Zorg Wie beslist dan wie te dik is voor ivf? - uwaterloo.ca · korte krib. Het water is kalm en...
1
NRC Handelsblad Maandag 26 juli 2010 Opinie 7 zijn moeder hem laten overkomen naar Nederland. Maar hij inte- greerde snel en werd populair, als danser op de dansschool van Pau- lette Willemse in Zaltbommel. In een plaatselijke krant beschreef ze hem als „een prachtige, lange ne- ger met een koninklijke houding” in wiens ogen je de herinnering zag van de ellende in zijn geboor- teland. „Maar dan plotseling had hij die ontwapenende glimlach – zelden zag je iemand van zo’n puurheid, zo’n echtheid.” Hussein was ook iets als een held, omdat hij in 2008 twee jonge meisjes uit de Waal redde, onge- veer op dezelfde plek tegenover Grandcafé ‘De verdraagzaam- heid’, waar hij een paar weken te- rug een duikje nam. Niet dat hij zelf zo goed kon zwemmen, hij had nooit echte zwemlessen ge- had. Hij was op die plakkerig war- me middag een paar weken gele- den een beetje aan het oefenen, toen hij werd gegrepen door een kolk en in de diepte verdween. Samen met Carien, de moeder van het meisje dat op die bewuste middag alarm sloeg, sta ik te kij- Drama in Duisburg W as für ein Skandal! Zo begint de Frankfurter Allgemeine zijn redactioneel commentaar (zie elders op deze pagi- na) over de Love Parade, die afgelopen zaterdag in Duisburg negentien mensen het leven kostte en waarbij zeker 300 ge- wonden vielen. Het uitroepteken is in deze Duitse krant een schaars gebruikt leesteken, zeker in de hoofdartikelen. De woede die deze openingszin verwoordt, geeft des te meer het algemene gevoel weer over de catastrofe: van diepe veront- waardiging en van onbegrip. Met als levensgroot vraagteken: hoe heeft het ooit zover kunnen komen? Vanzelfsprekend moet er grondig onderzoek worden ver- richt naar de oorzaken. Maar op voorhand vergt het niet veel deskundigheid om alvast de vinger op zeer pijnlijke plekken te kunnen leggen. Hoe is het mogelijk dat bij een evenement dat door zoveel mensen wordt bezocht, een tunnel, en dan ook alleen die ene tunnel, als in- én als uitgang wordt ge- bruikt? Bezoekers die in de paniek geen kant op konden, stikten, werden doodgedrukt of vertrapt. Hoe kon het gebeuren dat een evenement, waarvoor zeker een miljoen bezoekers waren te verwachten, wordt gehou- den op een terrein waar plaats is voor slechts enkele hon- derdduizenden? Volgens het weekblad Der Spiegel was er een vergunning verleend voor een manifestatie met 250.000 be- zoekers. Maar er waren er mis- schien wel 1,4 miljoen – niemand die het gisteren precies wist of durfde te vertellen. De Love Parade, in 1989 begon- nen als een exhibitionistische de- monstratie voor de wereldvrede, is ontaard in een volledig uit zijn krachten gegroeid technofesti- val. De hele wereld komt erop af, via internet, tweets en sms is een massa zo op de been ge- bracht. Maar waar anderhalf miljoen bezoekers op een chat- site geen probleem zijn, worden ze dat wel als fysieke afstan- den geheel verdwijnen. De Love Parade ging zaterdag nog een tijdje door nadat de slachtoffers waren gevallen. Dat was wrang, maar om prakti- sche redenen blijkbaar nodig. De organisatoren hebben in- middels het einde van de Love Parade aangekondigd, en dat is maar het beste ook. Meer in het algemeen is de vraag of zulke, gewoonlijk gratis toegankelijke, massa-evenementen wel verantwoord zijn. Het antwoord luidt: eigenlijk niet. Menigten van een omvang als die bij de Love Parade de laat- ste jaren gewoon waren, zijn per definitie onbeheersbaar. Hoe grondig de veiligheidsmaatregelen ook zijn. En dat waren ze in Duisburg zeker niet. Ondanks waar- schuwingen van festivalgangers die al wekenlang op inter- net circuleerden. Burgemeester Adolf Sauerland (CDU) werd gistermiddag bij een bezoek aan de tunnel waar het drama zich had voltrokken, door woedende buurtbewoners beko- geld. Of hij als de hoofdschuldige moet worden aangewezen, staat te bezien. Maar duidelijk is dat de organisatoren van de Love Parade en de autoriteiten verantwoording zullen moe- ten afleggen. Hun nalatigheid dient te worden bestraft. Want een schandaal is het, inderdaad. Een bestuur dat zo loom is als de Waal L oom stroomt de Waal voorbij, zich van geen kwaad bewust. Een paar weken geleden, toen het ook zo plakkerig warm was, kon Hussein de verleiding niet weer- staan een duik te nemen. Hij was met twee vrienden op het strandje tegenover Grandcafé ‘De ver- draagzaamheid’ in Zaltbommel. Een opmerkelijke jongen, die Hussein Unwimpaye; hij werd in 1990 geboren in Burundi, dat de- zelfde etnische spanningen kent als buurland Rwanda. Zijn groot- vader kwam al in ernstige moei- lijkheden tijdens de schermutse- lingen tussen Hutu’s en Tutsi’s en belandde in Tanzania, zijn moe- der vluchtte naar Kongo, hij kwam met twee broers terecht in Rwanda. Pas zo’n vier jaar geleden kon Commentaar Festivals als Love Parade zijn uit hun krachten gegroeid Russisch piekeren D e mens is meer product van zijn maatschappij dan hij wil toegeven. Die conclusie dringt zich op bij lezing van de berichten over een onderzoek van de Universiteit van Mi- chigan (VS) naar de manier waarop Amerikanen en Russen tobben en naar de mate waarin ze depressief worden van pie- keren over tegenslagen in het leven. Volgens twee psychologen van Michigan reflecteren Rus- sen analytischer op hun fiasco’s dan Amerikanen. Russen be- kijken zichzelf afstandelijker en worden zo minder somber door gepieker. Amerikanen hebben de neiging hun falen op zichzelf te betrekken en tenderen, al tobbend, zo eerder naar neerslachtigheid. Dat wil niet zeggen dat Russen minder zwartgallig zijn dan Amerikanen. Russen zwelgen juist in el- lende. Maar ze geven de ander minder vaak de schuld van hun lotgevallen. Aldus de onderzoekers Grossmann en Kross in het vakblad Psychogical Science. Vooral dat laatste staat haaks op de communis opinio over de Russische mentaliteit. De vraag Wie is er schuldig– titel van een roman van Aleksandr Herzen (1846) – ligt menig Rus toch voor in de mond. Het antwoord luidt meestal: de ander. Omgekeerd wordt de vraag Wat te doen – titel van een roman van Nikolaj Tsjernysjevskij (1863) en van het belangrijkste traktaat van Vladimir Lenin (1902) – beantwoord met: niets. Maar misschien zit de communis opinio ernaast. De Russi- sche tolerantie voor het eigen on- vermogen heeft een religieuze en historische context. De ortho- doxe kerk, waar de macht eerder hiërarchisch dan theologisch is georganiseerd, predikt een ge- duld dat naar fatalisme neigt. Ze- ker als de onderdaan zich moet neerleggen bij de repressieve in- vloed van de Staat, waarmee de kerk sinds een leerstellig schisma medio zeventiende eeuw samenspant. Het communisme heeft vervolgens de almacht van de we- reldlijke overheid over het individu tot gruwelijke hoogten doorgevoerd. Russen zijn het na zoveel eeuwen wel gewend dat hun succes en/of falen niet alleen van henzelf afhangt. Prettige bijkomstigheid is dat de schuld ervoor bijna altijd bij hogere en ongrijpbare machten kan worden gelegd. Het onderzoek lijkt zodoende een tegenvaller voor de wes- terling. Die is gedrenkt in individualisme, positivisme en maakbaarheid en de moed zinkt hem daardoor kennelijk eerder in de schoenen – eigen schuld, immers. Mensen uit een minder individualistische cultuur laten zich minder snel een depressie aanpraten. Toch is het niet zo eenvoudig. Een geïndividualiseerde maatschappij kan nog altijd bogen op grotere continuïteit in welvaart en welzijn dan de collectivistische modellen. Zo- lang de toekomst van China ongewis is, is Japan tot nu toe de uitzondering. De afstandelijke tobcultuur is in Rusland bo- vendien vaak een alibi om gebrek aan succes te excuseren. Dit onderzoek biedt dus geen motief om ook hier een staat te bouwen die haar burgers frustreert in hun ontplooiing. Dat neemt niet weg dat etnografie, marxisme en andere determi- nistische theorieën niet terzijde kunnen worden geschoven. Tolerantie voor het eigen falen is historisch bepaald Negentien mensen kwamen zaterdag om het leven tijdens de Love Parade in Duisburg, nadat zij vast kwamen te zitten in een voetgangerstunnel. De Love Parade zal nooit meer georganiseerd worden. Is dit besluit niet te rigoureus? › nrc.nl/opinieblog Nooit meer een Love Parade? De in Burundi geboren Hussein verdronk in de Waal. Waarom werd het in hemelsnaam niet onmiddellijk verboden om daar te zwemmen? Wie beslist dan wie te dik is voor ivf? E r was een korte periode waarin aan eugenetica, let- terlijk goede genetica, een kwade reuk heerste. Nu vervalt de hoogopgeleide medicus weer in de oude en ongelukkige rol van hoe- der van het welzijn van onze soort. Wie wil immers niet dat kinderen opgroeien bij twee gezonde en ge- lukkige ouders? Zo zou men de voorgestelde richtlijn van de NVOG, de beroepsvereniging van gynaecologen, waarmee artsen on- vruchtbaarheidsbehandelingen kunnen weigeren aan vrouwen die aan de drank zijn, te dik, depres- sief, geestelijke gehandicapt of al- leenstaand het meest welwillend kunnen begrijpen. De uitgeslote- nen leven blijkbaar op een manier waarvan de zelfbenoemde elite niks moet hebben. In haar bijdrage (Opiniepagina, 24 juli) stelt Marli Huijer, filosoof en arts, terecht dat de nieuwe norm eerst eens „goed onder woorden gebracht moeten wor- den...voordat artsen en samenle- ving zonder meer alles in het werk stellen om via ivf alleen nog ge- zonde kinderen voort te brengen.” Maar een strategie van traineren is hier veel te voorzichtig en beleefd. Er moeten heel gerichte vragen ge- steld worden. Wie beslist wie te dik of wie te lang alleenstaand is? Is een combinatie van factoren voor uitsluiting nodig, of kan men met een pondje te veel al gewei- gerd worden? En wie beslist hoe lang je op het juiste lichaamsge- wicht bent? Studies laten zien dat het welzijn van kinderen ook ge- schaad kan worden door te veel tv in de prille jeugd. Misschien moe- ten we de norm van de medici dan wel aanscherpen? Komt men na de bevalling bijhouden of je wel snel genoeg terug op gewicht bent, of de tv aanstaat, of een peukje hebt liggen? De sociale diensten komen in Nederland al heel makkelijk het huis van pasgeborenen binnen. Gaan we die tijd tot het achttiende jaar verlengen? Vermoedelijk is aan de nieuwe richtlijn veel studie en discussie voorafgegaan. De meeste genoem- de criteria die tot uitsluiting lei- den zijn bekende risicofactoren die bij ivf tot verminderde slaag- kans en extra kosten kunnen lei- den. Maar het is duidelijk dat de gynaecologen ook naar ‘de welzijn van het toekomstige kind’ hebben gekeken. Het is een nobel streven dat voorvloeit uit goede bedoelin- gen. En gezien het feit dat de crite- ria onbedoeld misschien dispro- portioneel armen en laagopgelei- den zullen treffen, kunnen we stellen dat de gynaecologen vooral kinderen bij de welgestelden wen- sen. De richtlijn zegt dan ook alles over het denken van deze groep hoogopgeleide experts over wat gelukkig maakt, maar te weinig over de basisprincipes van een rechtvaardige en gezonde maat- schappij. Het is trouwens betreurens- waardig dat het pleidooi van Marli Huijer vooral oog heeft voor de mogelijke ‘sociale gevolgen’ van de richtlijn en dat ze ivf lijkt te be- grijpen in het kader van de ge- zinsideologie. We lezen tussen de regels van haar betoog door een re- lativering op het recht op het krij- gen van een kind. Zij en medisch ethicus Heleen Dupuis hebben te- recht aarzeling bij een gezinsideo- logie die het moederschap van vrouwen vereist. Misschien zal een Zorg Uitgeslotenen van ivf leven blijkbaar op een manier waar de elite niks van moet hebben Heel nobel, die nieuwe ivf- richtlijn. Maar met een rechtvaardige maatschappij heeft deze niets te maken, aldus Eric Schliesser en Sarit Y. Lesnik Oberstein. De reizende commentator Anil Ramdas ken naar het lege strandje en de korte krib. Het water is kalm en aanlokkelijk, de omgeving is aan- genaam rustig, totdat een kloek schip met duwbakken langskomt, een flinke stapel containers op het dek. Dan zuigt en kolkt het water, door de lage stand is de vaargeul verrassend dicht bij de oever. De omstanders en bekenden van Hussein waren diep geschokt. Ze kwamen bijeen in een café om hun verslagenheid te delen. Lang- zaam ging het verdriet over in boosheid. Waarom weten zo wei- nig mensen hoe gevaarlijk het wa- ter van de Waal kan zijn? Waarom oogt de oever langs Zaltbommel als een recreatiegebied, met strandjes en trappetjes vanaf de dijk, op een bepaalde plek zelfs een gratis parkeerplaats, als er ver- der geen aanwijzing is, geen bewa- king en geen toezicht? De aanwezigen waren het er- over eens dat er iets moest gebeu- ren. Je zou denken: een formeel bord ‘Verboden te Zwemmen’, zo’n rond bord met een rode rand en een rode streep erdoor met daarachter een zwart figuurtje dat een zwemmer moet voorstellen. Maar op de een of andere ma- nier kwam het groepje op een heel ander bord: een houten plaat op latten, waarop kinderen geverfde prenten en liefst rijmende bood- schappen mogen plakken over hoe gevaarlijk het is om te zwem- men in de Waal (‘De Waal gaat met je aan de haal’). Waarom, vraag ik aan Carien, ging men zo omzichtig te werk? Een jongen verdween net in een draaikolk, in hemelsnaam, ver- bied onmiddellijk het zwemmen op die plek! Volgens Carien is echter gespro- ken over een ‘permanente waar- schuwing ’ bij de entrees van alle stranden met als tekst ‘Zwemmen in de Waal is levensgevaarlijk’. Of- ficieel moet dat komen van de overheid, en eerst moet worden uitgezocht wie erover gaat: de ge- meente, de provincie, Rijkswater- staat, Staatsbosbeheer? Dan maar niet officieel, werp ik tegen, een civiele actie, een ‘Verbo- den te Zwemmen’ bord is via in- ternet voor een tientje te bestel- len. Kijken of de politie dat durft weg te halen. In plaats daarvan, legt Carien uit, is gekozen voor die houten platen langs de oever, met ludieke, door plaatselijke kunstenaars van de Bommelse Kunstroute en schoolkinderen gemaakte waar- schuwingen. Want je wilt de men- sen voorlichten, niet afschrikken. Dat zou slecht zijn voor het toeris- me. Bovendien moet je het funda- menteler aanpakken: waarom is er in Zaltbommel geen openlucht zwembad? Het laatste bad werd in 1995 gesloten. En waarom is het schoolzwemmen afgeschaft? Vol- gens de cijfers halen steeds min- der kinderen hun zwemdiploma. Bij allochtone kinderen en kinde- ren van asielzoekers gaat het zelfs om alarmerende aantallen. De groep actievoerders tegen het zwemmen in de Waal komt, zo kort na de verdrinkingsdood van Hussein, nog regelmatig bij el- kaar. Carien zelf is er zeker drie uur per dag mee bezig: met het uitdelen van aanplakbiljetten voor de plaatselijke winkels met de waarschuwingen erop, met het sturen van de waarschuwingen via internet, met contacten met de pers. Dit is Nederland, zeg ik, met een bestuur dat zo loom is als het water van de Waal. Een officieel beleid kan lang duren, hoe lang zal het groepje actievoerders het volhouden? Hoe lang zal zij het zelf volhouden? En als de eerste schrik van het grotere publiek voorbij is, zou ze over kunnen ko- men als een excentrieke door- drammer. Carien kijkt verbaasd op, maar zegt dan ferm: „Ik ga door.” [email protected] aantal depressieve en dikke vrou- wen samen met hun partners een kindje verlangen omdat ze bevan- gen zijn door een valse gezinsideo- logie. Maar ook achter ideologieën kunnen heel normale en gerecht- vaardige verlangens schuilen. Wie het welzijn van het kind in gevaar brengt, is inmiddels het grootste monster van onze tijd. We Illustratie Ruben L. Oppenheimer kunnen spreken over een sacrale houding tegenover het weerloze en pure dat kindjes worden geacht te hebben. Juist doordat dit mis- schien wel het enige, gedeelde ab- soluut morele in onze maatschap- pij is, moeten we waken tegen de manier waarop de zelfbenoemde kinderbeschermers hun macht ge- bruiken om hen die de kwetsbaar- heid van het ideaalbeeld van geluk tarten te straffen. Onlangs is in het Academisch Medisch Centrum te Amsterdam aan oudere (alleenstaande) vrou- wen de mogelijkheid geboden om hun eicellen in te vriezen voor la- ter gebruik. Bij deze vrouwen werd het gewicht noch de mate van tevredenheid gedefinieerd om hiervoor in aanmerking te komen. Het zou wel wrang zijn als deze mooi ingevroren eicellen van deze vrouwen later afgekeurd worden omdat de vrouw nog altijd alleen- staand is. Dr. Sarit Y. Lesnik Oberstein is stafarts in het Academisch Me- disch Centrum Amsterdam. Prof. dr. Eric Schliesser is als filosoof verbonden aan de Universteit van Gent. De nieuwe landelijke richtlijn voor ivf In juni publiceerde de vereni- ging van gynaecologen NVOG een nieuwe richtlijn voor ivf, die artsen houvast biedt als zij twij- felen of ze een patiënt een vruchtbaarheidsbehandeling zullen geven. Artsen moeten de- ze behandeling weigeren als sprake is van „een groot risico op ernstige schade voor het kind”. Factoren bij ouders die zo ’n risico zouden kunnen zijn zijn o.a. zwakbegaafdheid, psy- chiatrische instabiliteit, versla- ving, een instabiele relatie, al- leenstaand ouderschap, kinder- mishandeling, seksueel mis- bruik en verwaarlozing van het kind.Artsen zijn bij morele twij- fels voortaan verplicht deze met andere deskundigen te bespre- ken. Denk bijvoorbeeld aan een psycholoog of een sociaal-maat- schappelijk werker. De les van Duisburg W at een schandaal! Ne- gentien jonge mensen doodgedrukt, dood- getrapt. Meer dan driehonderd mensen raakten zwaargewond. En de verantwoordelijken proberen zich eruit te praten, men zal „in de komende weken en maanden grondig moeten onderzoeken” wat tot deze catastrofe bij de Love Parade in Duisburg heeft geleid. Dat zal wel. De politie heeft de documenten reeds in beslag geno- men, rechtbanken zullen het vre- selijke gebeuren in Duisburg ont- warren en de schuld in stukken ontleden. Maar men mag nu ook al een paar eenvoudige waarheden op- noemen. Bijvoorbeeld: de organi- satoren van de grootste massabij- eenkomst in Duitsland konden het niet aan. De verantwoordelij- ken moeten betalen voor hun grootheidswaan. Op waarschu- wingen van deelnemers werd niet gereageerd, levens werden achte- loos op het spel gezet. Want wat verwacht men eigen- lijk van jonge mensen die naar zo’n megamanifestatie komen? Dat ze de braafheid zelve zijn? Dat ze niet alles zullen proberen om op het terrein te komen? Dat ze nooit hekken omvergooien om snel vooraan te komen? Hebben de crisisonderzoekers niet gezien hoe mensen bij eerdere Love Para- des in bomen, op stoplichten en in lantaarnpalen hingen? Zo ging het in de Strasse des 17. Juni in Berlijn, waar men van alle kanten weg kon lopen – en niet via een tunnel en een laadperron met maar weinig uitgangen. Zelfs met de gevolgen van een bomexplosie hadden de organisa- toren tevoren rekening gehouden. Was het dan zo moeilijk in het erg- ste geval overmoedige jongeren in te calculeren die zich via een ver- boden weg in de menigte storten en paniek veroorzaken? Zou iets dergelijks niet ook gebeurd zijn als het was gaan onweren? Dit is geen ‘tragedie’ zoals men ons wil wijsmaken. Hier is nie- mand schuldeloos schuldig ge- worden – een noodlottige verwik- keling voor de hoofdrolspelers ziet er anders uit. Niemand is blind dit ongeluk binnengerend. De catastrofe is juist zo’n schan- daal omdat iedereen gewaar- schuwd was: de stad, de politie, de organisatoren, wetenschappelijke adviseurs. Tien jaar geleden kwamen bij het muziekfestival in het Deense Roskilde negen mensen om het le- ven, omdat ze neervallen op de glibberige grond en verstikten on- der de aanrukkende mensen. Een jaar geleden gelaste men in Bochum de Love Parade dapper af, omdat men vond dat de infra- structuur van de stad niet vol- stond – wat een vooruitziende blik! Twee jaar geleden bezochten in Dortmund zegge en schrijve 1,6 miljoen het feest. Dat kon toch voor Duisburg slechts betekenen: er kan iets onverwachts gebeuren, de infrastructuur kan niet op ni- veau zijn, er kunnen zulke aantal- len mensen op het feest afkomen. Precies zo is het gegaan. De Love Parade, een kind van de vrijetijdsmaatschappij en nazaat van de vredesbeweging, is voorbij. De feestvreugde bij de mensen, die nog maar een aantal dagen ge- leden tijdens het WK-voetbal kon- den genieten van de charme van de massa’s, is gedoofd. De men- senmassa is een veiligheidsrisico geworden. Lokale politieke beslissingen voor zulke grote evenementen moeten in de toekomst veel nauw- gezetter worden overdacht. Veilig- heid moet daarbij de absolute pri- oriteit krijgen. Dat is de les van de Duisburgse catastrofe. Persstemmen Frankfurter Allgemeine Logisch juist dat de UvA van die leerstoel af wil „Historisch besef en methodologi- sche reflectie worden wereldwijd aanbevolen als laxatief voor intel- lectuele constipatie”, aldus Ewald Engelen e.a.(Opiniepagina, 21 ju- li) in hun pleidooi voor het be- houd van de leerstoel voor econo- mische methodologie aan de UvA. Mooier had niemand het kunnen formuleren. Helaas is het niet waar. De aanbevelingen zijn vol- tooid verleden tijd, reeds dertig jaar. Methodologie wordt sowieso sedert Quine’s Epistemology natura- lized (1950) beschouwd als een on- mogelijke onderneming en als een door filosofen opgedrongen hulp- dienst waar geen wetenschapsbe- oefenaar om vraagt of wat aan heeft. Het is dus begrijpelijk dat de UvA dit onderdeel van de toch al wankele en discutabele econo- mische wetenschap als eerste wil schrappen. De sanering van haar ‘intellectuele constipatie’ zal ech- ter nog heel wat meer maatrege- len vereisen en dan nog niet kun- nen leiden tot voorspelling van economische crises. Een menswe- tenschap kan enkel adequaat zijn voor zover zij is gebaseerd op on- betwiste en objectief vaststelbare wetmatigheden van het mense- lijk gedrag en het is vooral daar- aan dat het schort . „In judging of the actions of man we must pro- ceed upon the same maxims as when we reason concerning ex- ternal objects” (Hume). De oratio pro domo van de ondertekenaars wijst in de verkeerde richting. Dr. Wim Klever Voormalig docent in de methodo- logie van de economie aan de EUR en auteur van Zuivere econo- mische wetenschap. Een ontwerp op basis van Spinozistische beginselen Okidoki Mijn complimenten voor het arti- kel over de dood van het paard Okidoki (NRC Handelsblad, 22 juli). Maar wat mij stoorde waren de sentimenten van zijn oude ei- genaars, de heren Zoer. Zij had- den bij de verkoop toch al laten blijken dat voor hen een hoeveel- heid geld veel belangrijker was dan zo’n lief dier. L.J. Rempt Epe Brieven
Transcript of Zorg Wie beslist dan wie te dik is voor ivf? - uwaterloo.ca · korte krib. Het water is kalm en...
NRC HandelsbladMaandag 26 juli 2010 Opinie 7
zijn moeder hem laten overkomennaar Nederland. Maar hij inte-greerde snel en werd populair, alsdanser op de dansschool van Pau-lette Willemse in Zaltbommel. Ineen plaatselijke krant beschreef zehem als „een prachtige, lange ne-ger met een koninklijke houding”in wiens ogen je de herinneringzag van de ellende in zijn geboor-teland. „Maar dan plotseling hadhij die ontwapenende glimlach –zelden zag je iemand van zo’npuurheid, zo’n echtheid.”
Hussein was ook iets als eenheld, omdat hij in 2008 twee jongemeisjes uit de Waal redde, onge-veer op dezelfde plek tegenoverGrandcafé ‘De verdraagzaam-heid’, waar hij een paar weken te-rug een duikje nam. Niet dat hijzelf zo goed kon zwemmen, hijhad nooit echte zwemlessen ge-had. Hij was op die plakkerig war-me middag een paar weken gele-den een beetje aan het oefenen,toen hij werd gegrepen door eenkolk en in de diepte verdween.
Samen met Carien, de moedervan het meisje dat op die bewustemiddag alarm sloeg, sta ik te kij-
Drama in DuisburgW as für ein Skandal! Zo begint de Frankfurter Allgemeine
zijn redactioneel commentaar (zie elders op deze pagi-na) over de Love Parade, die afgelopen zaterdag in Duisburgnegentien mensen het leven kostte en waarbij zeker 300 ge-wonden vielen. Het uitroepteken is in deze Duitse krant eenschaars gebruikt leesteken, zeker in de hoofdartikelen. Dewoede die deze openingszin verwoordt, geeft des te meer hetalgemene gevoel weer over de catastrofe: van diepe veront-waardiging en van onbegrip. Met als levensgroot vraagteken:hoe heeft het ooit zover kunnen komen?
Vanzelfsprekend moet er grondig onderzoek worden ver-richt naar de oorzaken. Maar op voorhand vergt het niet veeldeskundigheid om alvast de vinger op zeer pijnlijke plekkente kunnen leggen. Hoe is het mogelijk dat bij een evenementdat door zoveel mensen wordt bezocht, een tunnel, en danook alleen die ene tunnel, als in- én als uitgang wordt ge-bruikt? Bezoekers die in de paniek geen kant op konden,stikten, werden doodgedrukt of vertrapt.
Hoe kon het gebeuren dat een evenement, waarvoor zekereen miljoen bezoekers waren te verwachten, wordt gehou-den op een terrein waar plaats is voor slechts enkele hon-derdduizenden? Volgens het weekblad Der Spiegel was er eenvergunning verleend voor een manifestatie met 250.000 be-
zoekers. Maar er waren er mis-schien wel 1,4 miljoen – niemanddie het gisteren precies wist ofdurfde te vertellen.
De Love Parade, in 1989 begon-nen als een exhibitionistische de-monstratie voor de wereldvrede,is ontaard in een volledig uit zijnkrachten gegroeid technofesti-val. De hele wereld komt erop af,
via internet, tweets en sms is een massa zo op de been ge-bracht. Maar waar anderhalf miljoen bezoekers op een chat-site geen probleem zijn, worden ze dat wel als fysieke afstan-den geheel verdwijnen.
De Love Parade ging zaterdag nog een tijdje door nadat deslachtoffers waren gevallen. Dat was wrang, maar om prakti-sche redenen blijkbaar nodig. De organisatoren hebben in-middels het einde van de Love Parade aangekondigd, en datis maar het beste ook. Meer in het algemeen is de vraag ofzulke, gewoonlijk gratis toegankelijke, massa-evenementenwel verantwoord zijn. Het antwoord luidt: eigenlijk niet.Menigten van een omvang als die bij de Love Parade de laat-ste jaren gewoon waren, zijn per definitie onbeheersbaar.Hoe grondig de veiligheidsmaatregelen ook zijn.
En dat waren ze in Duisburg zeker niet. Ondanks waar-schuwingen van festivalgangers die al wekenlang op inter-net circuleerden. Burgemeester Adolf Sauerland (CDU) werdgistermiddag bij een bezoek aan de tunnel waar het dramazich had voltrokken, door woedende buurtbewoners beko-geld. Of hij als de hoofdschuldige moet worden aangewezen,staat te bezien. Maar duidelijk is dat de organisatoren van deLove Parade en de autoriteiten verantwoording zullen moe-ten afleggen. Hun nalatigheid dient te worden bestraft.Want een schandaal is het, inderdaad.
Een bestuur dat zo loom is als de Waal
L oom stroomt de Waal voorbij,zich van geen kwaad bewust.
Een paar weken geleden, toen hetook zo plakkerig warm was, konHussein de verleiding niet weer-staan een duik te nemen. Hij wasmet twee vrienden op het strandjetegenover Grandcafé ‘De ver-draagzaamheid’ in Zaltbommel.
Een opmerkelijke jongen, dieHussein Unwimpaye; hij werd in1990 geboren in Burundi, dat de-zelfde etnische spanningen kentals buurland Rwanda. Zijn groot-vader kwam al in ernstige moei-lijkheden tijdens de schermutse-lingen tussen Hutu’s en Tutsi’s enbelandde in Tanzania, zijn moe-der vluchtte naar Kongo, hijkwam met twee broers terecht inRwa n d a .
Pas zo’n vier jaar geleden kon
Commentaar
Festivals alsLove Parade zijnuit hun krachtengegroeid
Russisch piekerenD e mens is meer product van zijn maatschappij dan hij
wil toegeven. Die conclusie dringt zich op bij lezing vande berichten over een onderzoek van de Universiteit van Mi-chigan (VS) naar de manier waarop Amerikanen en Russentobben en naar de mate waarin ze depressief worden van pie-keren over tegenslagen in het leven.
Volgens twee psychologen van Michigan reflecteren Rus-sen analytischer op hun fiasco’s dan Amerikanen. Russen be-kijken zichzelf afstandelijker en worden zo minder somberdoor gepieker. Amerikanen hebben de neiging hun falen opzichzelf te betrekken en tenderen, al tobbend, zo eerder naarneerslachtigheid. Dat wil niet zeggen dat Russen minderzwartgallig zijn dan Amerikanen. Russen zwelgen juist in el-lende. Maar ze geven de ander minder vaak de schuld vanhun lotgevallen. Aldus de onderzoekers Grossmann en Krossin het vakblad Psychogical Science.
Vooral dat laatste staat haaks op de communis opinio overde Russische mentaliteit. De vraag Wie is er schuldig– titel vaneen roman van Aleksandr Herzen (1846) – ligt menig Rustoch voor in de mond. Het antwoord luidt meestal: de ander.Omgekeerd wordt de vraag Wat te doen – titel van een romanvan Nikolaj Tsjernysjevskij (1863) en van het belangrijkstetraktaat van Vladimir Lenin (1902) – beantwoord met: niets.
Maar misschien zit de communis opinio ernaast. De Russi-sche tolerantie voor het eigen on-vermogen heeft een religieuze enhistorische context. De ortho-doxe kerk, waar de macht eerderhiërarchisch dan theologisch isgeorganiseerd, predikt een ge-duld dat naar fatalisme neigt. Ze-ker als de onderdaan zich moetneerleggen bij de repressieve in-
vloed van de Staat, waarmee de kerk sinds een leerstelligschisma medio zeventiende eeuw samenspant.
Het communisme heeft vervolgens de almacht van de we-reldlijke overheid over het individu tot gruwelijke hoogtendoorgevoerd. Russen zijn het na zoveel eeuwen wel gewenddat hun succes en/of falen niet alleen van henzelf afhangt.Prettige bijkomstigheid is dat de schuld ervoor bijna altijdbij hogere en ongrijpbare machten kan worden gelegd.
Het onderzoek lijkt zodoende een tegenvaller voor de wes-terling. Die is gedrenkt in individualisme, positivisme enmaakbaarheid en de moed zinkt hem daardoor kennelijkeerder in de schoenen – eigen schuld, immers. Mensen uiteen minder individualistische cultuur laten zich minder sneleen depressie aanpraten.
Toch is het niet zo eenvoudig. Een geïndividualiseerdemaatschappij kan nog altijd bogen op grotere continuïteit inwelvaart en welzijn dan de collectivistische modellen. Zo-lang de toekomst van China ongewis is, is Japan tot nu toe deuitzondering. De afstandelijke tobcultuur is in Rusland bo-vendien vaak een alibi om gebrek aan succes te excuseren.Dit onderzoek biedt dus geen motief om ook hier een staat tebouwen die haar burgers frustreert in hun ontplooiing. Datneemt niet weg dat etnografie, marxisme en andere determi-nistische theorieën niet terzijde kunnen worden geschoven.
Tolerantie voorhet eigen falenis historischbepaald
Negentien mensen kwamen zaterdag om het leven tijdensde Love Parade in Duisburg, nadat zij vast kwamen te zittenin een voetgangerstunnel. De Love Parade zal nooit meergeorganiseerd worden. Is dit besluit niet te rigoureus?
›n rc . n l / o p i n i e b l o gNooit meer een Love Parade?
De in Burundi geborenHussein verdronk in deWaal. Waarom werd het inhemelsnaam nietonmiddellijk verboden omdaar te zwemmen?
Wie beslist dan wie te dik is voor ivf?
Er was een korte periodewaarin aan eugenetica, let-terlijk goede genetica, een
kwade reuk heerste. Nu vervalt dehoogopgeleide medicus weer in deoude en ongelukkige rol van hoe-der van het welzijn van onze soort.Wie wil immers niet dat kinderenopgroeien bij twee gezonde en ge-lukkige ouders? Zo zou men devoorgestelde richtlijn van deNVOG, de beroepsvereniging vangynaecologen, waarmee artsen on-v r u ch t b a a r h e i d s b e h a n d e l i n g e nkunnen weigeren aan vrouwen dieaan de drank zijn, te dik, depres-sief, geestelijke gehandicapt of al-leenstaand het meest welwillendkunnen begrijpen. De uitgeslote-nen leven blijkbaar op een manierwaarvan de zelfbenoemde eliteniks moet hebben.
In haar bijdrage (Opiniepagina,24 juli) stelt Marli Huijer, filosoofen arts, terecht dat de nieuwenorm eerst eens „goed onderwoorden gebracht moeten wor-den...voordat artsen en samenle-ving zonder meer alles in het werkstellen om via ivf alleen nog ge-zonde kinderen voort te brengen.”Maar een strategie van traineren ishier veel te voorzichtig en beleefd.Er moeten heel gerichte vragen ge-steld worden. Wie beslist wie tedik of wie te lang alleenstaand is?Is een combinatie van factorenvoor uitsluiting nodig, of kan menmet een pondje te veel al gewei-gerd worden? En wie beslist hoelang je op het juiste lichaamsge-wicht bent? Studies laten zien dathet welzijn van kinderen ook ge-schaad kan worden door te veel tvin de prille jeugd. Misschien moe-ten we de norm van de medici danwel aanscherpen? Komt men na debevalling bijhouden of je wel snelgenoeg terug op gewicht bent, ofde tv aanstaat, of een peukje hebtliggen? De sociale diensten komenin Nederland al heel makkelijk hethuis van pasgeborenen binnen.Gaan we die tijd tot het achttiendejaar verlengen?
Vermoedelijk is aan de nieuwerichtlijn veel studie en discussievoorafgegaan. De meeste genoem-de criteria die tot uitsluiting lei-den zijn bekende risicofactorendie bij ivf tot verminderde slaag-
kans en extra kosten kunnen lei-den. Maar het is duidelijk dat degynaecologen ook naar ‘de welzijnvan het toekomstige kind’ hebbengekeken. Het is een nobel strevendat voorvloeit uit goede bedoelin-gen. En gezien het feit dat de crite-ria onbedoeld misschien dispro-portioneel armen en laagopgelei-den zullen treffen, kunnen westellen dat de gynaecologen vooralkinderen bij de welgestelden wen-sen. De richtlijn zegt dan ook allesover het denken van deze groephoogopgeleide experts over watgelukkig maakt, maar te weinigover de basisprincipes van eenrechtvaardige en gezonde maat-s ch a p p ij.
Het is trouwens betreurens-waardig dat het pleidooi van MarliHuijer vooral oog heeft voor demogelijke ‘sociale gevolgen’ va n
de richtlijn en dat ze ivf lijkt te be-grijpen in het kader van de ge-zinsideologie. We lezen tussen deregels van haar betoog door een re-lativering op het recht op het krij-gen van een kind. Zij en medischethicus Heleen Dupuis hebben te-recht aarzeling bij een gezinsideo-logie die het moederschap vanvrouwen vereist. Misschien zal een
Zorg Uitgeslotenen van ivf leven blijkbaar op een manier waar de elite niks van moet hebben
Heel nobel, die nieuwe ivf-richtlijn. Maar met eenrechtvaardige maatschappijheeft deze niets te maken,aldus Eric Schliesser enSarit Y. Lesnik Oberstein.
De reizende commentator Anil Ramdas
ken naar het lege strandje en dekorte krib. Het water is kalm enaanlokkelijk, de omgeving is aan-genaam rustig, totdat een kloekschip met duwbakken langskomt,een flinke stapel containers op hetdek. Dan zuigt en kolkt het water,door de lage stand is de vaargeulverrassend dicht bij de oever.
De omstanders en bekendenvan Hussein waren diep geschokt.Ze kwamen bijeen in een café omhun verslagenheid te delen. Lang-zaam ging het verdriet over inboosheid. Waarom weten zo wei-nig mensen hoe gevaarlijk het wa-ter van de Waal kan zijn? Waaromoogt de oever langs Zaltbommelals een recreatiegebied, metstrandjes en trappetjes vanaf dedijk, op een bepaalde plek zelfseen gratis parkeerplaats, als er ver-der geen aanwijzing is, geen bewa-king en geen toezicht?
De aanwezigen waren het er-over eens dat er iets moest gebeu-ren. Je zou denken: een formeelbord ‘Verboden te Zwemmen’,zo’n rond bord met een rode randen een rode streep erdoor metdaarachter een zwart figuurtje dat
een zwemmer moet voorstellen.Maar op de een of andere ma-
nier kwam het groepje op een heelander bord: een houten plaat oplatten, waarop kinderen geverfdeprenten en liefst rijmende bood-schappen mogen plakken overhoe gevaarlijk het is om te zwem-
men in de Waal (‘De Waal gaat metje aan de haal’).
Waarom, vraag ik aan Carien,ging men zo omzichtig te werk?Een jongen verdween net in eendraaikolk, in hemelsnaam, ver-bied onmiddellijk het zwemmenop die plek!
Volgens Carien is echter gespro-ken over een ‘permanente waar-
s ch u w i n g ’ bij de entrees van allestranden met als tekst ‘Zw e m m e nin de Waal is levensgevaarlijk’. Of-ficieel moet dat komen van deoverheid, en eerst moet wordenuitgezocht wie erover gaat: de ge-meente, de provincie, Rijkswater-staat, Staatsbosbeheer?
Dan maar niet officieel, werp iktegen, een civiele actie, een ‘Ve r b o -den te Zwemmen’ bord is via in-ternet voor een tientje te bestel-len. Kijken of de politie dat durftweg te halen.
In plaats daarvan, legt Carienuit, is gekozen voor die houtenplaten langs de oever, met ludieke,door plaatselijke kunstenaars vande Bommelse Kunstroute enschoolkinderen gemaakte waar-schuwingen. Want je wilt de men-sen voorlichten, niet afschrikken.Dat zou slecht zijn voor het toeris-me.
Bovendien moet je het funda-menteler aanpakken: waarom is erin Zaltbommel geen openluchtzwembad? Het laatste bad werd in1995 gesloten. En waarom is hetschoolzwemmen afgeschaft? Vol-gens de cijfers halen steeds min-
der kinderen hun zwemdiploma.Bij allochtone kinderen en kinde-ren van asielzoekers gaat het zelfsom alarmerende aantallen.
De groep actievoerders tegenhet zwemmen in de Waal komt, zokort na de verdrinkingsdood vanHussein, nog regelmatig bij el-kaar. Carien zelf is er zeker drieuur per dag mee bezig: met hetuitdelen van aanplakbiljettenvoor de plaatselijke winkels metde waarschuwingen erop, met hetsturen van de waarschuwingen viainternet, met contacten met dep e r s.
Dit is Nederland, zeg ik, meteen bestuur dat zo loom is als hetwater van de Waal. Een officieelbeleid kan lang duren, hoe langzal het groepje actievoerders hetvolhouden? Hoe lang zal zij hetzelf volhouden? En als de eersteschrik van het grotere publiekvoorbij is, zou ze over kunnen ko-men als een excentrieke door-d r a m m e r.
Carien kijkt verbaasd op, maarzegt dan ferm: „Ik ga door.”
aantal depressieve en dikke vrou-wen samen met hun partners eenkindje verlangen omdat ze bevan-gen zijn door een valse gezinsideo-logie. Maar ook achter ideologieënkunnen heel normale en gerecht-vaardige verlangens schuilen.
Wie het welzijn van het kind ingevaar brengt, is inmiddels hetgrootste monster van onze tijd. We
Illustratie Ruben L. Oppenheimer
kunnen spreken over een sacralehouding tegenover het weerlozeen pure dat kindjes worden geachtte hebben. Juist doordat dit mis-schien wel het enige, gedeelde ab-soluut morele in onze maatschap-pij is, moeten we waken tegen demanier waarop de zelfbenoemdekinderbeschermers hun macht ge-bruiken om hen die de kwetsbaar-
heid van het ideaalbeeld van geluktarten te straffen.
Onlangs is in het AcademischMedisch Centrum te Amsterdamaan oudere (alleenstaande) vrou-wen de mogelijkheid geboden omhun eicellen in te vriezen voor la-ter gebruik. Bij deze vrouwenwerd het gewicht noch de matevan tevredenheid gedefinieerd omhiervoor in aanmerking te komen.Het zou wel wrang zijn als dezemooi ingevroren eicellen van dezevrouwen later afgekeurd wordenomdat de vrouw nog altijd alleen-staand is.
Dr. Sarit Y. Lesnik Oberstein isstafarts in het Academisch Me-disch Centrum Amsterdam. Prof.dr. Eric Schliesser is als filosoofverbonden aan de Universteitvan Gent.
De nieuwe landelijke richtlijn voor ivfIn juni publiceerde de vereni-ging van gynaecologen NVOGeen nieuwe richtlijn voor ivf, dieartsen houvast biedt als zij twij-felen of ze een patiënt eenv r u ch t b a a r h e i d s b e h a n d e l i n gzullen geven. Artsen moeten de-ze behandeling weigeren als
sprake is van „een groot risicoop ernstige schade voor hetkind”. Factoren bij ouders diezo ’n risico zouden kunnen zijnzijn o.a. zwakbegaafdheid, psy-chiatrische instabiliteit, versla-ving, een instabiele relatie, al-leenstaand ouderschap, kinder-
mishandeling, seksueel mis-bruik en verwaarlozing van hetkind.Artsen zijn bij morele twij-fels voortaan verplicht deze metandere deskundigen te bespre-ken. Denk bijvoorbeeld aan eenpsycholoog of een sociaal-maat-schappelijk werker.
De les van DuisburgWat een schandaal! Ne-
gentien jonge mensendoodgedrukt, dood-
getrapt. Meer dan driehonderdmensen raakten zwaargewond. Ende verantwoordelijken proberenzich eruit te praten, men zal „in dekomende weken en maandengrondig moeten onderzoeken”wat tot deze catastrofe bij de LoveParade in Duisburg heeft geleid.
Dat zal wel. De politie heeft dedocumenten reeds in beslag geno-men, rechtbanken zullen het vre-selijke gebeuren in Duisburg ont-warren en de schuld in stukkenontleden.
Maar men mag nu ook al eenpaar eenvoudige waarheden op-noemen. Bijvoorbeeld: de organi-satoren van de grootste massabij-eenkomst in Duitsland kondenhet niet aan. De verantwoordelij-ken moeten betalen voor hungrootheidswaan. Op waarschu-wingen van deelnemers werd niet
gereageerd, levens werden achte-loos op het spel gezet.
Want wat verwacht men eigen-lijk van jonge mensen die naarzo’n megamanifestatie komen?Dat ze de braafheid zelve zijn? Datze niet alles zullen proberen omop het terrein te komen? Dat zenooit hekken omvergooien omsnel vooraan te komen? Hebbende crisisonderzoekers niet gezienhoe mensen bij eerdere Love Para-des in bomen, op stoplichten en inlantaarnpalen hingen? Zo ginghet in de Strasse des 17. Juni inBerlijn, waar men van alle kantenweg kon lopen – en niet via eentunnel en een laadperron metmaar weinig uitgangen.
Zelfs met de gevolgen van eenbomexplosie hadden de organisa-toren tevoren rekening gehouden.Was het dan zo moeilijk in het erg-ste geval overmoedige jongeren inte calculeren die zich via een ver-boden weg in de menigte storten
en paniek veroorzaken? Zou ietsdergelijks niet ook gebeurd zijnals het was gaan onweren?
Dit is geen ‘tragedie’ zoals menons wil wijsmaken. Hier is nie-mand schuldeloos schuldig ge-worden – een noodlottige verwik-keling voor de hoofdrolspelersziet er anders uit. Niemand isblind dit ongeluk binnengerend.De catastrofe is juist zo’n schan-daal omdat iedereen gewaar-schuwd was: de stad, de politie, deorganisatoren, wetenschappelijkea d v i s e u r s.
Tien jaar geleden kwamen bijhet muziekfestival in het DeenseRoskilde negen mensen om het le-ven, omdat ze neervallen op deglibberige grond en verstikten on-der de aanrukkende mensen. Eenjaar geleden gelaste men inBochum de Love Parade dapper af,omdat men vond dat de infra-structuur van de stad niet vol-stond – wat een vooruitziende
blik! Twee jaar geleden bezochtenin Dortmund zegge en schrijve1,6 miljoen het feest. Dat kon tochvoor Duisburg slechts betekenen:er kan iets onverwachts gebeuren,de infrastructuur kan niet op ni-veau zijn, er kunnen zulke aantal-len mensen op het feest afkomen.Precies zo is het gegaan.
De Love Parade, een kind van devrijetijdsmaatschappij en nazaatvan de vredesbeweging, is voorbij.De feestvreugde bij de mensen,die nog maar een aantal dagen ge-leden tijdens het WK-voetbal kon-den genieten van de charme vande massa’s, is gedoofd. De men-senmassa is een veiligheidsrisicogeworden.
Lokale politieke beslissingenvoor zulke grote evenementenmoeten in de toekomst veel nauw-gezetter worden overdacht. Veilig-heid moet daarbij de absolute pri-oriteit krijgen. Dat is de les van deDuisburgse catastrofe.
Pe r s s te m m e n Frankfurter Allgemeine
Logisch juist dat de UvAvan die leerstoel af wil
„Historisch besef en methodologi-sche reflectie worden wereldwijdaanbevolen als laxatief voor intel-lectuele constipatie”, aldus EwaldEngelen e.a.(Opiniepagina, 21 ju-li) in hun pleidooi voor het be-houd van de leerstoel voor econo-mische methodologie aan de UvA.Mooier had niemand het kunnenformuleren. Helaas is het nietwaar. De aanbevelingen zijn vol-tooid verleden tijd, reeds dertigjaar. Methodologie wordt sowiesosedert Quine’s Epistemology natura-lized (1950) beschouwd als een on-mogelijke onderneming en als eendoor filosofen opgedrongen hulp-dienst waar geen wetenschapsbe-oefenaar om vraagt of wat aanheeft. Het is dus begrijpelijk datde UvA dit onderdeel van de tochal wankele en discutabele econo-mische wetenschap als eerste wilschrappen. De sanering van haar‘intellectuele constipatie’ zal ech-ter nog heel wat meer maatrege-len vereisen en dan nog niet kun-nen leiden tot voorspelling vaneconomische crises. Een menswe-
tenschap kan enkel adequaat zijnvoor zover zij is gebaseerd op on-betwiste en objectief vaststelbarewetmatigheden van het mense-lijk gedrag en het is vooral daar-aan dat het schort . „In judging ofthe actions of man we must pro-ceed upon the same maxims aswhen we reason concerning ex-ternal objects” (Hume). De oratiopro domo van de ondertekenaarswijst in de verkeerde richting.Dr. Wim KleverVoormalig docent in de methodo-logie van de economie aan deEUR en auteur van Zuivere econo-mische wetenschap. Een ontwerp opbasis van Spinozistische beginselen
OkidokiMijn complimenten voor het arti-kel over de dood van het paardOkidoki (NRC Handelsblad, 22juli). Maar wat mij stoorde warende sentimenten van zijn oude ei-genaars, de heren Zoer. Zij had-den bij de verkoop toch al latenblijken dat voor hen een hoeveel-heid geld veel belangrijker wasdan zo’n lief dier.L.J . RemptEpe
B ri e ve n
