zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de...

16
zo 09.05.2010 Chiome d’Oro Il Movimento del Tempo Kamermuziekzaal - 15.00 14.15 Inleiding door Ignace Bossuyt

Transcript of zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de...

Page 1: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

zo 09.05.2010

Chiome d’OroIl Movimento del Tempo

Kamermuziekzaal - 15.00

14.15 Inleiding door Ignace Bossuyt

Page 2: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

Het ensemble Chiome d’Oro werd in 2006 opgericht en bestaat uit Marcin Lasia op barokviool, Annemarie Peeters op blokfluit, Tine Van Parys op barokcello en Bart Wuil-mus op klavecimbel en orgel. Deze musici hebben een zwak voor muziek uit het vroeg- en hoogbarokke Italië en leggen zich toe op een wervelende en verfrissende uitvoe-ring van dit repertoire. Ze laten zich hierbij inspireren door een historisch klankenpalet, maar gaan tegelijkertijd ook de confrontatie aan met de affecten van een hedendaags publiek. Chiome d’Oro speelt geen ‘muse-ummuziek’, maar brengt in alle puurheid en eenvoud een dialoog op gang tussen wat was en wat is, tussen een oude partituur en een telkens nieuw publiek. Het ensemble werkte in 2008 mee aan het festival Klara in Izegem, en maakte in 2009 indruk in de ‘fringe’ van het Festival Oude Muziek Utrecht. In 2010 waren zij reeds te horen in hun thuisbasis, Ekeren, en op het festival Kamermuziek in de Cathrien in Eindhoven.

De sopraan Annelies Brants studeerde bij Guy De Mey, Gidon Saks, Stefanie Friede en Lucienne Van Deyck. Ze maakt al sinds en-kele jaren deel uit van het vocale ensemble Ex Tempore o.l.v. Florian Heyerick, waarbij ze geregeld als soliste voor het voetlicht treedt. Sinds 2007 verleent ze regelmatig haar medewerking aan projecten met het Collegium Vocale Gent o.l.v. Philippe Herreweghe. Andere ensembles waarmee ze samenwerkt zijn onder meer de Octopus Solisten, La Loge Olympique en il Gardellino. Naast haar drukke concert-agenda is Annelies Brants als zangdocente verbonden aan de muziekacademies van Kapellen en Brasschaat.

Biografieën

Aansluitend na dit concert Dvd-vertoning van Anima Eterna Brugge Samen met EPR Classic en EXQI werkt Anima Eterna Brugge aan een reeks van vier dvd’s met liveopnames van concer-ten op bijzondere locaties. De eerste daarvan omvat een uitvoering van Beethovens Vijfde Symfonie in de Concert Noble. U bent van harte uitge-nodigd op de vertoning in Studio 1.

Scoop

Het Concertgebouw wil met het nieuwe project ‘Scoop’ jonge kunstenaars een duwtje in de rug geven. Jonge ensem-bles met een frisse blik op kamermuziek kiezen het repertoire waarin ze zich het best thuis voelen en presenteren dit voor een geïnteresseerd publiek. Het Concertgebouw nodigt muziekpro-grammatoren uit voor een ontdekking en geeft de ensembles een professio-neel gemonteerde liveopname mee.

Page 3: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

Dit concert wordt opgenomen. Dank voor het vermijden van storende geluiden, ook tussen de delen.

Chiome d’Oro:

Annemarie Peeters: blokfluit

Marcin Lasia: barokviool

Tine Van Parys: barokcello

Bart Wuilmus: klavecimbel en orgel

Annelies Brants: sopraan

— — —

Biagio Marini (1594-1663), Passacalio

Alessandro Grandi (1586-1630), Salve Regina

Andrea Falconiero (1585/6-1656), Passacalle

Dario Castello (1e helft 17e eeuw), Sonata Decima a tre

Marco Uccelini (1603/10-1680), Aria Sopra la Bergamasca

Girolamo Frescobaldi (1583-1643), Toccata Terza

Girolamo Frescobaldi, Dunque Dovro (Aria di Romanesca)

Girolamo Frescobaldi, Canzona a tre

Girolamo Frescobaldi, Se l’Aura Spira

Dario Castello, Sonata Prima a Soprano Solo

Claudio Monteverdi (1567-1643), Et è Pur Dunque Vero

Tarquinio Merula (1594/5-1665), Ciaconna

Claudio Monteverdi, Quel sguardo

— Pauze —

Bartolomé de Selma y Salaverde (c.1595-?), Sonata Terza

Barbara Strozzi (1619-1677), Eraclito d’Amore

Maurizio Cazzati (1616-1678), La Giralda

Maurizio Cazzati, Capriccio Sopra Sedici Note

Domenico Gabrielli (1659-1690), Ricercare voor cello

Claudio Monteverdi, Si Dolce è’l Tormento

Claudio Monteverdi, Chiome d’oro

kamermuziek

Page 4: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

Il Movimento del Tempo – beweging en stilstand in de

vroege barok

Chiome d’Oro en sopraan Annelies Brants focussen zich tijdens dit veelzijdige en gevarieerde concert op de Italiaanse muziek uit de vroege 17e eeuw. De eerste decennia van die eeuw vormden een revolutionaire periode in de Europese muziekgeschiedenis: de hegemonie van het klassieke, evenwich-tige contrapunt uit de renaissance werd ab-rupt doorbroken door componisten – Clau-dio Monteverdi op kop – die de seconda prattica propageerden. In vermeende navol-ging van de muziek in het klassieke Griekse toneel, ruilde deze seconda prattica de vaak complexe meerstemmigheid van het contra-punt in voor een eenstemmige (monodische) tekstdeclamatie, slechts begeleid door een genoteerde bas die nog volop ruimte liet voor improvisatie, de basso continuo. Bo-vendien zochten componisten en theoretici, met name in de Florentijnse Camerata, naarstig naar methodes om teksten zo op muziek te zetten dat ze perfect verstaanbaar bleven en de muziek elke nuance van de tekst op de voet kon volgen. De ingeni-euze oplossing was de recitatiefstijl, of stile rappresentativo, een semi-declamerende zangstijl waarin de solostem vrije baan kreeg en er een perfecte symbiose tussen tekst en muziek tot stand kwam.

Deze opvallende vernieuwingen werden in eerste instantie toegepast in de allereerste opera’s – o.a. Euridice van Giulio Caccini uit 1600 – en wereldlijke madrigalen, maar von-den algauw ook hun weg naar de religieuze muziek. Vooral de in Venetië actieve Ales-sandro Grandi (1586-1630) zette het mono-dische religieuze repertoire op de kaart met een hele reeks bundels motetten. Zijn Salve Regina voor één stem, twee instrumenten

en basso continuo komt uit de verzameling Motetti ... con sinfonie uit 1621 en vormt de perfecte illustratie van een vroeg monodisch motet. Na een korte inleidende sinfonia voor de twee instrumentale partijen (die zo-wel op viool, cornet als op blokfluit kunnen worden gespeeld) zingt de stem de eerste zin van de antifoon ‘in stile rappresentativo’. Een instrumentaal ritornello zorgt voor struc-tuur en scheidt de eerste zin duidelijk van de tweede. ‘Ad te clamamus’ wordt wat ritmi-scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten voor het eerst echt in dialoog met elkaar. Grandi gebruikt met andere woorden de – beperkte – beschikbare middelen om tot een werk met een overzichtelijke structuur te komen, iets wat hij zonder twijfel van Claudio Monteverdi had geleerd.

De elf gedrukte bundels met wereldlijke vocale muziek van Claudio Monteverdi verschenen tussen 1584 (Canzonette, libro primo) en 1651 (de postume verzameling Madrigali e canzonette ... Libro nono). Terwijl Monteverdi in de eerste boeken met madrigalen nog vasthoudt aan de 16e-eeuwse polyfone traditie, maakt hij in het in 1614 verschenen zesde boek de overgang naar het monodische madrigaal voor één of twee vocale stemmen, eventueel enkele instrumenten, en basso continuo. In de aria Et’ è pur dunque vero uit de bundel Scherzi musicali cioè arie & madrigali in stile recitativo uit 1632 gebruikt Monteverdi één melodie-instrument (opnieuw te kiezen door de uitvoerders welk precies) voor ritornelli of tussenspelen tussen de strofen van de aria. Geheel volgens de geplogenheden van de seconda prattica laat Monteverdi ook in een meer levendige aria zoals deze, de muziek aansluiten bij de tekst: elke tekststrofe krijgt een eigen muzikale invulling. Dat de term

Page 5: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

‘stile recitativo’ ruim werd geïnterpreteerd, blijkt wel uit de opname van deze aria in de bundel Scherzi musicali: dit is eerder een volledig gezongen aria dan een werk in reci-tatiefstijl, maar zoals zo vaak in de 17e eeuw werden diverse termen door elkaar gebruikt. Ook de aria Quel sguardo sdegnosetto voor sopraan en continuo komt uit de bundel Scherzi musicali. Monteverdi combineert hier een aanstekelijke continuopartij met een virtuoze vocale partij, die het uiterste vergt qua souplesse en trefzekerheid. Het madrigaal Chiome d’Oro – waaraan dit ensemble zijn naam ontleende – komt dan weer uit het zevende boek madrigalen, een baanbrekende verzameling met niet minder dan 29 werken. De toon is volko-men onbezorgd – de tekst is in wezen een zinnelijke ode aan de wereldse geneugten van de liefde. Het heerlijke Si dolce è’l tormento verscheen in 1624 in de bundel Quarto scherzo delle ariose vaghezze, die de Venetiaan Carlo Milanuzzi samenstelde. Monteverdi treft hier perfect de bitterzoete atmosfeer van een afgewezen liefde: het ge-voel verliefd te zijn is heerlijk, maar bezorgt tegelijkertijd een knagende pijn.

Naast Claudio Monteverdi waren er ui-teraard nog talloze andere Italianen die wezenlijke bijdragen leverden tot de wereldlijke vocale monodie in de eerste helft van de 17e eeuw. Een van de meest markante figuren in deze boeiende periode was de vrouwelijke componiste Barbara Strozzi. Bijna haar volledige oeuvre bestaat aria’s en cantates voor solostem en basso continuo, gepubliceerd in een reeks van zes zeer verzorgde bundels. Wellicht was Strozzi voor haar levensonderhoud aangewezen op de inkomsten die ze met deze uitgaven kon genereren, een vrij uitzonderlijke positie voor een 17e-eeuwse componist.

Bijzonder boeiend zijn ook de vocale wereldlijke werken van Girolamo Fresco-baldi, tegenwoordig beter gekend door zijn klavierwerken. Beide vocale werken van Frescobaldi op het programma, Dunque dovro (Aria di Romanesca) en Se l’aura spira, komen uit zijn bundel Primo libro d’arie musicali per cantarsi, gepubliceerd in 1630 in Firenze. Frescobaldi was toen in dienst van het hof van de Medici, en deed wellicht voor een belangrijk deel een beroep op vroeger in Rome gecomponeerde werken bij de samenstelling van deze bundel. De ‘romanesca’ waarvan sprake is een bepaalde ostinatobas, met bijbehorend harmonisch patroon.

Het idee om een voortdurend herhaalde melodie in de bas als structurerend element in instrumentale muziek – en dan vooral klaviermuziek – te gebruiken, vierde hoogtij in de vroege 17e eeuw. De passacaglia’s van Biagio Marini en Falconiero vormen hiervan mooie voorbeelden, net zoals de chaconne van Tarquinio Merula. In feite is het frappant dat juist op een moment dat in de vocale muziek een contrastrijke, snel van stemming en affect wisselende stijl hoogtij vierde, dergelijke ostinate – en dus in wezen stati-sche – baspatronen zo vaak gebruikt werden om de instrumentale muziek vorm te geven. Vooruitgang en stilstand, het waren contras-terende, maar complementaire bewegingen van de muzikale tijd. Juist op dit scherpe contrast vormt dit programma een originele en uitgekiende reflectie.

Diederik Verstraete

Page 6: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

Girolamo Frescobaldi, Dunque Dovro

(Aria di Romanesca)

Dunque Dovro del puro server mio

Crudel’hor riportar tormenti e pene?

O tradita speranze, o van desio

Che sepolta nel duol l’alma mi tiene.

Te, Amor, te solo hora incolpar degg’io

Che m’involi, tiranno, ogni mio bene

Te, te incolpar degg’io che prendi a gioco

Che m’arda il cor crudeltade il foco

So I shall have, this cruel day, nothing

But sorrow and torment for my loyal services?

O dashed hopes, O vain desire,

That plunges my soul into sorrow.

It is you; love, you alone whom I now accuse

Of snatching away, like tyrant, all my happiness.

It is you, you whom I charge for toying

With the cruel fire that burns my heart.

Page 7: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

Girolamo Frescobaldi, Se l’Aura Spira

Se l’aura spira tutta vezzosa,

la fresca rosa ridente sta,

la siepe ombrosa di bei smeraldi

d’estivi caldi timor non ha.

A balli, a balli, liete venite,

ninfe gradite, fior di beltà.

Or, che sì chiaro il vago fonte

dall’alto monte al mar sen’ va.

Suoi dolci versi spiega l’augello,

e l’arboscello fiorito sta.

Un volto bello al l’ombra accanto

sol si dia vanto d’haver pieta.

Al canto, al canto, ninfe ridenti,

Scacciate i venti di crudelta.

If the breezes blow ever charming,

The budding roses will show their laughing

faces,

And the shady emerald hedge

Need not fear the summer heat.

To the dance, to the dance, merrily come,

Pleasing nymphs, flower of beauty!

Now the clear mountain streams

Are gone to the sea,

And the birds unfold their sweet verses,

And the bushes are all in flower.

Let the fair of face who come to this forest

Show virtue by having pity on their suitors!

Sing, sing laughing nymphs!

Drive away the winds of cruelty!

Page 8: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

Claudio Monteverdi, Et è Pur Dunque Vero

Et è pur dunque vero,

Dishumanato cor, anima cruda,

Che cangiando pensiero

E di fede e d’amor tu resti i gnuda.

D’haver tradito me dati pur vanto,

Che la cetera mia rivolgo in pianto.

È questo il guiderdone

De l’amorose mie tante fatiche?

Così mi fa ragione,

Il vostro reo destin, stelle nemiche.

Ma se’l tuo cor è d’ogni fe’ ribelle,

Lidia, la colpa è tua non delle stelle.

Beverò, sfortunato,

Gl’assasinati miei torbidi pianti,

E sempre adolorato

A tutti gl’altri abandonati amanti,

E scolpirò sul marmo alla mia fede:

Scioccho è quel cor ch’in bella donna crede.

Povero di conforto,

Mendico di speranza, andrò ramingo;

E senza salma o porto,

Fra tempeste vivrò mesto e solingo.

Ne havrò la morte di precipiti i a schivo

Perchè non può morir chi non è vivo.

Il numero de gli anni

Ch’al sol di tue bellezze io fui di neve,

Il colmo degl’affani

Che non mi diero mai, mai riposo breve:

Insegnerano a mormorar i venti

Le tue perfidie o cruda e i miei tormenti.

Then it is true indeed,

Inhuman Heart, cruel soul,

That in changing your mind

You have become devoid of both faith and love

You may well boast of having betrayed me

For I tune my cittern to weeping

Is this the reward

For all my loving labours?

Thus I am confirmed in in

Your malevolent destiny, hostile stars.

But if your heart refuses all constancy,

Lydia, the fault is yours and not the stars’.

In my misfortune I shall drink of

My turbid, martyred tears,

And, ever grief-stricken,

To all others forsaken lovers

And to my constancy, I will sculpt in marble:

‘Foolish is the heart that believes in a beautiful

woman’.

Poor in comforts,

Begging for hope, I will go wandering;

With nothing to burden me nor any home,

Amid tempests I will live sad and solitary.

I will not need to avoid death from precipices,

For he cannot die who does not live.

The number of years When I was a snow to the

sun of your beauty,

Those heights of anguish

Which never gave me the slightest respite,

Have taught the winds to murmur

Your perfidies, O cruel one, and my torments.

Page 9: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

Vivi, vivi col cor di giacio,

E l’inconstanza tua l’aure difidi;

Stringi, stringi il tuo ben in braccio

E del mio mal con lui trionfa e ridi;

E ambi in union dolce gradita

Abissi, abissi, udite, udite

Di mia disperation gli ultimo accenti

Da poi che son fornite

Le miei gioie e gl’amor e miei contenti.

Tanto e’l mio mal che nominar io voglio

Emulo del inferno il mio dordoglio

Live, live with your heart of ice,

And let your inconstancy mistrust the breezes.

Clasp, clasp your love in your arms,

And rejoice with him at my misery, and laugh;

And both of you, in sweet and pleasant union,

Build the sepulcher of my life.

Abysses, abysses, hear, hear

The final words of my despair,

Now that all is gone,

My joys and love and my pleasures.

So great is my misfortune that I can say

My grief can rival hell

Page 10: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

Claudio Monteverdi, Quel sguardo

Quel sguardo sdegnosetto

lucente e minaccioso,

quel dardo velenoso

vola a ferirmi il petto,

Bellezze ond’io tutt’ardo

e son da me diviso

piagatemi col sguardo,

Sanatemi col riso.

Armatevi, pupille

d’asprissimo rigore,

versatemi su’l core

un nembo di faville.

Ma ‘labro non sia tardo

a ravvivarmi ucciso.

Feriscami quel squardo,

ma sanimi quel riso.

Begl’occhi a l’armi, a l’armi!

Io vi preparo il seno.

Gioite di piagarmi

in fin ch’io venga meno!

E se da vostri dardi

io resterò conquiso,

feriscano quei sguardi,

ma sanami quel riso.

That haughty little glance,

bright and menacing,

that poisonous dart

is flying to strike my breast.

O beauties for which I burn,

by which I am severed from myself:

wound me with your glance,

but heal me with your laughter.

Arm yourself, O eyes,

with sternest rigor;

pour upon my heart

a cloud of sparks.

But let lips not be slow

to revive when I am slain.

Let the glance strike me;

but let the laughter heal me.

O fair eyes: to arms, to arms!

I am preparing my bosom as your target.

Rejoice in wounding me,

even until I faint!

And if I remain vanquished

by your darts,

let your glances strike me –

but let your laughter heal me.

Page 11: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

Barbara Strozzi, Eraclito d’Amore

Udite amanti la cagione, Oh Dio,

Ch’a lagrimar mi porta:

Nell’adorato e bello idolo mio,

Che si fido credei, la fede e morta.

Vaghezza ho sol di piangere,

Mio pasco sol di lagrime,

I duolo e mia delizia

E son miei gioie i gemiti.

Ogni martire aggradami,

Ogni dolor dilettami,

I singulti mi sanano,

I sospir mi consolano.

Ma se la fede negami

Quell’incostante e perfido,

Almen fede serbatemi

Sino alla morte, o lagrime.

Ogni tristezza assalgami,

Ogni cordoglio eternisis,

Tanto ogni male affligami

Che m’uccida e sotterimi.

Hear, ye lovers, the cause, o God

That leads me to weep:

With my beatiful, adored idol

Whom I believed faithful, faithfulness is dead.

I feel only like weeping,

I revel only in tears

Pain is my delight

And my moans are my joys.

All suffering is pleasant to me

I delight in all suffering,

Sobs heal me,

Sighs console me.

But if this perfideous, fickle being

Refuses me her faithfulness,

You at least remain faithful to me

Unto death, o my tears,

May all sadness assail me,

May all pain endure,

May every ill smite me

To the point of killing and burying me.

Page 12: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

Claudio Monteverdi, Si Dolce è’l Tormento

Si dolce è’l tormento

Che in seno mi sta

Ch’io vivo content

Per cruda belta.

Nel ciel di bellezza

S’accreschi fierezza

E manchi Pieta

Che sempre qual scoglio

All’onda d’orgoglio

Mia fede sara.

La speme fallace

Rivolgam’il pie,

Diletto ne pace

Non scendano a me,

E l’empia ch’adoro

Mi nieghri ristoro

Di buona merce;

Tra doglia infinita,

Tra speme tradita

Vivra le mia fe.

Se fiamme d’amore

Gia mai non senti

Quell rigido core

Ch’il cor mi rapi,

Se niega pietate

La cruda beltate

Che l’alma invaghi,

Ben fia che dolente

Pentita e languente

Sospirimi un di.

So sweet is the torment

Within my breast

That I am content

Though my lady is cruel.

In heaven let beauty’s

Arrogance increase

And pity be absent,

For like a rock battered

By breakers of pride

My love shall stand firm.

Let false hope

Abandon me,

Joy and contentment

Never be mine,

And let the one I adore

Deny me the solace

Of simple kindness;

Despite infinite sorrow,

Despite hope betrayed,

My love will survive.

If passionate love

Was never felt

By that austere spirit

Who stole my heart,

If pity is denied

By the cruel beauty

Who ravished my soul,

It is right that in sorrow,

Repentant and pining,

One day she sigh for me.

Page 13: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

Claudio Monteverdi, Chiome d’oro

Chiome d’oro, - bel tesoro,

tu mi leghi in mille modi

se t’annodi, - se ti snodi.

Candidette - perle elette,

se le rose che coprite

discoprite, - mi ferite.

Vive stelle - che sì belle

e sì vaghe risplendete,

se ridete - m’ancidete.

Preziose, - amorose,

coralline labbra amate,

se parlate - mi beate.

O bel nodo - per cui godo!

O soave uscir di vita!

O gradita - mia ferita!

Golden tresses o so precious,

You bind me in a thousand ways

Whether coiled or flowing freely

Small, white matching pearls

When the roses that conceal you

Reveal you, you wound me

Bright stars that shine

With such beauty and charm,

When you laugh you torture me

Precious, seductive

Coral lips I love,

When you speak I am blesses

Oh dear bonds in which I take delight!

Oh fair mortality!

Oh welcome wound!

Page 14: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

Response faite a un Curieux sur le sentiment

de la Musique d’Italie (Escrite a Rome le premier

Octobre 1639)

Dit in briefvorm geschreven werkje bevat heel wat interessante informatie over onder meer de Italiaanse kerkmuziek, oratoria en instrumentale muziek. Het werd geschre-ven door de 17e-eeuwse Franse gambist André Maugars (ca. 1580-ca.1645). Volgens Gédéon Tallemant des Réaux (1619-1690), auteur van de Histoirettes, een soort ‘chro-nique scandaleuse’ waarin op een amusante manier de handel en wandel van diverse tijdgenoten aan de kaak wordt gesteld, was Maugars een soort avonturier, geboren voor het ongeluk maar tevens een uiterst begaafd gambist. Van dat laatste getuigden ook Mersenne en Jean Rousseau (Traité de la viole, Parijs 1687), die Maugars de eerste grote Franse gambavirtuoos noemde.

Maugars beschikte over nog andere zeldzame talenten. Veel zal het zeker niet voorgekomen zijn: een gambist die werk van de Engelse filosoof Francis Bacon naar het Frans vertaalde! Welnu, na een vierjarig verblijf in Engeland, vermoedelijk in dienst van James I, publiceerde Maugars in 1624 zijn Franse vertaling van Bacons meest beroemde werk, The Advancement of Lear-ning, onder de titel Le Progrez et advance-ment aux sciences divines et humaines, en droeg deze op aan Auguste de Loménie. Het Franse hof engageerde hem als Engelse tolk. Een tijdlang verbleef hij in Spanje, en in 1634 publiceerde hij opnieuw een Franse vertaling van een werk van Bacon: de Con-siderations Touching on a War with Spain, vertaald als Considérations politiques pour entreprendre la guerre contre l’Espagne;

par le sieur Maugard, conseiller, secrétaire, interprète du Roy, en langue anglaise.

Omstreeks 1630 nam kardinaal Richelieu Maugars in dienst en bezorgde hij hem het priorschap van het klooster van Saint-Pierre Eynac in Auvergne. Door een ongelukkige uitspraak over de koning viel Maugars in on-genade, waarna hij naar Italië vertrok. Vanuit Rome schreef hij in 1639 zijn ‘brief’, die hem een blijvende bekendheid zou bezorgen. In Rome hoorde hij onder meer Frescobaldi spelen en over Monteverdi schreef hij: ‘ce grand Monteverde, Maistre Compositeur de l’Eglise Saint-Marc, qui a trouvé une nou-velle manière de composer très-admirable, tant pour les Instruments que pour les Voix, qui m’oblige à vous le proposer comme un des premiers Compositeurs du monde…’.

Maugars’ brief, aanvankelijk anoniem gepubliceerd, werd in 1672 herdrukt en uitgegeven met als titel Discours sur la musique d’Italie et des opéras. Het is een soort verhandeling, die gerust kan worden beschouwd als het eerste geschrift over de vergelijking tussen Franse en Italiaanse muziek.

Johan Huys

Page 15: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

Anoniem, Illustratie van vocale en instrumentale muziek in de renaissance

Page 16: zo 09.05.2010 Chiome d’Oro - Concertgebouw Brugge...scher op muziek gezet, maar algauw keert de recitatiefstijl terug. In het slotfragment ‘O clemens, o pia’ gaan stem en instrumenten

WWW.CONCerTGeBOuW.Be+32 70 22 33 02iN&uiT BruGGe, ‘T zaNd 34, 8000 BruGGe

VR 04.06.10 T/M ZO 06.06.10 / CONCERTGEBOUWiBOCCHeriNi! / FeSTiVaLEen weekend lang richt het Concertgebouw de schijnwerpers op het rijke oeuvre van Luigi Boccherini. Centrale figuur Roel Dieltiens omringt zich met muzikale geestverwanten voor een mooie selectie van muzikale ontdekkingen én beroemde werken als het Menuet, de Fandango en het Stabat Mater. Zoals steeds zorgt het Concertgebouw voor een boeiende omkadering.

wo 19.05.10 20.00 Lecture-performance Roel Dieltiens en Piet Kuijken

vr 04.06.10 20.00 Ensemble Explorations & Claron Mcfadden 22.00 Emilio Moreno & José-Miguel Moreno

za 05.06.10 15.00 Ensemble Explorations & Piet Kuijken 17.00 Edding Kwartet 20.00 El Concierto Español & Soledad Cardoso 22.00 Christine Busch & Margarete Adorf

zo 06.06.10 15.00 La Real Cámara 18.00 Ensemble Explorations / Slotconcert

Volledig programma: zie www.concertgebouw.be