1

TOPOTOPOĞĞRAFRAFİİK KARTOK KARTOĞĞRAFRAFİİK BK BİİLGLGİİSSİİSTEMLERSTEMLERİİNNİİN YAN YAŞŞATILMASINDA ATILMASINDA

YYÜÜKSEK KSEK ÇÖÇÖZZÜÜNNÜÜRLRLÜÜKLKLÜÜ UYDU UYDU GGÖÖRRÜÜNTNTÜÜ VERVERİİLERLERİİNDEN YARARLANMANDEN YARARLANMA

Yrd.Yrd.DoDoçç.Dr.Dr. . MehmetMehmet ALKANALKANZonguldakZonguldak KaraelmasKaraelmas UniversitUniversitesiesi,,

MMüüh.Fakh.Fak. Jeodezi ve . Jeodezi ve FotFot..MMüüh.Bh.BööllüümmüüZONGULDAKZONGULDAK/T/TÜÜRKRKİİYEYE

Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 30 Ekim –02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon

TopoTopoğğrafikrafik KartoKartoğğrafikrafik Bilgi Sistemleri Bilgi Sistemleri (TKBS)(TKBS)

Topoğrafik Özellikler

• SYM (DTM)

• Eş Yükseklik Eğrileri

• vb.

Kartoğrafik Özellikler• Yol ağları , yol isimleri• Binalar• Kartoğrafik diğer özellikler

2

TKBSTKBS

Sayısal Peyzaj Modelleri (DLM) Sayısal Topoğrafik Haritalar (DTK)

TKBSTKBS

Sayısal Arazi Yükseklik Modelleri (DTM)Sayısal Ortofoto (DOP) yapısında Sayısal Görüntü Modelleri (DBM)

3

1 :10.000 Ölçekli Sayısal Topoğrafik Haritadan Bir Kesit (ATKIS-DTK25)

TKBSTKBS

1 :50.000 Ölçekli Sayısal Topoğrafik Haritadan Bir Örnek (ATKIS-DTK10)

TKBSTKBS

4

Yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerinden yol, bina, parsel gibi nesne çıkarımları günümüzde yoğun çalışma konularından birisidir. Nesne çıkarımını gerçekleştirmek için değişik algoritmalar kullanılmaktadır.

Kullanılan algoritmalar elle, yarı-otomatik ve otomatik olarak sınıflandırılabilir.

Yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerinden yararlanma da Quickbird(60 cm) ve Ikonos (1.00 m) görüntüleri kullanılmaktadır. Bu görüntülerden çalışılan konunun amacına göre nesne çıkarımıgerçekleştirilmektedir.

ATKIS® sisteminin test edilmesi ve güncellenmesine yönelik, yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerinden nesne çıkarımı konusunda birçok çalışma yapılmıştır. Bu konuda da detayli bilgi için (Gerke and Busch, 2005 ; Wiedemann and Ebner, 2000) kaynaklarına bakılabilir.

YYüüksek ksek ÇöÇözzüünnüürlrlüüklklüü Uydu Uydu GGöörrüüntntüülerinden Yararlanmalerinden Yararlanma

UYGULAMAUYGULAMA

Zonguldak Test Alanının Ikonos Uydu Görüntüsü

5

Zonguldak Test Alanının QuickBird Uydu Görüntüsü

UYGULAMA

UYGULAMA

Quickbird uydu görüntüsünden elle sayısallaştırma ve 1:1000 ölçekli harita verilerinin MapInfo arayüzünde aynı katmanda gösterilmesi

6

UYGULAMA

Ikonos uydu görüntüsünden yarı-otomatik çıkarım sonuçları ve 1:1000 ölçekli harita verilerinin MapInfo arayüzünde aynı katmanda gösterilmesi

Tablo : Quickbird uydu görüntüsünden elle çıkarım sonucu elde edilemeyen yollar

% 10075Toplam :

Net görünmeme86

Gölge86

Operatör ihmali75

Operatör hatası1713

Ağaç altında kalma6045

Uydu görüntüsünden yolların çıkarılamama nedenleri

Yüzdesi (%)Uydu görüntüsünden

çıkarılamayan yol sayıları

UYGULAMA

7

SonuSonuççlar ve lar ve ÖÖnerilerneriler

YYüüksek ksek çöçözzüünnüürlrlüüklklüü uydu guydu göörrüüntntüülerinden lerinden yararlanma gyararlanma güünnüümmüüzde birzde birççok alanda ok alanda kullankullanıılmaktadlmaktadıır. Bazr. Bazıı üülkelerde klkelerde kıırsal kesimlerde rsal kesimlerde kadastro yapkadastro yapıımmıında, bilgi sistemlerinin nda, bilgi sistemlerinin ggüüncellenmesinde, ncellenmesinde, şşehirlerdeki kaehirlerdeki kaççak yapak yapıılarlarıın n izlenmesinde, zamana baizlenmesinde, zamana bağğllıı ççeeşşitli izlenmesinde, itli izlenmesinde, tartarıımda ymda yııllllıık k üürrüün tahmini ve tarn tahmini ve tarıım arazilerinin m arazilerinin ttüürlerinin belirlenmesi, ormancrlerinin belirlenmesi, ormancııllııkta kta ççeeşşitli itli alanlarda olmak alanlarda olmak üüzere yozere yoğğun olarak un olarak kullankullanıılmaktadlmaktadıır. r.

SonuSonuççlar ve lar ve ÖÖnerilerneriler

AlmanyaAlmanya’’da gerda gerççekleekleşştirilen ATKIStirilen ATKIS®®((TopoTopoğğrafikrafik Kartografik Bilgi Sistemi)Kartografik Bilgi Sistemi)’’de de verilerin duyarlverilerin duyarlııklarklarıı ±±3 3 mm’’dirdir. Bu sebeple y. Bu sebeple yüüksek ksek çöçönnüürlrlüüklklüü uydu guydu göörrüüntntüülerinden elde edilen lerinden elde edilen yollar hem ATKISyollar hem ATKIS®®’’in test edilmesinde hem de in test edilmesinde hem de ggüüncellenmesinde kullanncellenmesinde kullanıılmaktadlmaktadıır. r. GGüünnüümmüüzde kullanzde kullanıılan lan navigasyonnavigasyon teknolojileri teknolojileri ve birve birççok ok topografiktopografik kartografik uygulamalarda kartografik uygulamalarda bilgi sistemleri bbilgi sistemleri büüyyüük k öönem arz etmektedir. nem arz etmektedir.

8

SonuSonuççlar ve lar ve ÖÖnerilernerilerSadece TKBS sistemlerinde deSadece TKBS sistemlerinde değğil diil diğğer birer birççok konumsal ok konumsal bilgi sistemi uygulanmasbilgi sistemi uygulanmasıında da, hassasiyet yeterli nda da, hassasiyet yeterli olduolduğğunda yunda yüüksek ksek çöçözzüünnüürlrlüüklklüü uydu verilerini uydu verilerini kullanma hem uygulamalarkullanma hem uygulamalarıı daha hdaha hıızlzlıı gergerççekleekleşştirmeyi tirmeyi sasağğlayacak hem de ekonomik olarak daha az maliyetle layacak hem de ekonomik olarak daha az maliyetle iişşin yapin yapıılmaslmasıınnıı sasağğlayabilecektir. layabilecektir. ŞŞehir alanlarehir alanlarıında otomatik nda otomatik ççııkarkarıımda bahsedilen mda bahsedilen birtakbirtakıım problemler olabilecem problemler olabileceğği ii iççin, uydu in, uydu ggöörrüüntntüülerinin kullanlerinin kullanıımmıında zaman maliyet unsuru gnda zaman maliyet unsuru gööz z öönnüüne alne alıınarak uygulamalar gernarak uygulamalar gerççekleekleşştirilmelidir. Bu ttirilmelidir. Bu tüür r alanlarda da sayalanlarda da sayıısal sal fotogrametridefotogrametride gelinen son gelinen son teknojilerteknojiler kullankullanıılabilir. labilir. ÇüÇünknküü saysayıısal sal fotogrametridefotogrametridehassasiyet (5 hassasiyet (5 cmcm’’yeye kadar dkadar düüşşmmüüşşttüür) r) ççok daha yok daha yüüksek ksek seviyelerde olduseviyelerde olduğğu iu iççin uygun modelleme ve in uygun modelleme ve ççekimlerle ekimlerle ççok daha uygun sonuok daha uygun sonuççlar elde edilebilir. lar elde edilebilir.

TETEŞŞEKKEKKÜÜRLERRLER