31CARGOHUB

TekstGiovanni Douven, research fellow &

Han van Kleef, associate lector

30CARGOHUB

xxxx Circular Profit for a better

Planet & healthier People

People, Planet, Profit wordt door veel ondernemingen gehanteerd als richtlijn voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Maar werkt dat ook voor de vracht logistieke sector?

De strategie van de Hogeschool Inholland is gericht

op Duurzaam, Gezond en Creatief. Hiertoe heeft het

Business Research Center (BRC) van de Hogeschool

in haar meerjarenplan de circulaire economie centraal gezet.

Op dit moment onderzoekt het BRC de manieren waarop

MKB-bedrijven kunnen leren en innoveren met de circulaire

economie als ambitie. Ook zijn 125 studenten van de oplei-

ding Airport & Aviation actief om voor de vrachtlogistieke

sector circulair-economische oplossingen te vinden. Tevens

organiseert het BRC kenniscafé’s waarin dit vraagstuk met

participanten vanuit onderwijs, bedrijfsleven, maatschap-

pelijke organisaties en overheden verder wordt uitgediept.

Op 22 februari a.s. strijkt het BRC neer bij ‘The Grounds” op

Schiphol om voor de vracht logistieke sector van Schiphol

een kenniscafé te organiseren.

Wat is de circulaire economie? De circulaire economie is een economisch systeem dat

bedoeld is om het verbruik van producten en grondstoffen

te minimaliseren, hun herbruikbaarheid te maximaliseren en

waarde vernietiging te minimaliseren. Dit verschilt van het

huidige, voornamelijk nog lineaire systeem, waarin grond-

stoffen worden omgezet in producten die aan het einde

van hun levensduur worden vernietigd. De SER ziet een cir-

culaire economie als een economie die binnen ecologische

randvoorwaarden efficiënt en maatschappelijk verantwoord

omgaat met producten, materialen en hulpbronnen, zodat

ook toekomstige generaties toegang tot materiële welvaart

behouden.

Het circulaire systeem kent 2 kringlopen van materialen.

Een biologische kringloop, waarin reststoffen na gebruik

veilig terugvloeien in de natuur en weer als voedsel voor

ecosystemen en nieuwe grondstoffen dienen. En een

technische kringloop van kunstmatige materialen, waarvoor

product(onderdelen) zo zijn ontworpen en vermarkt dat

deze op kwalitatief hoogwaardig niveau opnieuw gebruikt

kunnen worden. Hierdoor blijft hun economische waarde

zoveel mogelijk behouden. Het is belangrijk dat kunstmatige

materialen de biologische kringloop niet vervuilen, en dat

beide soorten materialen van elkaar te scheiden en in te

zamelen zijn. Het systeem is dus ecologisch en econo-

misch gezien ‘restauratief’. Het ‘cradle-to-cradle’ denken

van McDonough en Braungart wordt als belangrijke basis

beschouwd voor verdere studie naar innovaties op basis van

de circulaire gedachte.

De luchtvaartsector moet CO2-neutraal

Het verdrag van Parijs heeft de gemoederen behoorlijk in

beweging gebracht en de noodzaak van circulariteit goed

verwoord. Op 12 december 2015 stemden namelijk bijna

200 deelnemers in met een nieuw bindend klimaatakkoord.

Daarmee moet de uitstoot van broeikasgassen worden

teruggedrongen en de opwarming van de aarde worden

beperkt tot maximaal 2 graden, met 1,5 graad als streef-

waarde.

Ook binnen de luchtvaartsector is een akkoord bereikt. De

191 leden van de ‘International Civil Aviation Organisation’

(ICAO) hebben in oktober 2016 namelijk afspraken gemaakt

voor de luchtvaartsector. ICAO, de burgerluchtvaartorgani-

satie van de VN beoogt de luchtvaart, na 2020 (vrijwillig)

en vanaf 2027 verplicht, CO2-neutraal te laten groeien. De

prognoses wijzen erop dat het vliegverkeer zal zijn verdub-

beld in het jaar 2035. Dit betekent verdere groei voor de

luchtvaartmaatschappijen maar ook voor de aanleunende

vracht logistieke sector zoals de afhandelaren, truckers

en expediteurs. De sector staat wereldwijd onder steeds

grotere druk om maatregelen te nemen omdat steeds meer

overheden, maatschappelijke organisaties, wetenschappers

en bedrijven klimaatverandering als een grote bedreiging

zien voor het leven en welzijn van miljoenen mensen. Die

druk is zichtbaar in overheidsbeleid (bijvoorbeeld voor een

circulaire economie; zie ‘Closing the Loop’ van de EU) en

komt langzaam maar steeds duidelijker ook tot uitdrukking

in wetgeving.

De Circulaire economie is er voor idealisten maar bovenal voor ondernemers?Met de circulaire economie gaan we geld verdienen. De cir-

culaire economie kan worden gezien als krachtig instrument

voor innovatie. Hierbij zijn verschillende businessmodellen

toepasbaar. En om MKB-bedrijven te ondersteunen richt

het BRC zich op de vijf businessmodellen van Peter Lacy

en Jakob Rutqvist in hun boek “Waste-to-Wealth”. De vijf

modellen die gebruikt worden zijn:

• Right from the start: gebruik hernieuwbare grondstoffen

en hulpstoffen (voorbeeld: windenergie)

• Making History of Waste: voorkom al in het ontwerp van

producten en bedrijfsprocessen het ontstaan van afval.

Zorg met andere bedrijven voor recycling van gebruikte

materialen (voorbeeld: H&M neemt gebruikte kleding in)

• Products that are built to last: bied levensduur verlengen-

de opties aan, zoals bijvoorbeeld reparatie, onderhoud,

upgrades en refurbishment (voorbeeld: leapp)

• The sharing platform: de deeleconomie pur sang. Deel

producten met anderen, zodat ze intensiever benut wor-

den (voorbeeld: peerby, floow2)

• The product as a service: verschuiven van het verkopen

van producten naar het verlenen van diensten. Leasing en

verhuur leggen de zorg voor het onderhoud, de levens-

duur en de recycling van producten bij de producent.

(voorbeeld: ledsgogreener)

Hoe werkt de circulaire economie voor de vrachtlogistiek?Vele voorbeelden zijn van toepassing maar er zal met een

nieuwe blik moeten worden gekeken naar de huidige

voornamelijk lineair ingerichte businessmodellen. Binnen de

vrachtlogistiek zullen eveneens drastische, nieuwe oplos-

singen gevonden moeten worden die bijdragen aan een

CO2-neutrale operatie van de dienstverlening. Ten eerste zal

nadrukkelijk een analyse van de kernactiviteit, de verstrekte

waarde en de daaraan gerelateerde werkzaamheden

moeten plaatsvinden. Voor iedere (deel-)activiteit dienen

oplossingen te worden gevonden die gebaseerd zijn op een

circulaire invalshoek en waarbij geld verdienen de centrale

invalshoek is. Het motto zou kunnen zijn: “Circular Profit for

a better Planet & healthier People”.

VooruitblikEen vroege conclusie van het onderzoek van het BRC is dat

een circulaire economie niet te realiseren valt zonder gede-

gen samenwerking tussen mensen en organisaties waarbij

vernieuwende ideeën, al of niet gesubsidieerd, een platform

verdienen.

Een mooi voorbeeld binnen de vrachtlogistiek is de

oplossing van het bedrijf Breytner. Dit bedrijf heeft een

‘waardevolle’ oplossing gevonden om CO2-vrij transport te

realiseren. Dit gebeurt met elektrische vrachtwagens die in

de binnenstad van Rotterdam voor enkele bedrijven worden

ingezet. Breytner heeft het logistieke traject gesplitst in

de ‘first’ en de ‘last mile’. Deze ontkoppeling maakt het

mogelijk om de duurdere laatste kilometer uit te voeren op

een tijdstip buiten de spits. Tevens zorgen de wisselbakken

voor een snelle overslag op een logistiek ontkoppelpunt

aan de rand van het stadscentrum vanuit verschillende

industrieën bij elkaar worden gebracht. Vanuit een gedeelde

visie organiseert Hogeschool Inholland samen met ACN en

de Schiphol Groep op 22 februari een kennis café.