34 75• Protestants Christelijke Ouderenbond PCOB,

belangenbehartiging 50-plussers tel. 038 422 55 88• NISBO, Ned. Islamitische Bond voor Ouderen tel. 010 486 62 90• NVOG, Ned. Ver. van Organisaties van Gepensioneerden tel. 040 211 02 27

U kunt lid worden van deze organisaties, zij zijn ervoor om de belangen van ouderen te dienen.

Heeft u nog vragen of opmerkingen over de Pas-65 dan kunt u bellen naar het CSO, tel. 030276 99 95

Er is ook een internetsite over de Pas-65. U kunt hier meer informatie vinden over het gebruikvan de Pas-65. Ook kunt u hier terecht met vragen en opmerkingen. U kunt de site vinden op:www.ouderenorganisaties.nl

Comité Nationale dag van de ouderenPostbus 19996801 BZ ArnhemTel: 026/ 3779733Fax: 026/ 3779730



Cultureel afgevaardigden van de stad Gent

Vereniging Adres ContactpersoonKristelijke Beweging vanGepensioneerden (KBG)

Peperstraat 69000 Gent

Dirk Van Beveren09/[email protected]

Vlaams Federatie vanSocialistischeGepensioneerden (VFSG)

Vrijdagmarkt 109000 Gent

Alain Van Dungen09/[email protected]

Liberale Bonden vanGepensioneerden (LBG)

Hoogpoort 379000 Gent

Aimee De VosT 09/225.18.17F 09/223.71.04

Vlaams Verbond voorGepensioneerden (VVVG)

Martelaarslaan 1589000 Gent

Ortair Uytersprot09/224.43.05

Verbond van Senioren (VVS) Heiveldstraat 2529040 Sint-Amandsberg

Jean-Marc Beerens09/228.68.21

Gentse Grijze Geuzen Willem Van Nassaustraat 169000 Gent

Nancy Van Der Vreken09/221.48.95



Culturele Centrale De Brug Vrijdagmarkt 99000 Gent

Sven De Dobbelaere09/[email protected]

Seniorenclub Belgacom Hoge Olm 59030 Mariakerke

R. Raedemaeker09/227.37.70

Vriendenkring Volkskliniek Handbalstraat 159000 Gent

Francine Van der Graaf09/220.58.21

LBC-NVK Senioren Romein Clausstraat 29041 Oostakker

de heer Ducazu09/[email protected]

Clubs voor Rustenden uit deMiddengroepen Afdeling Gent(CRM)

Heerweg-Zuid 2229052 Zwijnaarde

Achiel Matthijs09/222.79.69

Detailinformatie Senioren tijdschriften

Tijdschrift oplage cultuurrubriek

redacteur contact adres

Eigentijds 149 042 zeer uitgebreid Lieve de Meester,Chris van vliet

Haachtesesteenweg 5791031 Brusseltel. 02 246 44 33fax 02 246 44 42e-mail:[email protected]

Courant 1 300 zeer uitgebreid Christine Moreau Livornostraat 251050 Brusseltel. 02 538 59 05fax. 02 538 20 82e-mail:[email protected]



Eigen Aard,maandbladkatholiekvormingswerkvoor Landelijkevrouwen

130 000 zeer uitgebreid Annemie Morris Remybaan 4b3018 Wijgmaal- Leuventel. 016 24 39 99fax. 016 24 39 09e-mail: [email protected]

Kras, VlaamseFedereratie vanSocialistischegepensioneerden

20.000 matig, deredactie staatwel open ommeer cultureleinfo in hetblad op tenemen

Irene vanHumbeeck

Sint-Jansstraat 321000 Brusseltel. 02 515 04 79E-mail: [email protected]

PLUS-magazine

40.000 De tekstenzijninhoudelijkgoed

Ludo Hugaerts,RedactiePiet Wollaert,GentPlus Magazine

Brussels Mediacentre(Roularta Mediagroep)Telefoon:02/ 702.46.10GSM: 0486/ 53 04 85Telefoon: 09/2256978email:[email protected]: [email protected]

Vrouw &Wereld(KristelijkeArbeidersVrouwenbeweging

161.042(lezers:276.600)

Op cultureelvlak biedt hetblad niet veelinfo, publiekis welpotentieel

Chris Gees, MiekeTermont

Poststraat 1111030 BrusselTel: 02/2203079Fax: 02/2203093Email: vrouw&[email protected]

Axelle 54,(Waalse editievrouw &wereld)

32.4541(Lezers41.400)

Op cultureelvlak biedt hetblad niet veelinfo, publiekis welpotentieel

BernadetteMoreau

111, Rue de la Poste1030 BrusselTél: 02/227 13 19Fax: 02/223 04 42Email: [email protected]

Aktief(magazine vande grootoudersenseniorenactie

71.000 Op cultureelvlak biedt hetblad niet veelinfo, publiekis welpotentieel

GerardOttenbourgs

Troonstraat 1251050 BrusselTel: 02/ 507 89 45Fax: 02/ 507 89 49Email: [email protected]

Vrouw,(vrouwelijkeleden Markant),gratis blad

42.000 redelijkuitgebreidecultuurbijlageop niveau

Anne VanHerreweghen

Spastraat 8/21000 BrusselTel: 02/286 93 30Fax: 02/286 93 69Email: [email protected]



VVVG, vlaamsverbond voorgepensioneerden

8000 matig Danny Simons Algemeen Secretariaat VVVGCarnotstraat 47, bus 12060 Antwerpen