Wereldbank ‘Universiteit Rain Resource 0210 1, 3 en 8-11 ... · Imares heeft vorige week op...

Rainbrandsbuffalogenes Page 21

Wereldbankgelooft weerin landbouw Pag. 8

‘Universiteitkan wel

tienduizendstudenten

trekken’Pag. 10

#10

WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/ 2E JAARGANG/ 8 NOVEMBER 2007

RESOURCE

PAG. 14

‘ALTERRA WIL ALLEEN LEUKE NATUUR’

Resource 0210 1, 3 en 8-11 07-11-2007 16:47 Pagina 1

2

Resource, Weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum, is een onafhankelijk weekblad voor personeel en studenten van Wageningen URen wordt uitgegeven door Cereales Uitgeverij; ISSN 1389-7756.

Redactieadres/ Binnenhaven 1, 6709 PD Wageningen, Postbus 357, 6700 AJ Wageningen, tel. 0317 466666, fax 0317 466667, e-mail [email protected];secretariaat Linda Glasmacher en Sandra van den Brink-Vermeulen. Geopend van 8.30 tot 12.30 uur.

Redactie/ Korné Versluis (hoofdredacteur, algemeen nieuws), telefoon 0317 466680, e-mail [email protected];Lieke de Kwant (eindredactie), telefoon 0317 466685, e-mail [email protected];Yvonne de Hilster (eindredactie, studenten), telefoon 0317 466687, e-mail [email protected];Gert van Maanen (landbouw, plant), telefoon 0317 466684, e-mail [email protected];Sara van Otterloo (eindredactie international pages), telefoon 0317 466691, e-mail [email protected];Amrish Baidjoe ( studenten), telefoon 0317 466666, e-mail [email protected];Jan Braakman (dier), telefoon 0317 466682, e-mail [email protected];Alexandra Branderhorst (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail [email protected];Wim Bras (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail [email protected];Laurien Holtjer (groene ruimte, dier), telefoon 0317 466689, e-mail [email protected];Willem Koert (voeding, biotechnologie), telefoon 0317 466681, e-mail [email protected];Paul Link (internet), telefoon 0317 466690, e-mail [email protected];Nicolette Meerstadt ( studenten), telefoon 0317 466666, e-mail [email protected];Iris Roscam Abbing ( studenten), telefoon 0317 466666, e-mail [email protected];Albert Sikkema (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail [email protected];Joris Tielens (economie, buitenland), telefoon 0317 466688, e-mail [email protected];Martin Woestenburg (groene ruimte), telefoon 0317 466682, e-mail [email protected] nieuws: Hoger Onderwijs Persbureau (HOP).

Foto's/ Guy Ackermans, Bart de Gouw, Martijn Weterings, BvB, Rita van Biesbergen, Ruben Smit, Hoge Noorden, Jurjen Bersee

Illustraties/ Henk van Ruitenbeek, Guido de Groot

Vormgeving/ Hans Weggen, telefoon 0317 466686, e-mail [email protected]. Basisvormgeving/ Office for Design, Loek Kemming

Druk/ Dijkman Offset BV

Directeur Cereales/ Henk Prevaes

Abonnementen/ Studenten van Wageningen Universiteit en personeel van Wageningen UR krijgen Resource gratis;anderen kunnen zich abonneren voor E52,50, buitenland E122,50 per jaar. Inlichtingen: telefoon 0317 466666.

Advertenties intern/ Onderdelen van Wageningen UR kunnen tegen speciaal tarief adverteren in Resource. Informatie bij het secretariaat.Kleintjes is de rubriek voor niet-commerciële advertenties. Kosten E5 (studenten en medewerkers E3,50) per 30 woorden.

Advertenties extern/ Van Vliet, bureau voor media-advies, Passage 13, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023 5714745.

Serviceberichten/ Beknopte, zakelijke mededelingen van eenheden van Wageningen UR aan studenten en personeel kunnen gratis in Resource worden geplaatst. Inlichtingen: 0317 466666.

COLOFON

Resource colofon 10-10-2007 17:06 Pagina 2

3

KIK-WIK OFKIE-WHAH‘Je laat me schrikken’, zegt Kees Slinger-land, de baas van Alterra. Albert Beinte-ma, de gekaplaarsde grote vogelkenner,stapt uit de struiken en neemt Slingerlandvorsend op. Het is koud in de Gorsselseuiterwaarden.‘Ik hoorde zojuist een schril, staccato-ach-tig kik-wik of kie-whah’, zegt Beintema. ‘Ikdacht onmiddellijk: roodhalsgans. Ik pak-te mijn verrekijker, rende de dijk af entoen zag ik…’‘Is dat toevallig een grote vogel met witte,zwarte en roodbruine kleurtjes?’, vraagtSlingerland. ‘Zwarte poten? Met een klei-ne snavel?’Beintema spert zijn ogen open. ‘Waarging hij heen?’‘Hij hangt nu aan de grill van mijn Volvo’,zegt Slingerland verontschuldigend. ‘Hijvloog erg laag toen ik om de bocht kwam.Ik kan hem er wel voor je afkrabben. Als jewilt.’Beintema zucht. ‘Het was ook te mooi omwaar te zijn. Mag ik vragen wat je met diearme koe aan het doen bent?’Slingerland draait zich om. Achter hemligt een levensgrote bonte koe gedrogeerdvoor zich uit te staren.‘Da’s geen koe. Da’s een zwartbont edel-hert’, zegt Slingerland. ‘Edelherten met uiers bestaan niet. Bo-vendien hebben herten een gewei, en datding daar…’‘…heeft straks ook een gewei’, maakt Slin-gerland af. ‘En wat voor één.’ Trots opentSlingerland de achterklep van zijn donker-blauwe gezinsmobiel. ‘Anderhalve meter.Van vederlichte en ijzersterke kunststof.Aan te brengen met diervriendelijke zuig-nappen. Elk zwartbont edelhert krijgt ereentje. De woeste natuur keert terug in deuiterwaarden.’Beintema slaat zijn handen voor zijnogen. ‘Dit is pervers’, fluistert hij. ‘Hoogproductieve landbouw en natuurbe-leving staan niet op gespannen voet metelkaar. Bovendien gaat het zwartbonteedelhert de natuurwaarden verhogen. Deuiterwaarden worden in de donkere da-gen voor de kerst knusser en gezelliger.’Uit zijn zakken haalt Slingerland een re-mote control tevoorschijn. ‘Als ik nou opdit knopje druk, moet jij eens op dat geweiletten.’‘Hiervoor komen jullie op Alterra later col-lectief in de hel’, weet Beintema.‘Kijk toch eens’, zegt Beintema verrukt.‘Kerstlichtjes.’ / Willem Koert Pag. 23

Hertenbottensoepmet schildpad voorzestig euro per bord

Pag. 7Rottweilerbaasjeskijken door eenroze bril

Metro maaktehet erger met‘Grutto gruwt

van natuurbeheer’

Pag. 13‘Ik zag een zebra

toen ons vliegtuigneerstortte’

Pag. 5 Gestoken door de Photoshopmug

VOORBARIGE KOPMOZAÏEKBEHEER‘Mozaïekbeheer helpt jonge grutto niet’,kopte Resource vorige week boven eenwetenschapsbericht. Maar dat is eenvoorbarige conclusie, zegt de betrokkenonderzoeker dr. David Kleijn. ‘Ik zag dekop en hoopte nog dat een klein berichtjein Resource weinig aandacht zou krijgen’,zegt Kleijn. ‘Maar de volgende dag hingOmroep Friesland al aan de lijn en LTO.’

Kleijn en zijn collega’s hebben de vegeta-tiestructuur en de rijkdom van insectenvan vier verschillende typen percelen dievoorkomen in mozaïekbeheer met elkaarvergeleken. ‘Hieruit concluderen wij datkruidenrijke, schrale percelen geschikterzijn dan de meer bemeste percelen meteen uitgestelde maaidatum of percelendie al een keer gemaaid zijn.’ In het rap-port schrijven de onderzoekers dat de ge-maaide percelen met hergroeiende vege-tatie daarom ‘weinig waarde als foera-geerhabitat voor gruttokuikens lijken tehebben.’Maar dit zegt niets over het succes vanmozaïekbeheer voor de grutto, zegt Kleijn.‘Ik kan me voorstellen dat het verwarrendis, maar de conclusie dat mozaïekbeheerniet werkt, kun je niet trekken. Het ishoogstens een knelpunt. We hebben na-melijk geen directe metingen gedaan aande gruttokuikens zelf. We hebben alleengevonden dat het gras dichter en hoger isen minder insecten bevat op die percelen.’De conclusie dat grutto’s geen baat heb-ben bij mozaïekbeheer is dus voorbarig.En dagblad de Metro deed er deze weeknog een schepje bovenop met de kop‘Grutto gruwt van natuurbeheer’, zegtKleijn. ‘Weidevogels zijn een gevoelig on-derwerp, omdat ontzettend veel mensenzich er vrijwillig voor inzetten. Mensenvoelen zich heel snel persoonlijk aange-vallen door uitspraken dat het beleid nietwerkt. Daar moeten we voorzichtig meezijn.’ / LH

BOVENHETMAAI-VELD

WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/ 2E JAARGANG/ 8 NOVEMBER 2007

RESOURCE #10

Omslagtekening Henk van Ruitenbeek


(ADVERTENTIE)

4 8

Waar liggen de geulen bij Ameland enwat zijn de favoriete plekken van deeidereend rondom Texel? WageningenImares heeft vorige week op internetde Ecologische Atlas Waddenzeegepubliceerd die op dit soort vragensnel antwoord geeft.

Imares heeft de informatie over de Wad-denzee gebundeld als hulpmiddel voor or-ganisaties die betrokken zijn bij het beleid

en het beheer van het gebied. Zo gevenkaarten en luchtfoto’s in de atlas onderandere een overzicht van stromingen,geulen en samenstelling van de wadbo-dem. Verder wordt duidelijk waar veel vo-gelsoorten en zeehonden leven en wat be-langrijke gebieden zijn voor mossel- enkokkelbanken. ‘Er was altijd al veel informatie, maar diewas slecht toegankelijk’, vertelt makerNorbert Dankers. Volgens de Imareson-

derzoeker was er vraag naar een makke-lijk vindbare selectie. ‘Als er nu een olie-laag bij Terschelling de Waddenzee op-stroomt, kan Rijkswaterstaat snel zienwaar deze zich volgens de stromingen engeulen naar toe beweegt, en of daar eenpopulatie zeehonden ligt die verjaagdmoet worden’, zegt hij. De atlas is gratis te downloaden opwww.imares.nl. / LH

1 NOVEMBER T/M 7 NOVEMBER 2007

GEO-INFORMATIEKRIJGT PLUIM

nu gepubliceerde loopbaanonderzoekhad plaats in 2006. / JB

Het gaat goed met het in 2004 gestarteBsik-programma Ruimte voor Geo-Informatie (RGI). Dat concludeert eeninternationale visitatiecommissie.

De commissie constateert dat het pro-gramma, waarin het Centrum voor Geo-In-formatie (CGI) van Wageningen UR eenvoortrekkersrol vervult, een ‘sterk en le-vendig netwerk met een goede kritischemassa’ heeft opgebouwd. Het werkt alskatalysator bij samenwerking tussen over-heid, bedrijfsleven en wetenschap. De commissie is goed te spreken over dewetenschappelijke kwaliteit en de econo-mische relevantie van het programma,die zij waarderen met een 4 op eenschaal van 1 tot 5. De maatschappelijkerelevantie krijgt zelfs een bijna excellentescore (4-5). Het innovatieve gehalte vanhet programma blijft daar iets bij achter(3-4). Ruimte voor Geo-Informatie loopt tot2009 en kreeg in 2004 20 miljoen eurouit de aardgasbaten. Oogmerk is om meerrelevante informatie te koppelen aan eenplaats op het aardoppervlak in de vormvan kaarten, plaatjes of overzichten metgegevens over bijvoorbeeld bodem, water,leidingen en eigendom. / GvM

WAGENINGERS VINDEN LASTIGER BAANAfgestudeerden van WageningenUniversiteit vinden de laatste jarenminder makkelijk een baan, maaruiteindelijk komt ruim negentig procentaan het werk. Dat blijkt uit onderzoekvan IVA, een aan de Universiteit vanTilburg gelieerd instituut voor sociaal-wetenschappelijk beleidsonderzoek.

Het aantal oud-studenten dat direct na af-studeren een baan vond daalde van bijnatweederde in 2000 tot ongeveer de helftin 2005. Daarnaast kwamen iets minderstudenten binnen vier maanden na hunbuluitreiking aan het werk. Van de ondervraagde Wageningse afge-studeerden heeft meer dan negentig pro-cent een betaalde baan van twaalf uur ofmeer per week. Tussen mensen die min-der dan vijf jaar geleden hun bul haaldenen degenen die voor 2000 ingenieur wer-den bestaat praktisch geen verschil. Eenprocent van de Wageningers is werkloos,de rest van de niet-werkenden heeft de

zorg voor een partner of kinderen, doetvrijwilligerswerk, studeert of doet iets an-ders.In het verleden vonden de meeste afge-studeerden een baan door te solliciterenop een advertentie in een vak- of dagblad.Voor de groep die tussen 2000 tot 2005afstudeerde is internet de belangrijksteweg om werk te vinden. Bijna een kwartvond op deze manier een baan. Wageningers komen vooral terecht in be-leidsfuncties, bij het onderzoek en in hetadvieswerk. Oud-studenten die voor 2000afstudeerden zitten meer in beleidsfunc-ties. Voor een kwart is leiding geven debelangrijkste activiteit. De recenter af-gestudeerden doen meer onderzoek. Bij-na een kwart van alle afgestudeerdenhoudt zich vooral bezig met kennisover-dracht.Sinds begin jaren zeventig krijgen afgestu-deerden van de universiteit ongeveereens in de vijf jaar een vragenlijst toege-stuurd over hun arbeidsmarktsituatie. Het

IN ‘T NIEUWS

IMARES MAAKT ATLAS WADDENZEE

Deheafvropropwetwstbe

Deal zudesestetikmMstevodain gevehaDeopuitrijgamtedekaWnokrRotevathknfeeig

‘S

PROVINCIESPONSORTONDERNEMENDESTUDENTDe provincie Gelderland heeft 300 duizendeuro subsidie toegekend aan het projectDutch Agro-Food Network of Entrepreneur-ship (Dafne), dat ondernemerschap bijgroene studenten wil stimuleren.

Het project is een gezamenlijk initiatief vanWageningen Universiteit, WageningenBusiness Generator, alumnivereniging KLV,en de groene hogescholen Van Hall Laren-stein, HAS Den Bosch en CAH Dronten.Dafne geeft volgens de provincie invullingaan haar succesvolle kennis- en innovatie-beleid, en zal zorgen voor meer starters ophet gebied van Life Sciences. Ook stimu-leert het project volgens hen omzetting vankennis van kennisinstellingen in nieuweproducten en diensten. Het project is ingediend voor de subsidie-regeling Ondernemerschap en Onderwijsvan de ministeries van Economische zakenen Onderwijs. De subsidie van de provinciegeldt hierbij als cofinanciering. Als de rijks-subsidie rondkomt, kan Dafne op 1 januari2008 van start gaan. / GvM

digit@le nieuwsbriefAanmelden via www.resource-online.nl

Wij maken werk van netwerken.

Dronten | Leeuwarden | Den Bosch | Delft | Velp | Wageningen

Agrojobs zoekt voedingsspecialisten / levensmiddelentechnologen.

Schrijf je nu in!

Forumgebouw, 5e verdieping(0317) 486 268, www.agrojobs.nl

www.agrojobs.nl

Resource 0210 4-7 07-11-2007 16:49 Pagina 4

(INGEZONDEN MEDEDELING)

Kijk voor meer nieuws opde 'News and Events' site

van Wageningen UR:www.intranet.wur.nl

8 NOVEMBER 2007 5 RESOURCE #10

Het dagelijks brood is in de geschiedenisvan de mensheid eigenlijk een jongfenomeen. Van de pakweg 200 duizendjaar dat de mens op de aarde rondloopt,is verreweg het grootste deel voorbij-gegaan zonder dit voedsel. Pas ongeveer8500 jaar geleden bakten we ons eerstebrood.

Sindsdien is brood zo belangrijk gewordendat het ons iets kan vertellen over demaatschappij, meent prof. Louise Fresco.De bekende ereprofessor van Wagenin-gen Universiteit, die tot voor kort een top-functie vervulde bij de FAO, hield maan-dag 5 november een lezing in Hotel DeWereld voor alumnivereniging KLV. Zesprak over de veranderende patronen invoeding en landbouw, en gebruikte brooddaarbij als voorbeeld.Fresco ziet een opvallende verandering inde broodconsumptie. Lange tijd is broodde belangrijkste leverancier van koolhy-draten geweest. In de Middeleeuwen washet zelfs de belangrijkste caloriebron. Aanhet begin van de vorige eeuw at de gemid-delde Fransman ongeveer een kilo broodper dag. Nu is dat echter nog maar 165 gram. Enook in andere landen daalt de consump-tie van brood. De kentering is gekomen inde jaren negentig van de twintigste eeuw,zegt Fresco. Toen werd de relatie tussenvoeding en bepaalde chronische ziektenduidelijk. Het idee ontstond dat brood on-gezond en dikmakend is. Onzin, meentFresco. Niet de vezels, eiwitten en koolhy-draten in brood maken dik, het zijn de sui-kers en vetten in andere voedingsmidde-len die daarvan de oorzaak zijn. Dat wemassaal voor die dikmakers kiezen, heeftte maken met een genetisch ingebouwdebehoefte aan vetten en suikers.En het zijn juist de dikmakers die relatiefgoedkoop zijn. Daarom krijgen de armebevolkingsgroepen het eerst last vanovergewicht. Inmiddels lijden daaraan 1,6miljard mensen, twee keer zoveel als hetaantal mensen dat ondervoed is of hon-ger lijdt. Denk niet dat die mensen zichvooral in het rijke westen bevinden, waar-schuwt Fresco. In China en India wordtobesitas volgens haar zo mogelijk eennog groter probleem dan in de VS of Euro-pa. / JB

e

n-

er-

eo-

e

ern

ter,

‘BROOD VERLIESTHET VAN SUIKERSEN VETTEN’

‘In China en Indiawordt obesitaseen nog groter

probleem dan inde VS en Europa’

De circa tweeduizend bezoekers vanhet festival Zuigers & Prikkers werdenafgelopen weekend op serieuze énvrolijke wijze geconfronteerd met deproblematiek rond steekbeesten. Bij deopening op donderdagavond 1 novemberwees malariaprof Willem Takken al op detweespalt. ‘Als je de gevolgen ziet word jestil. Toch is de situatie niet hopeloos. Er isbestrijding mogelijk.’

De stilte waar Takken op doelde viel voor-al na de première van de korte film overzuigers en prikkers, die dezelfde avond inde aula werd vertoond. Dat iedere dertigseconden in Afrika een kind aan malariasterft werd daarin sterk verbeeld met eentikkende klok. Het filmpje duurde zevenminuten, dus de som was snel gemaakt. Met een wetenschappelijke quiz oversteekbeestjes, korte boekpresentaties,voordrachten en Afrikaanse muziek endans werd het publiek daarna toch weerin feestelijke stemming gebracht. De Wa-geningse onderzoeksgroep medische enveterinaire entomologie vierde immershaar twintigjarige bestaan.De open space-bijeenkomst over malariaop vrijdag was volgens dr. Bart Knols eenuitstekende vingeroefening. ‘De belang-rijkste conclusie was dat het niet zo zeergaat om nieuwe vaccins of medicijnen,maar dat de middelen die er nu al zijn be-ter moeten landen in Afrika. Daarom zou-den we zo’n bijeenkomst eigenlijk in Afri-ka moeten houden, met de betrokkenen.We gaan nu eind november met een do-nor in de slag om zoiets van de grond tekrijgen’, aldus Knols.Ronduit vrolijk was de publieksdag op za-terdag 3 november op het Laboratoriumvan Entomologie. De voormalige biblio-theek deed dienst als kantine en kinder-knutselhoek. Aan de voormalige leesta-fels zaten kinderen ingespannen aan huneigen muggenmasker of zuigsnuit te wer-

ken. Het Wageningse Kennis- en Advies-centrum Dierplagen (KAD) toonde in eenvan de laboratoria een keur aan lastigehuis- en bedgenoten. De skippybal vanBorculo – een enorm wespennest dat deavond ervoor nog te zien was op hetJeugdjournaal – trok veel bekijks. ‘Het iswel groter dan normaal, maar wespen-nesten kunnen nog wel groter worden. Zogroot als een Klikobak’, verzekerde KAD-medewerker Arno Berg de passanten.

In het fotolab konden kinderen op de foto‘met hun lievelingsinsect’. Aicha wil weleen foto van zichzelf met een malariamugin haar nek. Ze hoeft niet bang te zijn vooreen prik, want de sterk vergrote malaria-mug wordt er pas later in het fotolab inge-monteerd. Tibor Bukovinszky van Bugs inthe Picture doet het knip- en plakwerk.‘Wil je links of rechts geprikt worden, Ai-cha?’ en ‘Is de bloedvlek zo goed?’ / GvM

De ontwikkeling van landgoed Larensteinmoet het imago van het groeneonderwijs in Velp onderstrepen. Dat staatin het advies over de ontwikkeling vanhet landgoed van de werkgroepLandgoed Larenstein. Ze raadtstudentenhuisvesting op het landgoed af.

De werkgroep heeft het advies onlangsaangeboden aan het college van bestuur.‘We willen alleen functies op het land-goed die passen bij de kerntaak als oplei-dingsinstituut’, zegt docent GunterSchwandt van de werkgroep. Woningenhoren daar niet bij, en studentenflats alhelemaal niet. Schwandt: ‘Studentenhuis-vesting verslindt ruimte. Er is nu al te wei-nig parkeerruimte.’In het advies wordt wel gesproken over

‘leer-werklandschappen’ met bedrijven uitde groene sector. Een verzamelgebouwmet faciliteiten voor verschillende bedrij-ven en starters is er bijvoorbeeld wel opzijn plaats. Volgens Schwandt kunnen be-drijfsleven en onderwijs zo beter op el-kaar inspelen.Een ander belangrijk punt in het advies isverbouwing van het hoofdgebouw en hetdaarop laten aansluiten van de buiten-ruimtes volgens nieuwe inzichten overruimtes en leren. ‘Als je van binnen naarbuiten denkt en een goed doordacht stu-dielandschap ontwikkelt, levert dat in alleopzichten winst op. Bij andere verbouwdehogescholen zijn de studentenaantallenflink gestegen, wat tot meer inkomstenheeft geleid’, aldus Schwandt.Van Hall Larenstein en de gemeente

Rheden presenteerden begin dit jaar hetmasterplan voor het landgoed. Woon- enbedrijfsruimten op het terrein zouden dehogeschool meer financiële armslag ge-ven. Maar studenten en medewerkersvreesden aantasting van het karakter vanhet landgoed. Om hun ideeën over de ont-wikkeling van het terrein mee te nemen,is toen de ‘Kwaliteitswerkgroep onderwijsin het landgoed’ opgericht met studentenen medewerkers van de hogeschool. ‘We kunnen ons niet voorstellen dat jelandgoed anders dan vanuit een onder-wijsvisie ontwikkelt’, besluit Schwandt.Martin Jansen van het college van be-stuur laat weten dat hij nog geen inhoude-lijk standpunt heeft over het advies. / ABr

‘STRIJD TEGEN MALARIA NIET HOPELOOS’

‘ALLEEN ONDERWIJSFUNCTIES OPLANDGOED LARENSTEIN’

endt

eur-

van

KLV,n-

ngie-op-van

e-skencieks-ari

fnl

Tom Bakker liet zich prikken door de Photoshopmug. / fotomontage Bugs in the Picture

Resource 0210 4-7 07-11-2007 16:49 Pagina 5

6 8

UIT ‘T VELDNIEUWS UIT DE WETENSCHAP

Homzicwehecoretij

VizedesteheoovirzoMblespmMDavirmveMbi

HVV

NeslahobroeVozura

Bianwamoslaniske‘Dco

V

Ondergronds geknabbel aan de wortelsvan planten heeft bovengronds ook grotegevolgen. Promovendus dr. Roxina SolerGamborena ontdekte dat planten nietalleen langzamer groeien, maar ook datde rupsen op die plant het minder goeddoen, de natuurlijke vijand zulke rupsenliever vermijdt en zelfs de vijand van dievijand minder succes heeft.

De Uruguayaanse Soler Gamborena ba-seert haar conclusies op kas- en veldproe-ven die zij in dienst van het Nederlands In-stituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) uit-voerde met zwarte mosterd (Brassica ni-gra), een algemeen voorkomende wildeplant uit de koolfamilie. Belangrijke bo-vengrondse knagers zijn de rupsen vanhet koolwitje. De sluipwesp Cotesia glo-merata is een natuurlijke vijand van derups, terwijl deze sluipwesp zelf wordt be-laagd door een hyperparasiterende sluip-wesp (Lysibia nana). De wortels van dezwarte mosterd zijn niet veilig voor de wor-telvlieg Delia radicum die wordt bedreigddoor een andere sluipwesp, de Trybliogra-pha rapae.Het is niet zo verrassend dat wortelvraatde groei van een plant vermindert. Opval-

lender is dat ook rupsen op bladeren vanzo’n plant minder goed groeien, mede om-dat de plant smaakvergallers of planten-gif blijkt aan te maken. Vervolgens heb-ben de natuurlijke vijand en de hyperpara-siet last van een sneeuwbaleffect. Voor de plant met aangevreten wortelszijn er zowel positieve als negatieve effec-ten. Positief is bijvoorbeeld dat vlindersliever geen eieren op aangevreten plantenleggen. Als er echter een keer rupsen opde plant zitten, vermijden sluipwespendie. Sluipwespvrouwtjes nemen dan lievereen buurplant met gave wortels, en zokrijgt de ondergronds geteisterde plantook nog minder hulp van de vijanden vanzijn bovengrondse belagers. ‘Omdat het zoindirect kan werken, komen bovengrond-ondergrondinteracties in de voedselketenwaarschijnlijk veel vaker voor dan we totnu toe gezien hebben’, stelt Soler Gambo-rena. / GvM

Roxina Soler Gamborena promoveerdeop dinsdag 30 oktober bij prof. LouiseVet, hoogleraar Evolutionaire ecologie, enprof. Wim van der Putten, hoogleraarFunctionele biodiversiteit.

Wetenschappers buigen zich al jarenover de vraag waarom sommige troebelemeren ineens helder worden, en net zoplotseling weer een groene soep. Promo-vendus drs. Winnie Rip ontdekte dat defluctuaties overeenkomen met de wisse-lingen tussen droge en natte winters.

Door intensivering van de landbouw in dejaren zestig zijn veel meren volgelopenmet nutriënten. Onderwater verdwenenveel planten door de verrijking, terwijl dehoeveelheid algen juist toenam. Helderwater werd hierdoor troebel. Terugdringing van fosfaattoevoer in de ja-ren tachtig had in eerste instantie succes.Maar voor enkele meren bleek de terug-keer van helder water van korte duur. Naeen paar jaar waren de meren weer troe-bel, ondanks een herstelde watervegeta-tie en gelijkblijvende fosfaatbelasting van-uit de landbouw. Rip onderzocht de oorzaak van de fluctua-ties aan de hand van natuurreservaatBotshol ten zuidwesten van Abcoude. Zevond er een relatie met de afwisseling vandroge en natte winters. Vroeger waren dewinters minder nat en ook niet zo vaaknat, waardoor de helderheid van de me-ren niet wisselde. De laatste dertig jaarvalt er ’s winters echter steeds meer re-gen. Hierdoor stroomt er van het landmeer fosfaatrijk water in de meren. Wanneer de concentratie en afstromingzo hoog zijn dat de fosfaatbelasting boven

Natuurreservaat Botshol ten zuidwesten van Abcoude. / foto Albert-Jan Perrier, Waternet

een drempel uitkomt, kan helder waterineens troebel worden. ‘Het moet vervol-gens weer een aantal jaren achtereendroog zijn, wil het fosfaat uit het systeemgaan zodat het water terugkeert naar een

heldere toestand’, zegt Rip. Om meren als Botshol helder te houden,zouden de fosfaatnormen voor de land-bouw volgens de promovendus meer re-kening moeten houden met de hoeveel-

heid neerslag in voorgaande jaren. / LH

Winnie Rip promoveert op 8 november bijprof. M. Scheffer, hoogleraar Aquati-scheecologie en waterkwaliteitsbeheer.

ONDERGRONDSE KNAGERSVERANDEREN BOVENWERELD

NATTE WINTERS MAKEN MEREN TROEBEL

BACTERIËN HEBBEN GEENTREK IN GENPIEPERGENENDe kans dat nieuwe genen in aardappel-of tomatenplanten ‘weglekken’ naarandere organismen is nihil. Dat conclu-deren onderzoekers van Plant ResearchInternational (PRI) in EnvironmentalBiosafety Research uit een studie naarmeer dan vijfhonderd bacteriën.

Tegenstanders van genetische modifica-tie zijn bang dat synthetische genen in ge-wassen worden opgenomen door bacte-riën die leven op de gemodificeerde plant.De introductie van nieuwe genen in bacte-riën zou kunnen leiden tot ecologische enmedische gevaren. ‘Er zijn bacteriën die van nature DNA uithun omgeving kunnen opnemen’, zegt dr.Leo van Overbeek van PRI. ‘Waarom zedat doen is nog niet helemaal bekend. Weweten wel dat ze DNA van soortgenotenmakkelijker opnemen dan dat van plan-ten. Bacteriën breken vreemd genetischmateriaal meestal af.’Maar niet altijd. Er zijn een paar bacteriënbekend die in theorie genetisch materiaaluit genplanten zouden kunnen opnemen.Om te onderzoeken of die ook van natureop tomaten- en aardappelplanten voorko-men kregen Overbeek en zijn collega’s

een subsidie van Brussel om van 552bacteriën, allemaal ooit op aardappels entomaten aangetroffen, te bepalen of zeonder laboratoriumomstandighedenvreemd DNA kunnen opnemen. De onder-zoekers brachten de bacteriën in contactmet genen die resistent maken voor eenantibioticum. ‘Toen we bepaalden hoeveel bacteriëndoor de blootstelling bestand werden te-gen het antibioticum, ontdekten we datslechts twee isolaten tot op zekere hoogtein staat waren het genetisch materiaal teabsorberen’, zegt Overbeek. ‘Dat warenPseudomonas trivialis en Pseudomonasfragi.’Twee bacteriën van de 552 is bar weinig,maar een bewijs dat het weglekken vannieuwe genen niet voorkomt, is daarmeeniet geleverd, aldus Overbeek. De uit-komst van zijn studie is in die zin typerendvoor het onderzoek naar de risico’s vangengewassen. ‘Als wetenschapper kun jeiets zeggen over risico’s die aan gentech-nologie kleven. Maar bewijzen dat gen-technologie honderd procent veilig is, isonmogelijk.’ / WK

Resource 0210 4-7 07-11-2007 16:49 Pagina 6


‘We moetenafvalwater vantoiletten apart gaanzuiveren om geenoestrogenen in hetmilieu te krijgen’

Rottweilers met een stamboom zijnvolgens hun baasjes minder angstig enagressief dan rottweilers zonderstamboom. Dat blijkt uit onderzoek datgedragsbioloog drs. Joanne van der Borgen epidemioloog dr. Lisette Graat hebbengedaan in opdracht van de Raad vanBeheer op Kynologisch Gebied inNederland.

Het verschil is waarschijnlijk het gevolgvan een gedragstest die in Nederland ver-plicht is gesteld voor raszuivere rottwei-lers. Dieren die niet voor de gedragstestslagen, mogen namelijk niet gebruikt wor-den voor de fokkerij van raszuivere rott-weilers. De onderzoekers enquêteerden baasjesvan 822 rottweilers met en zonder stam-boom over het gedrag van hun honden.Uit de gegevens blijkt dat raszuivere rott-weilers veel minder agressief zijn tegenvreemde mensen en honden. Van de ras-zuivere rottweilers vertoont 15,4 procentopvliegend gedrag, terwijl 25,1 procentvan de lookalikes daar last van heeft.Angst voor vreemden, harde geluiden,druk verkeer of onweer komt bij raszuive-re honden ook veel minder voor dan bijhonden zonder stamboom: 3,2 procenttegenover 11,6 procent.

Uit de onderzoeksgegevens komt naar vo-ren dat ‘de rottweilereigenaars het gedragvan hun honden door een roze bril bekij-ken’, zegt Van der Borg. Ze geven opval-lend positieve antwoorden. ‘Dat komt mo-gelijk door de dreiging van een fok- enhoudverbod in het verleden. Maar dat laatonverlet dat er verschil is tussen de stam-

boomhonden en de honden zonder stam-boom.’Van der Borg kan de mate van angst enagressie niet vergelijken met andere hon-denrassen, omdat daarvan geen vergelijk-bare gegevens bekend zijn. Het ligt wel inde bedoeling daar nader onderzoek naarte doen. / JB

Bacteriën uit de Waddenzee en eenAmerikaans zoutmeer kunnen van lpgeen schonere brandstof maken. Datheeft een Wageningse promovendusontdekt. De bacteriën kunnen zwavel-verbindingen uit lpg halen, waardoor deuitstoot van zwaveldioxide door auto’svermindert.

In 2009 mag er volgens EU-regels bijnageen zwavel meer in benzine, diesel enlpg zitten. Raffinaderijen moeten daaromde zwavelverbindingen uit de brandstof-fen gaan vissen. Hiervoor bestaat al een

fysisch-chemisch proces, maar het biolo-gische proces op basis van bacteriën datir. Robin van Leerdam bestudeerde iswaarschijnlijk geschikter. ‘Het is een schoner en misschien ook welzuiniger alternatief voor de bestaandetechnologie’, zegt Van Leerdam. ‘Bij het fy-sisch-chemische proces komt zwavelhou-dend afvalwater vrij dat je ook weerschoon moet maken. Bovendien heb jekatalysatoren nodig om het proces opgang te brengen. Bij het proces dat ik hebbestudeerd, komt puur elementair zwavelvrij als vaste stof. Dat kun je hergebruiken

in de chemische industrie of de landbouw.En de bacteriën doen gratis al het werk.’Het proces dat Van Leerdam bestudeerdeis in 2003 door het Friese bedrijf Paquesen het Amerikaanse UOP in 2003 samengepatenteerd. Van Leerdam ging in zijnpromotieproject, wat Paques en technolo-giestichting STW meefinancierden, ondermeer na of het proces in het patent welhaalbaar was. ‘Eerst was je de zwavelver-bindingen uit het lpg met water waarin hetzout natriumcarbonaat zit’, vertelt VanLeerdam. ‘Daarna maken bacteriën in re-actoren het water schoon. Maar die bacte-

riën moeten wel tegen zout kunnen.’ VanLeerdam vond de geschikte bacteriën inde sedimenten van de Waddenzee en hetzoutmeer Soap Lake in de Amerikaansestaat Washington. Paques gaat het procesnu toepassen in een proefopstelling. / WK

Robin van Leerdam promoveert op 19 november bij prof. Albert Janssen,hoogleraar in de Biologische gas- en wa-terreiniging, en prof. Fons Stams, per-soonlijk hoogleraar bij de leerstoelgroepMicrobiologie.

ZOUTBACTERIE MAAKT LPG MILIEUVRIENDELIJKER

Honden kunnen ongemerkt besmet rakenmet vogelpestvirus H5N1. Ze worden er nietzichtbaar ziek van, maar kunnen het viruswel doorgeven. Dat blijkt uit onderzoek vanhet Centraal Instituut voor Dierziekte-controle (CIDC-Lelystad). De onderzoeks-resultaten zijn gepubliceerd in hettijdschrift Emerging Infectious Diseases.

Viroloog dr. Riks Maas van CIDC-Lelystadzegt dat in het onderzoek voor het eerst on-der laboratoriumomstandigheden is vastge-steld dat honden besmet kunnen raken methet Aziatische vogelpestvirus, en het virusook uitscheiden. Het gedrag van het H5N1-virus lijkt veel op wat in Amerikaans onder-zoek bij een ander griepvirus is vastgesteld.Maas: ‘Het in Amerika onderzochte virusbleek zich heel snel onder honden te ver-spreiden. We kunnen niet uitsluiten dat datmet het H5N1-virus ook kan gebeuren.’Maas heeft dat echter niet onderzocht.Dat honden besmet kunnen raken met hetvirus betekent ook dat bij een uitbraakmaatregelen genomen moeten worden omverspreiding via honden tegen te gaan, zegtMaas. Dat kan door honden aan te lijnen enbinnen te houden. / JB

HONDEN KUNNENVOGELPESTVIRUSVERSPREIDEN

Nederlandse rioolwaterzuiveringenslagen er niet in om alle vrouwelijkehormonen uit het afvalwater af tebreken, en laten eigenlijk teveeloestrogenen het milieu instromen.Volgens een Wageningse promovendazullen we ons systeem van zuiverenradicaal moeten veranderen.

Biologen merken dat vissen, kikkers enandere waterorganismen in Nederlandsewateren blootstaan aan vrouwelijke hor-monen. Steeds vaker vinden ze twee-slachtige organismen en mannelijke orga-nismen die mannelijke geslachtskenmer-ken missen. ‘Dat soort effecten vind je al bij zeer lageconcentraties van nanogrammen per li-

ter’, zegt dr. Titia de Mes van de sectie Mi-lieutechnologie. ‘De krachtigste vrouwelij-ke hormonen in ons milieu zijn door men-sen uitgescheiden. In de urine van man-nen en vrouwen zit estradiol, het vrouwe-lijke geslachtshormoon, plus een heleboelweinig actieve omzettingsproducten. Alsvrouwen anticonceptiemiddelen gebrui-ken scheiden ze bovendien het syntheti-sche ethinylestradiol uit.’De meeste Nederlandse waterzuiveringenbreken meer dan negentig procent van deoestrogenen af die ze aangevoerd krijgen.Dat klinkt mooi, maar als we onze natuurniet willen laten veranderen in een hormo-nale nachtmerrie zou dat 99,9 procentmoeten zijn. Toen De Mes een proef deed met een tra-

ditionele aerobe zuiveringsmethode, ont-dekte ze dat die in principe alle oestroge-nen kon afbreken, maar dat de installatiedaarvoor wel meer tijd nodig had. ‘Die tijdzal er in de praktijk niet zijn’, zegt De Mes.‘Als je al het afvalwater op die maniermoet behandelen, heb je beduidend gro-tere installaties nodig.’Anaerobe zuiveringsinstallaties kunnengeen oestrogenen afbreken, ontdekte DeMes. Daarnaast ontdekte de promovendadat het probleem nog een graadje serieu-zer was dan ze aanvankelijk had gedacht.Enkele tientallen procenten van de vrou-welijke hormonen verlaten het lichaamals een metaboliet zonder hormonale wer-king. Het lichaam heeft er chemischegroepen aan geplakt waardoor de hormo-

nen niet meer actief zijn. Het zuiverings-proces schroeft die groepen er echterweer af. Het proces kan de ontwaakteoestrogenen afbreken, maar heeft daar-voor dan nog meer tijd nodig. ‘We zullen onze manier van zuiveren radi-caal moeten veranderen’, concludeert DeMes. ‘Dat is alleen betaalbaar als we hetafvalwater van onze toiletten apart gaanzuiveren. Alleen op die manier kun je in-tensiever en langer zuiveren zonder datde kosten de pan uit rijzen.’ Zo’n systeemis op de lange termijn onvermijdelijk,denkt De Mes. / WK

Titia de Mes is op 2 november gepromo-veerd bij prof. Gatze Lettinga, hoogleraarMilieutechnologie.

VROUWELIJKE HORMONEN GLIPPEN HET MILIEU IN

ROTTWEILER MET STAMBOOM IS BRAVER

bij

en

er-t

-

tee

s

,

e

nd

e-

Wageningse onderzoekers enquêteerden baasjes van 822 rottweilers met en zonderstamboom over het gedrag van hun honden. / foto Mark Kromski

Resource 0210 4-7 07-11-2007 16:49 Pagina 7

LANDBOUWMAG WEER

ACHTERGROND 8 8

LIIlaW

d

WgerelinboletrotedescobaMlaeegegemWdaaaintebom

DkodevoNPonDhalagrgekaomliftrveHdeVevrvava



Landbouw in ontwikkelingslanden zat bijna een kwart eeuw lang in het verdomhoekje.Internationale donoren gaven hun geld liever uit aan onderwijs en gezondheidszorg.In het World Development Report 2008 spreekt de Wereldbank echter weer overlandbouw als motor voor ontwikkeling. Reden voor voorzichtig optimisme in deWageningse wandelgangen.

door JORIS TIELENS, foto WERELDBANK

Wie zich bezighoudt met de land-bouw in ontwikkelingslanden,kon jarenlang niet rekenen opbewondering van anderen inhet wereldje van de internatio-nale samenwerking. Onderwijs,gezondheidszorg, de strijd te-

gen aids of tegen corruptie en slecht bestuur waren ja-renlang veel sexyer dan zoiets basaals als de ontwikke-ling van het platteland. Onder economen had de land-bouw een kwade reuk door het Europese landbouwbe-leid met haar subsidies en overschotten. En donorentrokken niet veel geld uit voor landbouwontwikkeling,ondanks het feit dat drie op de vier armen op het plat-teland wonen. Bovendien waren de nationale overhe-den van veel ontwikkelingslanden buiten Azië nietscheutig met geld voor de landbouw, geneigd als ze zijnom te kiezen voor de stedelijke elite waar hun machts-basis ligt. Maar er lijkt iets te veranderen in het imago van delandbouw als armoedebestrijder. En dat is reden vooreen opgewekte stemming in de gangen van Wagenin-gen International en andere onderdelen van Wagenin-gen UR die iets van doen hebben met ontwikkelingssa-menwerking. Mijlpaal van de kentering is het nieuweWorld Development Report 2008 van de Wereldbank,dat vorige maand uitkwam en waarin de bank, als toon-aangevende instelling op dit gebied, aangeeft waar deinspanningen zich het komende jaar op moeten rich-ten. Een kwart eeuw lang liet de Wereldbank de land-bouw links liggen. Maar nu draagt het jaarlijks uitko-mende rapport de titel Agriculture for Development.

KOERSWIJZIGINGDe hernieuwde aandacht voor landbouw kan eenkoerswijziging in de ontwikkelingssamenwerking inlui-den. En dat kan gepaard gaan met meer financieringvoor onderzoek van Wageningen UR op dit gebied.Nienke Beintema, die werkt voor het International FoodPolicy Research Institute en gestationeerd is bij Wage-ningen International, heeft dat al gemerkt. In het WorldDevelopment Report wordt onderzoek van haar aange-haald waarin ze in kaart bracht welke investeringenlanden doen in landbouwonderzoek. Ze stelde vast datgrote landen als China en India recentelijk veel meergeld aan landbouwonderzoek zijn gaan besteden. Afri-kaanse landen blijven daarbij achter. Voor haar eigenonderzoek kreeg Beintema de afgelopen jaren maarmoeizaam middelen op tafel. Maar nu landbouw in delift zit, kreeg ze opdracht om ook in de toekomst detrends in investeringen in landbouwonderzoek te blij-ven volgen. Het landbouwrapport van de Wereldbank komt niet uitde lucht vallen. Al tijdens de duurzaamheidstop van deVerenigde Naties in Johannesburg in 2002 werd ge-vraagd om meer aandacht voor de landbouw als motorvan ontwikkeling. Ook de G8 en Nepad, de organisatievan Afrikaanse overheden voor economische ontwikke-

ling, schoven de landbouw naar voren als basis vanzich ontwikkelende economieën. Acties als Live Aid waren daarna de opmaat voor eenserie beleidsrapporten waarin de landbouw meer waar-dering kreeg dan voorheen, zoals het VN-rapport ‘Hal-ving the hunger: it can be done’. De beleidsvisies vande Organisation for Economic Co-operation and Devel-opment (OECD) en het Britse ministerie van ontwikke-lingssamenwerking besteedden opvallend veel aan-dacht aan landbouw, evenals het rapport voor de VNvan de InterAcademy Council waar universiteitshoogle-raar Rudy Rabbinge aan meewerkte. Ook emeritusprof. Arie Kuyvenhoven droeg een steentje bij, onderandere door te lobbyen in Den Haag en bij de Wereld-bank, en door in zijn afscheidsrede te wijzen op onder-zoek waaruit blijkt dat één procent economische groeiin de landbouw leidt tot tweeëneenhalf procent groei inhet inkomen van de armsten. De bijdrage van anderesectoren aan de laagste inkomens is veel kleiner.

RURALE BEDRIJVIGHEIDBij de Nederlandse ministeries lijkt ondertussen ookiets te veranderen. Het thema landbouw staat welis-waar niet prominent in de beleidsbrief ‘Een zaak van ie-dereen’ van 16 oktober, waarin minister van Ontwikke-lingssamenwerking Bert Koenders uitlegt waar zijn pri-oriteiten de komende jaren liggen. Maar hij heeft ‘rura-le bedrijvigheid’ recent wel genoemd als belangrijke pij-ler voor ontwikkeling. En binnenkort komt de ministermet een nieuwe landbouwvisie naar de Kamer, zegtFrits van de Wal van de directie duurzame economi-sche ontwikkeling van het ministerie van Buitenlandsezaken. Bij het opstellen van die visie werden ook Ne-derlandse ontwikkelingsorganisaties en WageningenInternational betrokken.Met zoveel hernieuwde aandacht lijkt de vraag niet lan-ger óf landbouw van belang is voor ontwikkeling, maarwát voor landbouw van belang is voor ontwikkeling. Delandbouw die de Wereldbank op de agenda zet is ge-richt op export naar welvarender afzetmarkten. HetWorld Development Report schetst in haar eerste zin-nen een beeld van een arme Afrikaanse vrouw die ge-bogen onder de zon met een hak haar sorghum wiedt,met haar baby in een doek op de rug gebonden. Zij isgevangen in armoede omdat ze afhankelijk is van demagere opbrengst van de zelfvoorzienende landbouw.

Anderen, vervolgt het rapport, zijn aan de armoede ont-snapt door aansluiting te zoeken bij de markt. Bijvoor-beeld door zich aan te sluiten bij producentenorganisa-ties en contracten te sluiten met exporteurs en super-markten in het westen om zo hun groenten te exporte-ren. De Wereldbank ziet vooral die exportketens alspoort tot ontwikkeling. Daarom wil de bank bijvoor-beeld boerenorganisaties steunen. Dat wil niet zeggen dat de Wereldbank geen woordenbesteedt aan het verstandig beheren van natuurlijkehulpbronnen, aan de gevolgen van klimaatveranderingvoor arme boeren, aan de achtergestelde positie vanvrouwen en aan het belang van een sterke staat omhet falen van de markt te corrigeren. Maar het WorldDevelopment Report 2008 is wel optimistisch over dezegeningen van de vrije markt.

LOKALE VOEDSELVOORZIENINGTé optimistisch, stellen eenentwintig Nederlandse or-ganisaties die in het voorjaar een reactie op het rap-port opstelden. Samen met Oxfam, ICCO en Agri-ProFo-cus nam Wim Andriesse van Wageningen Internationaldaartoe het initiatief. ‘We zijn erg gelukkig met de her-nieuwde nadruk op landbouw. En wij zijn het er meeeens dat ketens kunnen bijdragen aan ontwikkeling.Maar er is een kanttekening. Want lang niet iedereenkan leveren aan ketens. Er is een groot gevaar dat deWereldbank ketens te veel als enige focus ziet. Als jedat doet laat je de grote groep kleine boeren zitten dieniet aan exporteren toekomt. Maar die zorgen wel voorde directe lokale voedselvoorziening en beheren de na-tuurlijke hulpbronnen. Je rekent dan alleen met de suc-cesvolle boer die in staat is zich te organiseren en tevoldoen aan de kwaliteitseisen van ketens.’ Wim Andriesse heeft ook een boodschap voor de Ne-derlandse ministeries naar aanleiding van het rapportvan de Wereldbank. ‘Beleid moet coherenter worden,wat wil zeggen dat de ministeries dezelfde doelen moe-ten nastreven. Het is dan ook goed om te zien dat LNVen DGIS daaraan werken en samen afwegingen makentussen de belangen van de Nederlandse landbouwsec-tor en die van kleine boeren in ontwikkelingslanden.’Verder concludeert Andriesse dat beide ministeriesmeer gebruik kunnen maken van sterke punten vanNederland als het gaat om bijdragen aan landbouwont-wikkeling in het zuiden. Pleitend voor eigen parochie:‘Landbouwonderzoek en de opbouw van capaciteitdoor onderwijs leveren veel winst op voor de landbouwin ontwikkelingslanden. Daar moet meer in geïnves-teerd worden.’ <

Op maandag 17 december bespreekt Koenders inNieuwspoort in Den Haag het World DevelopmentReport 2008 met Alain de Janvry, hoofdauteur van het rapport. Op dinsdag 18 december komt het teamvan opstellers van het WDR in Wageningen voor eenexpert meeting. Zie: www.agri-profocus.nl, Agriculturefor development, the Dutch way.

‘De hernieuwdenadruk op landbouwis goed, maar deWereldbank focustte veel op ketens’


VELLINGA //‘KLIMAATPROBLEEMIS EIGENLIJK SIMPEL’

ACHTERGROND 10 8

PdwUm

d

ZscMdeVohocuUvoKdewtuBstcerekrvelaprewko

KschedocodedevascmmviEwmIn‘hmwlalielundavela

‘Nu de opwarmingdoorzet, weet ikwaarvoor ik hetallemaal doe’



Prof. Pier Vellinga richtte zich als één van de eerste Nederlandse wetenschappers opde vraag hoe de maatschappij moet omgaan met klimaatverandering. Begin dit jaarwerd hij aangesteld als programmaleider van het klimaatonderzoek van WageningenUR. De instelling loopt volgens Vellinga momenteel voorop op dit vakgebied, maarmoet wel blijven vernieuwen. ‘Daar wil ik aanjager van zijn.’

door LAURIEN HOLTJER, foto BART DE GOUW

Zijn onheilsboodschappen over het stij-gende zeewater dat over de hoge dijkenheen zal slaan, gaven Pier Vellinga hetimago van klimaathystericus. Hij haalter zijn schouders over op. ‘Sommige on-derzoekers hanteren een afstandelijkehouding van: we zien wel wat de maat-

schappij met de kennis over klimaatverandering doet.Maar ik vind dat wetenschappers de plicht hebben omde maatschappij duidelijk op gevaren te wijzen.’ Voor zijn komst naar Wageningen deed Vellinga dat alshoogleraar Milieuwetenschappen en decaan van de fa-culteit der Aard- en levenswetenschappen aan de VrijeUniversiteit in Amsterdam. Begin dit jaar koos hij echtervoor Wageningen UR, om daar samen met prof. PavelKabat de onderzoeksprogramma’s over klimaatveran-dering verder te ontwikkelen en te leiden. Eén dag perweek werkt hij nog voor de VU, om de samenwerkingtussen de kennisinstituten te laten voortbestaan. Beide universiteiten hebben al veel tijd en geld be-steed aan klimaatonderzoek, bijvoorbeeld in het suc-cesvolle programma Klimaat voor Ruimte, over manie-ren om met klimaatverandering om te gaan. In 2007kreeg dit een vervolg met Kennis voor Klimaat dat zichverder richt op het klimaatbestendig maken van Neder-land. Vellinga kreeg vanuit Wageningen UR de kans ditprogramma te leiden. ‘Het is een van de belangrijksteredenen waarom ik hierheen ben gekomen. Dit projectwilde ik absoluut organiseren. Het gaat over de toe-komst van Nederland.’

SIMPEL VRAAGSTUKKlimaatverandering is omgeven met misvattingen enscepsis, ervaart Vellinga. ‘Zoals het misverstand dathet toch niet lukt om het tij te keren als China niet mee-doet. Of dat het wel meevalt.’ Regelmatig ligt hij metcollega Salomon Kroonenberg in de clinch over dit on-derwerp. Die schreef een boek waarin hij beweert datde klimaatverandering een normaal proces is in de rijvan ijstijden. ‘Het is een leuk boek, maar de maat-schappelijke kant klopt niet. Salomon vindt dat we niksmoeten doen aan de oorzaken, dat we Gods watermaar over Gods akker moeten laten stromen. Maar ikvind dat het klimaat ook een waarde van zichzelf heeft.En het kán anders. Er zijn mogelijkheden genoeg omwelvarend te leven met veel minder gevolgen voor kli-maat en milieu.’In wezen is volgens Vellinga de klimaatverandering een‘heel simpel vraagstuk’. ‘Wij brengen door onze econo-mische activiteiten onze omgeving in de war. Net zoalswe eerder deden met de uitstoot van cfk’s die de ozon-laag aantasten. Klimaatverandering is het huidige mi-lieuvraagstuk. Daarbij gaat het om teveel CO2 in delucht. Een deel van de klimaatverandering kunnen weniet meer verhelpen, maar we kunnen wel voorkomendat permafrostgebieden rond de Noordpool grote hoe-veelheden methaan gaan uitstoten. Als we de CO2 doorlaten groeien, zal het klimaat uiteindelijk een eigen dy-

namiek krijgen met over de hele wereld wisselende om-standigheden in het weer en maatschappelijke ont-wrichting als gevolg. We moeten voorkomen dat het kli-maat met ons aan de haal gaat, door tijdig de emissienaar beneden te brengen.’

KLIMAATBESTENDIGVellinga is opgelucht te zien dat ondanks de scepsis enmisverstanden de boodschap toch langzaamaan door-dringt in de maatschappij. ‘Steden zoals Nijmegen enKampen ontwikkelen bypasses rondom de oude stadom een overvloed aan water te kunnen omleiden. Ookwordt er ruimte gemaakt voor de rivier, en is een ver-snelde versterking van de Nederlandse kust eindelijkop gang gekomen. Verder zijn de noordelijk provincieseen project begonnen dat het landschap klimaatbe-stendig moet maken. We zien het ook niet alleen meerals bedreiging, maar steeds meer als een kans. Bedrij-ven hebben klimaat als speerpunt, beleggers hakenerop in, banken komen met klimaathypotheken en pro-jectontwikkelaars richten zich op klimaatneutrale ge-bouwen. Het klimaat wordt steeds breder gedragen,ook internationaal.’ En daarin heeft het International Panel for ClimateChange (IPCC) volgens hem een grote rol gespeeld.Deze internationale organisatie verzamelt alle weten-schappelijke inzichten op het gebied van klimaat. Haarrapporten worden gebruikt om internationale afspra-ken te maken over de CO2-uitstoot en klimaataanpas-singen. Vellinga was betrokken bij de oprichting van het IPCC.Hij is dan ook trots op de Nobelprijs voor de vrede diehet panel dit jaar kreeg, samen met Al Gore. ‘Het IPCCbrengt disciplines bij elkaar en maakt wetenschappelij-ke kennis relevant voor de maatschappij. De betrokkenwetenschappers maken constant afwegingen tussenonzekerheden helder maken en op tijd handelen. Zewerken in het spanningsveld tussen wetenschappelijkeinteresse en maatschappelijke bruikbaarheid. Datmaakt dit milieuvraagstuk ontzettend fascinerend.’ Nu de maatschappij doordrongen is van de noodzaaktot actie ziet Vellinga de grootste uitdaging in de zorgvoor een goede samenwerking tussen allerlei kennisin-stituten. ‘Universiteit Utrecht, TNO, TU Delft, Vrije Uni-versiteit en noem maar op. We moeten veel meer sa-menwerken. Delft heeft bijvoorbeeld de kennis voorwaterbouw, Wageningen voor water, natuur en land-bouw. Maar het is hetzelfde water.’

WAGENINGSE BUREAUCRATIEDoor de al eerder opgebouwde samenwerking in veelonderzoeksprojecten was de overstap naar Wagenin-gen UR logisch en klein voor Vellinga. Toch was het ookeven ‘wennen’. ‘Vooral aan de bureaucratie op het ge-bied van onderwijs en administratie. Die is blijkbaarontstaan in een fase van noodzakelijk inkrimping.Maar zo’n strakke centrale sturing is volgens mij nietnodig in tijden van expansie. Het belemmert de groei

zelfs. Wageningen UR zou veel meer kunnen decentra-liseren, zeker in het onderwijs. Want daar liggen ontzet-tend veel onbenutte kansen.’Vellinga vindt de huidige zesduizend studenten veel teweinig. ‘Dat kunnen er wel tienduizend zijn. De VU heefttwintigduizend studenten met slechts drieduizendwerknemers. Wageningen UR heeft zevenduizendwerknemers en veel minder studenten. Het is eengroot onbenut reservoir.’ Ontwikkel nieuwe opleidingen, is Vellinga’s advies. ‘Zo-als Aarde en economie als nieuwe bacheloropleidingen Climate Studies als nieuwe internationale master-opleiding. Ook op het gebied van bio-energie kan Wage-ningen vele collegezalen vullen met buitenlandse stu-denten.’ Dergelijke vernieuwingen en investeringen in onder-zoek zijn noodzakelijk om koploper te blijven op kli-maatgebied, zegt Vellinga. ‘Door een historische ge-groeide samenstelling van kennisgebieden zoals mete-orologie, water, bodem en landgebruik, en door devroege voortrekkers rol van Pavel Kabat loopt Wagenin-gen UR nu voorop, maar we zullen alles op alles moe-ten zetten om die internationale koppositie te behou-den’, waarschuwt hij. ‘Andere universiteiten en kennis-instituten verheffen het klimaat nu ook tot speerpunt.Wageningen moet bij zien te blijven. Ik wil graag deaanjager daarvan zijn’, zegt Vellinga stellig. ‘Toen ik zelf begon met dit vraagstuk dacht ik de veran-dering helemaal niet mee te maken. Maar het gaatsneller dan verwacht. Ik denk regelmatig terug aan eenuitspraak van professor Bollin, de eerste voorzitter vanhet IPCC. Hij zei ooit dat als het lukt om het klimaatpro-bleem te voorkomen, we later nooit zullen weten of hetde moeite waard is geweest. Zou het wel zijn gebeurdals we geen actie hadden genomen? Maar de realiteithaalt ons in. Nu de klimaatverandering doorzet, weet ikwaarvoor ik het allemaal doe.’ <

PIER VELLINGA (1950)1986 Gepromoveerd aan de TU Delft op de veiligheid

van de Nederlandse duinenkust bij stormvloed 1975 – 1988 Onderzoeker kustontwikkeling bij het

Waterloopkundig Laboratorium1989 – 1992 Adviseur bij het ministerie van VROM,

betrokken bij de oprichting van het IPCC 1991 – 2001 Hoogleraar Milieuwetenschappen en

veranderende aardsystemen aan de VU, voorzittervan het Science and Technical Advisory Panel ofThe Global Environmental Facility (GEF)

2001 – 2007 Decaan van de faculteit Aard- en le-venswetenschappen VU

2005 – heden Voorzitter van het Nederlands Insti-tuut voor Zeeonderzoek op Texel

2006 – heden Directeur Klimaatcentrum VU2006 – heden Voorzitter stichting Natuur- en Milieu2007 – heden Programmadirecteur Klimaatveran-

dering, Alterra


8

‘I

U

‘AlsteOmfemonte nidesamdaAjaDastobrliclasdekaof nie

W

HegaLeentroonaf

K

O

D

REPORTAGE 12

LICHTVERVUILING/ foto’s BART DE GOUW

De stichting Natuur en Milieu en andere milieu-organisaties voeren actie tegen onnodige verlichting.Tijdens de Nacht van de Nacht op 27 oktober riepen zeinstellingen op om ’s nachts alle lichten in hungebouwen te doven. De actie kreeg steun van milieu-minister Cramer die gemeenten vroeg om minder licht

te laten branden. Bij Wageningen UR valt ook nog welenig zendingswerk te verzetten, zo blijkt uit een kleinerondgang. Hogeschool Van Hall Larenstein in Velp(foto’s boven) baadt ’s avonds in het licht. Ook opuniversiteitscomplex De Dreijen (foto’s onder en links-midden) blijven nog flink wat lampen branden. In het

Bestuurcentrum (foto rechtsmidden) worden in principeom acht uur ‘s avonds alle lichten gedoofd, zegt eenreceptionist. Maar in de nacht van zondag 4 op maan-dag 5 november brandden rond één uur de lampen inhet gebouw nog volop. Op het sloopterrein achter hetBestuurscentrum stond een bouwlamp aan. / GvM

IN BEELD

Resource 0210 12-15 07-11-2007 16:51 Pagina 12


‘IK ZAG EEN ZEBRA TOEN WE NEERSTORTTEN’

UIT DE ARCHIEVEN VAN WAGENINGEN UR

‘Als ik 280 zou worden, zou ik hier nogsteeds blijven werken’, zegt Dane Bicanic.Om hem heen staan zware granieten ta-fels met laseropstellingen. Dane probeertmet de lasers nieuwe meetmethoden teontwikkelen om concentraties van stoffente meten. Aan het begin van zijn Wage-ningse carrière, begin jaren negentig,deed hij dat in gassen. ‘Wij hebben toensamen met Nijmeegse onderzoekers eenmethode ontwikkeld die zo gevoelig wasdat hij de scheet van een vlindertje in hetAjaxstadion kon meten.’Daarna heeft de geboren Kroaat zich ge-stort op een moeilijker probleem: het ge-bruik van lasers bij monsters die geenlicht doorlaten. ‘Kijk, normaal stuur je delaser ergens doorheen en dan kijk je aande andere kant wat er uit komt. Maar datkan niet met bijvoorbeeld tomatenpureeof margarine, want daar komt het lichtniet door.’

Dane gebruikt daarom pulsjes laserlicht.In zijn meest recente publicatie beschrijfthij hoe hij daarmee de concentratie lyco-peen in een tomaat heeft gemeten. Depulsjes licht worden door het lycopeenomgezet in warmte en geluid. Door nauw-keurig het geluid te meten, kan Dane opverschillende dieptes de concentratie vande gezonde stof vaststellen.‘Het mooiste van hier werken, vind ik hetsamen knutselen met de technici. Ieder-een helpt je. Alle opstellingen die je hierziet hebben we zelf in elkaar gezet.’ Endat hoeft niet met het nieuwste van hetnieuwste te zijn. Bij de nieuwe tomaten-opstelling staat bijvoorbeeld een com-puter uit 1989. ‘Soms verwerken we ookiets wat we bij het vuilnis hebben gevon-den. Het hoeft niet duur te zijn, als hetmaar werkt. Het gaat bij dit werk niet omgeld, maar om de liefde voor de weten-schap.’ / Korné Versluis

WERKPLEK

‘Ik zag nog een zebra toen we neerstort-ten’, herinnert Van Lenteren zich. ‘Ik hoor-de de piloot mayday mayday roepen en ikging er vanuit dat dit het einde was. Hetleven is mooi geweest, dacht ik. Het wasonwezenlijk stil in het vliegtuig. Ook de an-dere passagiers dachten waarschijnlijkdat het afgelopen was.’ Het zespersoonsvliegtuigje van de Afri-kaanse Flying Doctors AMREF bevondzich op dat moment net boven Nairobi Na-tional Park. De entomologen waren in ver-band met de financiering van het Interna-tional Centre of Insect Physiology andEcology (ICIPE) net op bezoek geweest bijhet Mbita Point veldstation en Nairobiwas de eindbestemming van de vlucht. Een bestemming die ze net niet haalden,omdat de piloot was vergeten te tanken.Boven het park vielen beide motoren vanhet vliegtuig uit. Het lukte de piloot nogom een bos te vermijden en een noodlan-ding in te zetten op een paar weilandenbij een Engelse school. ‘Het vliegtuig hadook nog genoeg snelheid om over de eer-ste omheining te komen, maar bij detweede omheining ging het mis. Het werd

een crashlanding op de buik’, vertelt VanLenteren. Hij was de enige die niet gewond raakteen zelf het vliegtuig uit kon komen. Overzijn eerste reactie voelt hij zich nu nogeen beetje schuldig. ‘Ik ben eerst als desodemieter weggelopen omdat ik bangwas dat de zaak in de fik zou vliegen. Pastoen het veilig leek heb ik met de toege-stroomde mensen geholpen de gewondenuit het vliegtuig te halen.’

Aanvankelijk leken de verwondingen vanVan Lenterens collega Arnold van Huis meete vallen. De Keniaanse artsen sprakenslechts van een ‘fantastische beenbreuk’.Maar omdat zijn been bleef opzwellen wil-den de twee Wageningse wetenschapperswel zo snel mogelijk terug naar huis.‘De KLM stelde als voorwaarde dat hij tij-dens de vlucht zelf naar het toilet kongaan. Ik heb toen een urinaal gejat, zodatArnold onderweg kon plassen’, zegt Van

Het is bijna een cliché: een geluk bij een ongeluk. Tochgaat het volgens hoogleraar Entomologie prof. Joop vanLenteren zeker op voor het vliegtuigongeluk waarbij hijen tropisch entomoloog dr. Arnold van Huis in 1987 be-trokken waren. Dankzij de crash vierde de Wageningseonderzoeksgroep medische en veterinaire entomologieafgelopen week zijn twintigjarig bestaan.

Lenteren. Omdat hij de stewardess verze-kerde dat hij ‘doctor’ was, kreeg hij eenstoel naast Van Huis in de eerste klas. ‘Deandere passagiers zaten kreeft te eten,terwijl ik bezig was Arnold af te tappen’,herinnert Van Lenteren zich. Terug in Nederland ontdekten de artsen21 breuken, waardoor Van Huis een jaaruit de running zou zijn. Medisch entomo-loog Willem Takken werd op tijdelijk basisbinnengehaald om het onderwijs in de tro-pische entomologie te verzorgen. VanLenteren: ‘Dat ging geweldig en we heb-ben toen een plan geschreven om medi-sche entomologie in Wageningen op testarten. Er werd in Nederland wel onder-zoek gedaan aan malaria, maar niet doorentomologen. Wij vonden dat je bij zo’nbelangrijke ziekte ook moet kijken naarde muggen die de ziekte overbrengen. Wehebben toen Willem Takken permanentkunnen aanstellen en het is zijn verdien-ste dat medische entomologie in Wage-ningen is uitgegroeid tot een groep vantwintig mensen.’Een ander voordeel van de crash is vol-gens Van Lenteren dat het hem heeft le-ren relativeren. ‘Als er weer eens een ver-gadering was over bezuinigingen, dachtik: vervelend, maar ik ben er nog!’Met sprinkhanendeskundige Van Huis ishet allemaal ook nog goed gekomen. Hijis net als Takken dit jaar tot hoogleraarbenoemd en probeert ook in het westenhet eten van insecten te stimuleren. / GvM

Het vliegtuig waarmee de entomologen Joop van Lenteren en Arnold van Huis neer-stortten aan de rand van Nairobi National Park. / foto Joop van Lenteren

KNUTSELEN MET LASER EN AFVAL

OUDE KOEIEN

DANE BICANIC

foto Guy Ackermans

pe

Resource 0210 12-15 07-11-2007 16:51 Pagina 13

OmknbeuitstegecumgetijdenHoKodedewevaDetascalsnekeditof deMuitvoveNiveredievalophescalsheendeooErbeheeeevsoeezediehe

Dr

8

B

PPORevageofPo

‘Dumwms

OPINIE 14

M.I.‘Alterra vecht niet meer voor het behoud van zeldzame soorten,maar voor het behoud van de boer.’ Dat zei oud-Alterraan dr. AlbertBeintema in de Volkskrant van zaterdag 3 november. Hijbeschreef het afglijden van het instituut ook in zijn boek Mijnvogels. Alterra stroomt vol met sociologen, economen enbestuurskundigen die streven naar ‘leuke’ natuur, zegt devogelkenner. ‘Echte natuur is er niet meer bij.’ Heeft hij gelijk?

IS ALTERRA EEN BOERENINSTITUUT GEWORDEN?door LAURIEN HOLTJER en KORNÉ VERSLUIS

‘De natuurbeschermen omhaar intrinsiekewaarde is elitair’

‘Alterra biedt nueen groter paletdan vroeger’

‘Het gaat alleennog maar overboerengroen ofstedelijk groen’

‘Alterra vechtvoor de natuurnoch voor de boer’

Dr. Jana Verboom, ecoloog bijAlterra, doet onderzoek naarnatuurbehoud en natuurbelevingvan kinderen

‘Alterra een boereninstituut? Datherken ik niet. Maar ergens heeft Al-bert Beintema wel een punt. Er is te-genwoordig minder aandacht voorde ecologie en meer voor natuurbe-leving. Als de wind in Den Haag eenbepaalde kant opdraait, doen wijdaar onderzoek naar. De nota Na-tuur voor Mensen, Mensen voor Na-tuur geeft al aan dat natuurbelevingnu heel belangrijk is. Dat wil nietzeggen dat natuur nooit beschermdmag worden om haar intrinsiekewaarde, maar het is wel elitair. Nietiedereen begrijpt hoe groot de waar-de van de natuur zelf is. Waaromzouden we daarom ook niet kijkennaar andere functies van de natuur,zoals recreatie? Natuurbeleving is bovendien heelbelangrijk om een binding met denatuur te ontwikkelen. Al die biolo-gen, en waarschijnlijk Albert Beinte-ma zelf ook, hebben als kind huttengebouwd, over prikkeldraad heengekropen en in bomen geklommen.Dit genereert die binding met de na-tuur. Als die er niet meer is, omdatkinderen de natuur niet meer mo-gen beleven, is dat gevaarlijker voortoekomstig natuurbehoud dan diepaar takken die afbreken door kin-derhandjes.’

‘Boeren waren devijanden van denatuur, maar datis veranderd’

Prof. Joop Schaminée, houder vande Westhoff-leerstoel van deRadboud Universiteit Nijmegen enhet Centrum Ecosystemen vanWageningen UR

‘De afgelopen decennia waren boe-ren de grote vijanden van de natuur,omdat ze veel bemestten en woestegrond ontgonnen. Maar dat is aanhet veranderen. De landbouw heeftsteeds meer aandacht voor produc-ten die op een duurzame manier totstand komen. Het draait niet meeralleen om de kilo’s melk of graan,maar ook om milieukwaliteit. Willenwe de biodiversiteit behouden, danmoeten we ons bezinnen over de rolvan de boer binnen natuurbeheer. Wat Albert wel terecht aankaart isdat Alterra moet oppassen om zichniet alleen op agrarisch natuurbe-heer en natuurbeleving te concen-treren. Een aantal zeldzame soor-ten, zoals de Spaanse ruiter, zijnnog in Nederland door een complexgeheel van ecologische factoren.Behoud van de biodiversiteit moeteen tweesporenbeleid zijn, bestaan-de uit bescherming van dit soort be-dreigde soorten en bijzondere eco-systemen, maar ook uit samenwer-king met boeren om de biodiversi-teit van halfnatuurlijke landschap-pen te behouden.’

Prof. Henk Siepel, directeur van hetCentrum Ecosystemen van Alterra

‘Ach, je moet rekening houden metde achtergrond van Albert. Hij komtvan origine van het RIVON, het insti-tuut dat zich in de jaren zestig bezig-hield met natuurbescherming. Hijbeschrijft zelf ook hoe dat in 1969fuseerde met het ITBON, het TNO-in-stituut voor toegepast onderzoek inde natuur. Daar hielden ze zich be-zig met jachtbeheer van onder an-dere edelherten, en het bestrijdenvan insecten in dennenplantages.Die twee clubs moesten elkaar niet.Dat was jarenlang strijd. Uiteindelijkzijn ze opgegaan in het IBN en laterin Alterra. Het is niet zo dat er nu minder aan-dacht is voor natuur. Integendeel, erzijn nu meer natuuronderzoekersdan toen. Alleen biedt Alterra na-tuurlijk een groter palet dan vroeger.Ook de mensen die vroeger bekenrechttrokken en ze nu weer latenkronkelen, horen er nu bij. En daar isde natuur juist bij gebaat. Vroeger gafelk clubje van dertig onderzoekerseen eigen advies. De minister kreegtegenstrijdige adviezen, waardoor ervaak niets gebeurde. Voor de natuurwas dat geruzie echt niet beter. Al-leen het zelfbeeld van de onderzoe-ker was er misschien bij gebaat. Je kunt natuurlijk wel zeggen dat denatuur begin jaren zestig zoveel rij-ker was. Dat is ook zo. Er is heel veelverloren gegaan. Maar het gaat nujuist weer een stukje de goede kantop. We wonen nu eenmaal wel ineen land met bijna 17 miljoen inwo-ners die allemaal de zondagmiddagwillen doorbrengen in wat er nogover is van de natuur. Het is logischdat natuuronderzoekers daar ookrekening mee houden. Je kunt welnostalgisch willen dromen over vroe-ger, toen je nog alleen door de vel-den liep. Maar die wereld is voorbij.’

Dr. Albert Beintema in zijn boekMijn vogels

‘Staringcentrum en IBN hadden ie-der al zo hun eigen fusiegeschiede-nis achter de rug voordat zij aan el-kaar werden geplakt (tot Alterra,red). Het Staringcentrum is in 1989ontstaan uit instituten die allemaalonderzoek deden om de landbouwin Nederland te verbeteren, zoalshet instituut voor Cultuurtechnieken Waterhuishouding (ICW). Zij be-vonden zich aan de verkeerde kantvan de scheidslijn tussen goed enkwaad. Wij stonden natuurlijk aande goede kant, met onderzoek ge-richt op het behoud van natuur inNederland, vechtend tegen al dielandbouwverbeteraars die in hoogtempo ons fraaie landelijke gebie-den om zeep hielpen. Het ICW wasonze regelrechte vijand. (...) Bij hetICW moest je niet aankomen metflauwekul over vogeltjes. En nu, binnen Alterra, waren wijopeens allemaal collega’s, bezigmet hetzelfde doel: Nederlandgroen houden. Maar daarbij gaathet nu dan wel vaak om boeren-groen of stedelijk groen. Niet meervechten voor het behoud van zeldza-me plantjes, maar voor het behoudvan de boer. En voor zover het nogover ‘echte’ natuur gaat, richt hetonderzoek zich vaak op aspectenals ‘natuurbeleving’. Welke natuur ishet leukst voor de mensen? Een probleem is natuurlijk dat men-sen geld hebben om onderzoeksop-drachten te verstrekken en die armeplantjes en vogeltjes niet. We ziendan ook hoe biologen worden ver-vangen door sociologen, economen,juristen en bestuurskundigen.’

Harm Niesen, voorzitter van deFaunabescherming

‘Ik ben bang dat Alterra voor zowelde natuur als de boer niet meer echtvecht. Alterra is geworden tot éénvan de vele bureaus die advies ge-ven aan overheden en daarmee hunonafhankelijkheid hebben verloren.Medewerkers doen hun weten-schappelijke onderzoek, geven ad-vies in wens van hun opdrachtge-vers en laten het aan de overhedenover om een conclusie te trekken.Vaak schuiven ze een echte oplos-sing vooruit en stellen ze dat ermeer onderzoek nodig is. De com-mercie is duidelijk een rol gaan spe-len. Ze geven een voorlopig oordeel,zodat ze weer geld krijgen voor meeronderzoek. Maar ik wil niet zeggen dat ze hele-maal niets meer doen voor de na-tuur. Ze ontkomen gewoon niet aanhet probleem dat natuur maat-schappelijk breed gedragen moetworden. Natuur moet inderdaadleuk zijn. Maar natuur is er niet voorde mens. Toch werkt Alterra inhoudelijk nogsteeds aan problemen waar wij alsFaunabescherming ons ook op richt-ten. Van alle adviesbureaus kunnenwe ons zelfs nog het meeste in Alter-ra vinden. Medewerkers van Alterravinden bijvoorbeeld de drukjacht he-lemaal niet nodig. Wij zijn het daarmee eens. Maar kennelijk zijn zedan weer niet bij machte hun oor-deel zoveel gewicht te geven dat hettot uiting komt in het overheidsbe-leid. Ik zou liever zien dat ze hun on-derzoek doen en de consequentiesvan hun bevindingen luidkeels zou-den verkondigen. Dat doen ze nietmeer.’

Resource 0210 12-15 07-11-2007 16:51 Pagina 14

Omdat hij nooit te beroerd is om eenknuppeltje in het hoederhok te gooien,besloot prof. Kees de Hoog zijn onlangsuitgesproken afscheidsrede met het voor-stel om ook Nederlandstalige, anderstali-ge en populariserende artikelen in hetcurriculum van medewerkers op te ne-men. Niet alleen de focus richten op En-gelstalige artikelen in wetenschappelijketijdschriften dus. En optredens voor radioen televisie zouden naar het idee van DeHoog ook mee moeten tellen. Kortom, de ééndimensionaliteit van aca-demies komt onder vuur te liggen waarbijde waarde van en de waardering voor dewetenschapper louter langs de meetlatvan publicaties in journals wordt gelegd.De afstand van de Wageningse universi-taire wereld tot de omringende maat-schappij wordt niet kleiner met het Engelsals schrijf- en voertaal. We lijken ons bin-nen Wageningen UR weinig zorgen te ma-ken over de vraag of de belastingbetalerdit wel wenselijk vindt, noch over de vraagof de medewerkers gecharmeerd zijn vandeze tendens. Met het oog op dit laatste heb ik de fermeuitsmijter van De Hoogs rede maar eensvoorgelegd aan 25 collega’s. Kees blijktveel vrienden in de residentie te hebben.Niet minder dan 23 LEI’ers onderschrij-ven zijn slotwoorden. Voor die universitai-re broeders en zusters in het Wageningsedie menen dat bij de onderzoekscentravan Wageningen UR vooral mensen rond-lopen die ooit wel eens hun mulodiplomahebben gehaald, zal deze uitkomst waar-schijnlijk geen verbazing wekken. Maarals bedacht wordt dat er tegenwoordighele volksstammen academisch gepokten gemazeld personeel rondlopen, dan isdeze overweldigende meerderheid tochook verrassend. Er is geen onderzoekje voor nodig om tebeweren dat een negatief oordeel overhet aantal declarabele dagen als afreken-eenheid binnen instituten als het LEI eenevenhoge score zal boeken. Omdat eensoortgelijke zelfkritiek over de afreken-eenheid binnen academies minder van-zelfsprekend is, verdient Kees dank voordiens slotakkoord. Dus bedankt Kees enhet ga je goed!

Dr. Hans Dagevos, LEI


BEDANKT KEES HR

POSTPOST is de brievenrubriek vanResource, bestemd voor reactiesvan lezers. Brieven kunnen wordengericht aan [email protected] aan Resource, rubriek Post,Postbus 357, 6700 AJ Wageningen.

V.D.REDACTIENIEUWE OPLEIDINGENWageningen zou veel meer studentenkunnen trekken, zegt Pier Vellinga in hetinterview op pagina 10 en 11 van dezeResource. Door nieuwe opleidingen testarten in bijvoorbeeld klimaatweten-schappen, bio-energie of de combinatietussen aardwetenschappen en economiezou de universiteit tienduizend studententrekken, tegen zesduizend nu. De overheid probeert paal en perk te stel-len aan modieuze opleidingen in het ho-ger onderwijs. Vooral het hbo maakt hetbont. Daar kun je inmiddels Vrijetijdsma-nagement, Media- en entertainmentma-nagement of Communication and Multi-media Design studeren. Ook studentenor-ganisaties klaagden vorig jaar over dewildgroei. Hun voornaamste bezwaar te-

gen de trendy opleidingen is dat ze meerbeloven dan ze waar kunnen maken. Stu-denten worden gelokt met een fraaie fol-der, en merken in de collegebank dat zein werkelijkheid een opgepoetste oplei-ding volgen die al eerder bestond ondereen andere naam. Daarnaast zijn de mo-dieuze opleidingen vooral gericht op hetlokken van studenten, en is het regelma-tig de vraag of de arbeidsmarkt zit tewachten op de afgestudeerden. Hoewel enige reserve over al te modege-voelige studies dus terecht is, is er veel tezeggen voor het idee van Vellinga. Zekerop het gebied van klimaatwetenschappenheeft Wageningen veel te bieden. Het on-derzoek is de laatste jaren stormachtiggegroeid. Bovendien had Wageningen al

een traditie in meteorologie en aardwe-tenschappen. Studenten hoeven dus nietbang te zijn dat ze een kat in de zak ko-pen. Ook is het niet aannemelijk dat klimaat-en energieperikelen over een jaar of tienverdwenen zijn. Afgestudeerden zoudeneen nuttige bijdrage kunnen leveren aanhet oplossen van belangrijke maatschap-pelijke vraagstukken. Door slim te combineren kunnen studen-ten zich nu na vijf jaar ook wel klimaatwe-tenschapper of bio-energiedeskundigenoemen, maar een blik op de opleidingenvan de universiteit maakt dat niet meteenduidelijk. Nieuwe opleidingen met helderenamen zouden waarschijnlijk meer aan-trekkingskracht hebben. / Korné Versluis

Jarenlang was de enige echte klokkenlui-der Quasimodo, de gebochelde van deNotre-Dame die hopeloos verliefd was opde beeldschone zigeunerin Esmeralda. Ook met hedendaagse klokkenluidersloopt het niet goed af. Van de man die hetfrauduleus handelen van leden van deEuropese Commissie aan de kaak stel-den, Paul van Buitenen, is na zijn verkie-zingen in het Europees Parlement weinigmeer vernomen. De man die de bouwfrau-de aan het licht bracht, Ad Bos, is armlas-tig geworden en woont tegenwoordig ineen camper.

Daarom is het verstandig van onze raadvan bestuur dat we nu, om dit leed tevoorkomen, een eigen klokkenluidersre-geling hebben. De klok dient onder de pette worden geluid. Eerst naar je baas ofvertrouwenspersoon. Daarna hogeropnaar de raad van bestuur en als die nietluisteren wil naar de raad van toezicht. Depers en de buitenwacht mogen van even-tuele misstanden geen weet hebben,want behalve de organisatie loopt vooralde klokkenluider een risico.Klokkenluiders moeten tegen zichzelfworden beschermd. Dat is goed, want stel

je voor dat er bijvoorbeeld in de Veluwe-post of erger nog in de Gelderlander eenstuk verschijnt over vermeende malversa-ties. Wie is dan de klos? Niet de organisa-tie, die staat tegenwoordig als een huis.Neen, de domme klokkenluider. Zijn hu-welijk kan kapot gaan, zijn loopbaanwordt in gevaar gebracht of er kunnen nogergere dingen gebeuren. Daarom is hetaapjesbeleid – horen, zien en vooral pro-beren te zwijgen – een rustgevend en vei-lig personeelsbeleid. / Kees de Hoog

DE HOOGAAPJESBELEID

Henk van Ruitenbeek

‘De afstand vanuniversiteit totmaatschappijwordt niet kleinermet Engels alsschrijftaal’

rt

de

at

n

n

e-ur,te

ftc-ot

nnol

h

x

n-e---

Resource 0210 12-15 07-11-2007 16:51 Pagina 15

20 8

Agriculture in developing countries hasbeen out of favour for almost twenty-fiveyears among the international donorcommunity. They were more interested inspending their money on education andhealth care. With its World DevelopmentReport 2008, entitled Agriculture forDevelopment, the World Bank is onceagain talking about agriculture as themotor for development. Reason forcautious optimism in Wageningen.

The renewed interest in agriculture mayherald a change of direction in (Dutch)development cooperation, and that mightmean more research funding atWageningen UR in this field. NienkeBeintema, who works for the InternationalFood Policy Research Institute and isstationed at Wageningen International,has already noticed a change. The WorldDevelopment Report refers to researchshe undertook, in which she surveyed theinvestments made by different countriesin agricultural research. She noted thatbig countries like China and India haverecently started to spend far more moneyon agricultural research, while Africancountries are still lagging behind.Beintema found it difficult to get fundingfor her own research in past years, butnow that agriculture is in again, she hasbeen asked to keep an eye on the trendsof investment in agricultural research forthe future.

The agriculture featured in the WorldBank’s agenda is geared towardsexporting produce to wealthier markets.The introduction of the World

Development Report sketches a picture ofa poor African woman, bent under the sunweeding her sorghum, carrying her babyon her back. She is trapped in povertybecause she is dependent on the meagreyields from subsistence agriculture.Others, the report continues, haveescaped this poverty by seeking out themarket. They do this for example byjoining producers’ organisations andsigning contracts with exporters andsupermarkets in the west so that they canexport their vegetables. The World Bankregards export chains as the gateway todevelopment, and therefore intends tosupport farmers’ organisations.

The focus on agriculture does not meanthe World Bank is ignoring other issuessuch as responsible management ofnatural resources, the consequences ofclimate change for poor farmers, thelagging position of women, or theimportance of a strong state to correct formarket failure. Nevertheless, the WorldDevelopment Report 2008 is veryoptimistic about the blessings of the freemarket.

Too optimistic, according to twenty-oneDutch organisations in their response tothe report earlier this year. Together withOxfam, ICCO and Agri-Pro-Focus, WimAndriesse of Wageningen Internationalwas part of the initiative: ‘We are veryhappy with the renewed emphasis onagriculture, and we agree that chains cancontribute to development. But there is abut. Not everyone can supply to chains,and there is great danger that the World

Bank will regard chains as the only focus.If you do that you are ignoring the largegroup of small farmers that cannotmanage to export, but do supply theimmediate local population with food andmanage the natural resources. You areonly dealing with the successful farmerwho is capable of organising andcomplying with the quality requirementsof chains.’

Wim Andriesse also has a message forthe Dutch government in response to theWorld Bank report. ‘Policy should be morecoherent, which means that the differentministries must work towards the samegoals. It is good to see that the ministriesof agriculture and developmentcooperation are working on this anddiscussing the interests of the Dutchagricultural sector and those of small-scale farmers in developing countries.’Andriesse also concludes that bothministries could make more use of theNetherlands’ strong points when it comesto contributing to agriculturaldevelopment in the south. Andriesse isperhaps preaching to the converted:‘Agricultural research and capacitybuilding through education can lead toprofits for agriculture in developingcountries. That’s where the investmentsshould be.’ / JT

On Tuesday 18 December the team thatcompiled the World Development Reportwill visit Wageningen for an expertmeeting. See: www.agri-profocus.nl,Agriculture for development, the Dutchway.

AGRICULTURE IS IN AGAIN

CHINESE STUDENTSOUGHTA couple from Lelystad is looking for aChinese student who was on the sameflight as them from China to theNetherlands on 23 October.

Roelie de Bruin-van Oostrom mailedResource this week: ‘We were on thetrain to Lelystad, when a youngChinese woman got in at the lastmoment. She recognised us from theaeroplane and asked us whether thiswas the train to Utrecht. We said itwasn’t, and advised her to change inDuivendrecht.

When the ticket collector came along,she was advised to change at the nextstation, Amsterdam RAI, so she left thetrain suddenly with a ‘thank you, byebye, bye bye'. We would have liked totalk longer with her becauseeverywhere we went in China thepeople were so friendly and helpful.Maybe she would like to get in touchwith us?’ If so, she can mail Resourceor [email protected].

Agriculture is critical for Asia as well as Africa, according to the World Development Report 2008. / photo World Bank

‘In is 20ham

SiimsoFrsoreFANoAdWpaus

Foimdielasceabfig

FrapArnubewamnobrsuca

Thfogeanwhbu

RThdifthdischprm

ThonotgeanthabdisdeplaRedigefa

WHAT’S ONThursday 8 November20.00 / Amnesty International showing ofTranse, Portuguese film about sexualslavery. See www.movie-w.nl.23.00 / Open party at Ceres studentassociation.23.00 / The Alternative at Unitas.

Friday 9 November20.15 / Wageningen Symphony Orchestraand Het Andere Koor perform Sgambati’sRequiem in the Bergstraatkerk.23.00 / International Club celebrates49th anniversary with Surprise ClubNight.

Saturday 10 November20.30 / Metal Night at Unitas with livebands.20.30 / Wolfsbergen, Dutch film, seewww.movie-w.nl.23.00 / The Beyond at Unitas.24.00 / Russian Party at InternationalClub.

Sunday 11 November15.00 / Sunday afternoon jazz in WICC.

Tuesday 13 November20.00 / James Kennedy lectures onReligion and Politics in the USA, LA13.20.30 / Gadjo Dilo, film at Unitas.

Thursday 15 November20.30 / Once, Irish film, see www.movie-w.nl23.00 / Nineties party at Unitas.

‘You wouldn’texpect rainfallto have suchan effect on achromosome’

INTERNATIONAL

Resource 0210 20-24 07-11-2007 16:56 Pagina 20


s.

d

eret

s

es

t

‘BREAD IS LOSING OUT TO SUGARS AND FAT’In the history of mankind, our daily breadis a relatively recent phenomenon. Of the200 thousand years or so that humanshave walked the earth, we managed formost of it without this food.

Since then, however, bread has become soimportant that it represents a reflection ofsociety, according to Professor LouiseFresco. The famous distinguished profes-sor of Wageningen University, untilrecently Assistant Director-General at theFAO, gave a lecture on Monday 5November for the KLV alumni association.Addressing a packed room in Hotel DeWereld, she talked about the changingpatterns in nutrition and agriculture,using bread in all its forms as an example.

For a long time bread was the mostimportant source of carbohydrate in thediet, but this has changed rapidly in thelast few decades. At the start of the lastcentury, the average French person ateabout one kilo of bread a day. Now thefigure is just 165 grams.

Fresco has observed a change in theappreciation of bread since the nineties.Around then, the relationship betweennutrition and certain chronic diseasesbecame clear. The idea arose that breadwas unhealthy because it was thought tomake you fat. Rubbish, says Fresco: it’snot the fibre, protein or carbohydrates inbread that make people fat, it’s thesugars and fats in other foods that are thecause of obesity.

The reason that we go for the fatteningfoods en masse is because of ourgenetically programmed desire for fatsand sugars, a hangover from the timeswhen we had to eat what was available tobuild up reserves for leaner times.

The chance that new genes in potato ortomato plants ‘leak’ into other organismsis virtually nil, researchers from PlantResearch International (PRI) have conclu-ded. They published the results of theirstudy of more than five hundred bacteriain Environmental Biosafety Research.

Opponents of genetic modification fearthat synthetic genes in crops may betaken up by bacteria that live on modifiedplants. The introduction of new genes inbacteria could lead to ecological andmedical dangers. ‘There are bacteria thatabsorb DNA out of their environment,’says Dr Leo van Overbeek of PRI. ‘Wedon’t yet know why they do this, but weknow that they absorb DNA from mem-bers of the same species more easilythan DNA of plants. Bacteria usuallybreak down alien genetic material.’

There are a few bacteria, however, that intheory could absorb genetic material fromgm plants. To determine whether theseare also found on tomato and potatoplants, Overbeek and his colleagues usedan EU grant to examine 552 bacteria, allof which at some time have been foundon potatoes or tomatoes, to see whetherthey could absorb alien DNA underlaboratory conditions.

The researchers brought the bacteria incontact with genes that create resistanceto antibiotics. ‘When we counted howmany bacteria had become resistant toantibiotics, we could only find two isolatesthat were capable of absorbing thegenetic material,’ said Overbeek. Twobacteria out of 552 is very few, but notnecessarily proof that new genes do not‘leak’, says Overbeek. ‘There is a gapbetween the laboratory and the field. It ispossible that something happens innature which results in bacteria taking upalien DNA more easily.’ / WK

BACTERIA DON’T LIKE GMPOTATO GENES

RAINFALL VISIBLE IN BUFFALO GENESThe number of offspring of geneticallydifferent African buffalo correlates withthe amount of rainfall, ecologists havediscovered. The ‘barren’ male Ychromosome appears to play aprominent role in this natural selectionmechanism.

The Y chromosome in mammals is notonly physically much smaller than theother chromosomes. According togeneticists, apart from sex determinationand a general role in sperm production,there is little that is genetically excitingabout it. ‘What’s striking about thediscovery in the African buffalo is thedetermining role that this chromosomeplays,’ explains Dr Pim van Hooft of theResource Ecology group. ‘We’ve found adirect relation in a mammal betweengenes and a changing environmentalfactor, in this case rainfall. That rain has

such a strong genetic effect is notsomething you’d expect.’

Van Hooft – together with colleagues fromSouth Africa and the United States –discovered the effect after performing agenetic analysis of two separatepopulations of African buffalo in SouthAfrican national parks. The results werepublished on 31 October in the onlinejournal PLoS ONE.

The research involved analysing bloodsamples from 216 animals from herds inthe Kruger Park and 170 animals fromherds in the Hluhluwe-iMfolozi Park. ‘Thesamples were taken while the tranqui-lised buffalo were being tested for tuber-culosis. Because experts had estimatedthe age of the animals, we were able towork back to the year of birth andcompare the genetic data with how much

rain had fallen in the year before theirbirth,’ says Van Hooft.

For the DNA analyses, the scientists usedthree genetic markers originallydeveloped for cattle. If there is highrainfall for a number of consecutive years,it appears that up to eight times as manyoffspring are born with a certain Ychromosome variant, while after anumber of dry years the bulls tend to havethe other variant.

Van Hooft hopes that future studies willbe able to link differences in reproductivesuccess between lean and fat years tophysiological strategies: whether forexample a bull’s investment in goodphysical condition is achieved at the costof high sperm production and vice versa.‘We have enough data to be able to saymore about this,’ says Van Hooft. / GvM

Louise Fresco lectured on ‘Old bread and new’ in Hotel De Wereld last Monday. / photo GA

SNAPPEDWHO?Augustina Ngozi Uhuegbu from Nigeriahas just started a master’s in AgriculturalProduction Chain Management at VanHall Larenstein in Wageningen. She’slaughing and talking with classmates in aclassroom.

WAITING FOR?The class to begin. We’re preparing for

group work. We have to give presenta-tions in groups of four. Group work is newfor me: in Nigeria we do all our work indivi-dually.

LIKE GROUP WORK?It depends on the people you’re workingwith. Sometimes you need patience towork with others. I try my best to bepatient. / ABr

COMING SOONELECTION

(ADVERTISEMENT)

As these fattening foods are relativelycheap, it is among the poor that the mostobesity occurs. There are now 1.6 billionoverweight people in the world, twice asmany as the number suffering from mal-

nutrition and hunger. Don’t make the mis-take of thinking that most of these peoplelive in the rich west. In China and Indiaobesity looks set to become an even big-ger problem than in the US or Europe. / JB

Resource 0210 20-24 07-11-2007 16:56 Pagina 21

8DezicwiZebij‘nnageuitpeophe

Eevototuhenapaprtulosde

TuooniespveenricdeteRiDeriempa

KR

STUDENT 22

De sombere berichten over de eindigeaardolieproductie zetten RembrandtKoppelaar twee jaar geleden aan totactie. Omdat de voormalige PSF’er vonddat er in Nederland nog veel te weinigaandacht was voor de gevolgen van hetafnemen van de olie- en gasproductie,zette hij met gelijkgestemden destichting Peak Oil Nederland op, een non-profit netwerk van energie-experts. Demedia weten hem inmiddels te vinden.

‘Met de stichting wilde ik het onderwerpop de kaart krijgen’, vertelt de student Mi-lieueconomie. ‘Dat lijkt te lukken. We zijnin korte tijd een kennisbasis geworden enhebben inmiddels een kantoor in Amster-dam met een parttime medewerker eneen stagiair, en werken aan verschillendeprojecten.’ Omdat het er naar uitziet dat de prijs vaneen vat olie binnenkort meer dan hon-derd dollar bedraagt, kreeg Rembrandtals voorzitter van Peak Oil, de Nederland-se tak van Aspo, de laatste tijd weer veeltelefoontjes van verschillende media.‘Een paar jaar geleden vond niemand hetnaderende maximum van de olieproduc-tie belangrijk. Maar het gaat zoveel beïn-vloeden, zoals de consumptie.’Rembrandt, die zelf ondertussen ‘allesover olie weet’, vindt dat Nederland testerk leunt op onderzoek uit andere lan-den. ‘Bij het Centraal Plan Bureau ver-diept maar een persoon zich in energie. InNederland lijkt men te denken dat het al-lemaal wel goed komt. Terwijl in Zwedende regering al heeft aangekondigd dat zehet oliegebruik in 2020 gehalveerd willenhebben.’ De geringe belangstelling in Ne-derland heeft volgens hem te maken metde belangen van oliemaatschappij Shell.‘Het is logisch dat ze het onderwerp heelanders zien, maar hun schattingen overtoekomstige productie zijn te optimis-tisch.’Sinds 1984 wordt er wereldwijd meer oliegeconsumeerd dan ontdekt, en momen-teel is dat zelfs drie keer zoveel. Een di-rect effect van deze schaarste zijn stijgen-de prijzen. Vliegreizen worden binnenkortfors duurder, voorspelt Rembrandt. ‘Vlieg-tuigmaatschappijen hebben hun stijgen-de kosten een tijd niet in hun prijs doorbe-rekend, deels omdat ze de brandstof nogvoor oude prijzen hadden ingekocht. Maarvolgend jaar krijgen hun klanten wel de re-kening voor de hogere kerosineprijzen.’

Nederlandse bedrijven en de regeringgaan er vanuit dat we tot aan 2030 vol-doende aardolie hebben om aan de vraagte voldoen, maar dat is volgens Rem-brandt niet waar. ‘In Nederland zijn we inprincipe erg rijk, maar het wordt een grootprobleem ook een twee keer zo hoge olie-prijs te gaan betalen. Studenten kunnenautorijden dan echt niet meer betalen, eniedereen moet dichter bij zijn studieplaatsof werkplek gaan wonen.’Hij vindt dat er meer over nagedacht moetworden hoe we het op langere termijnzonder olie gaan doen. ‘We zullen meernaar elektrisch vervoer gaan. Binnen vijfjaar komt er al een betaalbare elektrischemiddenklasser op de markt’, verwachtRembrandt, al moet er wel drie tot vierkeer meer elektriciteit geproduceerd wor-den om het hele Nederlandse wagenparkerop te laten rijden. Daarnaast moeten eralternatieven voor aardolieproducten alsplastic gevonden worden. ‘Denk aan bio-plastics die in Wageningen worden ont-wikkeld. Of houd op met alles maar te ver-pakken.’

Verder houdt Rembrandt zich nu vooralbezig met duurzame energie. ‘In Neder-land kunnen we veel wind oogsten, maarik denk dat op termijn zonne-energie degrootste bron wordt. Al zijn daar nog weltechnologische doorbraken voor nodig.’ Naast het organiseren van en deelnemenaan debatten, zoals dinsdag 6 novemberin Utrecht over klimaatverandering enolieschaarste, geeft Rembrandt lezingen.En sinds kort schrijft hij voor EuropeanEnergy Review, een nieuw vakblad voorde energiewereld waarvan minister Mariavan der Hoeven van Economische Zakenop 30 oktober de eerste editie in ont-vangst nam. Rembrandt: ‘De energiedis-cussie moet in heel Europa gevoerd gaanworden.’Hoewel hij door al dit werk en zijn studienauwelijks tijd meer heeft om in het caféte zitten en weinig slaapt, haalt Rem-brandt wel veel voldoening uit zijn activi-teiten. ‘Het lijkt vechten tegen de bierkaai.Maar ik voel een soort verantwoordelijk-heid, en dan moet je gewoon blijven door-zetten.’ / Yvonne de Hilster

Volgens twee Rotterdamse economen zijnluie ambtenaren geen symptoom van eeninefficiënte overheid. De overheid is wel eenveilige rustplaats voor raamambtenaren,maar er zijn ook gedreven, hardwerkendemensen die een overheidsbaan als eenroeping zien. Voordeel is dat deze beidegroepen genoegen nemen met een relatieflaag salaris. Door levensgenieters aan tenemen in plaats van strebers, kan deoverheid ook de lonen van gedrevenambtenaren relatief laag houden.

Als je echt de weg kwijt bent, biedtKI Kampen uitkomst. Tot eind van demaand geeft de leverancier vanstiersperma bij aanschaf van honderddoses sperma twintig gratis doses én eengloednieuw TomTom-navigatiesysteemcadeau. De actie geldt voor alle Holstein-,Red Holstein– en MRIJ-stieren, en voorde Belgische blauwe stier Urbanus – ‘eenstier met een afstamming die de zuiverefokkers doet watertanden’.

IDENTITEIT

Het gebeurde toen mijn carrière eennieuw dieptepunt bereikte. Ik was net be-zig om mijn negende teek, een hele grote,tussen mijn tenen uit te halen. De ziektevan Lyme is weliswaar sinds kort erkendals beroepsziekte, maar het was niet mijnbedoeling ’m al tijdens mijn studie op telopen. Ondertussen hoorde ik Máxima’sberoemde uitspraken voor het eerst op deradio. Mijn teek zat klem tussen de tekentangen oogde dood. ‘De Nederlander bestaatniet’, zei mijn radio. ‘Nederlanders zijn tedivers voor één beschrijving’. De zinnengalmde door mijn hoofd en de bij nader in-zien nog levende teek begon te wandelen.Wat zijn die beesten toch taai.Een luid klinkende straal spatte in de was-bak, ik voelde me opgelucht. De teek wasweggespoeld en er bestond geen Neder-landse identiteit. Voorheen was ik erg bang voor de terug-keer van de dienstplicht. Als kind was iknamelijk al zeer onhandig met speelgoed-pistooltjes. Mijn toetreding tot het legerzou waarschijnlijk veel weg hebben vaneen slapstickfilm. Nu weet ik echter zekerdat de dienstplicht nooit meer terugkomt,want wie gaat er nu vechten voor een landzonder identiteit? Nu de media het verhaal weer beu zijn,begin ik te twijfelen over identiteit in hetalgemeen. Laatst las ik in Resource dateen gezond mens anderhalve kilo bacte-riën bij zich draagt en mijn persoonlijk-heid is ook niet altijd voor iedereen eveneenduidig.Dacht ik in de pubertijd nog dat ik mijnidentiteit alleen moest zoeken, nu ben ikbang dat er helemaal geen identiteit ís.Als ik het zo bekijk zijn we allemaal para-sieten. Teken. Ik loop VHL Velp binnen en ik zie ze al zit-ten, het krioelt ervan. Een heel gebouwvol parasieten, inclusief mijzelf. We para-siteren op boeken, computers en bescha-digen onze gastheren door het achterla-ten van respectievelijk koffievlekken en vi-russen. Niks carrière. We parasiteren van baby-,naar puber-, naar kantoorstadium, alle-maal zonder (Nederlandse) identiteit.Toch wordt het leven er eigenlijk niet min-der om. Mijn medestudenten blijven ge-zellig en het bier smaakt nog altijd goed.En als ik er behoefte aan heb dan haal ikmijn Nederlandse identiteitskaart gewooneven uit mijn zak. / Stijn van Gils

KOPPELAAR WEET ALLES OVER OLIE

Studenten van Nyenrode hebben geenlevende kippen geneukt tijdens hunontgroening. Als de dierenpolitie haarbeschuldiging niet intrekt, staptNyenrode naar de rechter.

De Landelijke Inspectiedienst Dierenbe-scherming deed onderzoek naar studen-tenvereniging De Nieuwe Compagnie van

Verre. Die zou zijn eerstejaars dwingen totseks met het meest veelzijdige stukjevlees. Maar het onderzoek is afgesloten,omdat de LID op ‘een muur van zwijg-zaamheid’ stuitte, aldus een woordvoer-der in de Volkskrant.Vooral over dat laatste maakt Nyenrodezich boos. ‘Er is amper contact gezocht’,zegt een woordvoerder van Nyenrode. ‘We

weten niet waar dat verhaal vandaankomt. De LID gaat onzorgvuldig om met lo-pend onderzoek.’ Nyenrode sleept ook deNederlandse staat voor de rechter, omdatde LID taken uitvoert die onder verant-woording van het ministeries van land-bouw en justitie vallen. / HOP

NYENRODE EIST EXCUSES VAN DIERENPOLITIE

DoSanegetwmzij

Omzegenieheeinlaop

VO

>

S T IJ N

Ee

Student Rembrandt Koppelaar is voorzitter van Peak Oil, de Nederlandse tak vanAspo, een internationaal non-profit netwerk van energie-experts. / foto GA

Resource 0210 20-24 07-11-2007 16:56 Pagina 22

8 NOVEMBER 2007 23 RESOURCE #10De bestuurders van de TU Delft ergerenzich aan de tradities rond bestuurs-wisselingen van studentenverenigingen.Ze vinden dat vooral het brassen – elkaarbij de revers pakken en omver trekken –‘niet past bij de uitstraling die de TU Delftnastreeft’. Dankzij overvloedig drank-gebruik zouden bestuurswissels vaakuitlopen op vechtpartijen. Een overkoe-pelende studentenorganisatie heeft eenoplossing: ‘houd de borrel wat minder inhet zicht, bijvoorbeeld in de kelder’.

De Amerikaanse vrijwilligersorganisatieDKT heeft iets bedacht tegen verspreidingvan aids in Ethiopië: condooms metkoffiesmaak. Die vallen enorm in de smaakomdat in het land – dat beweert de bruinedrank te hebben uitgevonden – een warekoffiemanie heerst. Er gingen in één week300 duizend koffiecondooms over de toon-bank. DKT heeft meer lokale condoom-smaken ontwikkeld: suikermaïs voor Chinaen dorianvrucht – berucht vanwege demisselijkmakende geur – voor Indonesië.

Afgelopen week is in India de WereldToilet Conferentie gehouden, bedoeld omoplossingen aan te dragen voor de helftvan de wereldbevolking die nog niet overeen toilet beschikt. New Delhi is degoede plaats voor een wc-top: het heefteen toiletmuseum. Daarom een tip vooronze kroonprins die op 21 novemberaanwezig is bij de lancering van hetInternationale Jaar van Sanitatie: neemzitting op een van de royale modellen uitdeze museumcollectie.

Een Afrikaanse hut, een zitbol en eenvogelkastje zijn een paar van detoepassingen die derdejaars studententuinarchitectuur van Van Hall Larensteinhebben bedacht voor de rietturven uitnatuurgebied De Wieden en nationaalpark De Weerribben in Overijssel. Hetproject, waarbij de toekomstigetuinarchitecten hun creativiteit mochtenloslaten op turven van rietafval, wordtdeze week afgesloten.

Tuinarchitecten ontwikkelen steeds vakerook voorwerpen voor in de tuin. En ook innieuwbouwwijken verschijnen lijnen vanspeciaal ontworpen banken of lampen,vertelt Ben ter Mull, docent multimediaen fotografie bij Tuin- en landschapsin-richting. ‘Bij het rietturfproject leren stu-denten ideeën te ontwikkelen en produc-ten in de markt te zetten.’Riet snijden maakt in De Weerribben enDe Wieden deel uit van het beheer. Hetrietafval wordt tot turven geperst met eenmachine die oorspronkelijk klei voor dak-pannen perste. De zongedroogde turven

zijn twintig centimeter lang, tien centime-ter breed en vijf hoog. Staatsbosbeheerwil weten of het rietafval nog iets kan be-tekenen. Studenten uit Velp onderzochtde mogelijkheden voor tuintoepassingen.De toekomstige tuinarchitecten lieten tij-dens een presentatie in september eerstzien hoe de turven als plantenbak, borderof vijverrand te gebruiken zijn. Daarna gin-gen ze aan de slag met minder voor dehand liggende ideeën.‘De meeste kans om in een tuincentrumverkocht te worden, heeft het koolmees-kastje. Dat is ook in een productieprocesmakkelijk te maken’, denkt Ter Mull. Deturven worden hierbij geperst tot bouw-pakket. Ook origineel vindt hij de zitbol,met uitsparingen in een grote bol van riet-turven als zitplaats. Verschillende groep-jes studenten gebruiken de turven alsblokken om muren, speelgoed en zelfseen Afrikaanse hut mee te maken. Maarde turven kunnen ook dienst doen als te-gels voor binnen en buiten, onderzettersen zelfs als grafmonument. / ABr

Joran Klingeman doet twee masterpro-gramma’s: Management, Economics andConsumer Studies (MME) in Wageningenen Food and Resource Economics inBonn. Als onderdeel van beide studiesging hij voor zeven maanden naar Chinawaar hij marktonderzoek heeft gedaanvoor een bedrijf dat tropischekamerplanten veredelt, en zich heeftondergedompeld in de zakenwereld.

‘Voor deze opdracht wist ik nog niks vanplanten of kassen, ik wilde vooral veel veld-werk doen in China. Je hoort toch dat Chinahelemaal booming is, daar gebeurt het. Twee jaar geleden heeft het bedrijf Anthu-ra een vestiging in China geopend, in deprovincie Yunnan. De proviniciehoofdstadKunming, met zes miljoen inwoners, is deStad van de Eeuwige Lente en dus ideaalvoor bloementeelt. Mijn opdracht was om een beeld te krij-gen van de totale Chinese markt. Daar-voor reisde ik naar een gebied toe om in-formatie in te winnen over lokale bedrij-ven, markten en prijzen. Ik was steeds twee weken op reis en tweeweken in Kunming. Binnen China heb ik26 duizend kilometer afgelegd in die ze-ven maanden. Daardoor heb ik ontzet-tend veel gezien: woestijn, bergen, de zeeen het een na laagste punt ter wereld.Ik spreek geen Chinees, dus ik heb dehele tijd samen gereisd met mijn assis-tent Wu Yuting, met de engelse naam Sa-rah. Zij studeerde Engels en het was haarafstudeeropdracht om voor mij te verta-len. Ondanks haar studie was haar Engelstoch niet zo goed als het mijne. Chineesen Engels liggen echt heel ver uit elkaar. Sarah verdiende voor lokale begrippen

echt heel goed, namelijk honderdzestigeuro per maand. Ze had wel heel weinigervaring in het bedrijfsleven, wat bestmoeilijk was in het begin. Daar moestenwe echt in groeien, ook in onderlinge com-municatie.De manier van zakendoen in China is heelingewikkeld. Soms werd ik opeens ont-haald in een dikke Lexus, kreeg ik eenrondleiding met zeven man van het be-drijf. Daarna werd dan terloops gevraagdof ik nog wat wilde eten. Dat kon ik danniet weigeren en er werden de meest dureen exotische gerechten besteld, zoals her-tenbottensoep met schildpad voor zestigeuro per bord. Je wordt ook geacht veel te drinken. Proos-ten met baijiu, een vieze sterke drank vanvijftig procent, hoort er echt bij. Een keerzeiden ze dat je met een gast drie borrelsmoest drinken. Zij waren met z’n vieren,en binnen een kwartier had ik er dustwaalf op. Ze hopen je ook echt onder tafelte drinken. Als je je kunt laten gaan, ben jebetrouwbaar. Alle zakenmannen hebbenhet boek The Art of War van Sunzi gele-zen, en doen zaken volgens die principes.Het is net schaken. Wij vinden dat moeilijkte begrijpen, zouden het als onbetrouw-baar zien, maar het is hun manier.Behalve die gekke soep heb ik nog veelbizarre dingen gegeten, vaak omdat ik zeniet kon weigeren. Chinezen eten alles,vooral kippenklauwen vinden ze lekker,en vissenkoppen. Gegrilde schorpioenen,gefrituurde wespen en schapenaderen.Een keer stond er een pot hele hete pe-persaus. Opeens zag ik dat het bewoogen er bleken levende garnalen in te zit-ten. Daar bijt je dan gewoon de staartvanaf.’ / Nicolette Meerstadt

ZAKEN DOEN IN CHINA

KOOLMEESKASTJE VANRIETTURVEN HET ECHTE

WERK

r

nr

n.

an

-n

é

ai.

r-

en

n-,

ene

lo-eat

Door een verkoudheid en tentamens isSanne van Paassen zondag 4 novembernet buiten de top tien op het EK Veldrijdengebleven. Komend weekend hoopt detweedejaars student Bedrijfs- en consu-mentenwetenschappen beter in vorm tezijn.

Omdat Van Paassen wat ziekjes was hadze de twee weken ervoor al rustiger aan-gedaan, maar echt goed voelde ze zichniet in op het heuvelachtige parcours inhet Zwitserse Hittnau. De DSB-renstereindigde bijna drie minuten na de Neder-landse winnares Daphny van den Brandop een elfde stek. ‘Het parcours was

mooi. Op de steile afdaling merkte ik weldat ik nog wat techniek mis. En ik hadmisschien andere banden moeten kie-zen’, vertelt Van Paassen. Het is haar der-de veldritseizoen. ‘De sfeer is gezellig enhet is leuk om door het bos te rijden.’Van Paassen dankt haar uitzending aanhaar goede prestaties begin dit seizoen.Ze mag ook alle wereldbekerwedstrijdenrijden. Bij de eerste, 21 oktober in Kalmt-hout, werd ze vierde. Zaterdag 10 novem-ber rijdt Van Paassen een koers in Lien-den. Zondag, bij de tweede wereldbeker-wedstrijd van het seizoen in Pijnacker, wilze weer ‘knallen’. / YdH

VAN PAASSEN ELFDEOP EK VELDRIJDEN

Een vijverrand van turfbroodjes. / foto Ben ter Mull

Resource 0210 20-24 07-11-2007 16:56 Pagina 23

STUDENT RESOURCE #10

WILDE KORFBALLERSUniversitair sportcentrum De Bongerd was het weekend van 3 en 4 november vergeven van de korfballers. Uit tien verschillende studentensteden kwamen ruim tachtig mensen naar deVeluwecup. Het avondeten – uiensoep en chili con carne – en het feest in flatkroeg de Bunker (zie foto’s) waren in de stijl van het thema: Wild Wild Wageningen, vertelt Floor Wijtvliet vande organiserende commissie van de Wageningse studentenkorfbalvereniging Débaldèrin. Slapen deden de deelnemers op hun eigen matjes in buurthuis De Pomhorst. Floor: ‘Alles moestte voet, dus we hielden alles zo dicht mogelijk bij de Bongerd.’ In de kantine van de sporthal stonden de volgende ochtend weer ontbijtzakjes klaar. De Veluwecup bleef dit keer in Wageningen. ‘En na afloop was er traditiegetrouw voor ieder team een taart, gebakken door leden van Débaldèrin. Van een kwarktaart met smarties tot eenwat aangebrande taart die schuilging onder de poedersuiker. De verliezer mocht als troost het eerste kiezen’, zegt Floor. / YdH

In het land van liberté, fraternité et egalitézijn drie studenten opgepakt en verhoord,omdat ze een poster plakten met een ka-rikatuur van president Sarkozy erop. DeFranse studentenbond Unef, waar de drielid van zijn, is woest. De arrestatie is vol-gens de bond een aantasting van de liber-té. Op de poster steekt Sarkozy zijn middel-vinger op naar de studenten, terwijl hij vol-gens het bijschrift wel 15 miljard aan deallerrijksten geeft. De politie vond het eenbelediging van het staatshoofd. Of dit eenlandelijke campagne was, wilden de agen-ten weten. En of ze wel een vergunninghadden om de posters te plakken. Overi-gens worden de studenten niet vervolgd.Het Franse hoger onderwijs is gratis en deuniversiteiten zijn ouderwetse staatsin-stellingen. Sarkozy wil de universiteitenmoderniseren. Het bestuur zou minderstroperig kunnen. Wat hem betreft mogenze ook studenten aan de poort gaan se-lecteren. De studentenbonden zijn het ui-teraard niet met hem eens.

Sarkozy heeft overigens zelf ooit gezegddat hij liever voor het exces van dekarikatuur dan voor het exces van decensuur zou kiezen. Het is dus maar devraag of hij het eens is met de actie vande politie. / HOP

PRIKBORD

24

stuur je foto‘s [email protected]

<

STUDENTEN OPGEPAKTWEGENS KARIKATUUR

‘Het was zeker niet de bedoeling om meteen beschuldigend vingertje naar destudenten te wijzen’, verklaart eenwoordvoerder van het Delftse MuseumDe Telefooncel. Toch stuurde het museumalle Delftse studentenverenigingen eene-mail om meer informatie over hetonlangs gestolen erotische kunstwerk‘Zaad-del’. Het kunstwerk bestaat uit eengestileerde vagina, met een snoepschepmet vogelzaad erin, die in eendameszadel is verwerkt.

Op de beeldenwebsite Flikr toont eenzekere Hayley een tattoo van zijn of haarfavoriete neurotransmitter: serotonine.Een stofje dat niet alleen in hetzenuwstelsel van mensen en dierenvoorkomt, maar ook in paddenstoelen enplanten. Wij hopen dat dit tot een nieuwetrend in het onderwijs zal leiden:docenten die voortaan niet meer hetbord nodig hebben, maar gewoon huntrui omhoog trekken of hun broek latenzakken.

Resource 0210 20-24 07-11-2007 16:56 Pagina 24

Wereldbank ‘Universiteit Rain Resource 0210 1, 3 en 8-11 ... · Imares heeft vorige week op...

Documents

Transcript of Wereldbank ‘Universiteit Rain Resource 0210 1, 3 en 8-11 ... · Imares heeft vorige week op...