Gemeente Montferland

Uitvoeringsplan woonservicegebieden

in Montferland

1 juli 2011

Projectnr. 1955.100/G

Gemeente Montferland

Uitvoeringsplan woonservicegebieden

in Montferland

1 juli 2011

Boulevard Heuvelink 104 6828 KT Arnhem Postbus 1174 6801 BD Arnhem Telefoon (026) 3512532 Telefax (026) 4458702 E-mail info@companen.nl

Internet www.companen.nl

Inhoud

1. Inleiding 1

2. Trends en ontwikkelingen op WWZ-gebied 3

3. WWZ in Montferland 7 3.1. De kern van rapport ‘woonzorgzones in Montferland’ 8 3.2. Tien uitgangspunten voor WWZ in Montferland 9 3.3. Drie niveaus van woonserviceontwikkeling 13 3.4. Grootste kernen en Zeddam: ontwikkeling woonservicegebieden 13 3.5. Middelgrote kern Beek: ontwikkeling steunpunt WWZ 18 3.6. Kleine kernen: ontwikkeling kiempunten en hometeams 20

4. Actieplan WWZ in Montferland 23 4.1. Alle acties op een rij 23 4.2. Woonservicegebied Meulenvelden in Didam: evaluatie en mogelijkheden

verbreden servicepunt 24 4.3. Woonservicegebied in ’s-Heerenberg: afstemmen en invullen 25 4.4. Woonservicegebied in Zeddam: samenhang en afstemming 27 4.5. Steunpunt WWZ in Beek: functioneert deze optimaal? 27 4.6. Kiempunten en hometeams in de kleine kernen 28 4.7. Thuistechnologie in de kleine kernen 29 4.8. Opplussen in de gemeente Montferland 30 4.9. Communicatie over WWZ in Montferland 31 4.10. Samenwerken voor WWZ: flexibiliteit belangrijk! 31

Begrippenlijst 1 Ondertekening ter verbinding aan het ‘Uitvoeringsplan woonservicegebieden in

Montferland’ 3

- 1 -

1. Inleiding

In de gemeente Montferland werken de gemeente en haar wonen-welzijn-zorgpartners

gezamenlijk aan diverse WWZ-ontwikkelingen. Iedere partij heeft daarin zijn eigen verant-

woordelijkheid en in een gezamenlijke regie- en projectgroep wordt afstemming en

integraliteit van de diverse projecten, programma’s en ontwikkelingen bereikt.

Van toekomstverkenning naar een integraal uitvoeringsplan

In 2009 is een ‘toekomstverkenning woonzorgzones in Montferland’ opgesteld. Deze

toekomstverkenning biedt een handvat voor het oppakken van WWZ-projecten. Een

concreet, integraal uitvoeringsplan ontbrak echter. Daarom is in de regiegroep besloten

om deze gezamenlijk op te stellen.

In het uitvoeringsplan:

• wordt concreet benoemd: wat willen we bereiken, hoe doen we dat, wat gebeurt

eventueel al, wie zijn de betrokken partijen, wat is het verwachte eindresultaat, welk

tijdspad houden we aan?

• worden zaken geprioriteerd: wat doen we eerst, wat pakken we later op, hoe

faseren we, hoe zetten we zaken uit in de tijd?

Samenwerken in een project- en regiegroep

Om te komen tot het uitvoeringsplan hebben we

naast de Regiegroep wonen-welzijn-zorg ook een

projectgroep opgericht met daarin beleids-

medewerkers van de partijen die in de Regiegroep

zitting hebben.

Het betreft de volgende partijen:

• Vanuit wonen: Laris Wonen en Diensten,

Woningstichting Bergh, Woonzorg Nederland

• Vanuit welzijn: Welcom

• Vanuit zorg: Azora, Diafaan, Sensire

• Ondernemersvereniging MKB Reva

• Gemeente Montferland

• Provincie Gelderland

Wat hebben we tot nu toe gedaan?

In twee bijeenkomsten met de projectgroep hebben wij een ‘kapstok’ geformuleerd van

WWZ-ontwikkelingen in de gemeente Montferland. Deze ‘kapstok’ alsmede de analyse

van trends en ontwikkelingen op WWZ-terrein is aan de Regiegroep voorgelegd.

Daarna is een uitvoeringsplan toegevoegd, dat met de projectgroep en de regiegroep

uitvoerig is besproken. Ten slotte hebben betrokken partijen eind juni de intentie

uitgesproken om samen aan de slag te gaan met de uitvoering. Het ondertekende

document is als bijlage toegevoegd.

Leeswijzer

• In hoofdstuk 2 gaan we in op een aantal trends en ontwikkelingen die in Nederland

op WWZ-terrein spelen en ook van belang zijn voor Montferland.

- 2 -

• In hoofdstuk 3 treft u de voorgestelde ‘kapstok’ aan van WWZ-ontwikkelingen in

Montferland. Deze ‘kapstok’ wordt hierna verder uitgewerkt en geconcretiseerd in het

uitvoeringsplan.

• Hoofdstuk 4 bevat de uitvoeringsplannen WWZ, waarin staat beschreven wat er

nodig is, wie wat moet oppakken en hoe dat in de tijd wordt uitgezet.

• Als bijlage is een begrippenlijst toegevoegd. Ook het document dat partijen hebben

getekend ter uitdrukking van hun intentie om samen aan de slag te gaan met de in dit

document genoemde acties, is als bijlage toegevoegd.

- 3 -

2. Trends en ontwikkelingen op WWZ-gebied

Een aantal trends en ontwikkelingen op het gebied van WWZ is van grote invloed, ook op

Montferland. We stippen ze hieronder kort aan.

Sterke vergrijzing

Landelijk komt er een forse vergrijzing aan. We hebben te maken met een dubbele

vergrijzing: de groep ouderen groeit en daarnaast leven ouderen ook steeds langer. Dit

betekent, dat de vraag aan zorg en aan zorggeschikte woningen toeneemt. Daarnaast

neemt de beroepsbevolking af, waardoor er mogelijk problemen ontstaan met betrekking

tot een tekort aan geschikt personeel.

Als we kijken naar vergrijzing in de gemeente Montferland, dan zien we deze trend in

versterkte mate. Volgens het woningbehoefteonderzoek uit 2009 blijkt dat het aantal 65+

huishoudens tussen 2010 en 2020 toeneemt met ruim 700. Dat betekent dat één derde

deel van alle huishoudens tegen die tijd 65 jaar of ouder is. Het gevolg voor de

woningbehoefte ligt voor de hand: deze groep heeft vooral behoefte aan levens-

loopgeschikte woningen en nultredenwoningen.

Figuur 2.1: Gemeente Montferland. Aandeel 65+ bevolking en aandeel 65+ huishoudens 1995 - 2020

Bron: Actualisering woningbehoefteonderzoek gemeente Montferland 2009, pag. 12.

Vermaatschappelijking van de zorg

Landelijk is de trend dat de groeiende groep ouderen zo lang mogelijk zelfstandig wil

blijven wonen. Gewoon, in hun vertrouwde omgeving. Dat ‘moet’ in veel gevallen ook wel,

omdat intramurale capaciteit wordt afgebouwd of hooguit gehandhaafd blijft. Er is geen

echte uitbreiding voorzien in verzorgings- en verpleeghuizen, terwijl er wel steeds meer

ouderen komen. Zowel in absolute aantallen als procentueel. Ook bij andere groepen

zorgvragers zien we deze trend van ‘vermaatschappelijking van de zorg’ die gepaard

gaat met extramuralisering van de voorheen intramurale capaciteit. Dat betekent dat

- 4 -

mensen met een zorgvraag - ouderen, mensen met een verstandelijke of lichamelijke

beperking, chronisch zieken en GGZ-cliënten - én mensen zonder zorgvraag in

toenemende mate samen in de wijken en dorpen wonen. Zorg en zorgvragers vormen

hierdoor steeds meer een normaal onderdeel van de samenleving.

Bekostiging van de zorg en veranderingen in de AWBZ

Mede door oplopende tekorten in de AWBZ zijn er vanuit de Rijksoverheid verschillende

trajecten ingezet om de AWBZ te reorganiseren en de zorg betaalbaar te houden. Eén

daarvan is de vermaatschappelijking van de zorg waarbij een groter beroep voor zorg en

ondersteuning wordt gedaan op de samenleving.

Daarnaast worden instellingen en hun klanten geconfronteerd met stelselwijzigingen. Het

gaat hierbij onder andere om:

• De invoering van de zorgzwaartebekostiging. Hierdoor krijgt een instelling alleen

AWBZ-vergoeding voor de geïndiceerde zorg aan cliënten, uitgedrukt in zorgzwaarte-

pakketten (ZZP). Op basis van de afgegeven zorgindicatie en het ZZP ontvangen

mensen een afgestemd aanbod aan zorg. Extra diensten moet de zorginstelling zelf

bekostigen of bij de cliënt in rekening brengen. Bovendien wordt de indicatie ‘verblijf’,

waarbij cliënten het recht krijgen in een intramurale instelling te wonen, steeds

minder afgegeven. Dit heeft tot gevolg dat cliënten die veel zorg nodig hebben zelf-

standig blijven wonen en zorg aan huis ontvangen. Kosten die eerder door de AWBZ

werden gefinancierd (bijvoorbeeld huisvesting, servicekosten, maaltijden, etc.) komen

nu voor eigen rekening.

• Het afschaffen van de bekostiging van ambulante begeleiding aan lichtere

doelgroepen is een andere recente afslankingsmaatregel binnen de AWBZ en treft

verschillende doelgroepen met een lichte zorgvraag.

• Vanaf 2013 valt dagbesteding en begeleiding niet langer onder de AWBZ, maar

onder regie van de gemeenten.

Wet Maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

Per 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke

ondersteuning (Wmo) van kracht geworden.

Daarmee zijn nieuwe taken en verant-

woordelijkheden naar gemeenten gekomen op

het gebied van welzijn en zorg. Kern van de

wet is dat gemeenten verantwoordelijk worden

voor de maatschappelijke ondersteuning en

opvang van hun inwoners. Het uitgangspunt is

dat iedere inwoner kan deelnemen aan de

maatschappij; ook mensen met beperkingen.

Hiervoor is welzijn en zorg op maat in wijken en kernen een belangrijke voorwaarde.

Daarbij gelden de uitgangspunten:

• Burgers zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het oplossen van hun

problemen en die van hun naasten.

• Burgers zijn niet alleen verantwoordelijk voor zichzelf maar ook voor elkaar. Waar

nodig wordt men geacht elkaar te helpen binnen de ‘civil society’. Vrijwilligers en

mantelzorgers zijn onontbeerlijk in wijken en buurten en de gemeente stimuleert en

ondersteunt dit waar nodig.

- 5 -

• Indien iemand zelf geen zorg kan organiseren door gebrek aan mantelzorg en / of

financiële middelen, treedt de gemeente op als vangnet voor mensen die zelfstandig

wonen. Elke gemeente moet zodoende voorzien in een ondersteuningsaanbod van

collectieve en specifieke voorzieningen voor individuele, kwetsbare burgers.

• Elke gemeente moet voorzien in een collectief ondersteuningsaanbod van algemene

lokale voorzieningen waar alle burgers gebruik van kunnen maken. In dit kader moet

gedacht worden aan instellingen voor welzijnswerk en algemeen maatschappelijk

werk.

• De Kanteling gaat over het anders vormgeven van de compensatieplicht in de Wmo.

Welke ondersteuning heeft de burger echt nodig om te kunnen participeren? En is de

vraag naar individuele verstrekkingen om te buigen naar een aanbod van collectieve

voorzieningen?

• De rol van de overheid wordt kleiner, waarmee een steeds groter beroep wordt

gedaan op de zelfredzaamheid van burgers, verenigingen en bedrijven. Deze trend

zien we onder meer terug in een grotere rol voor de ‘civil society’ en de Kanteling van

de Wmo (zie hierboven).

Voor de gemeente heeft de Wmo tot gevolg dat zij verantwoordelijk wordt voor de

ondersteuning van bewoners, van wie het vroeger normaal was dat ze in intramurale

instellingen woonden. De zorgverantwoordelijkheid van de gemeente is en wordt veel

uitgebreider daardoor. Daarbij komt binnenkort ook nog de verantwoordelijkheid van de

Jeugdzorg bij gemeenten. Jongeren met een lichte verstandelijk handicap gaan over naar

de Jeugdzorg en vallen daardoor dus direct onder de verantwoordelijkheid van de

gemeenten.

Nieuwe woonvormen en aanpassen bestaande woningvoorraad

Door de vergrijzing en extramuralisering van de zorg, zie je dat de huidige verzorgings-

huizen steeds meer zullen verdwijnen. Daarvoor in de plaats komt een schakering van

meer en minder zelfstandige woonvormen met zorg: woonzorgcomplexen, verzorgd en

beschermd wonen, zelfstandig wonen met zorg dichtbij of aan huis. Daarnaast is er een

grote groep ouderen die zelfstandig thuis woont. Niet iedere (koop)woning is hier echter

voor geschikt en een groot aandeel van de eigenaarbewoners is zich nog te weinig

bewust van de noodzaak en mogelijkheid om tijdig de eigen woning op te plussen1.

Toenemende druk op mantelzorgers en vrijwilligers

Naast de professionele zorg en begeleiding die wordt geboden, is mantelzorg en vrij-

willigerswerk erg belangrijk. Samen met de gebruikelijke zorg, worden deze zorgvormen

ook wel de ‘informele zorg’ genoemd. Hulp van familie, vrienden en vrijwilligers stelt

mensen in staat om langer zelfstandig te blijven wonen. De Rijksoverheid zet in op een

toename van mantelzorg en burenhulp. Landelijke ontwikkelingen in de sfeer van

individualisering en sterkere participatie van vrouwen en senioren in het arbeidsproces

laten echter eerder een afname hiervan zien. De druk op mantelzorgers en vrijwilligers

zal naar verwachting daarom steeds meer toenemen. De door het Rijk zo benoemde ‘civil

society’ (een samenleving waarin mensen met hulp en zorg voor elkaar klaar staan)

functioneert natuurlijk lang niet overal op die beoogde manier. Het is belangrijk dat in te

zien.

1 Opplussen is het verbeteren van bestaande woningen zodat ze bruikbaar en veilig zijn voor oudere mensen of mensen met een lichte handicap.

- 6 -

Belang vervoer en bereikbaarheid voorzieningen

Als voorzieningen in de eigen wijk of het eigen dorp niet aanwezig zijn, is de

bereikbaarheid van voorzieningen in andere plaatsen des te belangrijker voor mensen die

zelf minder mobiel zijn (geworden). Deels wordt dit opgelost door vervoersvoorzieningen

vanuit de Wmo, maar het reguliere openbaar vervoer is daarin ook heel belangrijk. Dat

brokkelt echter op veel plaatsen af; met name kleinere kernen zijn lang niet altijd meer

bereikbaar per bus. Ook de inzet van vrijwilligers voor vervoer en boodschappendiensten

is van belang.

- 7 -

3. WWZ in Montferland

Montferland is een gemeente met 12 kernen en ca. 35.000 inwoners, variërend van erg

kleine dorpen van nog geen 100 inwoners tot de grootste kern met circa 13.500 inwoners

(zie ook tabel 2.1 hieronder). Door deze grote variatie in kernen, bestaan er grote

verschillen in WWZ-aanbod tussen de verschillende kernen. Zo kan in de kernen Didam

en ‘s-Heerenberg een breder pakket van welzijns- en zorgdiensten geleverd worden dan

in een kleine kern. Begrijpelijk, omdat het draagvlak aan zorgvragers in een grote kern nu

eenmaal groter is. In een kleine kern zal dit allicht beperkter zijn.

Tabel 3.1: Gemeente Montferland. Aantal inwoners per kern op 1 januari 2010

Soort kern Naam Aantal inwoners (1-1-2010)

Kleine kernen Vethuizen 88

(tot 2.000 inwoners) Wijnbergen 170

Lengel 396

Loerbeek 494

Azewijn 772

Braamt 1.076

Stokkum 1.184

Loil 1.502

Kilder 1.503

Nieuw-Dijk 1.692

Middelgrote kernen Beek 2.185

(2.000-5.000 inwoners) Zeddam 2.574

Grote kernen ’s-Heerenberg 8.052

(vanaf 5.000 inwoners) Didam 13.485

Totaal 35.173 Bron: Website gemeente Montferland, bekeken d.d. 10-01-2011.

Conform het rapport ‘woonzorgzones in Montferland’ (zie voor toelichting de eerste

paragraaf van dit hoofdstuk) uit 2009 gaan wij in het uitvoeringsplan uit van een aantal

samenvoegingen van kernen. We gaan in het vervolg uit van de volgende kernen:

Kleine kernen Azewijn, Braamt (inclusief Vethuizen en Wijnbergen), Kilder, Loil, Nieuw-Dijk, Stokkum

Middelgrote kernen Beek (inclusief Loerbeek) & Zeddam

Grote kernen Didam & ‘s-Heerenberg (inclusief Lengel)

Om concreet aan de slag te gaan met WWZ-ontwikkelingen in Montferland en hiervoor

een handvat te bieden, is onderscheid gemaakt tussen:

• Tien algemene uitgangspunten die voor alle kernen in de gemeente Montferland

gelden (3.2). Dit is de basis waarop de gemeente en haar WWZ-partners om willen

gaan met WWZ-ontwikkelingen in Montferland. Ze vormen als het ware een

algemeen kader voor alle ontwikkelingen met betrekking tot wonen-welzijn-zorg.

• Drie onderscheiden ambities per kern om zodoende recht te doen aan het verschil in

schaalgrootte tussen de kernen (3.3). Dit betreffen concrete ambities waaraan

gezamenlijk handen en voeten worden gegeven.

We beginnen dit hoofdstuk met een korte weergave van de kern van het rapport

‘woonzorgzones in Montferland’, die de basis vormt voor dit uitvoeringsplan (3.1).

- 8 -

3.1. De kern van rapport ‘woonzorgzones in Montferland’

Het rapport ‘Woonzorgzones in Montferland’ (2009) vormt de basis voor dit uitvoerings-

plan. Daarin stond de volgende ambitie centraal:

‘De kernen van Montferland zijn levensloopgeschikt en leefbaar voor haar inwoners, ook voor ouderen en mensen met een functiebeperking. Het blijft voor hen mogelijk in hun eigen woon-omgeving te blijven wonen indien zij dit wensen. De gemeente Montferland streeft ernaar om de basisvoorzieningen voor wonen, welzijn en zorg (intramuraal en extramuraal) in elke kern beschik-baar te hebben. Dit streven betekent dat deze ambitie een doel is, dat niet altijd voor iedereen kan worden waargemaakt. Bijvoorbeeld, sommige (oudere) mensen met een specifieke functie-beperking en / of ernstige geestelijke stoornis zijn vaak aangewezen op specialistische vormen van wonen, welzijn, zorg en dienstverlening die niet binnen Montferland beschikbaar zijn. Dit zal ook in de toekomst het geval zijn.’ (bron: Woonzorgzones in Montferland. Een toekomstverkenning naar mogelijkheden van woon-zorgzones in de kernen van de gemeente Montferland. 29 mei 2009. p. 5.)

Woonzorgzones

De bovengenoemde centrale ambitie krijgt in de gemeente Montferland vorm door het

concept van een woonzorgzone. Een woonzorgzone is een kern of een deel daarvan,

waarin optimale condities zijn geschapen voor wonen, welzijn en zorg. Er is sprake van

integrale zorg- en dienstverlening, georganiseerd vanuit een centraal punt.

Bouwstenen van de woonzorgzones in Montferland:

• Voldoende aangepaste woningen: bijvoorbeeld beschermd wonen, verzorgd wonen,

levensloopgeschikte en nultredenwoningen

• Passende woonomgeving: bijvoorbeeld voetgangerscirkels, woonkeur, winkelvoor-

zieningen

• Sociale infrastructuur: bijvoorbeeld activiteitencentrum, zorgkruispunt, gezondheids-

centrum, steunpunten / zorgpost, ICT en domotica

• Zorg- en dienstverlening: bijvoorbeeld coördinatie en informatie, brengdiensten /

diensten aan huis, zorg aan huis, vervoersdiensten, interne zorg in zorgcomplexen

• Activiteiten: bijvoorbeeld cursussen, spelletjes, sportactiviteiten, muziek maken en /

of een computercursus.

(bron: Woonzorgzones in Montferland. Een toekomstverkenning naar mogelijkheden van

woonzorgzones in de kernen van de gemeente Montferland. 29 mei 2009. pagina 5).

De volgende woonzorgzones worden / zijn ontwikkeld in Montferland:

o Didam: woonzorgzone Meulenvelden (reeds gerealiseerd).

o ‘s-Heerenberg: woonzorgzone rondom het Stadsplein.

o Zeddam: woonzorgzone rondom Sydehem.

Levensloopgeschikte kernen met steun- en kiempunten

Naast het creëren van woonzorgzones wil de gemeente Montferland ook werken aan

levensloopgeschikte kernen. Met name in de kleine kernen is hiervoor een grote

inspanning nodig: daar is de vergrijzing het sterkst en het zorg- en welzijnsaanbod het

geringst. De gemeente Montferland beseft dat niet in alle kernen een woonzorgzone

gerealiseerd kan worden. Daarom streeft de gemeente ernaar om in alle kernen ten

minste een kiempunt te realiseren en daar waar meer mogelijk is, een steunpunt of een

woonservicegebied.

- 9 -

• Een kiempunt is een ontmoetingsruimte met catering (geen eigen professionele

keuken, maar wel mogelijkheden om wat te drinken of op bepaalde momenten via

catering van buitenaf wat te eten) en een spreekruimte voor informatie over wonen,

welzijn en zorg.

• Een steunpunt is een wat uitgebreider kiempunt; er is ook een informatiepost /

servicepunt aanwezig en een restaurantvoorziening waar men op bepaalde dagen

een maaltijd kan nuttigen.

Opplussen van woningen en inzetten van domotica

Ook het opplussen van woningen en domotica wil de gemeente Montferland inzetten bij

de realisatie van haar ambities. Dit biedt immers kansen om ouderen en mensen met een

beperking in staat te stellen langer zelfstandig te blijven wonen. En sluit daarmee dus

prima aan op de centrale WWZ-ambitie die er ligt.

3.2. Tien uitgangspunten voor WWZ in Montferland

Er is een aantal ambities op WWZ-terrein die voor de hele gemeente gelden. Ze vormen

als het ware de basis (het kader) voor alle WWZ-ontwikkelingen in Montferland. Vanuit

deze basisgedachte is er vervolgens een onderscheid gemaakt tussen grote en kleinere

kernen. De volgende paragraaf gaat daarop nader in.

1. Van woonzorgzones naar woonservicegebieden

De gemeente Montferland wil in de twee grootste kernen Didam en ‘s-Heerenberg aan de

slag met de ontwikkeling van woonzorgzones. In Didam is er al enige tijd een woon-

zorgzone die nader geëvalueerd (en op basis daarvan wellicht ingevuld) moet worden. In

‘s-Heerenberg vinden diverse WWZ-ontwikkelingen plaats die gezamenlijk leiden tot een

woonzorgzone.

De gemeente en haar WWZ-partners kiezen ervoor om de term ‘woonzorgzones’ te

veranderen in ‘woonservicegebieden’. De reden hiervoor is dat bij woonzorgzones het

accent in de term sterk ligt op de zorg. Terwijl we eigenlijk uit willen gaan van een gebied

waarin de welzijns- en zorginfrastructuur en het woningaanbod alle groepen van ouderen

en mensen met een beperking ‘bedienen’. Het gaat dus meer om diensten, activiteiten,

oftewel services, dan louter zorg. Bovendien gaat het om een bepaald gebied en niet een

zone. Daarom kiezen we voor de term woonservicegebieden.

2. Noaberschap en zelfredzaamheid centraal

De gemeente Montferland bestaat uit verspreid liggende, veelal kleine kernen. In een

plattelandsgemeente als Montferland speelt Noaberschap en zelfredzaamheid van

burgers een belangrijke rol. Immers, door de schaalgrootte van veel kernen is er onvol-

doende draagvlak voor bepaalde WWZ-voorzieningen. Denk aan intramurale zorg, een

uitgebreid welzijnspakket of winkels. Hierdoor zijn mensen meer op elkaar aangewezen.

Deze zelfredzaamheid geldt als basis voor WWZ-ontwikkelingen in Montferland. In eerste

instantie zijn mensen zelf verantwoordelijk voor hun welzijn en welbevinden. Mocht dit

zelf of met behulp van mantelzorgers en vrijwilligers uit de buurt toch niet lukken, dan

zorgt de gemeente samen met haar WWZ-partners voor een goed vangnet van

professionele en vrijwilligers WWZ-voorzieningen.

- 10 -

3. Aandacht voor ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers in de zorg

Naast het zorgen voor een goed vangnet van professionele en vrijwilligers WWZ-

voorzieningen, zien de gemeente en haar WWZ-partners het ook als hun taak om

ondersteuning te geven aan mensen die ouderen en mensen met een beperking helpen.

We doelen daarmee op mantelzorgers en vrijwilligers in de zorg. Zij verdienen extra

aandacht. Dat kan in de vorm van respijtzorg (waarbij met name mantelzorgers een dagje

of weekend niet hoeft te zorgen voor hun naasten, deze zorg wordt dan overgenomen

door een organisatie), informatie en advies (zoals lotgenotencontact, informatieavonden

over bepaalde ziektebeelden en hoe daarmee om te gaan) en waardering (zoals een dag

van de vrijwilliger / vrijwilligerspluim).

4. Vanuit grotere kernen diensten en voorzieningen leveren in kleinere kernen

In grotere kernen kan een uitgebreider pakket aan WWZ-voorzieningen en diensten

geleverd worden dan in kleinere kernen. Om kleine kernen voldoende leefbaar te

houden, streeft de gemeente Montferland ernaar om vanuit de grotere kernen zoveel

mogelijk voorzieningen en diensten ambulant aan te bieden in de kleinere kernen. Dit

geldt uiteraard alleen voor welzijn en zorg, het wonen is bij definitie locatiegebonden.

5. Combinatie van functies WWZ is de toekomst

Om zoveel mogelijk WWZ-voorzieningen en -diensten te behouden en te realiseren, is

het verbinden van functies met elkaar van wezenlijk belang. Immers, samen kun je meer

dan alleen. Dat kan bijvoorbeeld op 1 plek zijn in de vorm van een multifunctionele

accommodatie (MFA) waarbij meerdere organisaties en verenigingen onder één dak

zitten waardoor ruimten optimaal en multifunctioneel worden gebruikt. Anderzijds kan het

ook om goede samenwerking gaan in een kern of buurt. Als partijen elkaar makkelijk

kunnen vinden, kun je zaken ook makkelijker met elkaar realiseren en vermijd je mogelijk

ook dubbelingen in je aanbod of vul je hiaten met elkaar in. Daarbij kun je zoveel mogelijk

gebruik maken van bestaande accommodaties.

Deze samenwerking en verbinding zien de gemeente en haar WWZ-partners als de

toekomst voor WWZ-ontwikkelingen. Zeker in deze tijd van crisis en in een gemeente met

veel kleine kernen als Montferland is dit een goede manier om de leefbaarheid te kunnen

behouden.

6. Bij zwaardere zorgvraag in Montferland blijven wonen, maar niet in elke kern

De gemeente Montferland bestaat uit veel kernen waarvan de grootste bestaat uit 13.485

inwoners (Didam) en de kleinste uit slechts 88 (Vethuizen). Het is niet realistisch dat elke

vorm van zware zorg bij iedereen thuis kan worden gebracht, in elke kern. In kleine

kernen is het een utopie om te denken dat daar alle diensten en zorg geleverd kunnen

worden. Daarom ontkom je er niet aan dat mensen uit kleinere kernen zullen moeten

verhuizen naar een grotere kern indien er sprake is van een zwaardere zorgvraag of bij

meer behoefte aan diensten en voorzieningen. Dit zal ook in Montferland het geval zijn.

Echter, inwoners van de gemeente Montferland kunnen wel binnen hun gemeente terecht

voor de meest uiteenlopende WWZ-voorzieningen (ook als er sprake is van een zware

zorgvraag) maar dan wel in de grotere kernen.

- 11 -

7. Voldoende aandacht voor psychosociale hulpverlening

De trend is dat zowel de Awbz als de Wmo versoberd wordt. Er komen steeds meer

bezuinigingen waardoor met name welzijnsgerelateerde voorzieningen onder druk komen

te staan. Denk aan vormen van begeleiding en dagbesteding, van zowel ouderen als

mensen met een beperking. Hierdoor neemt de druk op psychosociale hulpverlening

bijvoorbeeld binnen het Algemeen Maatschappelijk Werk en het werk van een stichting

als MEE toe. Niet alleen voor ouderen, maar ook andere kwetsbare groepen zoals

mensen met een beperking of een lagere sociaal-economische klasse. De gemeente

Montferland en haar WWZ-partners is zich hiervan bewust en vraagt om voldoende

aandacht voor deze vorm van hulpverlening, zowel collectief als individueel. Daarnaast is

de afstemming met Awbz- en Wmo-voorzieningen op de psycho-sociale hulpverlening

van groot belang.

8. Thuistechnologie als belangrijk hulpmiddel bij zelfstandig wonen

Thuistechnologie ondersteunt het veilig en comfortabel wonen. Het betreffen woning-

gebonden technologische aanpassingen ter ondersteuning van het langer zelfstandig

blijven wonen van ouderen en mensen met een beperking. Thuistechnologie biedt vaak

veel mogelijkheden met betrekking tot veiligheid van bewoners. Door bijvoorbeeld een

goed alarmeringssysteem aan te leggen, verhoogt dit het veiligheidsgevoel van bewoners

waardoor men langer zelfstandig thuis blijft wonen. Verhuizing naar een verzorgingshuis

of een aanleunflat kan daarmee voorkomen worden.

De gemeente Montferland en haar WWZ-partners starten in twee kleine dorpen - Nieuw-

Dijk en Stokkum - een pilot thuistechnologie (zie groene kader). Aan de hand van de uit-

komsten van deze pilot wordt besloten om al dan niet verder te investeren in thuis-

technologie. Veel kan via reguliere internetverbindingen tot stand komen, daarvoor zijn

geen forse financiële investeringen nodig. Tevens verkent de gemeente Montferland

mogelijkheden voor stimuleringssubsidies. Van belang is dat beseft moet worden dat

thuistechnologie niet het menselijk contact zal kunnen vervangen. Ook gaat het niet

alleen om het aanbrengen van thuistechnologie, maar juist om de opvolging ervan goed

te regelen. Hoe werken wonen-welzijn- en zorgaanbieders gezamenlijk om hulpvragen

van thuistechnologie op te volgen? En welke rol kunnen mantelzorgers en buren daarin

spelen?

9. Aanpassing bestaande woningvoorraad biedt kansen

Niet alleen bij nieuwbouw wordt ingezet op woonvormen geschikt voor ouderen en

mensen met een beperking. Juist de aanpassing van de bestaande woningvoorraad

levert doorgaans veel op. Uiteraard kent dit ook zijn beperkingen: een standaard rij-

woning wordt niet zomaar een nultredenwoning. Bepaalde investeringen kunnen zo hoog

oplopen, dat het niet realistisch is om deze in de bestaande woningvoorraad te doen.

Toch kunnen enkele, soms relatief eenvoudige, ingrepen woningen makkelijker bewoon-

Project thuistechnologie in Stokkum en Nieuw-Dijk In de kleine kernen Nieuw-Dijk en Stokkum gaat bureau USUS samen met de dorpsraden aan de slag om mogelijkheden en wensen te verkennen omtrent thuistechnologie. Doel van dit project is enerzijds de dorpsbewoners van Nieuw-Dijk en Stokkum kennis te laten maken met de mogelijkheden van thuistechnologie. Anderzijds is door middel van dit project inzicht te verkrijgen in de manier waarop de benodigde infrastructuur georganiseerd en geïmplementeerd kan worden. Voor verdere informatie zie paragraaf 3.5.

- 12 -

baar maken voor ouderen en mensen met een beperking. Een tweede toilet boven, het

aanbrengen van beugels, het verhogen van sanitaire voorzieningen, etc.

Om hieraan handen en voeten te geven, start het project ‘opplussen in Montferland’ (zie

groene kader).

10. Aandacht voor toegankelijkheid van WWZ-voorzieningen

Hoe veel voorzieningen er ook zijn, ze schieten hun doel voorbij op het moment dat ze

niet bereikbaar, toegankelijk of bekend zijn bij de inwoners. De gemeente Montferland en

haar WWZ-partners zetten daarom in op:

• Bereikbaarheid: een zo goed mogelijk openbaar vervoer. En dan niet alleen het

reguliere openbaar vervoer maar zeker ook het van deur-tot-deurvervoer.

• Toegankelijkheid: in de woonservicegebieden wordt extra aandacht besteed aan de

toegankelijkheid van de openbare ruimte. Bij de kiem- en steunpunten wordt

daarnaast aandacht besteed aan de toegankelijkheid van de gebouwen zelf. Ook het

dichtbij parkeren speelt hierbij een rol.

• Bekendheid: dit gaat om goede voorlichting van alle diensten en voorzieningen die

in de gemeente Montferland aanwezig zijn. De servicepunten en Wmo-loketten

vervullen hierin een belangrijke functie.

• Veiligheid: in de woonservicegebieden en bij de kiem- en steunpunten wordt

aandacht besteed aan zowel de fysieke veiligheid (zoals verkeersveiligheid,

verlichting) als de sociale veiligheid (criminaliteit, vandalisme).

Opplussen in Montferland (Project Verkroost Advies) Gemeente én lokale partners moeten, met het oog op vergrijzing, actief aan de slag met het aanpassen van de bestaande woningvoorraad, zodat senioren langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Dit geldt niet alleen voor huurwoningen binnen het woonservicegebied, waarvoor woningcorporatie Laris Diensten en Wonen en woningstichting Bergh verantwoordelijk zijn. Ook ligt er een kans bij het eigen woningbezit en de eigenaar-bewoners. De gemeente is hierin regievoerder en aanjager. Centraal in dit project staan de vragen hoe de bewoners verleid kunnen worden tot het (preventief) aanpassen van de woning en welke strategie het beste past bij de kansen die zich voordoen in de gemeente Montferland. Kernbegrippen voor de aanpak: bruikbaar en praktisch, samen sterker staan, aanhaken bij lopende initiatieven en kans-

gedreven.

- 13 -

3.3. Drie niveaus van woonserviceontwikkeling

Om recht te doen aan de grootte van de verschillende kernen van Montferland, stellen wij

voor om te gaan werken met drie niveaus van woonserviceontwikkeling in Montferland.

Dit biedt ons inziens een soort ‘kapstok’ waaronder WWZ-ontwikkelingen in de gemeente

gehangen kunnen worden. Op deze wijze kun je vrij eenvoudig bepalen wat er in de

verschillende niveaus nodig (en reëel!) is op het gebied van WWZ. De indeling in drie

niveaus moet praktisch worden toegepast, aansluitend bij wat er al is in de kernen. De

keuzen zijn gebaseerd op het huidige voorzieningenniveau en op de verwachting van het

aantal voorzieningen in de toekomst. De indeling naar niveaus geeft een handvat om

verder te gaan met woonserviceontwikkeling. Het zijn beslist geen ‘lijstjes’ die dogmatisch

voorschrijven wat er allemaal moet komen.

We maken het volgende onderscheid in de volgende paragrafen:

• Ontwikkeling woonservicegebieden in de grote kernen Didam, ’s-Heerenberg en de

middelgrote kern Zeddam

• Ontwikkeling steunpunt in middelgrote kern Beek

• Ontwikkeling kiempunten en hometeams in alle kleine kernen

In de paragrafen hierna werken wij de drie niveaus verder uit en stippen we kort aan wat

er per niveau / kern nodig is.

3.4. Grootste kernen en Zeddam: ontwikkeling woonservicegebieden

In de twee grootste kernen Didam en ’s-Heerenberg en in Zeddam worden woonservice-

gebieden gerealiseerd. Een woonservicegebied is een normale woonwijk met extra

aandacht voor mensen met een beperking en ouderen. Er is een optimaal en afgestemd

aanbod van wonen, welzijn en zorg in een woonservicegebied. Voor nadere toelichting

op het begrip: zie paragraaf 3.1.

Omdat Zeddam beschikt over de voorzieningen die in een woonservicegebied aanwezig

moeten zijn, spreken we, in lijn met het rapport ‘woonzorgzones in Montferland’ ook van

een woonservicegebied in Zeddam.

Ingrediënten van woonservicegebieden: de basis

Woonservicegebieden zijn maatwerk. In elke kern en elke buurt ziet een woonservice-

gebied er weer anders uit. Dat zal ook in Montferland zo zijn.

Echter, in de basis mogen we in de woonservicegebieden de volgende zaken

verwachten:

1. Wonen: zowel intramurale woningen als extramurale woningen met zorg

(beschermd en verzorgd wonen, levensloopgeschikte en / of nultredenwoningen).

2. Welzijn: activiteiten- / ontmoetingsruimte en informatievoorziening in een steunpunt,

maaltijdservice, buitenlijn (meldpunt sociaal isolement), meldpunt vrijwillige hulp,

steunpunt vrijwilligerswerk en steunpunt mantelzorg, ouderenadviseurs die werken

vanuit een steunpunt.

- 14 -

3. Winkelvoorzieningen: van cruciaal belang voor een goed woonservicegebied, maar

de gemeente en haar WWZ-partners realiseren zich wel dat dit moeilijk stuurbaar is.

4. Spreekuur psycho-sociale hulpverlening (ingevuld door diverse ketenpartners).

5. Zorg: eerstelijnszorg, zorg aan huis, gespecialiseerde zorg in intramurale setting,

24-uurs (onplanbare) zorg, inzet thuistechnologie, plaatsing AED’s op diverse punten

in de woonservicegebieden.

6. Toegankelijke openbare ruimte: openbare ruimte die voor mensen met rollators,

scootmobielen en rolstoelen toegankelijk is (zowel verkeersveilig als sociaal veilig),

alsmede toegankelijke openbare gebouwen op WWZ-terrein in het hele woon-

servicegebied. Tevens ook goed openbaar vervoer om naar de rest van de kern te

kunnen gaan.

Didam: woonservicegebied Meulenvelden

Sinds een aantal jaar kent Didam de woonzorgzone Meulenvelden. Het hart van deze

zone wordt gevormd door het informatieloket, dat middenin de zone, aan de Waverlo, is

gevestigd. Er is een diversiteit aan woonvormen aanwezig en een dekkend netwerk van

24-uurszorg. Ook zijn er welzijnsdiensten en is de woonomgeving een verhoogde

gebruiks- en verblijfskwaliteit. Meulenvelden is één van de tien proeftuinen van de

Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV).

Het woonservicegebied Meulenvelden voldoet aan het programma van eisen dat we

stellen aan zo’n gebied. Deze conclusie ligt in één lijn met de conclusie uit het rapport

‘Woonzorggzones in Montferland’.

Dat zelfde rapport concludeert ook, dat het verstandig is om na te denken over

verbreding van het servicepunt van Meulenvelden en het Wmo-loket van de gemeente

hieraan te koppelen, net als het geval is in het toekomstige woonservicegebied in

’s-Heerenberg.

- 15 -

Wat moet er nog gebeuren in Meulenvelden: evalueren en lessen leren en mogelijk-

heden verkennen van verbreding servicepunt

• Meulenvelden is zoals gezegd één van de tien proeftuinen van SEV. In dat verband

loopt er momenteel een evaluatie waarin Meulenvelden ook wordt vergeleken met

de andere proeftuinen. Momenteel worden de gegevens voor de evaluatie ver-

zameld. Uit de evaluatie van Meulenvelden zijn lessen te leren voor andere woon-

servicegebieden, ook in de gemeente. We willen deze evaluatie daarom goed bij-

houden en de lessen die te leren zijn meenemen in verdere woonserviceontwikkeling.

• Het huidige servicepunt in Meulenvelden zou wellicht een breder pakket aan

diensten aan kunnen bieden. Ook het gemeentelijke Wmo-loket zou hier een plek

kunnen krijgen (conform de toekomstige situatie in ‘s-Heerenberg).

Zie voor het uitvoeringsplan van de evaluatie van woonservicegebied en het

verkennen van de mogelijkheden om het servicepunt te verbreden paragraaf 4.2

‘s-Heerenberg: ontwikkeling woonservicegebied rondom Stadsplein

In ‘s-Heerenberg zijn tal van ontwikkelingen op het gebied van WWZ gaande. Gemeente

en andere partijen willen graag een woonservicegebied opzetten, met het Stadsplein als

middelpunt.

‘s-Heerenberg heeft, gezien alle ontwikkelingen die op stapel staan, alle potentie om een

goed woonservicegebied te vormen, met een uitgebreid aanbod aan wonen, welzijn en

zorg. Wel is het van belang om de samenhang tussen al deze ontwikkelingen goed te

bewaken.

Wat is nu aanwezig in woonservicegebied Meulenvelden?

• Wonen:

Meulenvelden kent zowel intramurale woonvormen (verpleeg- en verzorgingshuisplekken,

zowel somatisch als PG) als extramurale woonvormen voor ouderen en mensen met een

beperking. Concreet gaat het om:

− Woonzorgcentrum Meulenvelden: 30 verpleeghuisplekken (Limerije), 70 verzorgings-

huisplekken (Diafaan) en extramurale woningen met mogelijkheden voor zorg

− Appartementen voor begeleid wonen van ZoZijn

− Hospice Martinus (Diafaan) voor palliatieve zorg

− Appartementen met zorginfrastructuur voor thuiszorg

• Welzijn:

Ook kent Meulenvelden een aantal welzijnsvoorzieningen:

− Servicepunt op de begane grond van Waverlo

− Allerlei welzijnsactiviteiten, dagelijks in Waverlo

− Dagbesteding (Diafaan) in woonzorgcentrum Meulenvelden

− Spreekuur psycho-sociale hulpverlening (ingevuld door diverse ketenpartners)

− Rondom woonzorgcentrum Meulenvelden biedt Diafaan een aantal zorgonder-

steunende diensten (zoals zorgbemiddeling, personenalarmering, maaltijdservice,

reparatie, klussenservice en tuinonderhoud en belastingservice)

• Zorg:

Meulenvelden kent een gezondheidscentrum met daarin huisartsen, een tandarts,

fysiotherapie en een apotheek. Verder wordt er 24-uurs zorg op afroep geleverd door

Diafaan, vanuit het woonzorgcentrum. Uiteraard is thuiszorg met indicatie overal leverbaar.

• Openbare ruimte:

Bij de aanbouw van Meulenvelden is de openbare ruimte toegankelijk gemaakt.

- 16 -

Wat is nu aanwezig in woonservicegebied ‘s-Heerenberg?

• Wonen:

− Woonzorgcentrum Gertrudis is bezig met sloop en nieuwbouw. Momenteel verblijven de

bewoners in Ulft.

− Woningstichting Bergh heeft aan de Klinkerstraat, een complex met 30 appartementen,

een algemene ruimte en twee commerciële ruimten gerealiseerd. De appartementen zijn

levensloopbestendig en voorzien van allerlei voorzieningen om thuiszorg op maat te

kunnen leveren. In het project zijn domotica-voorzieningen gerealiseerd.

− Woonzorg Nederland heeft een seniorencomplex, met 54 appartementen aan het

Stadsplein, met een recreatiezaal waar allerlei activiteiten worden georganiseerd.

• Welzijn:

− Op verschillende locaties worden welzijnsactiviteiten aangeboden in ‘s-Heerenberg,

zoals in het Barghse Huus, door Welcom.

− In de recreatieruimten van seniorencomplexen aan de Klinkerstraat en ’t Stadsplein

vinden activiteiten plaats.

− Vanuit woonzorgcentrum Gertrudis worden verscheidene welzijns- en servicediensten

aangeboden. Ook is er dagelijks een open eettafel.

− Spreekuur psycho-sociale hulpverlening (ingevuld door diverse ketenpartners).

• Zorg:

− In ‘s-Heerenberg is aanbod aan eerstelijnszorg, zoals huisartsen, fysiotherapeuten, etc.

− Het thuiszorgkantoor van Azora is gevestigd aan de Klinkerstraat.

• Openbare ruimte:

− De openbare ruimte in ’s-Heerenberg is nog niet volledig toegankelijk ingericht.

Welke ontwikkelingen spelen er in ‘s-Heerenberg?

Verschillende partijen zijn druk bezig met allerlei ontwikkelingen in het dorp, die we hieronder

kort opsommen:

• Nieuwbouw Gertrudis: aan de Marktstraat ligt woonzorgcentrum Gertrudis, dat momenteel

nieuwbouw pleegt. In het nieuwe woonzorgcentrum komen 34 verzorgingshuisplekken en

60 verpleeghuisplekken. De ligging is goed, doordat het centrum met al haar voorzieningen

dichtbij is. Azora verleent vanuit hier 24-uurszorg op afroep en wil de welzijnsdiensten

verder intensiveren.

• Ontwikkeling Berghstede: aan de Plantsoensingel Zuid realiseert Laris ca. 39 apparte-

menten en 19 eengezinswoningen. Het gaat om zowel huur- als koopwoningen. De start

van de bouw is gepland eind 2011. Op de begane grond van het complex komt ruimte voor

een gezondheidscentrum en in het plan is ook ruimte voorzien voor een ontmoetingsruimte

voor de bewoners van het complex en voor de omgeving. Ook worden enkele

appartementen voor mensen met een autistische stoornis gerealiseerd. Sensire heeft het

voornemen om vanuit deze plaats 24-uurszorg op afroep te realiseren.

• Ontwikkeling Gouden Handen: appartementen en publieksbalie: Woonzorg Nederland

renoveert Gouden Handen, het voormalige klooster St. Bonifacius. In het voormalige

klooster komen 44 appartementen en 2 cascoappartementen, voor de doelgroep 55+. In de

publieke ruimtes op de begane grond brengt de gemeente een publieksbalie onder. Ook de

mogelijkheid voor andere functies zoals een politieloket, het Centrum voor Jeugd en Gezin

(consultatiebureau) en de locatie voor de Heemkundekring worden onderzocht. Voor een

deel van de begane grond wordt nog gezocht naar een invulling en exploitant. De

appartementen en publieke ruimtes worden volgens planning in de tweede helft van 2012

opgeleverd.

• Ontwikkeling Stadsplein: een commerciële ontwikkelaar is voornemens om aan het stads-

plein 39 zorgappartementen te realiseren, met daaronder ruimte voor een zorgloket en

winkels.

- 17 -

Wat moet er nog gebeuren in ’s-Heerenberg: afstemming van ontwikkelingen

Met alle ontwikkelingen die op stapel staan in ’s-Heerenberg, is goede afstemming van

van groot belang. Op die manier kan van ‘s-Heerenberg een goed functionerend woon-

servicegebied gemaakt worden.

In een op te richten werkgroep worden uitvoeringsafspraken gemaakt om te komen tot de

realisering van het woonservicegebied en alle plannen in hun integraliteit af te stemmen.

Een aantal aandachtspunten voor de realisatie van het woonservicegebied:

• In het toekomstige woonservicegebied van ‘s-Heerenberg zijn in veel plannen aardig

wat algemene ruimten gepland. Een aantal daarvan is louter voor bewoners, andere

betreffen ruimten die voor iedereen toegankelijk zijn. We willen met de betrokken

eigenaren en gebruikers van deze (toekomstige) algemene ruimten om de tafel gaan

om te komen tot een goede afstemming en samenwerking bij de invulling en

programmering van deze ruimten. Doen we dit niet, dan lopen we het risico dat er

dingen dubbel worden gedaan of dat ruimten leeg blijven staan. Door een goede

samenwerking te zoeken kan het welzijns- en zorgaanbod goed worden vorm-

gegeven. Inventariseren wat er is en optimaliseren van het gebruik van de ruimten.

• Aandacht voor toegankelijkheid van de openbare ruimte en verbinding van de

diverse complexen. De projectgroep vindt het bij de ontwikkeling van het woon-

servicegebied ‘s-Heerenberg van belang dat de toegankelijkheid van de openbare

ruimte optimaal is voor ouderen en mensen met een beperking. Ook de verbinding

tussen de diverse onderdelen van het woonservicegebied verdient aandacht. Voor

beide zaken moeten budgetten beschikbaar worden gesteld. In het IVVP (integraal

verkeer- en vervoerplan) komt dit aan de orde.

• Als laatste vinden we dat het woonservicegebied een herkenbare naam mag

hebben, net als Meulenvelden dat heeft. De Heemkundekring en / of de stadsraad

zouden zich hierover eens kunnen buigen.

Zie voor het uitvoeringsplan van woonservicegebied ’s-Heerenberg paragraaf 4.3

Zeddam: ontwikkeling woonservicegebied rondom Sydehem

Hoewel Zeddam wat betreft schaal-

grootte niet bij de grote kernen hoort, is

toch gekozen om ook in Zeddam te

spreken over een woonservicegebied.

Dit komt door het huidige aanbod aan

WWZ-voorzieningen waarover Zeddam

beschikt, die aansluiten bij de eisen die

we stellen aan een woonservicegebied.

Daarnaast geeft de ligging van Zeddam,

midden in de gemeente Montferland en omringd door verschillende kleine kernen,

aanleiding om hier een steviger aanbod aan WWZ-voorzieningen aan te bieden dan

gebruikelijk is in een kern van dergelijke grootte. Zeddam ‘bedient’ de omliggende kleine

kernen (Azewijn, Braamt en Kilder) met WWZ-voorzieningen.

Zorgcentrum Sydehem van Sensire vormt de spil van het woonservicegebied in Zeddam.

Vanuit hier is 24-uurszorg op afroep beschikbaar.

- 18 -

Zeddam heeft voldoende geschikte woningen, voorzieningen en diensten om aan de

eisen van een (kleinschalig) woonservicegebied te voldoen.

Wat moet er nog gebeuren in Zeddam: samenhang en afstemming in het aanbod

aan welzijn

Op verschillende plekken in Zeddam worden zorg- en welzijnsdiensten door

verschillende partijen aangeboden. De projectgroep stelt voor om het huidige aanbod

goed te inventariseren en samen met de betrokken aanbieders te komen tot een actueel

en afgestemd aanbod. Ook moet daarin de samenwerking tussen de verschillende

partijen vorm krijgen.

Zie voor het uitvoeringsplan van woonservicegebied Zeddam paragraaf 4.4

3.5. Middelgrote kern Beek: ontwikkeling steunpunt WWZ

In de middelgrote kern Beek wordt een steunpunt WWZ ontwikkeld.

We onderscheiden in dit plan steunpunten in de middelgrote kern Beek en kiempunten in

de kleinere kernen:

• Een kiempunt is een ontmoetingsruimte met catering en een spreekuurruimte voor

informatie over wonen, welzijn en zorg (te realiseren in alle kleine kernen van de

gemeente Montferland, zie paragraaf 3.6).

• Een steunpunt is een kiempunt plus informatiepost / servicepost en een restaurant-

voorziening. In Beek wordt een steunpunt ontwikkeld (zie deze paragraaf).

Ingrediënten van een steunpunt

• Ontmoetingsruimte waar bewoners terecht kunnen voor activiteiten en spontaan

kunnen inlopen.

• Informatiepost / servicepost waar bewoners terecht kunnen voor informatie en

advies.

• Restaurantfunctie, in de vorm van het gezamenlijk nuttigen van een maaltijd. Dit

wordt ook wel eens een open eettafel of aanschuiftafel genoemd.

Wat is nu aanwezig in woonservicegebied Zeddam?

• Wonen:

In Zeddam zijn twee instellingen die intramurale plaatsen bieden: woonzorgcentrum Sydehem

van Sensire en het net geopende Hof van Varwijk van Diafaan en Laris. Beide huizen leveren

zorg- en welzijnsdiensten, voor eigen bewoners en ook voor buurtbewoners. Verder zijn er

woonvormen zelfstandig wonen met zorg aan de Benedendorpsstraat en aan de Majella-

straat. Ook zijn er woningen voor mensen met een autistische stoornis en crisisopvang (Hotel

Willy).

• Welzijn

Het dorpshuis Zeddam wordt beheerd door Welcom. Verder worden er verscheidene

welzijnsactiviteiten aangeboden in woonzorgcentrum Sydehem. Ook is daar dagelijks een

open eettafel (lunch, maandelijks themadiner).

• Zorg

Er is een centrum voor dienstverlening aanwezig, met 24-uurs bezette post. Daarnaast heeft

Zeddam een huisarts. Sensire biedt dagverzorging in woonzorgcentrum Sydehem.

• Openbare ruimte

De openbare ruimte in Zeddam is van een hoogwaardige kwaliteit, met looproutes.

- 19 -

Wat kunnen bewoners nog meer verwachten in een middelgrote kern?

• Wonen: extramurale woonvoorzieningen met zorg, verzorgd wonen en levensloop-

geschikte en nultredenwoningen.

• Welzijn: concentratie van welzijnsvoorzieningen in het steunpunt (zie hierboven),

ambulant welzijnswerk aan huis zoals ouderenadviseurs.

• Zorg: diverse brengdiensten zoals reguliere thuiszorg voor geïndiceerden vanuit

Wmo en Awbz (planbare en onplanbare zorg) en personenalarmering (zonder en met

formele zorgopvolging).

• Toegankelijke openbare ruimte rondom het steunpunt en het steunpunt zelf,

nabijgelegen parkeervoorziening bij het steunpunt.

• Vervoer: individueel vanuit Wmo, openbaar vanuit reguliere vervoersdiensten.

Beek: Steunpunt de Averhof

De ontmoetingsruimte bij de Averhof vormt het steunpunt in Beek. Van hieruit worden

activiteiten en diensten voor bewoners aangeboden.

Het steunpunt in Beek heeft momenteel alle voorzieningen die daar aanwezig zouden

moeten zijn. Wel concludeert het rapport ‘Woonzorgzones in Montferland’ dat er behoefte

is aan levensloopgeschikte en nultredenwoningen.

Wat is nu aanwezig in het steunpunt in Beek?

• Wonen

Er zijn geen intramurale woonvormen aanwezig in Beek. Wel verhuurt Woningstichting Bergh

woningen die gekoppeld zijn aan steunpuntdiensten in de Averhof. Bij de Averhof zijn 14

woningen met een interne verbinding met het steunpunt en 19 seniorenwoningen in de

directe omgeving.

• Welzijn

In het steunpunt worden de volgende zorg- en welzijnsactiviteiten aangeboden:

− Ontmoetings- en bewegingsactiviteiten;

− Twee maal per week een open eettafel;

− Informatieruimte met brede informatie over wonen, welzijn en zorg. Wekelijks houdt een

ouderenwerker hier spreekuur;

− Steunpunt Mantelzorg Montferland;

− Dagverzorging voor ouderen door Welcom.

• Zorg

Er is een huisarts in Beek. In de Averhof is een kantoor van Sensire gevestigd van waaruit

thuiszorg en 24-uurszorg wordt geleverd. Ook de prikpost heeft zitting in de Averhof.

• Openbare ruimte

De openbare ruimte in Beek lijkt voldoende op orde, maar dit behoeft onderzoek.

Welke ontwikkelingen spelen er in Beek?

• In Beek heeft een commerciële ontwikkelaar een plan ingediend voor het realiseren van 28

appartementen voor senioren en ruimte voor een huisartsenpraktijk. Dit stuit momenteel op

bezwaren van de omgeving.

• De bibliotheek vertrekt eind 2011 uit haar huidige pand. Dit biedt kansen voor andere

invulling.

- 20 -

Wat moet er nog gebeuren in Beek?

Het is momenteel onvoldoende duidelijk waar precies behoefte aan is in Beek. Om deze

behoefte …??... en de wijze waarop deze eventuele behoefte kan worden ingevuld is

nader onderzoek nodig. We zien daarbij de volgende aandachtspunten:

• Aanbod aan levensloopgeschikte en nultredenwoningen

• Behoefte aan activiteiten en diensten vanuit de Averhof

• Kwaliteit en geschiktheid van de openbare ruimte

Zie voor het uitvoeringsplan van Beek paragraaf 4.5

3.6. Kleine kernen: ontwikkeling kiempunten en hometeams

In de allerkleinste kernen (tot 2.000 inwoners) van de gemeente Montferland zijn weinig

voorzieningen aanwezig. Immers, het draagvlak voor WWZ-diensten is te klein in deze

kernen. Door het lage voorzieningenniveau in deze kernen zijn goede vervoersmogelijk-

heden naar kernen waar wel voorzieningen aanwezig zijn erg belangrijk. Tot de kleine

kernen behoren Azewijn, Braamt (inclusief Vethuizen en Wijnbergen), Kilder, Loil, Nieuw-

Dijk en Stokkum.

Wat kunnen bewoners verwachten op het terrein van WWZ in deze kleine kernen?

De allerkleinste kernen kennen niet meer dan 2.000 inwoners per kern. Aangezien het

draagvlak van voorzieningen hiermee erg beperkt is, kunnen realistisch gezien maar een

aantal voorzieningen worden gerealiseerd. De volgende zaken zijn realistisch en

haalbaar in de kleine kernen:

• Wonen: zelfstandig wonen met zorg aan huis via thuiszorg.

• Welzijn: laagdrempelige ontmoetings- en informatiefunctie op een centraal punt in de

kern (multifunctioneel in te zetten) en ambulante welzijnsvoorzieningen op bepaalde

momenten in de kern.

• Zorg: reguliere thuiszorg voor geïndiceerden vanuit Wmo en Awbz (planbare en on-

planbare zorg).

• Vervoer: individueel vanuit Wmo, openbaar vanuit reguliere vervoersdiensten.

In het licht van het bovenstaande zetten de gemeente Montferland en haar wonen-

welzijn-zorgpartners zich in de kleine kernen in voor:

• De realisering van kiempunten in de bovengenoemde kleine keren.

• De realisering van hometeams in de bovengenoemde kleine kernen.

• Uitvoering van een pilotproject thuistechnologie in de kleine kernen Nieuw-Dijk en

Stokkum.

• Uitvoering van een pilotproject

Opplussen in nog nader te

bepalen kernen in de gemeente.

• Ambulante welzijn en zorg-

voorzieningen vanuit de steun-

punten in de middelgrote kernen

en woonservicegebieden in de

grote kernen.

- 21 -

Wat moet er nog gebeuren in de kleine kernen van Montferland?

• Kiempunten en hometeams in kleine kernen door Welcom (zie paragraaf 4.6)

Een kiempunt is een ontmoetingsruimte met catering en een spreekuurruimte voor

informatie over wonen, welzijn en zorg. In alle genoemde kleine kernen van de gemeente

Montferland worden kiempunten ontwikkeld. Welzijnsorganisatie Welcom gaat de kiem-

punten realiseren en de diensten leveren, in samenwerking met andere partijen. De kiem-

punten in de kleine kernen worden aangehaakt op de steunpunten en de woonservice-

gebieden van waaruit de daar werkzame welzijnswerker het aanbod verzorgt en de

diensten uitzet.

Een hometeam is een mobiel netwerk met deelnemers uit het brede spectrum van zorg en

welzijn en heeft een signalerende en regelaarsfunctie. De gemeente Montferland wil de

hometeams inzetten ter ondersteuning van zelfstandig wonende ouderen en mensen met

een beperking die in de kleine kernen wonen. Een hometeam wordt geleid door een

coördinator van welzijnsorganisatie Welcom. Deze coördinator stimuleert een proactieve

werkwijze van het hometeam en legt verbindingen met lokale organisaties als dorpsraden,

ouderenorganisaties, vrijwilligersorganisaties en het verenigingsleven.

Een aandachtspunt bij alle ontwikkelingen in de gemeente is aanbod van ambulante

welzijn- en zorgvoorzieningen. Om kleine kernen optimaal te bedienen, wordt er gewerkt

met ambulante welzijn- en zorgvoorzieningen vanuit steunpunten in de middelgrote kernen

en de woonservicegebieden in de grote kernen. Hierdoor kunnen op bepaalde tijden toch

diensten en voorzieningen worden aangeboden, die te weinig draagvlak kennen voor

permanente bezetting maar die wel ‘ingevlogen kunnen worden’. Zodoende kunnen de

kleine kernen optimaal profiteren van de steunpunten en woonservicegebieden in de

grotere kernen.

Partijen zien de kiempunten en hometeams als een duurzaam netwerk dat flexibel kan

meebewegen met de veranderende maatschappij en de veranderende rol van gemeenten

in zorg- en welzijnsdiensten. Zo kan het hometeam inspelen op de intensievere taak die

gemeenten in de nabije toekomst krijgen op het gebied van jeugdzorg.

• Opplussen in Montferland door Verkroost Advies (zie paragraaf 4.7)

Gemeente én lokale partners moeten, met het oog op vergrijzing, actief aan de slag met

het aanpassen van de bestaande woningvoorraad, zodat senioren langer zelfstandig

kunnen blijven wonen. Dit geldt niet alleen voor huurwoningen binnen het woonservice-

gebied, waarvoor woningcorporaties Laris en Woningstichting Bergh verantwoordelijk zijn.

Ook ligt er een kans bij het eigen woningbezit en de eigenaar-bewoners. De gemeente is

hierin regievoerder en aanjager. Centraal in dit project staan de vragen hoe de bewoners

verleid kunnen worden tot het (preventief) aanpassen van de woning en welke strategie het

beste past bij de kansen die zich voordoen in de gemeente Montferland. Kernbegrippen

voor de aanpak: bruikbaar en praktisch, samen sterker staan, aanhaken bij lopende

initiatieven en kansgedreven.

• Thuistechnologie in Stokkum en Nieuw-Dijk door USUS (Zie paragraaf 4.8)

In de kleine kernen Nieuw-Dijk en Stokkum gaat bureau USUS samen met de dorpsraden

aan de slag om mogelijkheden en wensen te verkennen omtrent thuistechnologie:

technische hulpmiddelen en voorzieningen aan huis die het mede mogelijk maken om

langer zelfstandig thuis te wonen, ook als mensen ondersteuning of zorg nodig hebben.

Doel van dit project is enerzijds de dorpsbewoners van Nieuw-Dijk en Stokkum kennis te

laten maken met de mogelijkheden van thuistechnologie. Anderzijds is door middel van dit

project inzicht te verkrijgen in de manier waarop de benodigde infrastructuur georganiseerd

en geïmplementeerd kan worden.

- 22 -

- 23 -

4. Actieplan WWZ in Montferland

In het vorige hoofdstuk zijn de uitgangspunten voor woonserviceontwikkeling in

Montferland en in de verschillende kernen op een rij gezet. In het vorige hoofdstuk stond

per paragraaf in zwart omrande kaders een aantal uitvoeringsprojecten genoemd die

verder handen en voeten moeten krijgen in de komende jaren.

In dit hoofdstuk werken we al deze uitvoeringsprojecten verder uit, voor de drie woon-

servicegebieden, het steunpunt en de hometeams / kiempunten. We geven aan hoe en

door wie deze worden opgepakt. Daarnaast geven we zo concreet mogelijk weer wat we

in de verschillende uitvoeringsprojecten willen bereiken, hoe we dat willen oppakken,

welke partijen daarbij betrokken zijn en wat het verwachte eindresultaat is. Op basis

hiervan kan voor elk uitvoeringsproject een plan van aanpak worden opgesteld met

daarin ook het benodigde budget en tijdspad.

4.1. Alle acties op een rij

Hieronder staan alle acties die in dit hoofdstuk verder worden uitgewerkt, met een

verwijzing naar de paragraaf waarin de actie wordt beschreven.

§ Kern(en) Actie Werkgroep

Evaluatie en verkennen verbreding servicepunt

• Evaluatie 3.4/

4.2 Didam

• Verkennen mogelijkheden verbreden servicepunt

Ontwikkeling woonservicegebied

• Afstemmen van ontwikkelingen

• Bepalen ontwikkelingsrichting voor ‘s-Heerenberg

• Uitvoeringsafspraken maken

3.4/

4.3 ‘s-Heerenberg

• Uitvoering

Inventarisatie welzijn- en zorgdiensten

• Inventarisatie aanbod welzijn- en zorgdiensten

• Bepalen aanvullende acties en

uitvoeringsafspraken maken

Wo

on

serv

iceg

eb

ied

3.4/

4.4 Zeddam

• Uitvoering

Behoefteonderzoek WWZ-voorzieningen in Beek

• Behoefteonderzoek naar WWZ-voorzieningen

• Uitvoeringsafspraken maken

Ste

un

pu

nt

3.5/

4.5 Beek

• Uitvoering

Werkgroep 1

Kiempunten en hometeams

• Aanstellen welzijnswerker

• Uitvoering project

3.6/

4.6

Braamt, Loil en

Azewijn

• Evaluatie

Werkgroep 2

Thuistechnologie

• Opzetten werkgroep

• Werkgroepbijeenkomsten

3.6/

4.7

Nieuw-Dijk en

Stokkum

• Uitvoering project

Werkgroep 3

Opplussen

• Opzetten werkgroep

• Werkgroepbijeenkomsten

Kle

ine k

ern

en

en

alg

em

een

3.6/

4.8

’s-Heerenberg-

West, Zeddam,

Kilder • Uitvoering project

Werkgroep 4

- 24 -

4.2. Woonservicegebied Meulenvelden in Didam: evaluatie en mogelijkheden verbreden servicepunt

Wat willen we bereiken?

Evaluatie van woonservicegebied Meulenvelden en verkenning van de mogelijkheden

van uitbreiding van de functies van het servicepunt in Meulenvelden, eventueel met het

gemeentelijke Wmo-loket.

Woonzorgzone Meulenvelden voldoet aan de eisen die we stellen aan een woonservice-

gebied (zoals we vanaf nu ook Meulenvelden aanduiden). Daarmee is het tijd geworden

voor een evaluatie van het woonservicegebied. We willen hieruit lessen leren, zodat deze

toegepast kunnen worden in de totstandkoming van de nog te realiseren woonservice-

gebieden en andere WWZ-ontwikkelingen in de gemeente.

Partijen zouden, in lijn met de conclusie uit het rapport ‘Woonzorgzones in Montferland’

graag de mogelijkheden bekijken om het servicepunt in Waverlo te verbreden en het

Wmo-loket hier een plaats te geven.

Hoe doen we dat?

• Evaluatie woonservicezones:

In het kader van de proeftuinen woonservicegebieden van SEV loopt momenteel een

evaluatie waarin Meulenvelden wordt geëvalueerd en wordt vergeleken met de

andere proeftuinen in het land. Momenteel worden de gegevens voor de evaluatie

verzameld. In het voorjaar zijn onder andere gegevens van een enquête onder

inwoners van het woonservicegebied Meulenvelden bekend. We stellen daarom voor

om gebruik te maken van deze evaluatie en de gegevens die daarin naar voren

komen, en geen aparte evaluatie op te zetten.

De bij dit traject betrokken projectgroepleden koppelen op regelmatige basis de

resultaten uit de evaluatie terug. Zodra er voldoende gegevens omhanden zijn, stelt

een aparte werkgroep de definitieve evaluatie op, met daarin de eventuele acties die

daarop genomen moeten worden, voor zowel Meulenvelden als bij andere WWZ-

ontwikkelingen in Montferland.

• Servicepunt Meulenvelden verbreden en Wmo-loket eraan koppelen:

We willen graag de mogelijkheden verkennen om het huidige servicepunt in Meulen-

velden te verbreden (door meer partners erbij te betrekken, groter aanbod van

informatievoorziening) en hieraan ook het gemeentelijke Wmo-loket te koppelen.

Inhoudelijk is het goed als het Wmo-loket in een woonservicegebied gehuisvest wordt

(conform de toekomstige situatie in ‘s-Heerenberg). Bovendien kan het huidige

servicepunt daarmee verbreed worden en meer leven worden ingeblazen. Ook wordt

het huidige gemeentehuis in Didam op termijn vervangen, waardoor de huidige

centrale locatie van het Wmo-loket verdwijnt. Dit maakt het des te logischer om naar

het woonservicegebied in Meulenvelden te verhuizen. Tenslotte kunnen ook de

kosten van het loket wellicht gedrukt worden, doordat deze efficiënter wordt bemand

en meer tussen de partijen kan worden verdeeld.

Een werkgroep kijkt naar de mogelijkheden en de wenselijkheid van het verbreden

van de functionaliteit van het loket. De gemeente Montferland bezint zich op een

nieuwe locatie van het Wmo-loket, dat momenteel in het gemeentehuis is gevestigd.

- 25 -

Betrokken partijen

Verschillende partijen zijn betrokken bij woonservicegebied Meulenvelden en bij de

evaluatie van SEV:

• Gemeente Montferland

• Welcom

• Laris

• Diafaan

Tijdspad

• De evaluatie van de verschillende proeftuinen in Nederland is gestart met het

verzamelen van gegevens. In de loop van dit jaar wordt een eindverslag verwacht.

• Met de inventarisatie van de mogelijkheden van verbreden van het servicepunt kan

snel worden gestart.

Verwacht eindresultaat

Handvatten om:

• Waar nodig het functioneren van het woonservicegebied Meulenvelden te opti-

maliseren, onder andere door verbreding van het servicepunt.

• Lessen uit Meulenvelden mee te nemen in de actuele WWZ-ontwikkelingen in de

gemeente Montferland.

4.3. Woonservicegebied in ’s-Heerenberg: afstemmen en invullen

Zie voor verdere toelichting op woonservicegebieden in ’s-Heerenberg ook paragraaf 3.4.

Wat willen we bereiken?

Realisering van een woonservicegebied in ’s-Heerenberg met het Stadsplein als hart

daarvan.

In ’s-Heerenberg zijn veel ontwikkelingen gaande. We zien graag dat dit woonservice-

gebied een succes wordt door alle projecten in samenhang met elkaar te realiseren en

een eigen identiteit te creëren. Daarvoor is goede afstemming tussen de nieuwbouw-

projecten nodig, een inventarisatie van de locaties waar welzijnsactiviteiten en -diensten

worden aangeboden, aandacht voor de openbare ruimte in het woonservicegebied en

een eigen identiteit te creëren.

Een startpunt voor woonserviceontwikkeling in ’s-Heerenberg is reeds gemaakt: er zijn

basisafspraken gemaakt tussen betrokken partijen en ook is onderzoek verricht dat als

basis dient voor invulling van het woonservicegebied.

Aandachtspunten bij de ontwikkeling van woonservicegebied ‘s-Heerenberg:

• Ontwikkeling Stadsplein

• Inventarisatie van welzijnsruimten en -aanbod

• Toegankelijke openbare ruimte

• Creëren eigen identiteit

- 26 -

Hoe doen we dat?

Een nog in te stellen werkgroep met daarin alle partijen die zich bezighouden met WWZ

in de woonservicegebieden en het steunpunt in de gemeente Montferland richt zich in

eerste plaats op de ontwikkelingen rondom de realisatie van woonservicegebied

’s-Heerenberg. We doen dit via de volgende stappen:

1. Afstemming van alle plannen en ontwikkelingen in ’s-Heerenberg en in het woon-

servicegebied in het speciaal, die te maken hebben met wonen, welzijn en zorg. We

houden gezamenlijk de plannen kritisch tegen het licht: passen ze bij de behoefte,

waar zitten afhankelijkheden van projecten (en daarmee risico’s) en hoe is de

planning van al deze projecten?

Dit is nodig om de ontwikkelingsrichting van het woonservicegebied scherp te krijgen

en uiteindelijk tot goede uitvoeringsafspraken te komen met alle partijen. We doen dit

door in één of meerdere bijeenkomsten alle projecten te bespreken met alle

betrokken partijen. We vragen daarbij alle partijen om hun plannen en / of aanbod in

’s-Heerenberg toe te lichten en delen kort een aantal uitgangspunten die vanuit reeds

bestaande onderzoeken naar voren komen.

2. Vastleggen van de ontwikkelingsrichting voor ’s-Heerenberg in een overeenkomst.

Alle partijen verbinden zich middels deze overeenkomst aan de lijn die we inzetten

voor de invulling van het woonservicegebied, aan de prioritering die we daarin

aanbrengen en de eigen rol en verantwoordelijkheid daarin.

3. Uitvoeringsafspraken maken over de verschillende uitvoeringsprojecten die leiden

tot de realisatie van het woonservicegebied ’s-Heerenberg. De gemaakte afspraken

willen we zoveel mogelijk vastleggen in overeenkomsten of prestatieafspraken.

De bestuurlijke verantwoordelijkheid ligt bij de Regiegroep Wonen, Welzijn en Zorg zoals

deze nu is samengesteld. De Regiegroep borgt bestuurlijk draagvlak voor de ontwikke-

lingsrichting voor ’s-Heerenberg en de daaruit vloeiende uitvoeringsafspraken.

Betrokken partijen

De werkgroep voor ontwikkeling van woonservicegebied ’s-Heerenberg bestaat uit de

volgende partijen:

• Gemeente Montferland: medewerkers van de afdelingen verkeer, ruimtelijke

ontwikkeling, maatschappelijke ontwikkeling en openbare werken

• Woningbouwcorporaties Laris, Woningstichting Bergh en Woonzorg Nederland

• Zorginstellingen Azora en Sensire

• Welzijnsinstelling Welcom

• Companen fungeert als regievoerder in dit traject

Verwacht eindresultaat

Uitvoeringsafspraken met bijbehorende overeenkomsten over het woonservicegebied

’s-Heerenberg.

Tijdspad

Een exacte tijdsplanning is lastig te geven in een dergelijk (mogelijk weerbarstig) traject

als deze. Een planning als volgt is denkbaar:

• Afstemming / inventarisatie en ‘ontwikkelingsrichting’ eerste helft 2011

• Uitvoeringsafspraken tweede helft 2011

• Uitvoering van de deelprojecten vanaf eind 2011

- 27 -

4.4. Woonservicegebied in Zeddam: samenhang en afstemming

Zie voor verdere toelichting op woonservicegebieden en Zeddam ook paragraaf 3.4.

Wat willen we bereiken?

Een goed functionerend (kleinschalig) woonservicegebied in Zeddam, met Sydehem als

hart daarvan.

Hoe doen we dat?

Met de nog in te stellen werkgroep met daarin alle partijen die zich bezighouden met

WWZ in de woonservicegebieden en het steunpunt in de gemeente Montferland, kijken

we kritisch naar het woonservicegebied zoals het er nu is. Wat we dan gaan doen:

1. Inventariseren wat er allemaal is in Zeddam, aan de hand van bestaande informatie

en inventarisaties.

2. Bepalen wat er (eventueel) aanvullend nodig is om het woonservicegebied Zeddam

optimaal te laten functioneren.

3. Uitvoeringsplan(nen) maken voor eventueel aanvullende acties in Zeddam.

Betrokken partijen

• Gemeente Montferland

• Laris

• Woningstichting Bergh

• Welcom

• Diafaan

• Sensire

• Dorpsraad Zeddam

Verwacht eindresultaat

Een inventarisatie van de stand van zaken in woonservicegebied Zeddam, met een

uitvoeringsplan voor eventuele aanvullende acties om de functie van het woonservice-

gebied te optimaliseren.

Tijdspad

De werkgroep die zich bezig gaat houden met de woonservicegebieden en het steunpunt

begint met het opstarten van projecten in ’s-Heerenberg. De acties in Didam, Beek en

ook in Zeddam, komen op een later moment aan de orde, zodra ’s-Heerenberg is

opgestart. Onderstaande planning is daarom een grove planning, die door de werkgroep

verder wordt aangescherpt.

• Inventarisatie en aanvullingen benoemen eind 2011

• Uitvoeringsafspraken eerste helft 2012

• Uitvoering vanaf voorjaar 2012

4.5. Steunpunt WWZ in Beek: functioneert deze optimaal?

Zie voor verdere toelichting op steunpunten in Beek ook paragraaf 3.5.

- 28 -

Wat willen we bereiken?

Een goed werkend steunpunt in Beek volgens de behoefte van de bewoners.

Hoe doen we dat?

De nog in te stellen werkgroep met daarin alle partijen die zich bezighouden met WWZ in

de woonservicegebieden en het steunpunt in de gemeente Montferland, gaat een

onderzoek uitvoeren naar de behoefte in Beek, met als aandachtspunten:

• Wonen: het rapport ‘Woonzorgzones in Montferland’ concludeert een tekort aan

nultredenwoningen en levensloopgeschikte woningen in Beek in de toekomst. Hoe

kan deze behoefte worden ingevuld?

• Welzijn: In Beek is een steunpunt WWZ in de Averhof gevestigd, met daarin de

voorzieningen die men in een steunpunt mag verwachten. Onbekend is, of het

voorziet in de behoeften aan diensten en activiteiten van de bewoners van Beek.

De werkgroep gaat vervolgens aan de slag met de aanbevelingen die uit dit onderzoek

volgen.

Betrokken partijen

• Gemeente Montferland

• Woningstichting Bergh

• Diafaan

• Sensire

• Welcom

Verwacht eindresultaat

Een inventarisatie van wat er nodig is in Beek op het gebied van WWZ, met een

uitvoeringsplan om uiteindelijk tot een goed functionerend steunpunt met bijbehorende

voorzieningen te komen.

Tijdspad

De werkgroep die zich bezig gaat houden met de woonservicegebieden en het steunpunt

begint met het opstarten van projecten in ’s-Heerenberg. De acties in Didam, Zeddam en

ook in Beek, komen op een later moment aan de orde, zodra ’s-Heerenberg is opgestart.

Onderstaande planning is daarom een grove planning, die door de werkgroep verder

wordt aangescherpt.

• Onderzoek naar WWZ in Beek eind 2011

• Uitvoeringsafspraken eerste helft 2012

• Uitvoering vanaf voorjaar 2012

4.6. Kiempunten en hometeams in de kleine kernen

Zie voor verdere toelichting op kleine kernen en kiempunten / hometeams ook paragraaf

3.6.

Wat willen we bereiken?

Realiseren van kiempunten en hometeams in de kleine kernen van de gemeente

Montferland. In eerste instantie gericht op Loil, Braamt en Azewijn, later wellicht voor de

meer kleine kernen in de gemeente.

- 29 -

Hoe doen we dat?

De realisering van kiempunten, maar ook het vormgeven van hometeams en het

opstarten van de ouderenconsultatie wordt gecombineerd binnen één project. Welcom

stelt hiervoor een welzijnswerker aan voor 16 uur per week, gedurende twee jaar. De

structuur die hierdoor ontstaat binnen de kleine kernen kan ingezet worden om projecten

als thuistechnologie en opplussen te ondersteunen.

Betrokken partijen

• Gemeente Montferland

• Welcom

• Lokale partners

Verwacht eindresultaat

Ontwikkelen en implementeren van een aanbod aan voorzieningen in de kleine kernen

van de gemeente en opzetten van netwerken voor hometeams.

Tijdspad

• Aanstellen van een welzijnswerker eerste helft 2011

• Uitvoeren project vanaf tweede helft 2011

• Tussenevaluatie van project medio 2012

4.7. Thuistechnologie in de kleine kernen

Zie voor verdere toelichting op de kleine kernen en thuistechnologie ook paragraaf 3.6.

Wat willen we bereiken?

Vergroten kennis over de mogelijkheden en toegankelijkheid van thuistechnologie voor

individuele burgers in Stokkum en Nieuw-Dijk.

Hoe doen we dat?

Het project bestaat uit twee samenhangende onderdelen:

1. Het eerste onderdeel bestaat uit activiteiten in de dorpen zelf. Een dorps-

vertegenwoordiging (werkgroep) maakt intensief kennis met de mogelijkheden van

thuistechnologie. Daarnaast wordt een beeld verkregen van de situatie in de dorpen

en de manier waarop de informatie over thuistechnologie en de levering van de

techniek te organiseren zijn. Hierdoor is in beeld op welke manier thuistechnologie

daadwerkelijk toegankelijk gemaakt kan worden voor de inwoners van de dorpen.

2. Het tweede onderdeel is op (inter-)provinciaal niveau. De provincie heeft als

doelstelling het ondersteunen van leefbaarheid in kleine dorpen, het langer thuis

laten wonen van ouderen, en het ondersteunen van de zelfredzaamheid van de

inwoners. Door het opzetten van een provinciale infrastructuur voor thuistechnologie

is niet alleen een ondersteuningsstructuur beschikbaar voor de Gelderse dorpen die

in de pilot meedoen, maar kan deze pilot uitgroeien en op meerdere locaties be-

schikbaar komen.

- 30 -

Betrokken partijen

• Gemeente Montferland

• Usus

• Lokale partners

Verwacht eindresultaat

Voor de bewoners van de betrokken dorpen is duidelijk op welke manier in dat dorp

thuistechnologie aangeboden kan worden en kan functioneren. De structuur daarvoor

moet ook op langere termijn te onderhouden zijn.

Tijdspad

• Opzetten werkgroep

• Werkgroepbijeenkomsten

• Uitvoering project

4.8. Opplussen in de gemeente Montferland

Zie voor verdere toelichting op opplussen ook paragraaf 3.6.

Wat willen we bereiken?

Een aangepaste woningvoorraad communicatie met burgers over de mogelijkheden om

de eigen woning aan te passen. In eerste instantie gericht op ’s-Heerenberg-West,

Zeddam en Kilder, later wellicht voor de gehele gemeente.

Hoe doen we dat?

Er is veel bekend over woningaanpassingen, van kleine tot grote aanpassingen,

goedkope en dure, eenvoudig aanpassingen zonder verbouwing tot complete ver-

bouwingen. De techniek rondom woningaanpassingen hebben we redelijk in de vingers.

Maar een woningaanpassing realiseren is de laatste stap in een lange keten die in feite

begint bij de bewoner, de senior. Deze zal nut en noodzaak van de woningaanpassing

moeten inzien en zijn deur letterlijk en figuurlijk moeten openen.

Betrokken partijen

• Gemeente Montferland

• Verkroost Advies

• Woningcorporaties

• Lokale partijen

Verwacht eindresultaat

Inzicht in hoe bewoners verleid kunnen worden tot het (preventief) aanpassen van de

woning en welke strategie het beste past bij de kansen die zich voordoen in de gemeente

Montferland.

Tijdspad

• Verkenning en verbinding

• Projectplan Opplussen

- 31 -

• Opstellen Draaiboek

• Uitvoering

4.9. Communicatie over WWZ in Montferland

Inwoners van de gemeente gaan merken dat er wordt gewerkt aan WWZ. Het is daarom

nuttig om een communicatieplan op te zetten om bewoners op de hoogte te houden van

de verschillende projecten die er spelen in de gemeente. Een website zou daarvoor een

goed middel kunnen zijn.

Een werkgroep, onder leiding van een communicatiemedewerker van de gemeente, stelt

op korte termijn een communicatieplan op. Hierin wordt de wijze geschetst waarop in

samenhang wordt gecommuniceerd over alle ontwikkelingen en projecten in de

gemeente op het gebied van Wonen, welzijn en zorg. De werkgroep denkt na over de in

te zetten kanalen voor communicatie, maar ook over een huisstijl voor communicatie en

maakt praktische werkafspraken over communicatie over verschillende projecten en

ontwikkelingen. Zo wordt de communicatie eenduidig en afgestemd.

4.10. Samenwerken voor WWZ: flexibiliteit belangrijk!

Complexe projecten als hierboven geschetst, kennen een hoge mate van dynamiek. Dit

kan ertoe leiden, dat de werkwijze of de planning zoals vooraf bepaald, gedurende de

loop van een project wordt aangepast. Deze dynamiek vraagt om flexibiliteit van de

partijen hierin.

Overlegstructuur

De overlegstructuur is als volg ingericht:

• Eén overkoepelende Regiegroep WWZ, in de huidige samenstelling. Deze zorgt voor

bestuurlijk draagvlak en spreekt zich uit over de ingeslagen weg.

• Werkgroepleidersoverleg (voorgezeten door Companen) waarin de werkgroepleiders

van de verschillende deelprojecten zitting hebben. Dit overleg bespreekt op

regelmatige basis de voortgang van de projecten, bespreekt knelpunten, maakt

afspraken en zorgt voor afstemming van de projecten op elkaar. De procesmanager

(Companen) bewaakt de integraliteit van het totaal.

• Verschillende werkgroepen die aan de slag gaan met de in dit hoofdstuk genoemde

deelprojecten. Elk wordt voorgezeten door een werkgroepleider, die de voortgang

van de betreffende projecten in het werkgroepleidersoverleg terugkoppelt. De

procesmanager (Companen) is aanspreekpunt voor deze werkgroepleiders.

Eén werkgroep houdt zich bezig met de woonservicegebieden en het steunpunt. Dit zorgt

ervoor dat iedereen het overzicht behoudt en is praktisch mogelijk, omdat veel zaken niet

tegelijk worden opgepakt. De werkgroep gaat van start met woonservicegebied

’s-Heerenberg. Als dat goed van start is gegaan, wordt de agenda van de werkgroep uit-

gebreid met de overige projecten.

Hieronder is de overlegstructuur schematisch weergegeven.

- 32 -

4. Opplussen Trekker: Sabine Verkroost (Verkroost Advies)

Participanten: ▫ Gemeente Montferland ▫ Laris ▫ Wst. Bergh

▫ Lokale partijen

5. Communicatie Trekker: Otto Kranenburg (Gemeente Montferland)

Participanten: ▫ Gemeente Montferland ▫ Wst. Bergh, communicatie-

medewerker

Regiegroep Wonen, Welzijn en Zorg

• Gemeente Montferland: Dhr F. Wissink en Mevr. I. Wolsing

• Laris: Dhr. P. Kivit

• Woonzorg Nederland: Dhr. A. Lebbink

• Woningstichting Bergh: dhr. A. ter Bogt

• Azora: Dhr. H. Metzemaekers

• Diafaan: Dhr. W. ten Westeneind

• Sensire: Mevr. J. Hamberg

• Welcom: Mevr. A. Schaaps

• MKB Reva: Dhr. T. Pals (op afroep)

• Provincie Gelderland: Dhr. H. Langes

• Companen: Mevr. W. Tideman en Mevr. W. van Erp Taalman Kip

2. Kiempunten Trekker: Anoek Hoogerwerf (Welcom)

Participanten: ▫ Gemeente Montferland ▫ Azora ▫ Diafaan ▫ Sensire ▫ Lokale partijen

Werkgroepleidersoverleg • Trekkers van de vijf werkgroepen:

o Wietske Tideman (woonservicegebieden en steunpunt) o Anoek Hoogerwerf (Kiempunten en hometeams) o Anita Lahuis (Thuistechnologie) o Sabine Verkroost (Opplussen) o Otto Kranenburg (communicatie)

• Gemeente (Toon Masselink, Hans Derksen)

• Andere aanwezigen op afroep

Werkgroepen

1. Woonservicegebieden en steunpunt: Trekker: Wietske Tideman (Companen)

Participanten: ▫ Gemeente Montferland ▫ Laris ▫ Wst. Bergh ▫ Woonzorg NL ▫ Azora ▫ Diafaan ▫ Sensire

▫ Welcom

3.Thuistechnologie Trekker: Anita Lahuis (Usus)

Participanten: ▫ Gemeente Montferland

▫ Lokale partijen

- 1 -

Begrippenlijst

Aangepaste woning Woning die is aangepast voor mensen met een lichamelijke beperking, door

bijvoorbeeld een hellingbaan voor de voordeur, verbrede deuren, geen drempels,

speciale voorzieningen in de badkamer.

Aanleunwoning Een woning die aanleunt aan en / of in directe omgeving van een zorginstelling. De

woningen zijn gelijkvloers en rolstoeltoegankelijk en -doorgankelijk en beschikken

over een alarmeringssysteem met de zorginstelling.

Awbz Algemene wet bijzondere ziektekosten. Wettelijke verzekering voor zorg en

begeleiding bij langdurige ziekte, handicap of ouderdom. Via de Awbz worden

kosten vergoed die niet worden gedekt door de zorgverzekeringswet of aanvullende

ziektekostenverzekeringen.

Beschermd wonen Beschermde woonvormen bieden zwaardere vormen van zorg in een zo gewoon

mogelijke omgeving. Deze woonvorm bevindt zich in de directe nabijheid van een

steunpunt met 24-uurs-aanwezige zorg in verband met de mogelijkheid van

24-uursbegeleiding en toezicht. Naast privéruimten zijn in deze woonvorm ook

gemeenschappelijke ruimten en zorgruimten aanwezig. Voor beschermd wonen zijn

ruimere woningen nodig, in groepen geschakeld. Per persoon is ongeveer 60 m2

inclusief algemene ruimte nodig. Dit komt overeen met een halve eengezinswoning.

Brengdiensten Brengdiensten worden door de brengende organisaties efficiënt aan huis aange-

boden, waarbij een goede toegankelijkheid van de woning een voorwaarde is.

Domotica of thuis-

technologie

Technische aanpassingen in huis (zoals automatisch in- en uitschakelen van

verwarming, verlichting of elektrische apparaten), maar ook mogelijkheden voor

inbraakbeveiliging en alarmering, zodat oudere mensen of mensen met een

handicap in hun eigen woning kunnen blijven wonen.

Extramuralisering Maatschappelijke tendens om wonen in zorginstellingen (intramuraal) zoveel

mogelijk te vervangen door wonen in zelfstandige woningen, waarin zorg wordt

verleend.

Haaldiensten Het gaat hierbij om diensten dicht bij de woonplek of goed bereikbaar met openbaar

vervoer. Ook moeten deze functies goed toegankelijk zijn.

Hometeam Een mobiel netwerk met deelnemers uit het brede spectrum van zorg en welzijn

met een signalerende functie en regelaarsfunctie.

Intramuraal wonen Het traditionele verzorgings- en verpleeghuis waar wonen en zorg niet gescheiden

zijn en waar zorg, toezicht, welzijn, dienstverlening, maar ook behandeling en

(intensieve) verpleging in een integraal pakket worden aangeboden samen met

verblijf.

Intramurale

voorzieningen

Letterlijk ‘binnen de muren’; (woon)instellingen die dag- en nachtzorg, hulpverlening

en begeleiding bieden; instellingen in de gehandicaptenzorg, ziekenhuiszorg,

verpleeghuiszorg en geestelijke gezondheidszorg bieden 24-uurszorg aan mensen

die intensieve zorg en begeleiding nodig hebben.

Kanteling Wmo Gemeenten stimuleren om de compensatieplicht op een nieuwe wijze vorm te

geven, zodat mensen met een beperking betere kansen hebben om volwaardig

mee te doen aan de samenleving. Een gekantelde manier van werken vergt van

gemeenten én burgers een nieuwe benadering, waarbij het stimuleren en faciliteren

van de zelfredzaamheid van de burger centraal staat.

Kiempunt Ontmoetingsruimte met catering en een spreekuurruimte voor informatie over

wonen, welzijn en zorg in de gemeente. Worden in alle kleine kernen gerealiseerd.

- 2 -

Kleinschalig

beschermd wonen

Wonen, welzijn en zorg zijn sterk met elkaar verweven. Zorg en toezicht zijn 24 uur

per dag aanwezig. Begeleiding en huisvesting van cliënten is groepsgewijs

georganiseerd. De zorgverlening is meestal volledig inpandig beschikbaar.

Levensloopbestendig Woningen die in hun ontwerp bij realisatie dan wel in een later stadium zonder

trappen van buiten af bereikbaar zijn en waarbij de zogenaamde ‘primaire ruimten’

(keuken, sanitair, woonkamer en minimaal één slaapkamer) zich op dezelfde

woonlaag bevinden. Drempels in de woningen zijn laag of ontbreken.

Mantelzorg

Onbetaalde zorg van / aan een partner, ouder(s), kind(eren) of ander familielid,

vriend of kennis. De zorg is meer dan de gebruikelijke zorg in een persoonlijke

relatie en is langdurig en intensief.

Nultredenwoning Woningen die zonder trappen van buiten af bereikbaar zijn en waarbij de zoge-

naamde ‘primaire ruimten’ (keuken, sanitair, woonkamer en minimaal één slaap-

kamer) zich op dezelfde woonlaag bevinden. Drempels in de woningen zijn laag of

ontbreken.

Opplussen Opplussen is het verbeteren van bestaande woningen zodat ze bruikbaar en veilig

zijn voor ouderen, zorgvragers of mensen met een handicap.

Steunpunt Een steunpunt heeft dezelfde faciliteiten als een kiempunt, aangevuld met een

informatiepost / servicepunt en een restaurantvoorziening (naast het kopje koffie

ook de mogelijkheid om (op bepaalde dagen) een maaltijd te nuttigen).

Thuistechnologie Technische hulpmiddelen en voorzieningen aan huis die het mede mogelijk maken

om langer zelfstandig thuis te wonen, ook bij een toenemende behoefte aan

ondersteuning of zorg.

WMO Wet Maatschappelijke Ondersteuning; regelt een samenhangend aanbod van zorg-

en welzijnsvoorzieningen die gemeenten verstrekken aan mensen die zorg nodig

hebben, bijvoorbeeld zorg in de huishouding, woningaanpassingen of vervoer naar

dagactiviteiten; gericht op het bevorderen van maatschappelijke participatie en

zorgzame samenleving; de wet vervangt de wet voorzieningen gehandicapten

(wvg), de welzijnswet en delen van de AWBZ; ingevoerd op 01-01-2007.

Woonservicegebied Een woonservicegebied is een (deel van een) wijk of dorp waarin optimale condities

zijn geschapen voor wonen met zorg en welzijn. Woonservicegebieden zijn een

middel om zorg en diensten meer in de wijk te brengen, waardoor mensen langer

zelfstandig kunnen blijven wonen.

Woonzorgcomplex Cluster van zelfstandige zorgwoningen waar zorg thuis geleverd kan worden. Vaak

voorzien van multifunctionele ruimten voor dagbesteding en recreatie. Welzijn en

dienstverlening behoren tot het servicepakket van het complex. Veilige en be-

schutte bouwvorm met soms een bewaakte entree.

Zorgwoning Woningen waar intensieve zorgverlening mogelijk is. Deze woningen zijn minimaal

rolstoeltoegankelijk en -doorgankelijk. Het sanitair maakt zelfstandig rolstoelgebruik

mogelijk. In de slaapkamer en badkamer kan zo nodig gebruik worden gemaakt van

tilliften. De woningen zijn doorgaans voorzien van alarmering en Domotica. De

slaapkamer is direct toegankelijk vanuit de woonkamer.

ZZP

(Zorg zwaarte pakket)

Standaardbeschrijvingen voor vastgestelde cliëntgroepen met een indicatie voor

zorg met verblijf, waarin een beschrijving staat van het cliëntprofiel, een globale

omschrijving van het benodigde pakket aan zorg, het aantal benodigde uren zorg,

de setting waarin de zorg geleverd wordt en de leveringsvoorwaarde (ook gebruikt

in de zorgzwaartebekostiging om te bepalen hoeveel geld de intramurale instelling

voor een cliënt krijgt); de indicatiestelling zzp's wordt uitgevoerd door het CIZ.

- 3 -

Ondertekening ter verbinding aan het ‘Uitvoerings-plan woonservicegebieden in Montferland’

De partijen, betrokken bij WWZ in de gemeente Montferland, verklaren op 23 juni

2011 zich naar beste inzet en kunnen te zullen inspannen om al het genoemde in

dit plan van aanpak te realiseren, zulks conform de uitwerking in hoofdstuk 4.

Azora

Dhr. H. Metzemaekers

Diafaan

Dhr. W. ten Westeneind

Gemeente Montferland

Dhr F. Wissink

Gemeente Montferland

Mevr. I. Wolsing

Laris

Dhr. P. Kivit

Sensire

Mevr. J. Hamberg

Welcom

Mevr. A. Schaaps

Woningstichting Bergh

dhr. A. ter Bogt

Woonzorg Nederland

Dhr. A. Lebbink