1

Organisatie met Terreinwerking Suïcidepreventie in het kader van het

Vlaams Actieplan Suïcidepreventie

DAGG vzw

Werkingsverslag 2012

2

Inleiding De beheersovereenkomst met de Vlaamse Overheid voor de subsidiëring van DAGGvzw als organisatie met terreinwerking voor de zorg voor suïcidepogers, werd ondertekend op 8 februari 2012. De organisatie ontwikkelt activiteiten in de volgende resultaatsgebieden:

1. het aanbod van informatie, documentatie en advies; 2. de ontwikkeling van methodieken en materialen op het vlak van de zorg voor

personen na een suïcidepoging met inbegrip van nazorg na ontslag uit het ziekenhuis;

3. het implementeren van de zorg van personen na een suïcidepoging met inbegrip van de nazorg na ontslag uit het ziekenhuis.

De organisatie kreeg de naam: Zorg voor suïcidepogers (ZSP). Personeel: Rita Vanhove, psychologe suïcidepreventiewerker van DAGGvzw werd aangesteld als coördinator (voltijds tot 31 april 2012 en vanaf die datum 4/5). Marie van Broeckhoven, psychologe en provinciaal coördinator CGGsuïcidepreventiewerking werd aangesteld als medewerkster voor 3,5 uur per week vanaf 1 mei 2012 , Anja Boonen als secretaresse halftijds vanaf 1 januari. Deze organisatie sloot een samenwerkingsovereenkomst met de CGGsuïcidepreventiewerking (CGGSP) en de Eenheid voor zelfmoordonderzoek (EZO). Het hiernavolgend rapport beschrijft de activiteiten van Zorg voor suïcidepogers in 2012. In groen worden de kwaliteits- en samenwerkingseisen waaraan de organisatie wil voldoen vermeld. In bordeaux de evaluatiecriteria.

3

Activiteiten 1. Resultaatsgebied 1: het aanbod van informatie, documentatie en advies

1.1. Het ontwikkelen onderhouden en uitdragen van deskundigheid op het vlak van zorg voor personen met een suïcidepoging met inbegrip van de nazorg na ontslag uit het Algemeen Ziekenhuis

1.2. Het op vraag van de Vlaamse Overheid deelnemen aan werkgroepen en vergaderingen

1.3. Het op eigen initiatief of op vraag informeren en adviseren over de zorg voor personen na een suïcidepoging met inbegrip van de nazorg na ontslag uit het ziekenhuis

1.4. Het ontwikkelen en ondersteunen van een informatieve website voor de voorzieningen en setting waar een integrale zorg voor suïcidepogers wordt aangeboden

Resultaat Wetenschappelijke literatuur wordt opgevolgd en ZSP neemt deel aan studiedagen en volgt recente evoluties op. De belangrijkste conclusies, referenties en downloads worden gepubliceerd op de website www.zorgvoorsuicidepogers.be en verwerkt in de materialen, strategieën en implementatieplannen, in de vormingspakketen voor de CGGSPmedewerkers en geïntegreerd in bijdragen op studiedagen en in publicaties.

1.1.1. Indicatoren: Kennisnemen en verspreiden van up to date wetenschappelijk

verantwoorde informatie en documentatie en nieuwe evoluties in de zorg.

22.5.2012 Landelijk congres behandelrichtlijn suïcidaliteit Nederland, de belangrijkste conclusies worden opgenomen in vormingspakketten, in communicaties, toegelicht t.a.v. relevante actoren.

3-6.9.2012 Europees symposium suïcidepreventie Tel Aviv. Bijdrage op symposium: Vanhove R., van Heeringen C., Portzky G.; de Jaegere E. Evaluation of the Implementation of the Project Integrated Care for suicide attempters in 34 General Hospitals in Flanders Belgium. Medewerking aan presentatie van E. De Jaegere over de ontwikkeling van KIPEO, uitwisseling van ervaringen met experten uit het buitenland.

18-19.9.2012 Congres GGZ in Antwerpen. Organisatie van symposium: Goede praktijken in de zorg voor suïcidepogers, in samenwerking met de Eenheid voor zelfmoordonderzoek. Bijdrage: Zorgcontinuïteit bij suïcidepogers: een uitdaging voor alle schakels in de keten en Jonge suïcidepogers: een vaak verborgen en miskende risiscogroep. Recente epidemiologische data van de registratiestudie IPEO worden voorgesteld evenals het KIPEO instrument en de conclusies uit de pilootfase 2011 in Limburg: Zorgpad voor jonge suïcidepogers en uittesten KIPEO instrument.

Overleg met Vlaamse Vereniging Psychiaters ivm inrichten van een studiedag met thema suïcidepreventie en opvang van suïcidepogers gepland op 20 juni 2013 vergadering op 26.6. 2012

Opvolging ontwikkeling E-mental health, contact met Arteveldenhogeschool ivm ontwikkeling app voor jonge suïcidepogers en hun ervaringen met e-mental health. Opvolgen wetenschappelijke publicatie van de evaluatie van 113on line in Nederland: doctoraatstudie.

4

Opvolging ontwikkeling zorgvernieuwingsprojecten: mobiele crisisteams worden een belangrijke schakel in de zorgketen voor suïcidepogers. Kennisname van hun werking en overleg met deze equipes (5.6.2012). De crisisteams hebben baat bij kennisname en gebruik van IPEO/KIPEO (doelgroep leeftijd 16-65 jaar). Ze worden ingeschakeld bij suïcidepogers die geen ernstig letsel hebben toegebracht en niet naar een AZ gaan, ze worden ingeschakeld bij suïcidepogers die zeer snel het AZ verlaten (vb enkel IPEO/KIPEO 1 of 2 is gebeurd) of ze werken mee op de spoeddienst waar ze contact leggen met de patiënt die dan verder wordt opgevolgd door het mobiel team aan huis (vb RZ St Truiden, AZ Vesalius) of hebben een nauwe band met EPSI (vb Gasthuisberg). Overleg met de federaal verantwoordelijke voor de vorming van deze equipes (september), verkenning aan de nood van deskundigheidsbevordering, die effectief blijkt te bestaan. In samenwerking met CGGSP wordt een vormings- voorstel uitgewerkt voor Vlaanderen (2013). In samenwerking met de CGGSPmedewerkers ontwikkeling van een vormingspakket voor deze doelgroep dat uitgetest wordt in Limburg.

Indicator Eigen publicaties: Vanhove R., Van de Craen T., Portzky G., van Heeringen C.

(2012). Goede praktijken in de opvang van suïcidepogers. Evaluatie van het Project Integrale Zorg Suïcidepogers in Vlaamse Algemene Ziekenhuizen. Aanvaard voor publicatie Tijdschrift voor geneeskunde. Vanhove R. Psychosociale opvang van suïcidepogers. De centrale rol van de huisarts in het zorgpad. Publicatie in Huisarts Nu februari 2013. Overleg met Zorgnet, publicatie Zorgwijzer ivm artikel over goede praktijken in de opvang van suïcidepogers . Er is een interview gepland voor februari 2013 met Jan Ypermanziekenhuis en CGG Ieper over de opvang van pogers en de samenwerking in het zorgpad.

Media: Interview Studio Brussel 19.1 en artikel in Belang van Limburg mei 2012 over pilootproject KIPEO in Limburg, persbericht nav internationale dag van de suïcidepreventie

Indicator: Publicatie en ruime verspreiding van 4 digitale nieuwsbrieven .

Indicator: Aanleveren informatie voor nieuwsbrieven van partners (CGGSP, CPZ, Werkgroep verder), VLASPwebsites, regionale publicaties van stakeholders.

1.1.2. Indicator: Deelname aan de Vlaamse Werkgroep suïcidepreventie en ad hoc werkgroepen (2.2, 7.6, 17.9, 19.11 en ad hoc werkgroep ‘portaalsite en poster 8.10)

1.2.

Indicator: Deelname aan de stuurgroep van de CGGSP. De directeur van DAGG is vast lid van deze stuurgroep en op elke vergadering worden de acties van ‘Zorg voor suïcidepogers’ als vast agendapunt opgenomen. De coördinator ZSP was tevens aanwezig op de stuurgroepvergadering van 9.2 en 21.6 ivm beleidsplan CGGSP en leverde informatie aan voor het overleg. De vraag werd gesteld naar integratie van KIPEO variabelen in EPD van de CGG. Er kwam een negatief besluit vanuit de stuurgroep. Dit betekent dat aan de CGG zal gevraagd worden de software KIPEO integraal te gebruiken. We stelden ook de vraag naar de analyse per vestiging van de suïcidevariabelen in EPD in kader opvolging zorgpad suïcidepogers. Hierop kwam een

5

positief antwoord, de stuurgroep verspreide de nota waarin toelichting van deze vraag naar alle CGGdirecties.

Indicator: Inrichten en voorzitten van expertengroep die Zorg voor suïcidepogers adviseert. Expertengroep bestaat uit: prof. Dr. C. van Heeringen EZO, vervangen door G. Portzky en E. De Jeaegre, A. Moens Zorgnet Vlaanderen, prof. Dr. J. Vandenberghe KULeuven, Dr. J. De Bie, vertegenwoordiger sectie liaisonpsychiatrie van de Vlaamse Vereniging Psychiaters, A. Vincke directeur CGG Eclips, afgevaardigd vanuit de stuurgroep CGGSP, dr. P. Emmery en K. Clockaerts kinderpsychiaters, G. Timmermans PAAZ Halle, afgevaardigd door PAAZoverleg Zorgnet, dr. R. Baten, Domus Medica, Marjolijn Van den Bergh, Agentschap Zorg en Gezondheid, Bart van Hoof adviseur minister Vandeurzen, Rita Vanhove coördinator zorg voor suïcidepogers. Deze vergaderingen vonden plaats op 28.2, 29.5, 27.9, 13.12. Onderwerpen: conclusies voor implementatie actie jonge pogers en KIPEO, implementatieplan, stand van zaken implementatie in de AZ en bespreking knelpunten en mogelijke oplossingen, registratiestudie IPEO, registraties huisartsenpeilpraktijken suïcidevariabelen, psycho-educatieve materialen: brochures en websites, evaluatie folder: Als het leven ondraaglijk lijkt, app voor jonge pogers, ontwikkeling software.

Indicator: Advies aan en overleg met het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid overlegvergadering op 13.9, ivm registraties huisartsenpeilpraktijken zodat het zorgpad voor suïcidepogers in het licht kan gesteld worden. Uitnodiging voor overleg op expertengroep 27.9. en finalisering van registratie items van de huisartsenpeilpraktijken mbt suïcidevariabelen.

Indicator: Overleg partners Vlaams Actieplan Suïcidepreventie. Zeer geregeld mail verkeer en overleg met Werkgroep Verder, CPZ en CGGSP en Eenheid voor Zelfmoordonderzoek. Met deze partners werd een persbericht opgesteld n.a.v. de internationale dag van de suïcidepreventie, overlegvergadering op 12.6 met CGGSP, Werkgroep Verder en CPZ , en nogmaals met CPZ en Werkgroep Verder op 29.5. in kader van samenwerking VASII en samenwerking rond nieuwsbrieven en publicaties. Bovendien werd intensief overleg gepleegd ivm contacten met de media, en of reacties op onrustwekkende evoluties (vb website van jongeren stop zelfmoord). Overleg met Lucas op 21.1, overleg met Domus Medica 9.1 en 16.1 ivm hun acties op domein suïcidepreventie. We hebben feedback gegeven op ‘fiche suïcidepreventie’ van Domus Medica. Overleg met project suïcidepreventie Integrale jeugdzorg Ieper 2.3, met Adviseur minister Vandeurzen en agentschap en Cera op 17.2 en 14.5. ivm toolkit jonge suïcideppogers.

Indicator: Op vraag van het agentschap zorg en gezondheid en de minister wordt snel en wetenschappelijk verantwoord advies verstrekt ivm acties en maatschappelijke evoluties relevant voor suïcidepreventie, voorbeelden: berichtgeving in de media, initiatieven mbt promotie ‘gelukkig zijn’,…..

Indicator: Rapportage over de voortgang van de acties aan het agentschap gebeurt systematisch tijdens de vergaderingen van de expertengroep en tijdens een tussentijds overlegmoment op 14.5.2012. In december werd een lijst opgesteld met AZ die niet participeren aan de actie, of afgehaakt zijn met de vraag aan de minister om actie te ondernemen naar die AZ. Dit wordt verder opgevolgd in 2013.

1.2.1. Indicator: operationele webiste, informatie up to date, ruim bekend gemaakt en

gebruikers gevraagd naar tevredenheid.

6

Om alle partners van Zorg voor suïcidepogers en het publiek in het algemeen te informeren werd de website www.zorgvoorsuicidepogers opgericht. Deze vervangt de website www.PIZS.be. die doorlinkt naar de nieuwe site. De bekendmaking van deze website is intensief gebeurd naar alle relevante partners en het publiek via nieuwsbrieven en een persbericht (n.a.v. internationale dag van de suïcidepreventie). Deze website bevat een beschrijving van de strategieën en materialen met de wetenschappelijke verantwoording ervan dienstig voor de implementatie in AZ en overige settingen waar suïcidepogers worden opgevangen. De website bevat bovendien informatie voor hulpverleners uit AZ, GGZ en huisartsen, een literatuurlijst, downloads, patiëntenfolders, rapporten, links naar relevante sites en het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie. Feedback uit het werkveld wordt gevraagd: op de site en in de nieuwsbrieven vragen we : Wat vindt u van deze site? Laat het ons weten! We hebben een 25 tal reacties gekregen bij de lancering, die allen zeer lovend waren. De CGGSP medewerkers die tevens intensief gebruikers van de site zijn positief. Ondertussen zijn er meer dan 1600 mailadressen verzameld voor verzending van de nieuwsbrieven via de site. De informatie op de site wordt zeer geregeld up to date gehouden. We waken erover dat de gepresenteerde informatie toegankelijk is voor het doelpubliek: de hulpverleners.

2. Activiteiten Resultaatsgebied 2: ‘de ontwikkeling van methodieken en materialen op

vlak van de zorg voor personen na een suïcidepoging met inbegrip van de nazorg na ontslag uit het ziekenhuis’, 2.1. het ontwikkelen en onderhouden van methodieken en materialen m.b.t. de zorg voor personen na een suïcidepoging met inbegrip van de nazorg na ontslag uit het ziekenhuis; 2.2. het ontwikkelen en onderhouden van methodieken en materialen voor de monitoring van de zorg voor personen na een suïcidepoging met inbegrip van de nazorg na ontslag uit het ziekenhuis.

Resultaat De methodieken en materialen die ontwikkeld werden voor de opvang van suïcidepogers (volwassenen en jongeren) worden verder verfijnd en geüpdatet. In het voorjaar van 2012 werd de pilootfase van ‘zorgpad voor jonge suïcidepogers waarbinnen KIPEO instrument’ afgerond. De conclusies uit deze pilootfase, de terugkoppeling ervan in de expertengroep en in samenwerking met de EZO werden de methodieken en materialen afgewerkt en geüpdatet. Deze worden verspreid vanaf 2012 over Vlaanderen.

2.1.en 2.2. Indicatoren:

De publicatie ‘Draaiboek voor implementatie PIZS’ uit 2007 werd aangepast aan de nieuwe realiteit en gepubliceerd op de website onder de titel : ‘Integrale Zorg Volwassen Suïcidepogers. Draaiboek 2012’. Dit draaiboek wordt in samenwerking met de CGGSP gepromoot t.a.v. AZ die nog niet geëngageerd waren in de actie in 2012.

Een draaiboek ‘Integrale zorg jonge suïcidepogers’ werd gepubliceerd op de website en wordt intensief verspreid in samenwerking met de CGGSP.

7

Een engagementsverklaring voor AZ ivm IPEO (geüpdatet) en een voor voorzieningen in de jeugdzorg ivm KIPEO werden aangemaakt en verspreid.

KIPEO instrument en handleiding werden na de pilootfase in 2011 in samenwerking met Eenheid voor zelfmoordonderzoek aangepast en gepubliceerd op de site in 2012. Er werden 3000 exemplaren gedrukt ven het KIPEO instrument en verspreid over Vlaanderen.

De ‘flyer’ die het IPEO rapport vergezelt en bedoeld is om de huisarts snel in te schakelen in de vervolgzorg werd geüpdatet en deze die KIPEO rapport vergezelt opgemaakt en voorgelegd aan de expertengroep voor advies en dan gefinaliseerd. Deze ‘flyers’ zijn beschikbaar op de webiste en worden geïntegreerd in de software.

De IPEO’s zijn beschikbaar in papieren versie en als softwareapplicatie. De papieren versies werden bijgedrukt op 3000 exemplaren en worden bedeeld in de AZ die ervan gebruik maken. De AZ werden ondersteund bij gebruik van de software in samenwerking met Cegeka, de ontwikkelaar. Bovendien worden alle sectoren aangemoedigd elektronisch te registeren .

De IPEO software wordt ontwikkeld, lastenboek opgemaakt, contract ondertekend met softwarefirma, werkgroep geïnstalleerd. De eerdere versie (C2Mgeïntegreerde en standalone versie van Cegeka) moest uitgebreid worden met een module KIPEO en te installeren zijn in sectoren ook buiten het AZ die KIPEO zullen gebruiken. We hebben een zorgvuldige studie gemaakt van de criteria waaraan deze nieuwe IPEO/KIPEOsoftware moest voldoen inclusief de reeds operationele databases (Vitalink ed) ; daartoe hebben we ons ondermeer laten adviseren door ITspecialisten en feedback van de deelnemende AZ en de Eenheid voor zelfmoordonderzoek op het gebruik van de Cegeka software en door de expertengroep. Een minutieus uitgeschreven lastenboek was hiervan het resultaat. 5 software firma’s zijn gevraagd naar een offerte, waaronder uiteraard Cegeka. Deze firma is echter niet ingegaan op onze vraag om binnen een realistisch vooropgezet budget de aanpassingen te doen. Bovendien kregen we informatie uit de AZ dat het elektronisch patiëntendossier van Cegeka (waarbinnen de IPEO module) toe is aan een herwerking en dat vele ziekenhuizen reserves hebben naar deze nieuwe evoluties. We hebben geopteerd om met ICASA in zee te gaan, een spin off van UHasselt die een betrouwbare en meest gunstige offerte deed. We hebben een werkgroep opgericht bestaande uit experten van de ziekenhuissector (Zorgnet) CLB sector (LARSregistratie) Eenheid voor Zelfmoordonderzoek en CGG sector. Deze werkgroep volgt de ontwikkeling van de software mee op. Er wordt ook feedback gevraagd vanuit de AZ en de expertengroep op de ontwikkeling van de software. De software moet gemakkelijk te installeren zijn in alle deelnemende sectoren zonder bijkomende kosten voor de gebruikers, moet gebruiksvriendelijk zijn, een duidelijk overzicht bieden van de ingevulde instrumenten, een samenvatting en een verslag genereren (met annex ‘flyer’) en een exportfile met de anonieme data voor de registratiestudie. Het verslag moet via bestaande veilige digitale weg kunnen aangeleverd worden aan hulpverleners in het zorgpad, of als pdf afgedrukt en per post verzonden. Planning: product opgeleverd einde april 2013.

De patiëntenfolder ‘Als het leven ondraaglijk lijkt… praten helpt’ werd in samenwerking met studenten van Xioshogeschool geëvalueerd in een bevraging van

8

ziekenhuispersoneel in 6 AZ in Limburg. Om deze bevraging voor te bereiden was er overleg op 13.1 met Xios. We gingen spreken voor de studenten over de acties en het waarom van de folder en de bevraging in de school op 24 en 26 januari. Resultaat: Opmaak van de vragenlijst en verslag van de bevraging in 6AZ in Limburg. Bovendien namen we contact met GGZ Nederland die zelf een evaluatie hebben gemaakt van hun folder (waarop de Vlaamse in geïnspireerd) en namen de relevante conclusies mee voor Vlaanderen. Ook bij de evaluaties in de AZ vroegen we naar de ervaringen met de patiëntenfolder (zie verder). De AZ die op de taalgrens zitten (UZ Jette, Ronse,…) stelden de vraag naar een franstalige versie. Na overleg in de expertengroep werd gesteld dat ZSP geen franstalige versie kan financieren maar dat de ziekenhuizen zelf na overleg met ZSP een franstalige versie mogen maken. Conclusie: Ziekenhuispersoneel zegt dat de folder nuttig is en aangepast aan de doelgroep. Sommigen vinden dat er teveel tekst is. Uit de bevraging leerden we verder dat het gebruik ervan kan geoptimaliseerd worden zodat betrokken ziekenhuispersoneel en artsen weet dàt er een folder is, waar deze zich bevindt en hoe ze deze best introduceren bij de doelgroep. Actie: Wanneer de folder bedeeld wordt maken we van deze gelegenheid gebruik om hierover goede afspraken te maken. De conclusies van de evaluaties werden gepubliceerd in de nieuwsbrief van ZSP.

Indicator: De patiëntenfolder werd herdrukt en verspreid op 10 000 exemplaren in de AZ.

Indicator: Een vormingspakket (powerpoint met beeldmateriaal) voor IPEO, KIPEO werd ontwikkeld en gepresenteerd op een coachingsdag voor de CGGSP. Tevens werden de evaluaties van de AZ in 2010 en 2011 verwerkt in een ppt en beschikbaar gesteld voor de CGGSP alsook de registraties in de AZ. Materiaal ivm ZSP voor de driedaagse of tweedaagse intensieve vormingen van de CGGSP werd aangeleverd. Een vormingspakket voor huisartsen werd uitgewerkt met de CGGSP waarin het luik’ zorg voor suïcidepogers’. Voor dit laatste werd samengewerkt met Domus Medica en CGGSP: overleg op 3.6.

3. Activiteiten Resultaatsgebied 3: Implementeren van de zorg voor personen na een

suïcidepoging met inbegrip van de zorg na ontslag uit het ziekenhuis. 3.1. Het organiseren en inhoudelijk en logistiek ondersteunen, in de door de Vlaamse Overheid erkende ziekenhuizen en eventueel andere voorzieningen en settings, van een psychosociale evaluatie met risico-inschatting, opvang en integrale zorg voor volwassenen en jongeren na een poging tot zelfdoding 3.2. Het aanbieden van een instrument voor psychosociale evaluatie en opvang met systematische risico inschatting door de bevraging van suïcidaliteit en registratie van gegevens over suïcidepogingen van hun patiënten 3.3. Het motiveren van de ziekenhuizen, voorzieningen of settings tot het elektronisch registreren van de gegevens over de suïcidepogingen van hun patiënten 3.4. Het betrekken en ondersteunen van andere zorgpartners, zoals huisartsen, CGG’s en eerstelijnsvoorzieningen in de zorgregio bij de integrale zorg na opname voor een suïcidepoging Het geven van vormingen voor de voorzieningen die een integrale zorg voor suïcidepogers organiseren.

9

Resultaat: De activiteiten binnen dit resultaatsgebied worden uitgevoerd in samenwerking met de CGGSP en de EZO ivm de registratiestudie. In het beleidsplan van de CGGSP werden de acties opgenomen ivm dit resultaatsgebied. Deze acties worden door de CGGSP geregistreerd in

Ginger. De ondersteuningsfunctie van de CGGSP kan vanuit deze registraties ZSP informeren over de stand van zaken. De CGGSP rapporteren bovendien aan ZSP welke acties ze ondernemen en de voortgang in de AZ en de regio’s ivm KIPEO. In totaal werden door de CGGSP 4423 personen bereikt met informatieve- , overleg en vormingssessies met betrekking tot Zorg voor suïcidepogers , in totaal kregen 3149 personen vorming mbt dit thema. ZSP bereikte bovendien zelf ook 120 personen in West Vlaanderen, 30 tal in de Kempen, 145 in Leuven plenair en in de 2 workshops een 50 tal, 70 tal personen in het symposium van het GGZcongres. Indicator: De CGGSP worden ondersteund individueel en in groep om deze acties te realiseren. Er is een intensief mail en telefonisch verkeer en de medewerkers ZSP zijn zeer beschikbaar voor overleg en eventueel bijstand ter plaatse. ZSP participeert aan info- en vormingssessies in Vlaanderen (zie verder). ZSP promoot tav de CGGdirecties dat bekwame en ervaren hulpverleners geëngageerd worden voor deze acties en bevordert hun deskundigheid via overleg, coaching, informatieverstrekking, individuele ondersteuning. Werkgroep netwerken van de CGGSP werking wordt ingericht, voorbereid en voorgezeten en verslaggeving gedaan door Zorg voor SP. Data: 9.2, 2.5, 27.9, 13.12. Coaching en intervisie van CGGSP medewerkers op 21. 6 (Vlaams Brabant), 30.10 en 6.12 (Oost Vlaanderen nieuwe medewerkers). Thema’s : opvolging stand van zaken implementatie in de AZ, implementatieplan KIPEO en voortgang, succes en knelpunten en oplossingen worden besproken en ervaringen uitgewisseld die ondersteunend zijn voor de uitvoering van de acties, evaluatiegesprekken in de AZ worden voorbereid en opgevolgd. Een evaluatiesjabloon werd door ZSP uitgewerkt en CGGSP werden voorbereid om de evaluatiegesprekken goed uit te voeren. Er is opvolging van de ontwikkeling van zorgpaden in de provincies en integratie van de acties in mobiele crisisteams, verslag expertengroep en evoluties in kader VAS II. Medewerkers van de EZO zijn vaak aanwezig in de werkgroep en op de coachingsdag in oktober en ervaringen worden uitgewisseld in functie van optimale ondersteuning van het ziekenhuispersoneel. Coachingsdagen: Voor de ganse groep CGGSPmedewerkers werden choachingsdagen ingericht door ZSP op 15 maart en 11oktober. Op 15 maart werden de ervaringen van de pilootfase KIPEO in Limburg toegelicht en conclusies getrokken voor Vlaanderen ivm de implementatie. Het draaiboek werd toegelicht. Dr. P.Emmery (lid expertengroep, kinderpsychiater en ervaren KIPEO gebruiker) was beschikbaar voor alle mogelijke vragen, verder werd een aanzet gemaakt voor de implementatieplannen voor elke provincie . Op 11 oktober werd de voortgang van de registratiestudie toegelicht door de medewerkers van de EZO, werd het vormingspakket KIPEO ingeoefend, voorbeelden van zorgpaden jonge suïcidepogers geanalyseerd op bruikbaarheid in andere regio’s, wetenschappelijk onderzoek naar ‘brief intervention’ toegelicht evenals van ‘veiligheidsplan en signaleringsplan’ zoals dit is opgenomen in de ‘toolkit’ voor jonge pogers, waarin deze methodiek van ‘brief intervention’ wordt geïntegreerd. De ervaringen met de introductie van KIPEO in Vlaanderen werden uitgewisseld, wat een leerzaam en inspirerend proces is.

10

De acties in het kader van ZSP worden ook opgevolgd tijdens het overleg van de provinciale coördinatoren CGGSP. Op elke vergadering wordt de actie geagendeerd en de coördinator ZSP levert hiertoe de nodige informatie aan. Marie Van Broeckhoven, deeltijdsmedewerkster ZSP neemt als provinciaal coördinator deel aan dit overleg en kan zaken van ZSP toelichten. Indicator: Een overzichtsschema van de gerealiseerde acties wordt opgemaakt . De voortgang van de registraties van de IPEOdata wordt door de Eenheid voor Zelfmoordonderzoek tevens geregistreerd in dit schema. Een apart schema voor KIPEO werd aangemaakt gezien de uitbreiding van de betrokken sectoren. Tijdens het overleg op 13.12 in het agentschap werd voorgesteld te vragen aan de minister om extra steun te verlenen naar die AZ die niet meewerken of opstartproblemen vertonen en een lijst van deze AZ werd overgemaakt en een communicatie voorbereid. Tevens werd gevraagd aan het agentschap om contact te nemen met de zorginspectie om goede praktijken in de zorg voor suïcidepogers mede te ondersteunen. Overzichtskaartje

IPEO

Indicator: ZSP zorgt ervoor dat de AZ IPEO in papieren versie en software ter beschikking hebben. In samenwerking met de CGGSP en EZO worden de AZ aangemoedigd elektronisch te registreren. AZ konden steeds terecht bij de EZO en ZSP ivm problemen die zich konden voordoen in gebruik en registratie IPEO.

Indicator: De IPEO registraties verzameld door de EZO worden verwerkt in grafieken voor powerpoints dienstig bij de terugkoppeling ervan naar de betrokken sectoren.

11

Bovendien publiceert ZSP het registratierapport op de website www.zorgvoorsuicidepogers.be en koppelt de belangrijkste conclusies terug via de nieuwsbrieven.

De AZ die zich reeds engageerden voor de actie werden verder ondersteund.

Indicator: Dit onder meer via: opvolgings- en evaluatiegesprekken dit laatste aan de hand van een gestandaardiseerd interview. De opvolging van de implementatie gebeurt aan de hand van vastgestelde criteria verwerkt in de standaardevaluatie. Deze evaluatie bevraagt tevens de tevredenheid van de stakeholders mbt de ondersteuning en vorming door de CGGSP en mbt de actie in het algemeen. Tijdens de evaluatiegesprekken werd extra gefocust op de doelgroep: pogers met ernstig medisch letsel, het effect dat de IPEO evaluatie heeft op het beleid, de evoluties van de kennis en attitudes van het verzorgend personeel, de nood aan bijkomende vormingen en de samenwerking in het zorgpad na ontslag uit het AZ. De standaardevaluaties vonden plaats in de volgende 26 AZ: Mariaziekenhuis Noord Limburg, ZMK Maaseik, ZOL Genk, AZ Vesalius Tongeren, St Trudo St Truiden, H.Hartziekenhuis Mol, AZ St Dympna Geel, AZ St Jozef Malle, AZ ST Maarten Duffel, UZ Gasthuisberg Leuven, AZ Jan Portaels Vilvoorde, AZ ST Maria Halle, OLV Asse, AZ St Blasius Dendermonde, OLV Aalst, AZ Lokeren, UZ Gent, AZ Zusters Barmhartigheid Ronse, AZ Maria Middelares Gent, AZ Oudenaarde, AZ St Lucas Brugge, AZ St Jan Brugge, AZ Damiaan Oostende, Jan Yperman Ieper, OLV Waregem, AZ Groeninge Kortrijk. Tijdens deze evaluatiegesprekken werd KIPEO geïntroduceerd (zie verder). Met AZ Monica was er geen standaard evaluatiegesprek vanwege personeelswissels in het ziekenhuis. Er wordt een evaluatie gepland in 2013.

Evaluaties in cijfers

- Aanwezigheid van PAAZ

- Aanwezigheid actieve werkgroep “klinisch pad voor suïcidepogers”

- Het pad werd geëvalueerd/aanpast?

PAAZ Geen PAAZ

65,40% 34,60%

Totaal geëvalueerde

ziekenhuizen: 26

Werkgroep Geen Werkgroep

46,2% 53,8%

Geëvalueerd Niet Geëvalueerd Totaal O.G.

Aangepast 34,6% 0,0% 34,6%

Niet Aangepast 3,8% 53,8% 57,7%

Totaal 38,5% 53,8% 92,3% 7,7%

12

- Wat bemoeilijkt de samenwerking met interne diensten?

- Wat bemoeilijkt de samenwerking met externe diensten?

3,8% 15,4%

65,4%

11,5% 3,8% 0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

Slecht Matig Goed Zeer Goed O.G.

Hoe verloopt de samenwerking binnen het ziekenhuis

Moeilijkheden %

Reorganisatie van de afdeling 23,1%

Tijdsgebrek door hoge werkdruk 30,8%

Communicatie bij transfer 23,1%

Personeelsveranderingen 30,8%

Weinig draagvlak 19,2%

Samenwerking psychiater 7,7%

Opnames in het weekend 19,2%

Afwezigheid van de verantwoordelijke 11,5%

Andere 34,6%

Moeilijkheden %

Moeilijk telefonisch bereikbaar 0,0%

Lange wachtlijsten 30,8%

Geen mogelijkeid tot opname 15,4%

Kostprijs 3,8%

Geen langdurige begeleiding mogelijk 0,0%

Worden niet op hoogte gehouden 11,5%

Andere 11,5%

13

- Welke vorm van IPEO-materiaal wordt er gebruikt?

- Wat zijn de ervaringen met het gebruikte IPEO-materiaal?

UZ Gent, UZ Gasthuisberg hebben eigen geïntegreerde versie

- Wie neemt IPEO 1 af?

- Wie neemt IPEO 2 af?

- Wordt IPEO 1 gevolgd door IPEO 2?

- Hoeveel procent van de pogers wordt opgevangen via IPEO?

Papieren

versie

Webapp stand-

alone

Webapp

C2M Combinatie Eigen

34,6% 23,1% 23,1% 11,5% 7,7%

Papier Stand-alone C2M Combinatie Eigen Geïntegreerde versie

Positief 33% 67% 83% 100% 100%

Neutraal 67% 0% 0% 0% 0%

Negatief 0% 33% 17% 0% 0%

Altijd Meestal Soms Zelden Nooit

Spoedarts 7,7% 3,8% 3,8% 7,7% 76,9%

Liaisonpsychiater 0,0% 0,0% 19,2% 0,0% 80,8%

PAAZ psychiater 3,8% 3,8% 7,7% 7,7% 76,9%

Spoed HVP 0,0% 7,7% 30,8% 3,8% 57,7%

PAAZ HVP 0,0% 0,0% 7,7% 3,8% 88,5%

Spoed VP 11,5% 30,8% 15,4% 3,8% 38,5%

PAAZ VP 7,7% 19,2% 15,4% 3,8% 53,8%

Psycholoog 7,7% 7,7% 11,5% 11,5% 61,5%

Sociaal werker 0,0% 0,0% 7,7% 3,8% 84,6%

Altijd Meestal Soms Zelden Nooit

Spoedarts 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Liaisonpsychiater 7,7% 3,8% 7,7% 3,8% 76,9%

PAAZ psychiater 0,0% 7,7% 0,0% 7,7% 84,6%

Spoed HVP 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

PAAZ HVP 0,0% 3,8% 7,7% 0,0% 88,5%

Spoed VP 3,8% 0,0% 0,0% 3,8% 92,3%

PAAZ VP 15,4% 30,8% 11,5% 0,0% 42,3%

Psycholoog 30,8% 11,5% 11,5% 3,8% 42,3%

Sociaal werker 0,0% 7,7% 3,8% 0,0% 88,5%

Nvt Ja Nee Geïntegreerd

3,8% 73,1% 11,5% 11,5%

38,5% 23,1% 7,7% 3,8% 3,8% 15,4% 0,0% 7,7%

Niemand O.G.Iedereen

Meer

dan helft

Minder

dan helftMeerderheid Helft Minderheid

14

- Hoeveel procent van de pogers met medisch ernstig letsel worden opgevangen via IPEO?

- Wat is de reden indien IPEO niet afgenomen wordt?

- Verloopt de verwerking naar wens?

- Functioneert het klinisch pad onafgezien van personen?

53,8% Ja, 46,2% Nee

- Welke periodes ontbreken in de registratie?

- Wordt er gebruik gemaakt van het standaard IPEO-rapport?

- Aan wie en hoe wordt er een rapport met IPEO-gegevens bezorgd?

30,8% 19,2% 11,5% 11,5% 0,0% 11,5% 11,5% 3,8%

Iedereen Meerderheid

Meer

dan helft Helft

Minder

dan helft Minderheid Niemand O.G.

IPEO 1 % IPEO 2 %

Vergeten 46,2% Vergeten 34,6%

Tijdsdruk 61,5% Tijdsdruk 57,7%

Onvoldoende kennis IPEO 19,2% Onvoldoende kennis IPEO 26,9%

Gebrek gebruiksvriendelijkheid 3,8% Gebrek gebruiksvriendelijkheid 7,7%

Patiënt weigert 23,1% Patiënt weigert 3,8%

Verantwoordelijke is afwezig 38,5% Verantwoordelijke is afwezig 23,1%

Tijdstip 7,7% Tijdstip 15,4%

Snel ontslag/transfer 19,2% Snel ontslag/transfer 15,4%

Vertrek tegen advies 53,8% Vertrek tegen advies 30,8%

Andere 23,1% Andere 46,2%

3,8% 23,1% 46,2% 3,8% 7,7% 11,5% 3,8%

Niet van

toepassing Altijd

Meestal

wel Soms

Meestal

niet Nooit

Geen

zicht op

Weekends 23,1%

Verlofperiodes 23,1%

Buiten dagposten 23,1%

Andere 3,8%

Ja Nee

42,3% 57,7%

Nee Ja Schriftelijk Telefonisch Mail/web Flyer

Huisarts 26,9% 73,1% 57,7% 7,7% 34,6% 30,8%

CGG 65,4% 23,1% 15,4% 19,2% 3,8%

Extramurale PAAZ 69,2% 15,4% 11,5% 11,5% 3,8%

PZ 65,4% 19,2% 23,1% 7,7% 7,7%

Behandelaar Privé 61,5% 26,9% 19,2% 19,2% 3,8%

15

- Is het klinisch pad voldoende bekend?

- Zijn huisartsen op de hoogte van gebruik IPEO?

Opmerking: De informanten zijn niet altijd voldoende op de hoogte over de geschiedenis van

het project. Het percentage huisartsen dat op de hoogte is van het gebruik van de IPEO

wordt in deze bevraging vermoedelijk onderschat.

- Hoe werden ze op de hoogte gebracht?

- Hoe verloopt de samenwerking met de UGent (EZO)?

- Hoe is de evolutie inzake kennis en attitude van personeel/artsen?

- Wat is er dan verbeterd?

- Wordt het registratierapport (UGent) binnen het ziekenhuis besproken?

- Zou u het zinvol vinden dat deze data door de CGGSP wordt teruggekoppeld?

- Wat zijn de reacties van de patiënten op het IPEO

Ja Nee

76,9% 23,1%

Ja Nee Onbekend

57,7% 15,4% 26,9%

Via vormingsavonden 73,3%

Via infobrief 20,0%

Via andere 20,0%

Zeer Goed Goed Matig Slecht O.G.

15,4% 61,5% 11,5% 7,7% 3,8%

Ongewijzigd Beter Slechter

11,5% 88,5% 0,0%

Attitudewijziging 65,4%

Meer kennis en begrip 57,7%

Beter inschatting & opvang 50,0%

Verbeterde samenwerking 30,8%

Meer inzet voor patiënten 11,5%

Andere 15,4%

Niet van

toepassing Altijd

Meestal

wel soms

meestal

niet Nooit

3,8% 30,8% 19,2% 7,7% 15,4% 23,1%

Ja Nee O.G.

80,8% 15,4% 3,8%

16

- Is er voldoende vorming gegeven?

- Is er een inlooptraject in het ziekenhuis?

- Wordt er gebruik gemaakt van de folder “als het leven ondraaglijk wordt”/eigen folder?

Uit de gesprekken in de AZ over de folder “Als het leven ondraaglijk lijkt … praten helpt’ komt

positieve feedback van de hulpverleners. Kritische kanttekening door een minderheid: veel

tekst, in 1 AZ vindt men de tekst te moeilijk, in een ander ziekenhuis vindt men de tekst niet

zo geschikt voor recidivisten.

- Beoordeling project

Opmerking: Het AZ Lokeren meldt niet tevreden te zijn over de ondersteuning door de

CGGSP en de vorming. De CGGSP heeft in die regio een aantal personeelswissels gekend.

Ondertussen zijn er in 2012 goede gesprekken geweest en nieuwe vormingen opgestart die

positief ervaren zijn. Het ziekenhuispersoneel is gemotiveerd voor gebruik IPEO.

Indicator: Opvolgingsgesprekken vonden plaats met AZ St Elisabeth Zottegem, AZ Oudenaarde, AZ Diest, St Maarten Mechelen (deze laatste wensten nu geen standaardevaluatie aangezien de implementatie nog onvoldoende gerealiseerd was, zullen in 2013 geëvalueerd worden).

Indicator: AZ die alsnog wensten op te starten, en die na opstartproblemen een nieuwe start wensen te nemen werden ondersteund: H.Hartziekenhuis Roeselare, St

Erg positief Eerder positief Neutraal Eerder negatief Erg negatief O.G.

23,1% 38,5% 34,6% 0,0% 0,0% 3,8%

Voldoende Onvoldoende

73,1% 26,9%

Nee 46,2%

Inlooptraject 42,3%

Andere opleidingen 15,4%

Geen folder 19,2%

Eigen folder 19,2%

Folder "als het leven

ondraaglijk wordt" 50,0%

Eigen folder + folder

"als het leven

ondraaglijk wordt" 11,5%

Zeer

tevreden

Eerder

tevreden

Eerder

ontevreden Ontevreden O.G.

Vorming 46,2% 46,2% 3,8% 0,0% 3,8%

CGG-SPwerker 30,8% 53,8% 11,5% 0,0% 3,8%

Personeel 15,4% 73,1% 7,7% 0,0% 3,8%

Project 42,3% 53,8% 0,0% 0,0% 3,8%

Implementatie 30,8% 42,3% 19,2% 3,8% 3,8%

17

Niklaas, OLV, Rumst/Reet, AZ St Rembert Torhout, Maria Middelares Gent, AZ Oudenaarde, …

Indicator: Bijkomende ziekenhuizen die begeleid en gevormd werden voor opstart 2012: Rumst Reet en ASV Aalst.

AZ Alma, Eeklo, Sijsele: Op 10 oktober 2012 vindt in Eeklo een symposium suïcidepreventie plaats. CGGSP is betrokken bij de voorbereiding hiervan en vraagt de betrokken partijen (AZ en PC) om duidelijkheid betreffende opstart ZSP. Er wordt een positieve evolutie gemeld. Men zou overwegen toch in te stappen.

AZ die meedelen af te haken waren: Serruys Oostende, Izegem, Zottegem. Dit laatste ziekenhuis werd gevraagd alsnog hun beslissing te herzien, dit geldt ook voor AZ Turnhout dat toch meedeelt in 2013 hun werkzaamheden her op te starten.

Indicator: AZ die tot op heden weigerachtig staan werden opnieuw gecontacteerd in een poging hen alsnog te motiveren voor deelname: St Franciscus Heusden, Jessa Hasselt, Jan Palfijn Gent (positieve evolutie ), AZ Alma Eeklo Sijsele, Stedelijke Ziekenhuis Roeselare .

Indicator: Er werden bijkomende vormings- en of infosessies gegeven in AZ van Malle, Mechelen, Maas en Kempen Maaseik, Mariaziekenhuis Overpelt, St Jan Brugge (terugkoppeling registratiedata), UZ Gent, AZ Maria Middelares Gent (ism psychologe AZ), St Lucas Gent, ASZ Aalst Geraardsbergen, AZ Jan Portaels Vilvoorde, OLV Asse, St Maarten Mechelen. Intensieve vormingen worden geëvalueerd adh van een standaardevaluatie. De vormingen worden positief geëvalueerd.

In alle provincies worden de acties opgevolgd in de vergaderingen van de locoregionale partners.

In West Vlaanderen werden alle AZ uitgenodigd voor een intervisiedag op 3.12.2012. Volgende ziekenhuizen waren aanwezig: AZ Sint-Jan, AZ Sint-Lucas, AZ Sint-Augustinus, AZ Jan Yperman, AZ OLV van Lourdes, AZ Groeninge, Stedelijk ziekenhuis Roeselare, Heilig Hart ziekenhuis Roeselare. De ziekenhuizen werden geïnformeerd over het nieuwe Vlaams Actieplan, de toekomstige plannen in het kader van zorg voor pogers (KIPEO), safety planning intervention en het registratiejaarverslag 2011. Daarnaast kwam een concreet praktijkvoorbeeld aan bod vanuit AZ OLV van Lourdes. ZSP ondersteunt deze actie met advies en materiaal.

Brussel: UZ Jette blijft weigerachtig, de CGGSP blijven contacten onderhouden en geven een voorstelling IPEO, contacten via liaisonpsychiatrie in UZ Jette, voorstelling aanbod van CGG (inclusief IPEO) op overleg hoofdverpleegkundigen, psychologen en sociale dienst gepland voor 2013. Er werd bekeken of de aanmaak van een franstalige patiëntenfolder zinvol zou zijn. Uiteindelijk werd beslist dit niet te realiseren aangezien het ziekenhuis weigerachtig blijft voor implementatie.

Indicator: Vormingen huisartsen waar ZSP aan bod kwam: U Hasselt (100 studenten geneeskunde en huisartsen), Lommel, Peer, Tongeren, Neerpelt, Bocholt, Kortrijk, Halle, Ternat, Pajottenland, Overijse, Wijkgezonhdeidscentra Gent.

KIPEO

Indicator: Bekendmaking KIPEO: in alle provincies werden de stakeholders voor implementatie KIPEO en zorgpad jonge suïcidepogers geïnventariseerd, en sensibiliserings- en bekendmakingsacties ondernomen. Over het algemeen genomen

18

was de respons uit de verschillende sectoren in de jeugdzorg positief. We kregen veelal gemakkelijk toegang tot de bestaande overlegstructuren. Er is de erkenning dat er nood is aan meer aandacht voor deze kwetsbare doelgroep en aan vorming. Het KIPEOinstrument werd zeer vaak positief onthaald. We merkten dus bij deze stakeholders een meer ontvankelijke en coöperatieve houding. Dit bleek trouwens ook in de pilootfase in Limburg waar zelfs de overgrote meerderheid van de bevraagden antwoordden nood te hebben aan een instrument. De sector jongerenwelzijn werd moeilijk bereikt in Limburg en er moet in Vlaanderen nog extra aandacht aan gegeven worden. Vanuit de CLBsector hoorden we vaak dat zij weinig ingeschakeld worden voor hulp aan deze doelgroep en de zorg voor jonge suïcidepogers is dan ook een nog weinig verkend terrein. Een zorgpad met inschakeling van de acute psychiatrische zorg voor deze doelgroep blijkt vaak een ernstig probleem. Er zijn wachtlijsten, een tekort aan voorzieningen en kinderpsychiaters. Bij de gelegenheid van de standaardevaluaties en opvolgingsgesprekken in de AZ werd KIPEO onder de aandacht gebracht en gevraagd naar wie best gecontacteerd wordt voor de implementatie ervan in het AZ. Vaak zijn dit immers andere personen dan in de volwassenzorg. De opvang van jonge pogers op spoeddiensten is tevens een heikele zaak aangezien ook hier kinderpsychiatrische expertise ontbreekt. Er is zeker nood aan de ontwikkeling van meer vaardigheden en kennis ivm de opvang van jonge pogers en hun naasten op spoed. Indicator: ZSP ondersteunt deze acties van sensisbilisering en bekendmaking in Vlaanderen via nieuwsbrieven, het aanleveren van documentatie en informatie, en medewerking aan info/studiedagen en workshops (Turnhout, Brugge, Ieper, Leuven). Provincie West Vlaanderen: samenwerking met CLB Ieper, projecthouder van ‘Aanpak Zelfdodingsproblematiek van Jongeren in de Westhoek’ met een studiedag op 2 maart waar de ervaringen vanuit het pilootproject KIPEO in Limburg werden toegelicht door ZSP, en er sprekers waren vanuit CGGSP en EZO. De werkzaamheden om KIPEO te lanceren hebben zich toegespitst op deze regio. De overlegstructuren van Integrale jeugdhulp (IJH) in West Vlaanderen worden gebruikt om de actie verder bekend te maken. Tijdens de opvolgings- en evaluatiegesprekken en intervisie met de AZ werd KIPEO onder de aandacht gebracht. Op 10.10 was er een kickoff KIPEO in het provinciehuis in Brugge, in samenwerking met het provinciebestuur, EZO, en coördinator ZSP, waarop een 70-tal aanwezigen (CGG, CLB, AZ, jongerenwelzijn, JAC, LOGO, provincie,…). ZSP verzorgde een lezing. Er werden reacties opgevraagd via een ‘ideeënbrief’ die verzameld werden. De reacties waren inspirerend voor de verdere aanpak in de provincie. Er werden reeds 7 vormingssessies afgesproken voor 2013 met CGG’s, CLB’s en AZ OLV van Lourdes te Waregem. Jan Ypermanziekenhuis heeft toegezegd te starten met KIPEO in 2013. Provincie Antwerpen: er werd vooral gewerkt naar de regio Kempen. De AZ van Mol, Herentals, Geel, Turnhout werden geïnformeerd, evenals de CLB’s van Vrij en gemeenschapsonderwijs, Jongerenwelzijn, Kdienst OPZ en het CGG Kempen.

19

De actie werd voorgesteld op een overleg van IJH en tijdens een kick off moment in Turnhout op 5 oktober in samenwerking met de coördinator van ZSP die bij deze gelegenheid een toespraak gaf en beschikbaar was voor vragen en overleg. De CLB van het gemeenschapsonderwijs van gans de provincie hebben hun medewerking reeds toegezegd en vormingssessies worden gepland voor 2013. CGG werden geïnformeerd en vorming gepland in 2013. Provincie Vlaams Brabant: KIPEO werd geïntegreerd in de driedaagse vormingen alsook in de intensieve training op De Pas (dienst binnen bijzondere jeugdzorg). KIPEO werd voorgesteld op de regionale stuurgroep van Integrale Jeugdhulp en voorgesteld op het PPO (Platform praktijk overleg) Vilvoorde, Halle, Leuven. In voorjaar 2013 staat PPO Aarschot, Diest en Asse op het programma. Vormingen KIPEO Integrale Jeugdhulp Vlaams Brabant. De CGG werden geïnformeerd. Op 23.11 werd onder de vorm van een KIPEO Kickoff een studiedag georganiseerd in samenwerking met provinciebestuur Vlaams Brabant waarbij 145 jeugdhulpverleners uit Vlaams Brabant en Brussel bereikt werden. Er waren bijdragen van EZO, coördinator ZSP, Dr. P.Emmery en workshops ism de CGGSP van Brussel en Vlaams Brabant, kinderpsychiatrie Kortenberg, ZSP begeleide de workshop ivm ‘zorgpaden’ en ‘KIPEO in de praktijk’. De deelnemers aan de kickoff vulden een evaluatieformulier in. Uit deze evaluatie (78) bleek dat de deelnemers zeer tevreden waren over het geheel van de lezingen en workshops (score gemiddeld 8/10). KIPEO werd verder nog voorgesteld en geïntroduceerd doormiddel van vorming op het kinder-en jongerenteam CGG PassAnt vzw. KIPEO werd op 13.12 voorgesteld op het team van PAIKA (kinder –en jongerenpsychiatrie UZ Jette). Medewerkers van UPC Kortenberg De kade werden gevormd. Tijdens de evaluatiegesprekken in de AZ die werken met IPEO werd de link gemaakt naar KIPEO. In het ziekenhuis te Vilvoorde waar een verschuiving van doelgroep is zal KIPEO meegenomen worden in een extra vorming. Een werkgroep zal intern de evoluties opvolgen. Op CLB-koepelniveau werd KIPEO voorgesteld en een voorstel tot vorming bekeken en vastgelegd. De vorming gaat door in 2013. Provincie Oost Vlaanderen: bekendmaking via de Gezondheidsdienst Gent en toelichting op Welzijnsraad. Bekendmaking in de Jeugddienst Gent. KIPEO in december aangekondigd in de nieuwsbrief http://gentgezondestad.be/nieuws/zorg-voor-jonge-suïcidepogers. Ook bekendmaking via nieuwsbrief Popov. Toelichting op werkgroep STENT (bijzondere jeugdzorg). Ziekenhuizen: KIPEO voorgesteld op het overleg Crisisteam van het UZ Gent, Overleg met AZ Maria Middelares (geen medewerking) en St Lucas (starten KIPEO op vanaf indiensttreding kinderpsychologe), AZ Nikolaas PAAZ, OLV Aalst en ASZ Aalst. Voor AZ Lokeren en St Blasius Dendermonde zijn er vormingen gebeurd. UZ Gent Kinderpsychiatrie zou KIPEO zo snel mogelijk opstarten, wachten op de electronische versie. AZ Alma Eeklo-Sijsele zit in opstartfase. Huisartsen regio Lokeren-Lochristi worden geïnformeerd op huisartsenavond in april 2013. Contact met overkoepelend orgaan van alle CLB’s januari 2013, vormingen reeds gepland in CLB GO! Oudenaarde en Aalst in 2013 en 2014. Andere CLB’s worden in maart 2013 gecontacteerd om opnieuw te sensibiliseren of vorming vast te leggen. Alle CGG’s geïnformeerd en vormingen gepland voor CGG Waas en Dender Dendermonde, Zuid-Oost-Vlaanderen en Drie

20

Stromen Dendermonde. CGG Eclips jongerenteam gestart met een experimenteringsfase voor de KIPEO, met als doel te zien hoe deze in het bestaande hulpverleningscircuit kan ingepast worden. Zouden gebruik maken van de elektronische versie. RCGG sluit binnenkort aan. Bekendmaking bij JAC Gent is gebeurd, en bekendmaking bij CAW’s zit in opstartfase. KIPEO werd geïntegreerd binnen de driedaagse vormingen voor jongerenbegeleiders. Contact met Lies Vandemaele, brugfunctie. Zij heeft reeds contacten gelegd met organisatie Bijzondere Jeugdbijstand, waar er interesse blijkt in de KIPEO. Brussel: Ruime sensibilisering van alle mogelijke partners: reeds gecontacteerde partners, kinder- en jongerenteams CGG Brussel, directies van 3 CLB-koepels, PAIKA kinderpsychiatrie UZ, Koninklijk instituut Woluwe, CAW. Al deze partners werden uitgenodigd voor Kick off in provinciehuis Leuven op 23.11. Integrale Jeugdhulp, introductie KIPEO project op overleg 20 juni en op praktijkoverleg 21.12 Voorstelling KIPEO op intern personeelsseminarie PAIKA. Reeds gepland: vorming voor 60 CLB medewerkers schooljaar 2013-2014.

Limburg: De provincie Limburg fungeert reeds jaren als het laboratorium voor de ontwikkeling van de strategieën en materialen van ZSP. De coördinator van ZSP volgt heel nauw alle acties van de CGGSP in Limburg op. De pilootfase KIPEO in Limburg werd afgerond in januari/februari 2012. Alle betrokken sectoren werden bij die gelegenheid bevraagd naar hun ervaringen met KIPEO en de conclusies verwerkt in rapporten van de pilootfase. Het papieren KIPEO instrument werd verder gebruikt in de sectoren die zich engageerden in de pilootfase. De ingevulde papieren KIPEO’s werden echter in 2012 niet verzameld voor de registratiestudie (in de sectoren buiten het AZ) , zodanig dat we geen exact zicht hebben op cijfergegevens. De conclusies uit de pilootfase werden teruggekoppeld onder meer in de Suïcidepreventiewerkgroep jongeren, de Limburgse suïcidepreventiewerkgroep en de Limburgse Stuurgroep. De suïcidepreventiewerkgroep jongeren bundelt alle sectoren relevant voor KIPEO. Aan de vertegenwoordigers werd in elk overleg (4x in 2012) gevraagd hoe de voortgang was mbt ontwikkelde zorgpaden en KIPEOgebruik. Dit forum was tevens belangrijk voor de feedback op nieuwe initiatieven zoals de ontwikkeling van de toolkit voor jonge pogers en de software IPEO/KIPEO. De werkgroep nam het initiatief om een studiedag te organiseren voor alle betrokken sectoren in samenwerking met Eenheid voor zelfmoordonderzoek, KPC Genk, CGGSP en coördinator ZSP en logo. Gepland 24 april 2013 mbt jonge suïcidepogers en beleid op school. Jeugdhulpverleners worden getraind in het gebruik van KIPEO tijdens de driedaagse intensieve vorming die 3 keer heeft plaatsgevonden in 2012. Bij deze vormingen gebeuren standaardevaluaties. Tijdens de bijkomende vormingen in de AZ (Maas en Kempen, Mariaziekenhuis) werd KIPEO vorming meegenomen. Ter gelegenheid van de standaardevaluaties in de 5 deelnemende AZ werd tevens gevraagd naar de voortgang van het gebruik van het KIPEO instrument. Hieruit bleek dat er weinig jonge pogers in de AZ worden opgenomen. In KPC Genk daarentegen worden veel jonge pogers gezien. In 2013 gebeurt een follow up van de stand van zaken van gebruik KIPEO in alle betrokken sectoren en worden ze gevraagd zich effectief te engageren met een ondertekende engagementsverklaring, dit onder

21

meer bij gelegenheid van de introductie van de nieuwe software. Deze ervaringen zullen richtinggevend zijn voor verdere gestandaardiseerde evaluaties in Vlaanderen. Provinciale en of regionale overlegplatforms/groepen volgen de acties op. In Limburg: in de suïcidepreventiewerkgroep doelgroep volwassenen en de werkgroep jongeren en de provinciale stuurgroep (samenwerking actoren VASII) worden de evoluties besproken en opgevolgd. Zo worden onder meer de registratiedata van de EZO teruggekoppeld, en wordt feedback gevraagd naar de voortgang van de actie aan de leden van de overleggroepen (uit AZ, GGZsector, jongerenwelzijn, IJZ, CAW, overlegplatform GGZ, leerlingbegeleiding, zorgvernieuwingsprojecten enz). In Antwerpen gebeurt hetzelfde in de Werkgroep hervalpreventie en de provinciale stuurgroep. Planning: studiedag in OPZ Geel voor alle partners in januari 2013 waar IPEO en KIPERO aan bod komt. In Oost Vlaanderen, opvolging in POPOV en in de provinciale stuurgroep suïcidepreventie, in West Vlaanderen Integrale jeugdhulp en ‘aanpak zelfdoding bij jongeren in de Westhoek. In Vlaams Brabant opvolging in Preventio KIPEO vorming werd geïntegreerd in de driedaagse intensieve vormingen die in alle provincies worden ingericht voor hulpverleners in de jeugdzorg. Deze intensieve vormingen worden geëvalueerd met een standaardformulier.

Indicator: De ‘toolkit’ voor jonge suïcidepogers en hun naasten, bestaande uit de brochure ‘on track again, op weg na een zelfmoordpoging’ voor jongeren, de folder ‘opnieuw verder na een zelfmoordpoging’ voor naasten en de websites www.ontrackagain.be en www.opnieuwverder.be voor ouders en scholen, werden ontwikkeld. De brochures en folders werden gedrukt begin 2013 op 10 000 exemplaren elk. Deze materialen werden ontwikkeld met de steun van de Prijs van Ga voor geluk en met middelen van Zorg voor suïcidepogers. De productie is een zeer zorgvuldig opgevolgd proces geweest. We zijn gestart met een verkennende bronstudie. We hebben feedback gevraagd aan en samengewerkt met experten suïcidepreventie, hulpverleners en jongeren in de jeugdzorg, communicatiespecialisten en een grafisch vormgever en ervaren websitebouwer. In samenwerking met Cera organiseerden we een ronde tafelgesprek met experten op 28.6.2012. Bovendien werkten we samen met 100 studenten uit de XIOShogeschool richting communicatie die ontwerpen maakten van de brochures voor jongeren. Hiertoe gingen we spreken met deze studenten op 14 februari. We werkten ook samen met kinderpsychiatrische centra: Beaufort in Kortenberg, KPC in Genk en kinderpsychiatrie van Munsterbilzen. Een ontwerpbrochure werd voorgelegd met een vragenlijst aan patiënten en hulpverleners. De feedback was richtinggevend voor aanpassingen. De feedback was hoofdzakelijk zeer positief. We zagen erop toe dat de materialen zeer toegankelijk zijn voor laaggeschoolden en kwetsbare groepen. De consultatieronde leverde ook aanwijzingen op dat de ontwikkeling van een app voor jonge pogers een bijkomende beloftevolle tool is. De app zou tevens beeldmateriaal bevatten, materiaal wat een meerwaarde is voor de websites en waarvoor we in 2012 geen budget beschikbaar hadden. Beeldmateriaal is meer toegankelijk voor jongeren (en naasten) die weinig leesbekwaamheid hebben. Er werd een

22

verkennende studie gemaakt van bestaande literatuur en app’s, contact genomen met appontwikkelaars (ook vanuit een hogeschool) communicatiespecialisten en experten suïcidepreventie bij jongeren. Deze ontwikkelingen werden teruggekoppeld in de Vlaamse werkgroep suïcidepreventie, aan de overheid, in de expertengroep en de CGGsector. Een subsidiedossier werd opgesteld en voorgelegd aan mogelijke sponsors nl Vlaamse Overheid, Cera, een anonieme sponsor en Ga voor geluk. Deze organisaties hebben besloten de ontwikkeling van een app mede te financieren. Planning app klaar einde 2013.

Indicator: Registratie van patiënten opgevangen aan de hand van IPEO. ZSP en CGGSP werken mee aan de promotie van de registratiestudie uitgevoerd door de Eenheid voor zelfmoordonderzoek. In 2007 leverden 5 ziekenhuizen data aan de Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, in 2008 6 ziekenhuizen; in 2009 waren dit 12 ziekenhuizen en in 2010 26 ziekenhuizen. Het totaal aantal ziekenhuizen dat in 2011 data heeft geleverd is 30, m.n. UZ Gent, ZH Oost-Limburg Genk, AZ Sint-Jan Brugge, AZ Sint-Lucas Brugge, Sint-Trudo Sint-Truiden, AZ Glorieux Ronse, AZ Lokeren, ZH Maas en Kempen Maaseik, Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis Aalst en Asse, AZ Sint-Maarten Duffel, AZ Vesalius Tongeren, AZ Damiaan Oostende, AZ Groeninge Kortrijk, AZ Monica Antwerpen, AZ Oudenaarde, AZ Sint-Jozef Malle, AZ Sint-Blasius Dendermonde, H. Hartziekenhuis Mol, Jan Yperman Ieper, Maria Middelares Gent, Maria ZH Overpelt, OLV van Lourdes Waregem, RZ Sint-Maria Halle, AZ Sint-Augustinus Veurne, UZ Leuven, AZ KLINA Brasschaat, AZ Sint-Elisabeth Herentals, AZ Sint-Lucas Gent, AZ Sint-Vincentius Deinze en AZ Turnhout. 2234 pogingen werden geregistreerd. Voor meer info verwijzen we naar het rapport van de EZO dat gepubliceerd wordt op www.zorgvoorsuicidepogers.be.

Conclusie: Het eerste werkingsjaar van de organisatie Zorg voor suïcidepogers was een zeer vruchtbaar jaar waarin er een goede samenwerking was met de partners CGGsuïcidepreventiewerking en de Eenheid voor Zelfmoordonderzoek. Het was een jaar dat in het teken stond van de lancering van zorgpaden voor jonge suïcidepogers, het KIPEO in Vlaanderen en de evaluatie en opvolging in 40 AZ waarvan 26 meewerkten aan een gestandaardiseerde evaluatie. Bovendien werd door Zorg voor suïcidepogers intensief gewerkt aan de verdere uitbouw van wetenschappelijk verantwoord materiaal en methodieken wat de zorg voor deze kwetsbare groep kan verbeteren. De grootste uitdaging blijft de verankering van de goede praktijken in de zorg en de borging van de actie. Hiervoor blijft de ondersteuning door de overheid van groot belang. Tot slot wenst Zorg voor suïcidepogers allen die deze actie mee ondersteunen en uitdragen te danken.