Download - 13 M-CARE: Vrije tijd en dagelijkse activiteiten

Mobiele Training voor Thuis- en Gezondheidsverzorgers Voor Personen met

Beperkingen en Ouderen

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Module: Vrije tijd en dagelijkse activiteiten


Structuur

• Deel 1: Vrije tijd en dagelijkse activiteiten

• Deel 2: Communicatie

• Deel 3: „Geheugentraining“

• Deel 4: 10 – minuten activering van de concentratie

• Deel 5: Basale stimulatie / basale activering

• Deel 6: Beweeglijkheidsoefeningen

• Deel 7: Zitdansen


Structuur

• Deel 8: Valpreventie • Deel 9: Zien / visuele perceptie

bevorderen • Deel 10: NDT of Bobath concept • Deel 11: Auditieve perceptie • Deel 12: Smaak / geur • Deel 13: Doelgericht werk met biografie en

gebeurtenissen uit het verleden • Deel 14: Activiteiten geschikt (niet alleen)

voor mensen met dementie


Deel 1

• Vrije tijd en dagelijkse activiteiten – Activatie & Realiteitsoriëntatie Therapie (ROT)

– Effecten van dementie

– Grondbeginselen

– Doelstellingen

– Wanneer ROT toepassen

– Wanneer ROT niet toepassen

– Apparatuur


• Hier zult u verschillende manieren leren om een persoon met een handicap, dementie ..., te activeren zonder dat hij/zij overbelast raakt.

• U zult de passende manieren leren die u kunt gebruiken bij cliënten die niet meer in staat zijn om zich verbaal te uiten.


Effecten van dementie • Volwassenen, getroffen door dementie, verliezen contact met

de werkelijkheid en op bepaalde momenten verschijnt ook extreme desoriëntatie: – Oriëntatie in tijd: De cliënt heeft geen idee van de tijd of de huidige datum. Bij

vele cliënten ontstaat ontregeling van de biologische klok – ze slapen tijdens de dag en 's nachts zijn ze actief: ze willen naar de winkel gaan, vrienden of familieleden bellen.

– Oriëntatie in plaats: De cliënt kan de plaats van zijn huidige woning niet identificeren. Hij/zij loopt in de buurt, maar kan de weg terug naar zijn/haar woning/huis niet vinden. De eigen kamer wordt niet meer herkend als de privé leefruimte.

– Oriëntatie in situatie: De cliënt is niet meer in staat om zich adequaat te gedragen in bepaalde situaties. Andere mensen ervaren dit gedrag als storend. Deelname aan de sociale omgeving wordt verminderd; de cliënt wordt steeds eenzamer en meer geïsoleerd.

– Oriëntatie in persoon: De cliënt verliest zijn identiteit. Hij/zij weet niet meer wie hij/zij is en wie hij/zij was. De belangrijkste informatie uit zijn/haar biografie wordt vergeten.


Realiteitsoriëntatie Therapie ("ROT")

• ROT vertraagt de achteruitgang van de mentale vaardigheden.

• De cliënt ontvangen voortdurend informatie over zichzelf, de details van zijn/haar biografie, de woonplaats en de huidige datum.

• Indien het gedrag van de cliënt ongeschikt of ontoereikend wordt, moet het door u als verzorger gecorrigeerd worden.

• Het voortdurende contact met deze informatie moet de verslechtering van de typische toestanden van desoriëntatie bij dementie vertragen.

• ROT heeft alleen zin als allen deze aanpak in de zorg volgen.

• Ook de familieleden moeten de beginselen van ROT goed begrijpen en dit concept constant toepassen.


• ROT is direct gericht op de beperkingen in de mentale activiteit van de cliënt, omdat ze worden gecorrigeerd voor fouten.

• De waardigheid van de cliënt mag niet geschonden worden, hij/zij moet niet het gevoel hebben, dat hij/zij wordt behandeld als een kind.

• ROT kan worden gekenmerkt door positieve verwachtingen, maar de volwassenen hoeven niet overbelast te raken.


Doelstellingen

• Versterk de relatie met de werkelijkheid .

• Zorg ervoor dat de cliënt georiënteerd is in tijd en ruimte

• Stimuleer het geheugen en de herinneringen van de cliënt zodat de cliënt een positieve ervaring krijgt en zijn zelfvertrouwen versterkt.

• Zorg ervoor dat de cliënt zijn alledaagse competenties zo lang mogelijk behoudt.

• Voorkom ongevallen.

• Versterk de identiteit van de cliënt.

• Verminder de angst en het gevoel van verlatenheid.

• Houd de interesse van de cliënt in zijn omgeving.

• Vermijd prestatiedruk.

BELANGRIJK: stop met de ROT wanneer de dementie al zo ver ontwikkeld is dat de cliënt niet meer in de werkelijkheid kan worden gehouden.


Wanneer ROT toepassen

• In een vroeg stadium van de ziekte van Alzheimer.

• In stresssituaties, zoals langdurig verblijf in het ziekenhuis.

• Desoriëntatie als gevolg van bijwerking van de geneesmiddelen of ten gevolge van andere onderliggende ziekten


Wanneer ROT niet toepassen

• Als de dementie in een gevorderd of ernstig stadium is.

• Wanneer de cliënt niet meer georiënteerd in de realiteit kan blijven leven.

• De confrontatie van de cliënt met zijn/haar ziekte kan zijn/haar toestand verergeren.

• Indien u merkt dat ROT de relatie tussen u en de cliënt stoort, moet u snel de ondernomen maatregelen stoppen.


Uitrusting • Hang een grote klok op in elke woonkamer.

• Zorg ervoor dat de klok niet onopgemerkt blijft vanwege andere wanddecoraties.

• De cliënt moet een grote kalender krijgen waar de week duidelijk zichtbaar blijft.

• U moet de geplande activiteiten voor elke dag op een lijst opsommen.

• Vraag de familieleden om de belangrijke data aan te duiden: verjaardagen, familie ontmoetingen of afgesproken consultaties bij de arts.

• Hang een spiegel op – bij voorkeur een grote passpiegel.

• Bevestig een grote naamplaat aan de voordeur.

• De woonkamer van de cliënt moet in seizoensgebonden decors zijn.

• De deur naar de badkamer is voorzien van een duidelijke pictogram.


Deel 2

• Communicatie

– Positief

– Negatief

– Andere maatregelen


Communicatie

• Begroet altijd de cliënt en stelt uzelf voor.

– “Goedendag meneer Verhulst. Mijn naam is Emilie De Smet. Ik ben hier om voor u te zorgen.“

• Herinner uw cliënt regelmatig aan de komende evenementen en data.

– “Goedemorgen mevrouw van Buren. Vanmiddag om 15 uur begint uw knutselcursus in het dagcentrum.”

• Herinner de huidige woonplaats.

– “Nu woont u in het huis van uw zoon in Brugge. In welke stad bent u opgegroeid? “


Communicatie

• Huidige dag en het seizoen worden regelmatig besproken.

– “Goedemorgen, meneer De Meyer. Vandaag is het maandag, 3 juli 2012. Het is nu 10.30 uur. Buiten is een mooie en warme zomerdag.“

• Vermeld biografische gegevens in het gesprek.

– “Meneer De Smet, u bent geboren in 1925 in Leuven. Kunt u mij vertellen hoe oud u bent nu?”

• Vraag naar biografische gegevens en verbind deze met het heden.

• Spreek met eenvoudige en korte zinnen.


Communicatie

• Overlaad de cliënt niet met teveel informatie in een keer. Kijk of hij/zij heeft begrepen wat u hem/haar heeft gezegd.

• Maak onderscheid tussen de belangrijke en onbelangrijke dingen.

• De onjuiste verwijzing naar objecten, personen, plaatsen, data en tijden door de cliënt moet u heel voorzichtig corrigeren zonder de gevoelens en individualiteit van de cliënt te kwetsen.


Andere maatregelen

• Plan gelijkmatig de dagelijkse activiteiten.

• Dagelijks terugkerende evenementen, rituelen en gewoonten geven de cliënt een gevoel van veiligheid.

• Zorg ervoor bij de planning dat u de cliënt altijd op hetzelfde tijdstip van de dag bezoekt.

• Moedig de cliënt aan om de maaltijden op een vast tijdstip te nemen.

• Moedig de cliënt aan om het nieuws op tv of radio te volgen.

• De cliënt moet zelfgekozen kleding dragen die hij/zij aantrekkelijk vindt.

• Indien de cliënt een bril draagt, moet hij de juiste dikte van het glas hebben.

• Het is belangrijk dat de bril consequent gedragen wordt.

• Hetzelfde geldt ook voor de gehoorapparaten.


Andere maatregelen

• Onderzoek de mogelijkheid voor het gebruik van memo's ter ondersteuning van het geheugen.

– Elke memo geeft slechts een stukje informatie.;

– De lettergrootte moet genoeg groot zijn;

– De memo’s moeten worden geplaatst waar de informatie nodig is, d.w.z.:

• op de TV: “Stel de tv niet te luid in!“

• in de badkamer: “Stop het water nadat u uw handen heeft gewassen!”


Deel 3

• Geheugentraining

– Definitie

– Doelstellingen

– Organisatie

– Oefeningen

– Spellen: 1: Reis naar het verleden

2: Spreekwoorden en gezegden voortzetten

3: Aanraken en voelen


Definitie

• “Geheugentraining” is een verzamelnaam voor ondersteunende maatregelen met het oog op het bewaren en bevorderen van de cognitieve vaardigheden op een leuke wijze.

• Tegelijkertijd kan de “Geheugentraining” de opkomst van dementie vertragen, vooral in de beginfase.

• “Geheugentraining” is niet alleen nuttig voor mensen met dementie maar in het algemeen voor ouderen en niet-mobiele mensen. Dergelijke training draagt bij tot het voorkomen van verveling en stimuleert de mentale activiteit.


Doelstellingen

• om de dementieziekte te vertragen

• om het bestaande geheugenvermogen te trainen en om verloren vaardigheden te herstellen, met name:

– het concentratie- en perceptievermogen, het vinden van de juiste woorden, het vermogen tot besluitvorming, associatief denken, denken in bepaalde contexten

• om aangename herinneringen op te roepen

• om de woordenschat te behouden

• om verveling te voorkomen

• om positieve ervaringen te hebben

• om het gevoel van eigenwaarde van de cliënt te verhogen


Organisatie

• „Geheugentraining“vereist hoge concentratie en aandacht.

• Deze training wordt best in de ochtend gedaan.

• Als het mogelijk is, doe het twee keer per week.


Oefeningen

• Laat de cliënt foto’s van beroemdheden zien uit de jaren toen hij / zij jong waren. Hij/zij moet hun namen en beroepen raden en een dialoog hieromtrent volgen.

• Hit-quiz: speel de eerste 10 seconden van een lied uit haar / zijn jeugdjaren en de cliënt moet de naam van het lied raden.

• Zing of neurie een lied wiens titel moet worden geraden.

• Raad en beëindig spreekwoorden.

• Zoek naar synoniemen, bv. huis, goed, pand, bouw, gebouw, woning, huisvesting enz.

• Zoek naar verwante woorden: vakantie, vacant, enz.

• Speel een pantomime spel: raad een dier, activiteit, enz.


Oefeningen

• Bordspellen en puzzels

• Kaartspelen

• Het lezen van de krant en vervolgens het navertellen van een aantal artikelen

Al deze spelletjes zijn niet “gewoon voor de lol”, maar ze verhogen de hersenactiviteit.


Spel 1: Reis naar het verleden

• Eenvoudige vragen van het verleden, zoals – “Wat hebt u gegeten... Wat hebt u gekookt?”

– “Wanneer was er een speciaal menu? Wat hebt u dan gekookt?”

• Het doel is niet om zijn/haar kennis te ondervragen, maar om herinneringen naar boven te brengen en te herleven, geassocieerd met de onderwerpen en thema’s van het gesprek.


Spel 2: Spreekwoorden en gezegden voortzetten

Gebruik voor dit spel de meest bekende spreekwoorden, zoals :

• De vroege vogel … (vangt de worm),

• Wie een kuil graaft voor een ander ...... (valt er zelf in),

• De appel valt ….. (niet ver van de boom),

• Wie mooi wil zijn ….. (moet pijn lijden).


Spel 3: Aanraken en voelen

• Voor dit spel zet u verschillende voorwerpen onder een handdoek.

• Laat de cliënt het voorwerp aanraken en beschrijven wat hij voelt.

• Het is belangrijk niet gewoon het voorwerp te raden, maar ook de tastzin te versterken.


Deel 4

• 10 minuten activering van de concentratie

– Definitie

– Grondbeginselen

– Doelstellingen

– Voorbereiding

– Uitvoering

– Variatie


Definitie

• “10 minuten activering van de concentratie" maakt het mogelijk om een professionele therapeutische zorg aan de cliënten met dementie te bieden.

• Het concept houdt rekening met het vaak tijdsbeperkte concentratievermogen van de door dementie getroffen ouderen

• De essentie van de activering is gericht op activiteiten met bekende voorwerpen, materialen of gereedschappen uit het verleden van de cliënt.

• Deze doelgerichte stimulering helpt om het langetermijngeheugen te activeren.

• Afhankelijk van de keuze van de oefeningen worden verschillende vaardigheden van de cliënt, zoals motoriek, communicatie en zelfvertrouwen gestimuleerd.

(Opmerking: Bij de “10 minuten activering van de concentratie” verandert het proces snel en de verzorger moet flexibel zijn naargelang de toestand en stemming van de cliënt.


Grondbeginselen

• De "10 minuten activering van de concentratie" heeft een betere impact indien ze elke dag wordt uitgevoerd.

• Deze oefening moet altijd worden aangepast aan de vaardigheden en interesses van de cliënt.

• Bijna iedereen is geschikt voor de “10 minuten activering van de concentratie“.

• Men moet stresserende gespreksonderwerpen zoals oorlog, aardbevingen, honger in de wereld en de dood vermijden.

• “10 minuten activering van de concentratie” mag niet langer dan 10 minuten duren, want dan zullen de cliënten met dementie zich volledig uitgeput voelen.


Doelstellingen • De communicatie capaciteit wordt versterkt.

• De biografisch verankerde vaardigheden worden bijgehouden.

• Het gevoel van orde, discipline, zorg, enz. zal opnieuw worden opgewekt.

• Eerdere stadia van het leven worden opgeroepen en gesprekken over het verleden worden gestimuleerd.

• De kennis van de eigen biografie zal worden verlengd.

• Meer vreugde in het leven.

• De ziekte blijft op de achtergrond.

• Het sociale gedrag wordt aangemoedigd.

• Lichaamsgewaarwordingen en motorische activiteit worden versterkt.


Voorbereiding

• Verzamel een collectie van materialen en sla deze op in kartonnen dozen met daarop een etiket:

• Twee soorten collecties:

– Collecties in verband met de cliënt:

o De collectie voor een voormalige huisvrouw en moeder kan bijvoorbeeld bestaan uit oude zeep dozen of speelgoed.

o De collectie van een voormalige automonteur kan zowel gereedschap als kleine onderdelen omvatten.

o De collectie kan ook geïnspireerd worden door voorwerpen die betrekking hebben tot hobby’s, zoals collecties van postzegels, voetbalpretjes of tekenmaterialen.


Voorbereiding

– Thematische collecties:

oHiervoor kiezen we voorwerpen die u gebruikt voor taken in verband met het oproepen van herinneringen aan het verleden.

oMogelijke prioritaire thema’s zijn “school", "shopping", “Kerstmis in de jeugdjaren", “De tuin in de zomer“, enz.


Uitvoering

• Alle zintuigen moeten worden geactiveerd: – auditief, visueel, trigeminaal (smaak), tactiel (aanraken), vestibulair

(evenwichtsgevoel) en olfactorisch (geur en smaak combinatie)

– Als het thema "bakken" wordt behandeld, moet er niet alleen worden over gesproken. De cliënt moet ook de mogelijkheid hebben om de ingrediënten te ruiken, te proeven en aan te raken.

• Vraag de cliënt om voorwerpen uit de doos te halen en aan te raken.

• Vraag de cliënt welke herinneringen zij / hij verbindt met dat voorwerp, vraag vooral welke gevoelens worden opgeroepen en of de geur, kleur of textuur bekend zijn.


Variatie

• In plaats van kartonnen dozen kunt u ook doorzichtige plastic zakken of blikken trommels gebruiken:

• De doorzichtige plastic zakken bieden ook andere zintuiglijke stimulaties.

• De blikken trommels zijn bekend bij vele cliënten uit hun kindertijd en ze worden vaak geassocieerd met aangename herinneringen (koekjes, chocolade, enz.).

• Veel cliënten reageren positief op katoenen zakdoeken. U kunt verschillende materialen gebruiken - het is ook mogelijk om de zakdoek voor mobiliteitsoefeningen te gebruiken.


Deel 5 • Basale stimulatie/ basale activering

– Definitie – Doelstellingen – Voorbereiding – Initieel contact – Vibrerende stimuli – Vestibulaire stimuli – Somatische stimuli – Olfactorische stimuli – Orale stimuli – Auditieve stimuli – Tactiele stimuli – Visuele stimuli


Definitie • De “basale activering” maakt het mogelijk dat mensen met

perceptie verlies in contact kunnen komen met hun omgeving.

• Aangezien deze mensen veel van hun vaardigheden hebben verloren, zal de “basale activering” gericht zijn op de overige mogelijkheden tot waarneming. In de meeste gevallen, zelfs bij een ernstige hersenbeschadiging, blijven sommige zintuigen behouden en men kan deze gebruiken om in contact te komen met de cliënt.

Dit zijn:

• Vibrerende stimuli, de perceptie van vibraties of trillingen. Ze kunnen worden gegenereerd met behulp van een vibrerend toestel of elektrische tandenborstel of scheerapparaat.

• Vestibulaire stimuli, de perceptie van verandering van de positie. Ze bevatten gewaarwordingen, veroorzaakt door de zwaartekracht, evenwicht of versnelling. Bijvoorbeeld op en neer bewegingen, schommelen en draaien.


• Somatische stimuli, de tastzin. Hiervoor wordt het grootste zintuig, de huid, gestimuleerd. De mogelijkheden variëren van aanraking van handen, massage geven of wassen van het hele lichaam.

• Olfactorische stimuli, de perceptie van geur. Deze stimuli kunnen worden aangepakt door geuren, zoals parfum of aromatische oliën.

• Orale stimuli, de perceptie van het voedsel, maar ook de smaak door inname van stoffen of orale geneesmiddelen.

• Auditieve stimuli, de perceptie van ruis of stemmen. Effectief zijn bekende geluiden zoals favoriete muziek, stemmen van familieleden of natuurgeluiden zoals vogelgezang.

• Tactiele stimuli, de perceptie door palpatie van objecten. Handig zijn meestal objecten waarvan de vormen bekend zijn bij de cliënt daar hij / zij deze in het verleden vaak heeft gebruikt, bv. huishoudelijke apparaten, voorwerpen uit het professionele leven of artikelen voor persoonlijke hygiëne.


• Visuele stimuli, de visuele perceptie. In dit geval kan men foto’s gebruiken die verband houden met de biografie van de cliënt. De stimulus kan ook worden veroorzaakt door de interactie tussen donker en licht in de cyclus van verandering van dag en nacht.


Doelstellingen • Het vermogen van de cliënt om op stimuli te reageren

wordt verbeterd.

• De cliënt kan verwijzen naar verloren vaardigheden en kan zoveel mogelijk van hen herstellen.

• De cliënt krijgt een gevoel van betrouwbaarheid en veiligheid.

• De nieuwsgierigheid van de cliënt wordt opgewekt.

• De cliënt verliest zijn angst.

• De cliënt heeft zijn isolement overwonnen.


• De cliënt keert terug naar zijn toestand van volledig bij bewustzijn zijn en is in staat in zijn / haar omgeving te functioneren.

• Het welzijn van de cliënt wordt verbeterd, hij / zij voelt zijn leven als aangenaam aan.

• Het lichaam wordt niet meer alleen gezien als een bron van pijn en lijden.

• Hersenbeschadiging wordt gecompenseerd door nieuwe verknopingen onder invloed van nieuw verkregen indrukken, gebruikmakend van nog intacte neuronen .

• De spierspanning wordt verbeterd.


Voorbereiding

• Welke activiteiten vindt de cliënt niet leuk?

• Is de cliënt links- of rechtshandig?

• Wat is de houding van de cliënt bij het aanraken? Wil hij gewoon de mensen in zijn omgeving omhelzen of blijft hij / zij liever op een afstand?

• Welke maaltijden en drankjes vindt de cliënt lekker?

• Welke geluiden en wat voor muziek vindt hij / zij leuk?


Initieel contact

• Wendt u zich tot de cliënt met zijn / haar naam.

• Raak een deel van het lichaam boven het borstbeen aan.

• Het contact moet slechts een moment duren.

• Schuif uw hand daarna in de richting van het lichaamsdeel dat in enkele ogenblikken zal betrokken worden bij het stimuleren.


Vibrerende stimuli

• Geef enkele klopjes in het borstgebied en de ledematen met de handpalm of de vingertoppen.

• Gebruik een vibrerend toestel, verander de modi tussen de “zachte" spiergebieden (bv. dij) en"harde“ skeletgebieden (bv. borst, omdat de vibraties of trillingen diep in het lichaam moeten worden overgebracht).

• Scheren met behulp van een elektrisch scheerapparaat.

• Tandheelkundige zorg door middel van een elektrische tandenborstel.


Vestibulaire stimuli

• De cliënt moet rechtop in het bed zitten.

• Breng de cliënt over in een hangmat die licht trilt.

• U kunt de cliënt met laag gewicht ook in linnengoed schommelen.

• Schommel de cliënt zacht heen en weer, terwijl u achter of naast hem/haar blijft staan.

• Rijden in een rolstoel met een veiligheidsgordel omheen, versnellen en vertragen, en rijden over ongelijke oppervlakken.


Somatische stimuli

• Volledig of gedeeltelijk wassen

• Massages

• Stimulerende zalven

• Bad of douche voor de cliënt, gebruik makend van een ruw washandje.

• Droog met een warme handdoek.

• Palpatie, verandering van de intensiteit, duur en plaats.

• Cyclische verandering van de plaats waar het wordt gevoeld.

• Kies een matras die zo hard mogelijk is, rekening houdend met het risico op verwondingen door immobilisatie.

• Begin altijd het lichaam in het midden aan te raken en ga dan naar de rand van het lichaam.


Olfactorische stimuli • Gebruik van verschillende geuren zoals dat van bloemen en

huidverzorgingsproducten.

• Maak de verbinding tussen de verpleegkundige zorgen en geuren, gebruik een parfum of aftershave aan het einde van de persoonlijke hygiëne.

• Bied de cliënten met sondevoeding geuren van specerijen aan zoals anijs en tijm.

• De verzorgers proberen het best om altijd hetzelfde parfum te gebruiken, zodat ze herkenbaar zijn voor de cliënt.

• Gebruik eventueel geuren die geassocieerd kunnen worden met de voormalige beroepsbiografie van de cliënt, zoals bv. een paar druppels benzine.

• Gebruik indien nodig een dekbedovertrek dat voorheen voor een paar dagen werd gebruikt door de echtgenoot of levenspartner.


Orale stimuli • Voor elke actie van de mondhygiëne en tandverzorging moet u

liefs producten met een aangename smaak gebruiken.

• Het tandvlees en de tong kunnen worden gestimuleerd met een zachte tandenborstel.

• Reinig de mondholte (de holte tussen de kaken en wangen) met een wattenstaafje.

• Gebruik verzorgingsproducten voor de lippen.

• Breng geschikt voedsel aan de lippen en tong zoals cola, vruchtensappen, honing enz.

Let op: Vermijd het veroorzaken van misselijkheid.


Auditieve Stimuli

• Gebruik de volle naam van de cliënt wanneer u zich tot hem/haar wendt.

• Praat met de cliënt, zelfs wanneer zij / hij u misschien niet begrijpt.

• Speel auditieve opnames van familieleden, vrienden enz.

• Zorg voor verandering van verschillende modi van stilte en geluiden door het openen en sluiten van de deur.

• Zing een lied terwijl u bezig bent met de basiszorg.

• Speel bekende muziek (favoriete liedjes).

• Gebruik instrumenten zoals trommels, ratels, xylofoons, enz.


Tactiele stimuli

• Maak een sensorisch bord met verschillende voorwerpen erop die de cliënt kan aanraken.

• Plaats verschillende voorwerpen in de hand(en) van de cliënt zoals papier, steentjes, kersenpitkussentjes, wolbal, huishoudelijke sponzen, enz.

• Geef de cliënt voorwerpen wiens vorm zij / hij kent uit zijn / haar verleden.


Visuele stimuli • Speel home video’s die werden aangeleverd door familieleden.

• Help de cliënt om naar een rolstoel te transfereren, zodat hij / zij kan kijken vanaf een balkon of raam.

• De verlichting van de ruimte moet in overeenstemming zijn met de dag en nacht cycli. ‘s Nachts moet men een gedimd licht inschakelen.

• Selectieve verlichting van de kamer en verlichting van bepaalde voorwerpen, zoals een familiefoto.

• Richt de kamer in met zachte kleuren en decoreer met foto's.

• Zorg ervoor dat u bij het betreden van de kamer snel in het gezichtsveld van de cliënt komt, zodat hij / zij ziet dat er een bezoeker is

• Gebruik duidelijke gebaren en gezichtsuitdrukkingen.


Deel 6

• Beweeglijkheidsoefeningen

– Definitie

– Grondbeginselen

– Doelstellingen

– Uitvoering


Definitie

• De belangrijkste doelstelling is om de fysieke mobiliteit van de cliënt zoveel mogelijk te behouden. Een fysieke mobiliteit is nauw verbonden met de geestelijke gezondheid.

• Het verlies van fysieke activiteit wordt vaak gevolgd door een achteruitgang van cognitieve vermogens.


Grondbeginselen

• De oefeningen worden altijd uitgevoerd in zittende of staande positie, maar niet in een liggende positie.

• De oefeningen in rugligging zijn meestal vermoeiend en maken het ademen moeilijker.


Doelstellingen

• Ontspanning, vermindering van psychomotorische rusteloosheid

• Vermindering van agressie

• Vermindering van valgevaar

• Versterking van het zelfvertrouwen en de eigenwaarde

• Behoud van de beweeglijkheid van de gewrichten

• Bevordering van de spieren en de prestaties van de pezen en ligamenten


Uitvoering • Warm op (bijv. door handen klappen, wandelen, schudden, trillen).

• Voer de oefeningen uit op het juiste tempo.

• Als een oefening pijn veroorzaakt, stop dan onmiddellijk.

• De cliënt moet normaal ademen.

• Maak pauzes als de cliënt niet genoeg kracht heeft of zijn ziekte dit vereist.

• Als de cliënt de oefeningen niet op de juiste manier uitvoert, wijs niet direct op de gemaakte fouten, maar leg de correcte uitvoering opnieuw uit.

• Tijdens de rekoefeningen mag de cliënt nooit de steun van een kussen gebruiken.

• Om de oefeningen gemakkelijker door een cliënt met dementie te laten onthouden, moet men namen aan de oefeningen geven zoals “getwist garen”, “pomp de banden”.


Deel 7

• Zitdansen

– Definitie

– Grondbeginselen

– Doelstellingen

– Voorbereiding

– Uitvoering


Definitie

• Dansen is een belangrijk onderdeel van het leven en werkt zeer stimulerend voor de recreatie van de ouderen.

• Traditioneel dansen vergt tijd en energie en zitdansen (in een groep) is een redelijk alternatief.

• Zitdansen kan worden uitgevoerd door oudere mensen met beperkte fysieke en cognitieve vermogens.


Grondbeginselen

• Zitdansen is een integraal onderdeel van de bevordering van lichamelijke activiteit bij de ouderen.

• De spel factor draagt bij tot therapeutische en muzikale doelen.

• Zitdansen brengt veel plezier aan de deelnemers.


Doelstellingen

• De lichamelijke en geestelijke achteruitgang wordt hiermee in het algemeen vertraagd.

• De dans roept levensvreugde op bij de cliënt.

• De oude herinneringen van de cliënt herleven.

• Door de harmonieuze bewegingen zal de algemene mobiliteit van de cliënt versterkt worden.

• Het lichaamsbewustzijn en de coördinatie worden verbeterd.

• Het concentratievermogen wordt versterkt.

• Het cardiovasculaire systeem en de ademhalingsfuncties worden ondersteund.


Voorbereiding

• De verzorger selecteert de dansen en de bijbehorende muziek.

• Verschillende criteria zijn :

– De dansen moeten worden aangepast aan de fysieke capaciteiten van de deelnemers. Deze kunnen aanzienlijk variëren en worden bepaald door leeftijd en ziekte (beroerte, hartaanval, enz.).

– Bijzonder geschikt zijn liedjes uit de jeugd van de deelnemers.

– De muziek moet verwijzen naar de regio.

– Men moet ook rekening houden met het seizoen en de feestdagen (oogsttijd, karnaval, kerstmis enz.).


Uitvoering

• De nieuwe muziek moet een keer op voorhand gespeeld worden.

• Geef, indien nodig, informatie over het jaar, zanger enz.

• De dansbewegingen worden in eerste instantie uitgeoefend zonder muziek.

• In de meeste gevallen is het voldoende dat de bewegingssequenties een of twee keer worden weergegeven zonder muziek.

• Plan voldoende pauzes.

• Geleidelijk wordt de inspanning verhoogd.


Deel 8

• Valpreventie – Gevolgen van een valincident

– Maatregelen om de mobiliteit te beperken

– Belangrijke risicofactoren

– Geschikte preventiemaatregelen

– Gereedschappen voor valpreventie

– Evaluatie

– Het huis onder de microscoop

– Checklist

– Besteed ook aandacht aan het volgende

– Oefeningen


Gevolgen van een valincident Voor de patiënt

• trauma

• pijn

• immobiliteit, potentieel longontsteking doorligwonden

• spierzwakte / contracturen (niet normale stand (dwangstand) van een gewricht of lichaamsdeel)

• ongeschiktheid

• angst

• sterfte geassocieerd met valincidenten

Voor hun familieleden

• zelfverwijt

• zorg voor het familielid

• thuiszorg of opname in een verpleeghuis

• scepticisme


Maatregelen om de mobiliteit te beperken

• Opgewonden en gedesoriënteerde mensen kunnen “vluchten” en hierbij vallen.

• De letsels als gevolg van een valincident zijn meestal heel ernstig.

• De negatieve effecten van immobilisatie zijn ernstig.

• De immobilisatie is eigenlijk geen geschikt middel ter voorkoming van valincidenten. In plaats daarvan: Vraag uzelf af waarom de cliënt nu wil opstaan om dit of dat te doen?


Belangrijke risicofactoren

• Gevorderde leeftijd

• Incontinentie

• Proces van acute ziekte

• Ziekten zoals diabetes, Parkinson, enz.

• Visuele beperking

• Verminderde cognitieve vaardigheden

• Valincidenten in het verleden

• Medicatie, loop- en evenwichtbeperkingen

• Omgevingsfactoren zoals de verlichting


Geschikte preventiemaatregelen

• Mobilisatie mag alleen onder begeleiding van iemand.

• Gebruik van de juiste hulpmiddelen zoals rollator, wandelstok

• Aanpassing van de omgeving om de toegankelijkheid te verhogen: vermijden van hobbels of potentiële gevaren.

• Bevordering van continentie.

• Herbeoordeling van de medicaties.

• Aanpassen van inname van voedsel en dranken.


Gereedschappen voor valpreventie

• Stabiele schoenen • Looprek/ rollator • Antislip sokken • Geschikte kleding, niet te

losse of te strakke broek • Bed met verstelbare

hoogte (in de laagste stand)

• Handgrepen • Lange schoenlepel • Heupbeschermers


Evaluatie

Het volgende is ook belangrijk:

• Zorg voor een evenwichtige dieet en goede hydratatie.

• Verwijder eventuele obstakels in het huis die tot een val kunnen leiden: wankele tafels, lange telefoonkabels, losse randen van het tapijt.

• Controleer regelmatig de duurzaamheid van de bril die de cliënt draagt.

• Gebruikt de cliënt hulpmiddelen? Zo ja, controleer hun correct functioneren, bijv. de remmen van de rollators, de rubber noppen van de loophulpmiddelen.


Het huis onder de microscoop

• Valincidenten gebeuren vaak wanneer men zich bijzonder veilig voelt, en dit is meestal thuis. Dit gebeurt vooral in alledaagse situaties, zoals 's nachts naar het toilet gaan of bij het verlaten van de badkamer.

• Veel huizen voldoen niet aan de behoeften van oudere mensen. Vaak zijn slechts kleine veranderingen genoeg om het leven van de bejaarden gemakkelijker te maken, om hun onafhankelijkheid te verbeteren en om de veiligheid te verbeteren.

• Aangezien het bijzonder moeilijk is om de verborgen gevaren in de eigen omgeving waar te nemen, is een checklist heel handig.


Checklist

• Toegang tot het huis / buitengebied:

Is er een leuning beschikbaar?

• Gangvloer en trap / keldertrap:

Is er een wenteltrap en wat is de helling?

Is de trap volledig bedekt met vloerbedekking?

Is er een leuning? De leuningen moeten verder gaan dan het begin en einde van de trap.

• Technische uitrusting:

Is er een elektrische deurkruk of intercom? Is de telefoon gemakkelijk bereikbaar?

Is er voldoende verlichting?


• Deuren:

Zijn er drempels?

Is de deurbreedte voldoende voor een looprek, rollator of rolstoel?

• Keuken:

Zijn de zitplaatsen gemakkelijk bereikbaar met hulpmiddelen?

Zijn de veelgebruikte voorwerpen in de kasten gemakkelijk te bereiken?

• Badkamer:

Is de douche toegankelijk?

Is er een douchestoel? Badmat?

Is de zithoogte van het toilet aangepast aan de cliënt?

Zijn er adequate handgrepen in het bad / douche / toilet?

Is de lichtschakelaar gemakkelijk bereikbaar?

Checklist


• Slaapkamers:

Is de lichtschakelaar gemakkelijk bereikbaar vanaf het bed?

Is er eventueel een sensor schakelaar beschikbaar?

Is het bed toegankelijk voor een rolstoelgebruiker?

Is de bedhoogte goed aangepast voor de gebruiker?

Is er een nachtlamp voor oriëntatie?

• Appartement: bekijk alle kamers, rekening houdend met het volgende:

Is de vloerbedekking beveiligd tegen uitglijden?

Zijn er mogelijke gevaren? (losse voorwerpen, tapijten, enz...)

Checklist


Besteed ook aandacht aan het volgende…

• Controleer de tapijtpaden in het huis – van de keuken naar de woonkamer of van de slaapkamer naar de badkamer. Kan men het eindpunt bij slechte verlichting bereiken?

• Soms is er grote tijdsdruk (bv. bij plassen). Zorg ervoor dat alle kamers zich op een zelfde niveau bevinden of men moet de minst mogelijke treden opgaan, indien nodig of mogelijk.

• Controleer of een noodoproepsysteem noodzakelijk is.


Oefeningen

Opstaan en gaan zitten in een stoel:

Het moet een harde stoel zijn en de stoel mag armleuningen ter ondersteuning hebben. Bij deze oefening worden de beenspieren en de betrokken gewrichten getraind. Zeg de cliënt om wat naar voren te buigen met zijn bovenlichaam en dan omhoog te komen. Zorg ervoor dat de cliënt niet gewoon valt in de stoel, maar op een effectief gecontroleerde manier gaat zitten. Deze oefening moet 5 tot 8 keer uitgevoerd worden.


Zittend op een stoel terwijl het onderbeen afwisselend wordt opgetild: De cliënt zit op de stoel en tilt het onderbeen afwisselend op totdat er een rechte lijn wordt gevormd. De rug moet zo lang mogelijk rechtop blijven. Deze oefening moet 6-8 keer uitgevoerd worden. Dit zal de spieren van de dijen versterken, alsook zorgen voor beweging in het kniegewricht.

Oefeningen


Staande achter de stoel, wordt het onderbeen omhoog en omlaag achterwaarts opgetild: De cliënt staat achter de stoel en houdt zich vast aan de achterkant van de rugleuning. Dan moet hij / zij zijn onderbeen afwisselend achterwaarts optillen en omhoog en omlaag bewegen. Dit versterkt de kuitspieren. De oefening moet 5 tot 8 keer uitgevoerd worden.

Oefeningen


Staande achter de stoel op de tenen en vervolgens op de hielen: De cliënt staat achter de stoel en houdt zich vast aan de achterkant van de rugleuning. Eerst staat hij/zij op de tenen en dan op de hielen. Zo wordt het evenwicht geoefend. Hierbij worden de spieren van het enkelgewricht extra belast. Aangezien deze oefening sommige mensen kan overbelasten, mag men deze ook zittend uitoefenen. De oefening moet 6-8 keer uitgevoerd worden.

Oefeningen


Zittend of staand de schouders optrekken: Deze oefening kan zittend of staand worden uitgevoerd. De cliënt moet de schouders zo ver mogelijk optrekken en daarna weer loslaten. Tot 10 keer herhalen.

Oefeningen


Cirkels maken met de armen, zittend of staand: De cliënt zit op een stoel of staat voor de stoel en maakt cirkels met de armen. Men moet met kleine cirkels beginnen en daarna groter en groter. Zodra men de grootst mogelijk cirkel maakt, moet hij / zij de cirkels weer geleidelijk kleiner maken. Deze bewegingen moeten relatief langzaam worden uitgevoerd (een cirkelvormige beweging moet ongeveer 8-10 seconden duren). Hoe groter de cirkels zijn, hoe meer de armen uit het lichaam komen. Dit oefent in het bijzonder de beweeglijkheid van de schouders. Indien mogelijk, moet men deze oefening 2 keer uitvoeren.

Oefeningen


Zet de voeten dicht bij elkaar, laat de hand los van de stoel en blijf zo lang mogelijk staan: Dit is een zeer klassieke evenwichtsoefening waarbij het doel is om de tijd te verhogen dat iemand in evenwicht kan blijven staan.

Oefeningen


Zet de voeten dicht achter elkaar, en laat de hand los van de stoel : Een tweede evenwichtsoefening. Het doel is om het evenwicht zo lang mogelijk te bewaren.

82

Oefeningen


Extra wandeltraining:

Moedig de cliënt aan om dagelijks korte afstanden te wandelen. Dit kan over alle paden in het eigen huis, de afstand tussen de kamers, de gangvloer, enz.

Beloon de cliënt en creëer kleine stimuli voor zelfstandig wandelen.

Bied uw begeleiding aan wanneer hij / zij zich erg onzeker voelt en hulp nodig heeft.

De cliënt die in een goede gezondheidsconditie is, moet worden gevraagd om ten minste een half uur of meer per dag te wandelen. 83

Oefeningen


Oefeningen voor rolstoelgebruikers:

Sommige rolstoelgebruikers kunnen de oefening“wandelen in een rolstoel” uitvoeren. De beensteunen worden verwijderd en de rolstoelgebruiker gebruikt zijn benen voor de voorwaartse beweging. Op deze manier worden de beenspieren getraind en wordt de cliënt hierdoor gemobiliseerd.

84

Oefeningen


Deel 9

• Zien / visuele perceptie bevorderen

– Foto’s aan de wand ophangen

– Blikvangers gebruiken

– Collecties met dia's, home video’s of multimedia gebruiken

– De tastzin vervult vele rollen

– Aanbevelingen

– Verschillende soorten sensorische borden

– Kom met verschillende materialen

– Massages


Foto’s aan de wand ophangen • Maak een overzichtelijk fotohoekje aan de wand, zichtbaar

voor de cliënt.

• Bekijk de oude foto albums met de hulp van de familieleden en, indien mogelijk, met de cliënt zelf om de beste foto’s te kiezen.

• Verdeel de wand in kleine zones met verschillende onderwerpen zoals mensen, party’s, vakantie, huwelijk, kleinkinderen, enz.

• Het zou ook leuk zijn indien u van tijd tot tijd de foto’s verandert om zo mogelijk nieuwe indrukken te geven.

• U kunt ook zeer kleine foto’s laten vergroten, zodat de cliënt zonder veel moeite naar hen kan kijken.

• Het fotohoekje hoeft niet te groot te zijn. Het moetdirect gezien kunnen worden.


Blikvangers gebruiken

• Poppen, pluche dieren, houten of kartonnen figuren, afhankelijk van de interesses en vaardigheden.

• Touw over het bed met daaraan gelamineerde foto's .

• Muurstickers: verkrijgbaar in alle kleuren, vormen en patronen, zoals bloemen, dieren, landschappen, enz.

– De muurstickers kunnen gemakkelijk worden aangebracht op het plafond en kunnen later worden verwijderd zonder sporen achter te laten.


Collecties met dia's, home video’s of

multimedia gebruiken

Misschien heeft de cliënt of zijn / haar familie nog steeds oude collecties met dia’s en home video’s met een biografische verwijzing.

Let op: Het is een moeilijke en dure zaak om de respectievelijke projectoren te vinden die nog werken, of om oude filmpjes over te zetten op dvd. Video naar DVD overzetten is niet zo moeilijk of duur.


De tastzin vervult vele rollen

• Pijnperceptie

• Temperatuurperceptie

• Perceptie van oppervlakken

• Diepe gevoeligheid , de perceptie van het eigen lichaam (positie in de ruimte, de spanning van de spieren en pezen, detecteren van de beweging en de richting van de beweging)


Aanbevelingen Handgemaakt sensorisch bord • Men kan deze relatief gemakkelijk

vervaardigen. • U heeft een houten plank nodig die u

met verschillende materialen moet bedekken, bevestigd bij voorkeur met een warme-lijmpistool.

• Stofresten (fluweel, zijde), restanten van tapijt, kurk, houten kralen, leer, enz. zijn hiervoor uitermate geschikt, maar ook andere voorwerpen.

• De cliënt kan ook deelnemen aan de opmaak van dit sensorisch bord.

Bron: Busy board | Fijne motoriek | Pinterest

https://www.pinterest.com/pin/479140847827942522/

https://www.pinterest.com/pin/479140847827942522/


Verschillende soorten sensorische borden

• Een bedlegerige cliënt kan afhankelijk van zijn mogelijkheden gewoon het bord aanraken of het kan worden gebruikt in een soort raadspel terwijl de cliënt geblinddoekt is: de cliënt moet de materialen raden.

• Een sensorisch bord kan worden bedekt met materialen die een uitdagend karakter hebben, bv. klittenband, rits, knoopsgaten, wol.

• Een sensorisch bord voor de perceptie van verschillende geluiden moet worden uitgerust met bv. een fietsbel, klokken bevestigd aan een lint, een klein muziekinstrument, enz. In deze variatie wordt het gehoor uitgedaagd.


Kom met verschillende materialen Neem een kom en vul deze met verschillende materialen: Uit de natuur:

• herfstbladeren

• kastanjes

• gras

• sneeuw

• zand

Zorg ervoor dat er geen scherpe voorwerpen in de kom zitten. Laat de cliënt de materialen aan raken en eventueel raden wat het is.

Een andere variatie, bedoeld voor mensen met een beperkte mentale handicap: vul de kom met zand of ander materiaal, verberg er dingen in waarna de cliënt de objecten moet terug vinden en eventueel moet raden wat het is.

Andere materialen: • styrofoam pinda’s (verpakkingsmateriaal) • tafeltennisballen • tennisballen • golfballen • verfrommelde krant


Voelzakjes

• Men kan ook relatief gemakkelijk voelzakjes vervaardigen. U kunt er een maken met stoffenoverschot of een zak voor sieraden gebruiken.

Het voordeel van dergelijke zakjes: ze kunnen meermaals worden gevuld.

• Voor het vullen kunt u gedroogde erwten of maïs, kersenpitten, knikkers, houten kralen, steentjes, enz. gebruiken.

• Het aanraken van het voelzakje kan in de vorm van een spel gebeuren. De mentaal actieve cliënten kunnen worden geblinddoekt. Ze moeten dan de inhoud aanraken en vervolgens het voorwerp raden.


Massages

• Massages kunnen erg nuttig zijn wanneer ze goed uitgevoerd worden. Met een beetje zorg en aandacht kan de cliënt ook door u gemasseerd worden.

• De massages kunnen worden uitgevoerd met de handen en een goede olie (bijv. Arnica massageolie) of met massage instrumenten, bv. egelbal.

• Er zijn verschillende soorten massages – Begin vanaf de ledematen of de onderbenen en pas daarna lichte

cirkelvormige bewegingen toe om de romp aan de voor- en achterkant te masseren.

– Probeer een voetmassage, hoofdmassage of massage met een borstel.

– Voor de borstelmassage heeft u een grote borstel met natuurlijke haren, alsook massage producten zoals een luffa spons of agave olie nodig .


Deel 10

• NDT of Bobath concept

Behandeling van neurologische aandoeningen en ontwikkelingsproblemen (NDT = Neuro-Developmental Treatment)

– Positionering


Positionering • De uitvoering bestaat uit het continu positioneren van de

patiënt. Door de positionering kan sensorische informatie worden gegeven met als doel de verbetering van de perceptie van het lichaam van een bedlegerige patiënt.

• Vaak toont de cliënt met een verminderde perceptie van het lichaam een grote opwinding en ernstige spasticiteit.

• Het doel is een verbeterd bewustzijn van het lichaam. Dit wordt het beste bereikt door een positionering met een hogere contactdruk.

• De lichaamsdelen die niet op de matras liggen, kunnen overige sensorische informatie verkrijgen door gebruikmaking van “hardere” hulpmiddelen voor positionering.


Andere maatregelen ter verbetering van de lichaamsperceptie:

• Niet alleen het natte haar kan worden gedroogd, maar soms ook het lichaam zelf.

• Intrekking van de huid met verschillende materialen:

– groffe handdoek

– zijden doek

– tennisbal

– leer

– warm kersenpitkussentje

– warme stenen


Deel 11

• Auditieve perceptie

– Doelstellingen

– Belangrijk

– Antecedenten

– Aanbevelingen voor activiteiten

– Liedjes raden

– Geluiden raden


Doelstellingen

• Onderbreking van de monotone dagelijkse routine, door middel van afleiding en focus op de muziek en auditieve perceptie.

• Luisteren naar muziek wekt bij de cliënt positieve gevoelens op.

• Bevordering van het geheugen, oriëntatie en concentratie.


Belangrijk • Het gebruik van de muziek moet worden bepaald door het

verleden en de cliënt zijn / haar muziekvoorkeur.

• De verkeerde keuze kan ook negatieve gevolgen hebben, zoals toegenomen agitatie of agressie (hip-hop, house).

• De muziek moet doelbewust gebruikt worden en niet voortdurend als achtergrondgeluid gebruikt worden.

• Hetzelfde geldt voor de TV.


Voorwaarden

• U moet de juiste instellingen kiezen en het hoortoestel correct gebruiken.

• Kijk of het oordopje past en reinig het indien nodig.


Aanbevelingen voor activiteiten

• Lees korte verhalen, gedichten, kranten- en tijdschriftartikelen of sprookjes

– zorg ervoor dat de inhoud overeenkomt met de interesses en voorkeuren van de cliënt, en zijn / haar cognitieve vaardigheden

– sommige oudere vrouwen houden van roddelen over de sterren, anderen zijn geïnteresseerd in politiek en genieten van artikelen uit tijdschriften.


Liedjes raden

• Zing bekende liedjes (folk, pop of oude populaire liedjes) en laat de cliënt raden wat de naam, uitvoerder, enz. is.

• Als u niet zelf wilt zingen, dan kunt u ook muziek van een cd afspelen.


Geluiden raden

U kunt de volgende geluiden met uw smartphone opnemen:

– krantenpapier verfomfaaien

– geluiden van een sleutelhanger

– ringen van een keukenklok

– roeren van een drankje met een theelepel

– ringen met een fietsbel

– enz.


Deel 12

• Smaak / geur

– Definitie

– Doelstellingen

– Grondbeginselen

– Cliënt met voedingssonde

– Gebruik van verschillende geuren

– Aanbeveling voor gebruik

– Belangrijk


Definitie

• De zintuigen van geur en smaak zijn zeer nauw met elkaar verbonden.

• Daarom wordt de smaak van het voedsel beïnvloed door de geursensatie.

• De tong kan slechts vier smaak categorieën onderscheiden (bitter, zout, zoet en zuur)

• Het smaak en reukvermogen kan worden aangetast door een verkoudheid: “het voedsel werd plotseling smakeloos”.


Doelstellingen

• Met verschillende geuren en smaken worden positieve gevoelens en herinneringen opgewekt.

• Vooral de cliënt met een bestaande of dreigende gewichtsproblemen kunnen hun eetlust terug krijgen door verschillende voedselgeuren en verschillende smaaksensaties.

• Bevordering van het geheugen, oriëntatie en concentratie.


Grondbeginselen

• Ouderen verliezen vaak het gevoel van smaak of geur, het voedsel moet daarom voorzien zijn van veel specerijen en kruiden (pas op voor het zout!)

• Bij een dreigende of feitelijke cachexia (gewichtsverlies) kunnen de calorieën van het voedsel verhoogd worden, onder meer door het toevoegen van room, boter en niet-verzadigde oliën.


Grondbeginselen

• Bij een cliënt met een verminderd kauw- en slikvermogen is het bijzonder belangrijk dat de consistentie van het voedsel uiterst goed is aangepast.

Voorbeeld:

– Een soep met broodkorstjes, vlees en ei is niet geschikt voor deze doelgroep, omdat de vloeistof te gemakkelijk om te slikken is, maar de harde voedselonderdelen moeten worden gekauwd.

– Deze coördinatie is moeilijk en daarom kan dit leiden tot verstikking.

– Daarom, om de voedselonderdelen zoals vlees, groenten en aardappelen gemakkelijker te kunnen slikken moeten ze dezelfde consistentie hebben. Voorbeeld: Gemixte maaltijdsoep op basis van groenten met vetstof, soepvlees en aardappel/vermicelli.

– Te lezen: Voeding met aangepaste consistentie

http://www.azturnhout.be/Pub/AZ-Turnhout/Ik-ben-patint/Ik-ben-patint-Informatiebrochures/Disciplines-bij-ingrepen/Disciplines-bij-ingrepen-Dieetadvies/Voeding-met-aangepaste-consistentie.pdf


Cliënt met voedingssonde Indien de cliënt gevoed wordt met een voedingssonde, wil dat niet

zeggen dat ze helemaal niet meer kunnen eten.

Ze kunnen nog steeds yoghurt of pap slikken op basis van hun eigen vermogen.

Reinig de lippen en zet honing, chocopasta erop door middel van een wattenstaafje.

Dompel een wattenstaafje in diverse drankjes (cacao, koffie, thee, frisdrank, cola, wijn, bier, malt bier) en verdeel het over de tong.

Vries drankjes in een ijsblokje lade en geef het aan de cliënt verpakt in een gaas zakje in de mond. U moet de uiteinden van het gaas zakje vasthouden, zodat de cliënt aan het ijsblokje kan zuigen.

De methode met de kleine gaas zakjes werkt ook met fruit, chocolade, een stuk salami, enz.


Cliënt met voedingssonde

• De beschreven methoden zijn een goed profylactisch (preventief) middel tegen spruw (schimmelinfectie in de mond) en parotitis (ontsteking van één of beide oorspeekselklier). Deze methoden zorgen ervoorddat het afscheiden van speeksel wordt aangemoedigd, en het houdt de mond vochtig.


Gebruik van verschillende geuren

• Bepaalde geuren roepen herinneringen en emoties op vanwege het feit dat de zintuiglijke informatie direct wordt doorgegeven aan de amygdala (deel van de hersenen die een grote rol heeft bij de verwerking van het geheugen). Ze ondersteunt ook de emotionele evaluatie (angst, verdriet, walging, woede en vreugde) van de indrukken.

• Bijvoorbeeld: – Parfum van overleden partner

– Geur van verse lucht

– Geur van bepaalde bloemen

– ….


Aanbeveling voor gebruik

• Geef verschillende geuren aan de cliënt en vraag hem wat voor herinneringen eraan zijn verbonden. – bv. vloerwas, kaneel, ui, eau de cologne, verse leer, vers gemaaid gras,

oude boeken, schoensmeer, vers fruit, wijn, bier enz.

• U kunt ook een potpourri (een mengsel van gedroogde bloemen, kruiden of fruit) of een geur lamp gebruiken. – Vergeet niet om het gebruik te beperken, de cliënt zal heel snel

gewend raken aan de geur en de perceptie zal verdwijnen.

• Bespreek de geuren bij voorkeur met de cliënt of zijn / haar familieleden.


Aanbeveling voor gebruik • Geurkaarsen

• Bloemen - zorg ervoor dat de geur niet te opdringerig is en controleer of de cliënt niet allergisch is.

• Vraag een van de familieleden, indien mogelijk, of de cliënt dit in het verleden reeds heeft gebruikt of niet.

• Aromatische zakjes, bijv. Lavendel.

• Aromatische stenen of terracotta kunnen ook discreet besprenkeld worden met een of twee druppels etherische olie.


Belangrijk

• Wees voorzichtig bij het gebruik van geuren en essentiële oliën:

– Sommige mensen voelen de geuren als opdringerig aan en krijgen zelfs hoofdpijn.

– Sterke geuren kunnen leiden tot astma of epilepsie aanvallen.

– En natuurlijk moet u de bestaande allergieën van de cliënt op voorhand kennen.


Deel 13

• Doelgericht werk met biografie en gebeurtenissen uit het verleden

– Definitie

– Stimulatie van de vijf zintuigen

– Andere voorbeelden


Definitie

• Het biografische werkt op het geheugen.

• Mensen worden ondergedompeld in hun geheugen en vertellen over hun ervaringen tijdens de discussies, oefeningen en door persoonlijke voorwerpen.

• Ze drukken deze uit aan de hand van albums met foto's, poëzie, enz.


Stimulatie van de vijf zintuigen

• Vind toegang tot iedereen door middel van de vijf zintuigen.

• Door deze zintuigen kan men ervaringen ophopen en de cliënt er dan aan laten herinneren op elk gewenst moment.

• Door deze waarnemingen worden de ervaringen opnieuw voelbaar en onthouden.



Activering en stimulering via:

• Auditieve perceptie (horen)

– oude volksliederen

– rijmpjes en spreekwoorden

– muziek uit de tienerjaren



Perceptie door aanraking:

• deeg kneden

• zand voelen

• dieren aanraken

• een sneeuwbal vormen

Perceptie van geur:

• verse koffie (gemalen)

• gebakken cake

• aromatische zakjes, bloemen, kruiden



Visuele perceptie:

• oude foto’s/beelden

• borden op de deuren

• oude familiefoto’s

Perceptie van smaak:

• een cake van een “oud recept” en deeghapjes bereiden


Andere voorbeelden

• familie herinneringen

• foto’s, puzzels, foto’s geassocieerd met persoonlijk levenservaringen

• muziek spelletjes

• samen naar komedies kijken


Deel 14

• Activiteiten geschikt (niet alleen) voor mensen met dementie

– Selectiecriteria voor passende activiteiten

– Algemene richtlijnen

– Mogelijke activiteiten

– Beweeglijkheid

– Bekende liedjes zingen

– Activiteiten dicht bij het leven van elke dag

– Retrospectieve


Activiteiten geschikt (niet alleen) voor mensen met dementie


Selectiecriteria voor passende activiteiten • Gemakkelijk uitvoerbaar • Veelbelovend • Bekende activiteit, biografisch georiënteerd • Seizoensgebonden georiënteerd • Het "product" moet nuttig zijn (bv. cadeaupapier, decoraties,

wenskaarten ...) • Niet kinderachtig, overeenstemmen met de leeftijd van de

persoon • Materialen selecteren: wees voorzichtig met de kleine deeltjes • Wees niet bang voor de herhaling • Privé ervaring van de activiteiten • "Alleen degenen die gemotiveerd zijn, kunnen anderen

motiveren."


Algemene richtlijnen

• Spreek steeds tot de cliënt die zich voor u bevindt, houd oogcontact.

• Vriendelijkheid, bewust gebruik van lichaamstaal (gebaren, gezichtsuitdrukkingen, lichaamshouding, spraak).

• Spreek langzaam en duidelijk, herhaal woorden indien nodig.

• Spreek niet te luid. • Gebruik korte zinnen. • Geef genoeg tijd.


Mogelijke activiteiten

• Zintuiglijke ervaringen, aanraken. • Lezen van romans, verhalen, citaten uit boeken en de

Bijbel. • Artistieke en creatieve activiteiten, kunst. • Enz.


Beweeglijkheid

• Regelmatig wandelingen maken met de

cliënt. • Gymnastiek zittend met

achtergrondmuziek: oefeningen op het ritme van de muziek en met extra materialen (bijvoorbeeld ballen, ballonnen, koosh ballen, chiffon sjaals, plastieken ringen)

• Spelletjes met bewegingen, zoals kegelen, ring tossen, enz.

• Dansen: zitdansen, ballroomdansen


Bekende liedjes zingen

Misschien begeleid door gitaar, piano … • Boeken met liedjes (een activiteit). • Religieuze liederen(“God is Groot“) indien iemand religieus

is. • Luisteren naar bekende muziek. • Geanimeerde liedjes.


Activiteiten dicht bij het leven van elke dag

• Huishoudelijke activiteiten, zoals koken (fruitsalade,

groentesoep, dessert), bakken, schoonmaken, afwassen, strijken, vouwen wasserette, enz.

• Werken met wol, garen winder. • Bureau activiteiten: bv. ponsen van papier; organiseren van

de werken, bijv. werken met hout (hout zagen, houtsnijwerk...).

• Gebruik van gereedschappen, sorteerspijkers en schroeven.


Retrospectieve

• Verhaal vertellen met de hulp van de voorwerpen uit het verleden en de erbij horende herinneringen, bijv. de oude koffiemolen, boeken met oude foto’s …

• Fotoalbums • Creëer een boek van het leven (een soort album met

herinneringen). • Focus op wat de cliënt zich nog herinnert (geen

chronologie). • Hulp voor biografie georiënteerde zorg. • Hulp voor terugbrengen van een deel van het geheugen en

het persoonlijke verleden. • Creëer een doos met herinneringen.