Welkom

Predikant en docent Harry Kamphuis www.bijbelleerhuis.nl

Het boek Leviticus

Leviticus• Leviticus – literaire genre is voorschrijvend.

• Joodse naam Wayyiqra = en Hij riep.

• Om te herhalen Genesis Beresjiet Exodus Sjemot.

• Griekse vert Leutikon biblion

• Latijn leviticus liber.

• Je zou kunnen zeggen het boek van de levieten. ( heel opmerkelijk de zelf naam komt er heel weinig in voor)

Achtergrond

• Tijdvak– Beslaat een periode van 50 dagen. (Typologie

periode tussen Pasen en Pinksteren) Let op het woord regel of instructie.

– Gods regels worden gegeven tussen 1 april van het 2de jaar van de uittocht tot 20 mei toen ze de sinaï verlieten.

– Teksten Ex 40:1-7 en Num. 10:11

Achtergrond

• Schrijver is Mozes• Reb. Maimonides zegt in zijn geloofsbelijdenis:

“dat de hele thora, zoals ze zich in onze handen bevindt, dezelfde is, als die onze leraar Mozes door gegeven werd.” – 65 x kom je tegen dat er staat en God sprak– Ezra 6:18 ‘... naar het voorschrift van het boek van

Mozes.’– Matth. 8:2-4 ‘... Mozes heeft voorgeschreven...’

n.a.v. Lev. 14:1-4.

Regel van de Priester

• Genesis handelt over de val van de mens.

• Exodus over de verlossing.

• Leviticus gaat over de heiliging

• Grondgedachte in het boek:Wees heilig , want Ik ben heilig. (11:45)

Structuur van het boek Leviticus

1. Offerwetten (1-7) –brand, spijs, dank , zond en schuldoffer

2. Het ambt van de Priester (8-10)

3. Reinigingswetten (11-16)1. Eten (11) Kraamvrouwen (12) Huidziekten (13-14)Lichamelijke

vloeiing (15)Grote verzoendag (16)

4. Heiligheidswetten (17-27)Persoonlijk (17) Familie (18) Gemeenschap (19,20) Priesters (21,22) Eredienst (23,27)

Sleutel woord is Heiligheid.

• Offerdienst• Het gaat om reinheid want de Heere is Heilig

Afgezonderd van het kwade (11:45, 19:2, 20:26).

• De reden om je aan de wetten te houden: ‘Ik ben de HERE, uw God, die u uit Egypte hebt bevrijd. (denk nog even aan de 10 geboden)

• Het gaat om persoonlijke, priesterlijke en nationale godsdienst.

overzicht

• Intentie van de offerdienst– Gave: het offer is een gave van de aanbidder aan de

Verbondsgod.– Gemeenschap: een aantal offers geeft de

gemeenschap tussen de verbondspartners aan.– Verzoening: de offers geven het herstel van de

verbroken verbondsrelatie aan.

• Offeren is een van God gegeven middel om de relatie tussen God en mens te herstellen.

• offers

• Bij ieder offer hoort een gebed .

• Lev. beschrijft de cultische kant.

• De psalmen geven voorbeelden.

• AANBIDDING VAN GOD

Brandoffer = Ola Hoofdstuk 1• Hebreeuws Ola = opgaan Het opstijgen van een

geurig aroma naar de Hemel totaal verbrand. (Brandoffer komt van de Griekse vertaling.)

• Voor Israëliet volkomen overgave aan God. Het was een gave en zoenmiddel.(schaap, geit, rund of vogel)

• Jezus werd zijn huid afgestroopt = kleren verdeeld. ( zie les Genesis eerste offer laatste offer.)

• Zijn bloed werd gesprenkeld = Zijn kostbare leven gedeeld.

• Beeld van = Zijn ( Christus) leven en totale onverdeelde overgave was een liefelijke reuk voor God.

• Psalm 119:10-11 (NT: Rom. 12:1 / Ef. 5:2)

Schema Brandoffer

• 1. God heiligen = Het moest een volkomen dier zijn. ( Jezus was volkomen)

• 2.God aanbidden d.m.v. belofte = Handopleggen.

• 3.Gods vergeving aanvaarden in het kostbare leven van Christus die totaal verteerd werd.

Geestelijk schema BrandofferHij heeft zichzelf overgegeven naar Geest ziel

en Lichaam

• 1. Jezus heeft in zijn lijden zichzelf overgegeven. In uw handen bevel ik mijn Geest ultieme overgave.

• 2. Jezus heeft de schande en schaamte gedragen. Hij werd bespot = Hij hing naakt aan het kruis.

• 3. Jezus heeft de zonden in zijn lichaam gedragen en heeft de prijs betaald met zijn bloed.

Spijsoffer = minhâ Hoofdstuk 2

• Minhâ = geschenk (Grieks charis = genade, geschenk)

• doel: schenken aan de Jahwe Adonai.

Een offer van meel, olie en wierook. Verwijzing naar de Persoon van Jezus in verbinding met de mensen, de Heilige Geest en de Vader.

Jezus in verbinding met de mens

• Jezus is het ware brood.• Als manna uit de hemel neergedaald• Fijn en wit = volkomen• Ik ben het brood des levens wie van mij

eet.• Dit is mijn lichaam dat voor u verbroken

wordt. • Het overblijfsel is voor onderhoud voor de

priesters

Jezus in verbinding met de Heilige Geest

Olie = beeld van de Heilige Geest.

• De Heilige Geest daalde op Jezus neer bij zijn doop.

• Hij blies op zijn discipelen en beloofde hen een andere Trooster.

• De Heilige Geest werd gedeeld op de pinksterdag.

Jezus in verbinding met zijn God en Vader.

Wierook is een beeld van de aanbidding van God de vader,

die zit op de troon achter het voorhangsel.

• Jezus is een welriekende reuk zijn voor God.

• Wij mogen met Christus een geur des levens verspreiden.

Psalm 67:7-8 OT: 1 kron 29:14-16 NT: Fil. 4:18 / Fil. 4:6 Wij kunnen ons overgeven aan

God 2 Kor 8:4,5

Dank of vrede offer = selãmîm Hoofdstuk 3

• Selãmîm komt van shalom = vrede.

• Lijkt in veel opzichten op het brandoffer.

• Het grote onderscheid is dat dit offer door alle familieleden gegeten mag worden = Typologisch spreekt dat van de gemeenschap die wij met God mogen hebben omdat wij verzoend zijn met hem en vrede mogen ervaren. ( Deut 12:1-18)

Jezus onze vrede

– Handoplegging offerdier– Het dier wordt geslacht– God, de priester en de gelovige krijgt een deel– Na het offer is er een gezamenlijke maaltijd

• Mijn vrede geef ik u Mijn vrede laat ik u

• Psalm 52:11 / 116:16-17

• NT: 1 Kor. 8:1 / Fil. 4:6

• Is verbonden met de ZONDE EN positie VAN de ZONDAAR

Zondoffer = hattã’at• hattã’at = vergeving van zonden• Doel vergeving voor een vergissing zonder opzet

begane wetsovertreding.• Onderscheiden van onwetend zondigen (Num. 15:22-29) en

zondigen met opgeheven handen (Num. 15:30-31).• Het offerdier is afhankelijk van de status van de overtreder:

– Priester– Gehele Israelische gemeenschap– Overste van de Israelische gemeenschap– Israelische leek

• doel:– verzoening van de zonden

• beschrijving:– handoplegging offerdier– slachten van het offerdier– bloed sprenkelen en strijken aan horens reukaltaar en rest storten bij

brandofferaltaar– vet wordt verbrand– rest wordt buiten de legerplaats verbrand

Schuldoffer Hoofdstuk 6

– 6. schuldoffer (Lev. 5:14-6:7 + 7:1-10)• Andere naam: hersteloffer.• Dit offer beperkt zich tot de zaken van de HERE.• doel:

– verzoening van de schulden, zonden

• beschrijving:– vergelijkbaar met het zondoffer– extra: betaling van 20%, die de overtreding vergoed.

Afzondering Priester Hoofdstuk8• Aäron werd gezalfd beeld van afzondering door Heilige Geest 1

• Korf ongezuurd brood = Jezus is de Hogepriester 9 zonder zuurdesem beeld vd zonde vs 2 Heel Israël moest getuige zijn vs 3

Studie van de onderdelen

• Priesterschap– Levieten: nageslacht van Levi, de stam Levi

• Priesters: nageslacht van Aaron.– De priesters doen dienst in de tabernakel en de Levieten

assisteren de priesters als bijv. koor van aanbidders (Num. 3:5-10), huishoudelijke taken, ...

– De priesters en Levieten zijn apart gezet voor de dienst aan God.

– Door offers beschermen ze de heiligheid van de legerplaats.– Aanvaarding priesterschap Aaron en zijn zonen

• Zondoffer: verzoening van zonden, moeten rein zijn om dienst te doen.

• Brandoffer: toewijding aan God.• Vredeoffer: goede verhouding met God wordt hersteld.

4.4 Studie van de onderdelen 8

• Bijzondere dagen / feesten• Pinkster feest is oogstfeest• sabbatsjaar/jubeljaar is zeven weken/jaren en 50e

dag/jaar• Grote Verzoendag ( De priester ging dan naar binnen

met bloed)– Belangrijkste feest dag..

• Het wees heen naar de komst van de Messias als het zoenmiddel voor onze schuld. – De bok Azazel (Lev. 16:8-10): een demon die met het rijk van

de zonde te maken heeft. Men denkt wel aan de naam van een woestijndemon (verg. Jes. 13:21).

• De bok gaat de woestijn in als zondebok.

Typologie • Hogepriester Jezus Christus• - Aaron was geroepen door God (Hebr. 5:4) - Jezus ook (Hebr.

5:5-6)• - Had bewogenheid voor zwakken (Hebr. 5:2) - Bad onder tranen

(Hebr. 5:7)• - kleding: zuiver en vlekkeloos - karakter: zuiver

en vlekkeloos• - bemiddeling verzoening door offer lam - bemiddeling door offer

Zichzelf• - voor heel de natie en zichzelf - voor heel de

wereld (Joh. 3:16)• - bleef offeren: jaar, na jaar, ... - eenmaal tot in eeuwigheid (Hebr.

(9:25)

Slot

– Offers zijn niet meer nodig want:– Jezus is de grote middelaar Hebr 9– Jezus is het betere offer Hebr 7, 9, en 10– Jezus is de grote Hogepriester Hebr 4,6, 7

– Het bloed van Jezus heeft een overtreffende kracht het reinigt en neemt weg.

Welkom

Predikant en docent Harry Kamphuis www.bijbelleerhuis.nl

Het boek Numeri

Betekenis - Numeri

• = getallen over genomen van de Vulgata

• = ontleend aan arithmoi Septuagint

• Hebreeuws veel beter Bammidbar = in de woestijn.

• Weer de eerste woorden van het boek.

Herhaling: Hebreeuws

• Beresjiet = in den beginne – Genesis.

• Sjemot = Namen.- Exodus

• Wayyiqra = En Hij Riep – Leviticus

• Bammidbar = In de woestijn – Numerie

• Debarim = woorden - Deutronomium

Herhaling Grieks

• Genesis = Oorsprong.

• Exodus = Uittocht.

• Leviticus = Leutikon – Levieten.

• Numeri = arithmoi – getallen.

• Deutronomium = Deutros = twee en Nomos =wet

Tocht door de woestijn

• Regelingen:1. Doodslag2. eigendomsvergrijpen3. erfenis.4. Huwelijk

• Regelingen:1. Eredienst2. Feestdagen3. Rechten en plichten Levieten

Alternatieve namen OffersDr. B Maarsingh

1. Brandoffer = Hoogheidsoffer.

2. Spijsoffer = Huldigingsoffer.

3. Slacht / vrede offer = Gemeenschaps (slacht)offer.

4. Vuuroffer = Bijzonder offer.

5. * Reukoffer = aanbidding offer *( noot H.Kamphuis)

Rode draad.

Twee lijnen:

1. Gods leiding – tocht door de woestijn.

2. Ongeloof – ongehoorzaamheid ongeloof. Wantrouwen.

Straf ongeloof . Pas de volgende generatie ± 40 jaar mag het beloofde land in

Rode draad met Mozes:• Gods leiding.

1. Hij is een profeet.

2. God spreekt van mond tot mond.

3. Mag de achterste delen van God zien.

4. Zijn heerlijkheid = Kabooth

5. Is een voorbidder Goël.

• Mozes falen.

1. Verliest zijn geduld. Slaat de rots 2x

2. Mag niet het beloofde land binnen gaan.

Eindredactie

• Mozes heeft zeker zijn stempel gezet op dit boek. Wij zien duidelijk zijn hand erin.

• Theologen (1) nemen aan dat het boek 600 v.Chr. Is afgesloten.

(1) Zie boek Tekst voor tekst. Dr. B van Oeveren en Dr J. Vlaardingerbroek.

Indeling (A)1. De telling 1:1-542. De opstelling 2:1-343. D e stam 3:1-4-394. Zuiverheid 5:1-6:275. Voorbereiding vertrek 7:1-10:106. Van Sinaï tot Paran 10:11-12:167. Verspieders 13:1-14:458. Voorschriften 15:1-419. Opstand 16:1-17:1310. Taken en Inkomsten Priesters 18:1-3111. Rode Koe en Reinigingswater 19:1-2212. Dood Mirjam / Zonde Mozes en Aäron 20:1-1313. Tegenslag en overwinning 20:14-21:35

Indeling (B)

1. 32:1-42

2. Moab 22:1-25:18

3. Erfrecht dochters 27:1-11

4. Jozua 27:12-23

5. Offers 28:1-30:16

6. Midjan 31:1-54

7. Overjordaanse 31:1-42

8. Overzicht woestijntocht 33:1-49

9. Verdeling Land 33:50-36:13

De telling 1:1-54

• Doel = Strijdbare mannen tellen.(Leeftijd 20 jaar).

• Wordt verricht door Mozes en Aäron bijgestaan door leiders twaalf stammen.

• Levi telt niet mee.

• Stam van Jozef opgedeeld in Manasse en Efraïm.

De opstelling 2:1-34• Oostzijde

Juda (Lea) 74600Issakar (Lea) 54400Zebulon (Lea) 57400

Totaal 186400

• ZuidzijdeRuben (Lea) 46500Simeon (Lea) 59300Gad (Zilpa) 45650

Totaal 151450

Stam van levi rondom in het hart

• Westzijde:Efraïm (Rachel) 40500Manasse (Rachel) 32200Benjamin (Rachel) 35400

Totaal 108100

• Noordzijde:Dan (Bilha) 62700Aser (Zilpa) 41500Naftali (Bilha) 53400

Totaal 157600• Totaal generaal 603550

De stam 3:1-4-39

• Nadab en Abihu sterven – vreemd vuur.Broers volgen hen op Elieazer en Ithamar.

• Levieten helpers van de priesters.

• Eerst geborenen behoren aan de Here.

• Leven van de levieten in dienst van God

Zuiverheid 5:1-6:27

• Vereffening van schuld 5:5-10

• Vrouw van ontrouw verdacht 5:11-31

• Nazireeër gelofte 6:1-8

• Onderbreking 6:9-12

• Beëindiging 6:13-21

• Priesterzegen 6:22-27

Voorbereiding vertrek 7:1-10:10

• Gaven voor de tent. 7:1-9• Gaven voor het offer 7:10-88• God spreekt met Zijn knecht Mozes 7:89• De kandelaar 8:1-4• De wijding van de levieten 8:5-22• Dienst van de levieten 8:22-26• 2de Pascha 9:1-14• Legeren en voorttrekken 9:15-23• Zilveren trompetten 10:1-10

Van Sinaï tot Paran 10:11-12:16

• Het vertrek 10:11-12:16• Chobab (zwager Mozes) de gids 10:29-32• De ark des Heren 10:33-36• Tabera (branden,ontbranden) 11:1-3• De eisen 11:4-9• Verwijten 11:10-15• Dubbele belofte 11:16-23• De vervulling 11:24-35

Verspieders 13:1-14:45

• De uitzending 13:1-24

• Het verslag 13:25-33

• De reac\tie van het volk 14:1-10

• Mozes op de bres voor het volk 14:11-25

• Een gelijk bericht 14:26-38

• Te laat geluisterd 14:39-45

Voorschriften 15:1-41

• Het bijzonder offer 15:1-16

• Heffing 15:17-21

• Opzettelijke- en onopzettelijke zonden 15:22-31

• Sabbatsschender 15:32-36

• De gedenkkwasten 15:37-41

Opstand 16:1-17:13

• Grote opstand 16:1-15• Korach en zijn groep 16:16-22• Datan en Abiram en hun groep 16:23-35• Vuurpannen waarschuwing 16:36-40

* zie ook Hebr. 17:1-5• Verzoenend reukwerk 16:41-50

* zie ook Hebr. 17:6-15• De bloeiende staf 17:1-13

* zie ook Hebr. 17:16-28

Taken en Inkomsten Priesters 18:1-31

• Taken 18:1-7

• Inkomsten 18:8-32

Rode Koe en Reinigingswater 19:1-22• Rood = wijst op het bloed.

• Koe = tweede waarheid nooit opzettelijk gezondigd.

• Zonder gebrek = Jezus was volmaakt.

• Geen enkel werk = Het werk van Jezus.was de wil van de Vader te doen.

• Buiten de legerplaats = Golgotha

• Bloed naar ontmoetingstent = Door de kracht van Jezus bloed scheurde de voorhang.

• Verbrand = toorn van God.

Reinigingswater

• Boom = beeld van de mens (Psalm 1) ceder is een hele grote boom.

• Hysop = Beeld van nietigheid en reiniging.Hysop = een heel klein plantje. Hij had gedaante nog heerlijkheid.

• Samen met water spreekt het ook van reiniging.

Dood Mirjam / Zonde Mozes en Aäron 20:1-13

• De dood van Mirjam 20:1sobere mededeling.jaar wordt niet vermeld.Gaat niet het beloofde land binnen.Sterft als eerste van de drie.In Kades Barnea.

• Mozes en AäronKernzonde Ze vertrouwden niet op God

• Mozes moest tegen de rots spreken.

Tegenslag en overwinning 20:14-21:35

• Door Edom heen 20:14

• De dood van Aäron 20:22-29

• Chorma = ban vernietiging. 21:1-3

• Koperen slang. 21:4-9 en Joh 3:14-15

• Voortzetting tocht 21:10-20

• Sichon van Chesbon 21:21-32

• Og van Basan 21:33-35

Bileam en Moab 22:1-25-18

• Bileam ontboden 22:1-21

• De Ezelin 22:22-22-35

• De ontmoeting met Balak 22:36-40

• Spreuken van Bileam 22:41-24:25

• Moabitische afgoderij. 25:1-5offeren Baal Peor + vermenging.

• Mideanitisch afgoderij 25:6-18Zimri (simeon) + Kozbi (Midean)

Ruben 46500 43730 -2770

Simeon 59300 22200 -37100

Gad 45650 40500 -5150

Juda 74600 76500 +1900

Issakar 54400 64300 +9900

Zebulon 57400 60500 +3100

Efraïm 40500 32500 -8000

Manasse 32200 45600 +20500

Benjamin 35400 45600 +10200

Dan 62700 64400 +1700

Aser 41500 53400 +11900

Naftali 53400 45400 -8000

Totaal 603550 601730 -1820

Erfrecht dochters 27:1-11

• Selofat had vijf dochters.

• Hij deed niet mee in de opstand van Korach – Geen verbeurd verklaring

• Zie Jozua 17:3-6

Jozua 27:12-23

Jozua wordt de opvolger van Mozes een man vol van de Heilige Geest.

Een leider die later ook hetzelfde gezag krijgt van het volk als Mozes.

Allerlei offers 28:1-30:16

• Dagelijks hoogheidsoffer 28:1-8

• Sabbats offer 28:9-10

• Nieuwe maansoffer 28:11-15

• Pascha en Matses Feest 28:16-25 (zie ook ex 12:15-20)

• Het wekenfeest 28:26-31

• De dag van gejuich 29:1-6

• Verzoendag 29:7-11 (zie ook Lev 16,23:27

• Het loofhuttenfeest 29:12-40

• Geloften 30:1-16

Midjan, strijd en buit 31:1-54

Totaal De helft Priesters Levieten

Kleinvee 675000 337500 675 6750

Runderen 72000 36000 72 720

Ezels 61000 30500 61 610

Mensen 32000 16000 32 320

Tot slot

1. Overjordaanse 31:1-42

2. Overzicht woestijntocht 33:1-49

3. Verdeling Land 33:50-36:13

Einde

Welkom

Predikant en docent Harry Kamphuis www.bijbelleerhuis.nl

Het boek Lucas

De schrijver:• Hij was medewerker van Paulus

Kol 4:14 ; 2 Tim 4:14 Filemon 24

• Hij was arts = daarom heel nauwkeurig. Let op details.

• Hij was van heidense (=gojim) afkomst.

• In kol4:10 drie Joodse medewerkers van Paulus. Aristarchus,Marcus en Justus. Dan drie van heidense kom af. Epafras, Demas en Lucas.

• Hij begeleid Paulus tot in Rome toe 2 Tim. 4:11

Doel:• Te getuigen: De verlosser der wereld is

geopenbaard in Jezus Christus (=Messias)• Jezus wordt voorgesteld als de mens. Het rijtje

wezens is: Leeuw, Os, mens en Arend. (Tabernakel Kleur = rood bloed.)

• Het evangelie van Jezus Christus voor de hele wereld

• Sleutelvers 19:10 “De Zoon des mensen is gekomen om het verlorene te zoeken en te redden.”

• Sleutel woord: Zoon des mensen

Bestemming boek:

• Opgedragen aan Theofilus ( Theos = God en Filos = liefde) Titel Hoogedele is voor een procurator

• Een twee luik: Het boek Lucas en Handelingen.

• Theofilus was beschermheer van het boek hij moest zorgen voor het maken en verspreiden.

• Het boek was bestemd voor de gojim Daarom weinig Hebreeuwse termen en deze worden als ze gebruikt worden steeds vertaald.

Het ontstaan:

• Hij heeft het van:

1. Ooggetuigen (Luc. 1:1-4)2. Schriftelijke bronnen (Luc. 1:3)

Hij is als wetenschapper nauwkeurig nagegaan.Waarschijnlijk in de tijd dat Paulus twee jaar in

Ceasarea gevangen zat

De nadruk bij Lucas ligt: • Op de wonderen ( Lucas is arts)

7:11-17 ; 13:10-17 ;14:1-6 ;19:11-19 en 22:49-51 • Op de tegenstelling arm en rijk.

De twee schuldenaars 7:41-43 De rijke dwaas 12:16-21De verloren penning 15:8-9De verloren zoon 15:11-32De onrechtvaardige rentmeester 16:1-8Lazarus en de rijke man 16:19-31De onrechtvaardige rechter 18:1-8De Farizeeër en de tollenaar 18:9-14

• Op de plaats van de vrouwDe zondares 7:36-50 De vrouwen die Jezus dienden 8:1-3Jezus bij Martha en Maria 10::38-42 Let ook op Lucas 24 :11 Het getuigenis van de vrouwen is ijdel geklap =onzin

• Jezus als mens

Geboorte Johannes• Dagen van Herodus vgl mat 2:1 = 37-4 v Chr • Zacharias = de Heer gedenkt • Elizabeth = de getrouwe (Mijn Heer is eed)• Reukoffer opmerkelijk plaats van gebed• Johannes = de Heer is genadig • Wijn niet drinken is symbool van Israëls

verwijdering van God in Kanaän.Nazireeërs Num 5:1

• Wees gegroet = ongebruikelijk.• Overschaduwen = niet uit een man maar uit

God. Menselijke rol = uitgeschakeld.

Lofzangen

• Maria noemt hem kurios=Here (JHWH)

• Latijn Magnificat (Lof zang van Maria)

• Stijl kenmerken Hebreeuwse poëzie twee parallele zinnen met dezelfde gedachte.

• Mond geopend = passieve werkwoordsvorm God brengt hem tot loven.

• Latijn Benedictus ( Lof zang van Zacharias)

• Vervuld met Heilige Geest profeteert hij.

Geboorte• Inschrijven. Latijn census = opstellen

bevolkingsregister, taxatie grond belasting en weerbare mannen.

• Herders stonden bekend als onbetrouwbaar en leugenachtig

• Christologische titels1. Heiland = heelmaker2. Soter = verlossing (soteriologie = leer van de verlossing)3. Christos = Messias

• Besnijdenis is verbonden met naamgeving op de achtste dag. Ex 13:12 en Lev 12

• Duiven was het minste offer. Toch brachten ze het grootste. Het paaslam.

• Licht voor de heidenen volken delen zie Jes 2:2-5

Jezus werk• Jezus begint met dertig jaar. Is ook de leeftijd van de

priesters (Num 4:3) typologisch Jozef werd met dertig jaar onderkoning (Gen 41:46)

• Lucas legt anders dan Matth. En Marc geen verband met het optreden van de Here Jezus en de dood van Johannes.

• Bij Lucas gaat het om de vervulling met de Heilige Geest (3:21 4:1,18-19)

• 4:19 Om te verkondigen het aangename jaar des Heren = misschien zinspeling op het jubeljaar Lev. 25

• Leren = synoniem verkondigen van het goede nieuws• = eu – angelion Overwinning proclameren

Leraar Rabbi• Lucas gebruikt niet het gewone woord rabbi

maar een woord dat in het Grieks duidt op iemand die orders kan en mag geven.

• 5:12 Farizeeën Hebreeuws voor afgescheiden. Leggen nadruk op heiligheid en reinheid. Kittsoer Sloechan Aroech.

• 5:27 En zag …Levi = met aandacht zien naar.• 6:12 Verbinding bergen en bidden ( Marc 6:46

Joh 4:20-21 Lucas 9:28 en 1 kon 18:42. De hele nacht onderstreept het gewicht van het ogenblik.

Lucas 7:1-50• Vs 1-10 Genezing slaaf.Let op reddende kracht van het machtswoord en het geloof van een heiden.

• Vs 11-17 Opwekking zoon van de weduwe – aanraking = verontreiniging. Jezus raakt ook dode zondaren aan. (Typologie)

• 7:18-35 Johannes de doper Johannes = Asceet • Jezus gezien als levensgenieter.• 7:36-50 Gezalfd door zondares Kruik of vat = beeld

van lichaam. 2Tim 2:21 Indien dan iemand zichzelven van deze reinigt, die zal een vat zijn ter ere, geheiligd en bekwaam tot gebruik des Heeren, tot alle goed werk toebereid. Mirre = geslagen kruid vaak ook gebruikt bij begrafenis. Loshangend haar = beeld van schande

• Voor hoofdstuk 8 en 9 zie les Matth. En Marc.

Uitzending zeventig

• Naast uitzending 12 nu ook zeventig.Beeld voor de zending naar de volken – Zie Gen 10 daar worden zeventig volken genoemd van de toenmaals bekende wereld.

• Mozes koos 70 mannen num 11• Sanhedrin 70 mannen• Septuagint 70 mannen in 70 dagen

vertaling in het Grieks.

• Beth = Huis anië = arme. Maria wil onderwezen worden dat was toen niet gebruikelijk. Jezus doorbreekt de gangbare code man vrouw.

• Martha – diende = diakonia.

• De weerstand tegen de Here Jezus kan je lezen 11:14-54. Krachten doen door Beëlzebul komt van Beël of Baäl = Heer en zebub = vlieg. Was een Filistijnse God 2 kon 1:2,3,6

Het teken van JonaGrammaticaal zijn drie opvattingen mogelijk:1. Het teken is Jona in zijn verschijning.2. Het teken dat Jona gaf3. Het teken dat Jona ondervondDefinitie : Met zonde tegen de Heilige Geest is bedoeld

het werk van Jezus in Zijn openbaring op aarde toeschrijven aan de duivel.

( Willens en wetens ze zagen dat doden opgewekt werden en zieken werden genezen.)

Kromgebogen vrouw• Beeld van kromgebogen onder de last van de

zonde. • Juist op de sabbat = Jezus brengt bevrijding ,

heelmaking , en vredeHoofdstuk 151. Verloren schaap 15:1-72. Verloren penning 15:8-103. Verloren zoon 15:11-32Ring = zegelring overdracht van macht. Oudste

Zoon beeld van Israël.Rijke man arme Lazarus (= naam van een vriend)

Hoofdstuk 17

• Tien melaatse mannen = 10 getal van de wet. Beeld van de toestand van Israël ze worden gestuurd naar de priester.

• Een Samaritaan bedankt een bastaard in de ogen van de joden.

• De dag van de wederkomst valt niet te berekenen ( = het letten op symptomen van ziekten, waarneming van verschijnselen.

• Jezus zegent kinderen Hoofdstuk 18 Letterlijk zuigelingen.

Blinde Bedelaar

• Noemt Jezus Messiaanse titel Zoon van David. Hij zag meer als alle ziende mensen in Jezus..

• Hoofdstuk 19 Reiniging van de tempel zie Matth. En Marc.

• Hoofdstuk 21 Verwoesting van de tempel zie Flavius Josephus. Soldaat met zijn fakkel. Er wordt geen steen op de andere gelaten. Jezus profeteerd. 19:44

• Hoofdstuk 22 Dankzegging Baruch joodse zegen bede zongen het Hallel ps 133 – 118 Ik lag gekneld in banden van de dood daar de angst der hel mij alle troost deed missen. Ps 116

Dood en opstanding• 23:31 Groene hout = beeld van de mens in verbinding

met de zonde• Dorre hout = beeld van de tweede mens in verbinding

met de verlossing.• Weg vrij naar het paradijs en de troon van God.

Voorhang scheurt van boven naar beneden. Daarom hebben wij volle vrijmoedigheid om te naderen voor de troon van de genade.

• Opstanding Emaüsgangers. 24 :25-27 Onverstandigen en tragen van hart.

• Zendingsbevel 24:50-53• Hemelvaart 24:50-53

Welkom

Predikant en docent Harry Kamphuis www.bijbelleerhuis.nl

Het boek Johannes

De schrijver:• Was de discipel die Jezus Liefhad zie 21:20

Johannes

• Joh 21:24 Deze is de discipel, die van deze dingen getuigt, en deze dingen geschreven heeft; en wij weten, dat zijn getuigenis waarachtig er zijn nog vele andere dingen, die Jezus gedaan heeft, welke, zo zij elk bijzonder geschreven wierden, ik acht, dat ook de wereld zelve de geschrevene boeken niet zou bevatten. Amen.

• Clements van Alexandrië 3e eeuw n Chr. noemt dit een geestelijk evangelie

Doel:• 20:31 Maar deze zijn geschreven, opdat gij gelooft,

dat Jezus is de Christus, de Zone Gods; en opdat gij, gelovende, het leven hebt in Zijn Naam.

• Opdat gij gelooft (Pisteusete) heeft twee betekenissen:1. = tot geloof komen.2. = blijven geloven.

• Jezus wordt voorgesteld als God. (arend in de blauwe lucht)

• Het rijtje wezens is: Leeuw, Os, mens en Arend. (Tabernakel Kleur = rood bloed.)

• Sleutelvers 1:1 In den beginne was het woord van God en het Woord was God

• Sleutel woord: Logos = Het woord.• Ontstaan tussen 90 en 100 n Chr.

Verschillen met synoptici

• Alleen in Johannes voetwassing.• Instelling avondmaal ontbreekt bij Joh.• Synoptici uitspraken toekomst.• Joh Nadruk op Jezus aardse optreden• Joh Lange redevoeringen • Gelijkenissen ontbreken.• Joh beschrijft vier reizen van Jezus naar

Jeruzalem.• Opvallend is drie mensen die uit de synagoge

gebannen worden (9:22 12:42 16:3)

Theologische Thema’s • 1:1-8 Jezus als Messias en Zoon van God

• Zevenmaal de bekende ik ben woorden.

• De woorden verhogen en verheerlijken.*

• Heil is in Hem te vinden. Wie gelooft.

• Nadruk op de Goddelijke Heerlijkheidf

• Joh spreekt over de parakleet. Heilige Geest

*Let op ! Jezus dood aan het kruis wordt in 3:14 8:28 en 12:32 heel opmerkelijk aangeduid als verhoging.

Johannes 1• Korte stamboom uit God.• Beresjieth was de Logos het woord.• Jezus was het licht. Joh. Getuigt van het licht • Johannes = De Here is genadig. Wijst naar het

Lam. Na mij /eer dan ik wijst op preaëxistentie.• Twee vragen aan de doper:

a. wie ben je?b. waarom doop je?

• Betsaïda = Huis van de vissers• Fillipus = paardenvriend Nathanaël = geschenk

van God

Johannes 2 Bruiloft• Beeld van de bruiloft van het Lam.

• Wijn ontbreekt daar. = beeld van vreugde.

• Maar alleen Jezus kan de vreugde geven

• Maakt water in wijn.

• Water = beeld van het woord. Wij zijn gewassen met het waterbad

• Ef 5:26 Opdat Hij haar heiligen zou, haar gereinigd hebbende met het bad des waters door het Woord; Het woord geeft vreugde.

• Tempel reiniging =reiniging van Israël

Johannes 3 Nicodemus• Eens wedergeboren blijft geboren. • Dortse Leerregels. Geen afval van heiligen.• Je bent verwekt door het eeuwige zaad van de

Geest.• Moederschoot = Duisternis• Moeite om geboren te worden.• Je komt in het licht. Van de duisternis in het L• Je bent nog verbonden met de duisternis dmv

de navelstreng. Radicaal doorknippen.• Wat je ook beweert je blijft bestaan uit God

geboren.

Samaritaanse vrouw H 4• Jacobsbron 27 meter diep levend water• Zelf bronnen graven = Uitlegging van anderen.• Levend water vinden dat wat de Geest je zelf

leert.• Water = beeld van reiniging, lessing van

dorst,bevruchting en wederopleving. Zie Jer 2:13 Ps 36:9 en Jes 55:1-3

• Ze spreekt Jezus aan als Kurie = Mijnheer.• Jezus pastorale zorg Hij heeft iets van haar

nodig. Maar zal haar leren dat ze alles van Hem nodig heeft.

De zoon en de Vader H 5

• De zoon doet de wil van zijn Vader

• De zoon heeft de Vader lief vs 20

• De doden vs 24 = niet de lichamelijke opwekking maar de geestelijke doden

• Vergelijk Rom 4:17

Het manna en Jezus H 6• Komen uit de hemel• Fijn wit en rein• Zijn voedsel ( dit is mijn lichaam)• Voor het volk Israël – Geestelijk volk • Zijn er voor iedere dag• Maken mensen sterk

• Wordt uit gewerkt in de spijziging van de vijfduizend en brood des levens

• Gerste brood minste brood beeld van Jezus Christus

Overspelige vrouw H 7:53 – 8:11

• Dit gedeelte ontbreekt in de oudste handschriften. Het taal gebruik is ook niet Johaneïsch maar doet meer aan de synoptici denken.

• Schrijven betekent De Wet is geschreven door Gods vinger op de Sinaï op steen.

• De genade ( lees het lijdens verhaal) wordt geschreven door Jezus in het stof van de dood.

Licht H 8

• Jezus is het licht van de wereld om hen te beschijnen die in de schaduw van de dood zijn.

• Licht doet zien. Of waarnemen.

• Licht geeft leven

• Licht maakt openbaar

Blindgeborene 9

• Juist op de sabbat genezen. OP de grote sabbat het duizend jarigrijk zal er genezing voor de volken zijn.

• Spugen = minachting• Stof = beeld van de dood. Stof zijt gij en ..• De man had de dood in de ogen • En werd gewassen daar het water.• (waterbad van het Woord = beeld van

Jezus het woord)

De goede Herder h 10• Hij is de deur van de schapen.• Hij zet zijn leven in voor de schapen.• Een vreemde = antitype van de Herder.• Het is een beeld = masjaal spreekwoord met

diepe inhoud. Wijsheidsspreuk of raadselspreuk = gelijk aan parabel of gelijkenis.

• Vernieuwingsfeest = Chanukka, feest van de tempelvenieuwing. Judas de Makkabeër had de tempel veroverd op Antiochus Epifanes. Deze had de tempel ontwijd. Zwijn geofferd.

Lazarus H 11• Griekse vorm van Elezar = God helpt

• Beeld van de zondaar die niets in eigen kracht kan doen.

• Is dood in zonden en misdaden.

• Is gebonden door de banden vd zonde. ( grafdoeken)

• Ruikt. 2kor 2:14 en onder hen, die verloren gaan; 16 voor dezen een doodslucht ten dode,

• Komt uit het graf = beeld watergraf Doop

• Moet door anderen los gemaakt worden.

Zalving h 12

• Beth = huis Anië = arme• Nadrdusmirre gebruikt om ook doden te zalven.• Mirre = in bereiding een fijn geslagen kruid.• Voor zijn dood ontvangt Jezus eer bewijs.• Intocht – palmtak lulab = feestruiker Palmtakken

zijn een symbool van overwinning.• Hossanna oorspr. Help toch vreugderoep Ps

118 • Koning rijdt op een Ezel zie Zach 9:9

Afscheidsgesprekken H 13-16• De voetwassing 13:1-20• Jezus waarschuwt Judas H 13:21-30• Afscheidswoorden H13:31-35• Het huis van de Vader H14:1-14 = Ongeschapen

hemel• Jezus beloofd de Parakleet 14:15-31 Para = naast • De ware wijnstok 15:1-8 • Het gebod van de liefde 15:9-17• Haat van de wereld H 15:18- 16:4• De Geest der waarheid 16:5-15• Droefheid en vreugde 16:16-33

H 17 Hogepriester

• Maak aan de hand van de onderstaande verzen een typologische schets vergelijk Christus met de Hogepriester. Heb 2,17 Heb 3,1 .Heb 4,14 .Heb 4,15 .Heb 5,1 .Heb 5,5 .Heb 5,10 .Heb 6,20 .Heb 7,26 .Heb 8,1 .Heb 8,3 Heb 9,7 .Heb 9,11 .Heb 9,25 .Heb 13,11 

De Koning en het recht H 18

• Tot driemaal toe verklaart Pilatus Jezus onschuldig.

• Bar = Zoon Abbas= Vader wordt vrijgelaten maar de zoon van de Vader moet sterven.

• Zie typologie Abraham en Isaäk

Zie de mens H19

• Geen vriend van de keizer vs 12 . Pilatus was chantabel. Keizer was Tiberius.

• Vs 16 Gaf Hem over = woord in het Grieks voor verraden, overleveren, overgeven.

• Naar een plaats buiten de stad. Eeen vervloekte mocht niet in de heilige stad sterven zie Hebr 13 Daarom heeft Christus buiten de stad onze vloek gedragen.

• Mirre en aloë = specerijen tegen lijklucht.

Opstanding H 20

• Het lege graf 20:1-31

• Jezus verschijnt aan Maria Magdalena. 20:11-18.

• Krijgt opdracht om eu angelion te verkondigen van de opstanding

• Jezus verschijnt aan Thomas 20:24-29

Epiloog H21

• Petrus wordt in ere hersteld.

• Let op Jezus spreekt hem aan als Simon zoon van Johannes Maar Hij wil hem op nieuw Petrus maken vgl 1:43

• Nog vele andere dingen die zou te klein zijn om de boeken te bevatten.