0

Webinar: Hoe praat je over gezinsplanning met (toekomstige) oudersdoor Katrien Vermeire - Sensoa

Inhoud

• Gezinsplanning

• Praten over gezinsplanning: waarom?

• Waarom is praten over gezinsplanning (soms) zo moeilijk?

PAUZE

• Praten over gezinsplanning met het Onder 4 Ogen model

• Vragen

2

Ik volg deze webinar als

• Medische medewerker

• Psycho sociale medewerker

• Beleidsmatige functie

• Student

• Andere

3

HOOFDSTUK

Gezinsplanning

4

Gezinsplanning

De planning van het aantal (hoeveel kinderen) en de spreiding (wanneer) van geboorten door het gebruiken van methoden van

geboorteregeling

‘Wil je kinderen en zoja, hoeveel en wanneer’

5

Gezinsplanning binnen rechtenkader

… the right and opportunity for an individual to decide when and if to

have children, having an impact on the age of

first birth and the spacing between children. Family

planning involves access to services and contraceptives that enable anindividual to make informed decisions …

6

7

“…hoe is het mogelijk, dat eengehuwde vrouw geen kinderen wenstte hebben! Waarom zou haartrouwring uit onaantastbaar goud zijn? […] de plechtige eed wordt juistgevraagd om de trouw aan het huisgezin te waarborgen, om de toekomst van de kinderen teverzekeren,….”

Voor moeder en zuigeling. Frans Daels, 1943

Enkele cijfers

• Gemiddelde gezinsgrootte : 2,32 (2018, Vlaanderen)

• Vruchtbaarheid : 1,68 kind/vrouw (2016, België)

• Dalende trend

8

Bron: StatbelBron: wonen- vlaanderen

Praten over gezinsplanning:

Waarom…?

9

Poll

10

Hoe belangrijk vind jij het bespreekbaar maken van gezinsplanning bijjouw cliënten ?

• Heel belangrijk

• Belangrijk

• Niet belangrijk

• Helemaal niet belangrijk

• Niet van toepassing

Is gezinsplanning ter sprake brengen belangrijk?

• JA!

> Gezinsplanning = onderdeel van reproductieve gezondheid

> Gezinsplanning = een recht

• Twee invalshoeken

> zwangerschap is niet altijd te plannen

> als het recht op gezinsplanning in vraag wordt gesteld

11

12

Is zwanger worden een kwestie van goed plannen?

13

NEEN!

Het moment waarop je zwanger wordt is moeilijk te controleren

• Zwanger worden lukt niet altijd vanzelf

• Een ongeplande zwangerschap komt vaker voor dan je denkt

“We hadden het zo gepland: Wim wou eerst promotie maken, ik dachtaan een eerder makkelijke job. Dat lukte. Daarna hebben we het huis

verbouwd, dat nam ook even in beslag. En dan vonden we het moment rijp om eraan te beginnen. Elke maand was het in spanning

afwachten of ik mijn menstruatie zou krijgen. Na één jaar van proberen begonnen we te twijfelen...” Julia (30 jaar)

14

Enkele cijfers

• 7.5% van de bevallingen > medisch begeleide voortplanting

(2017, Vlaanderen)

• 1 vrouw op 13 wordt op een niet natuurlijke manier zwanger

• 1 op 6 koppels wordt geconfronteerd met een verminderde vruchtbaarheid

• Leeftijd eerste kind: 29 jaar (1987: 25,7)

• Fertility awareness kan beter

15

Indeling aantal verlossingen volgens leeftijd moeder(SPE 2017)

16

1,2

10,2

35,136,2

14,4

2,8

0,2

<20 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 ≥45

Ik dacht eigenlijk nooit dat het me zou overkomen. Ik wou welkinderen maar wist nog niet goed wanneer. En ook bij Mark was het helemaal niet duidelijk. Dus het was wel crisis toen ik ontdekte dat ikzwanger was. Hoe kon dit nu? En wat moest ik doen? (Els, 31 jaar)

17

Enkele cijfers

• Een lang vruchtbaar leven : 35 jaar vruchtbaar• Ongeplande zwangerschappen = realiteit

Bron: Vandamme, 2013

18

19

Poll

Stel jij het recht op moederschap soms ook in vraag?

Ja

Neen

Geen mening

20

Als het recht op gezinsplanning in vraag wordtgesteld…

• Gezinsplanning is een recht maar…

> Wat als we aanvoelen dat een kind weinig toekomst zal hebben

> Wat als we aanvoelen dat een moeder niet in staat zal zijn om voor kind te zorgen

> Wat als..

• Dwang helpt niet

• Met de ouders tot beslissing komen rond gezinsplanning enanticonceptie -> belang praten

21

Praten over gezinsplanning: waarom?

22

• Reflectie over gezinsplanning/kinderwens/..

• Belevingsaspecten komen weinig aan bod

• Anticonceptiecounseling vaak beperkt

• Gebrek aan informatie en mythes

• Normen

Doel praten over gezinsplanning

23

• Personen te laten nadenken en reflecteren over anticonceptieen/of hun kinderwens & spreiding ervan

• Het bevorderen van een geïnformeerde anticonceptiekeuze op maat

• Het verhogen van 'fertility awareness'

Gezondheidsagenda

Niet uit nieuwsgierigheid, wel achterliggend gezondheidsdoel/agenda:

> voorkomen van een ongewenste zwangerschap

> uitstellen van een zwangerschap naar een geschikter moment

> voorkomen van subfertiliteit en verbetering preconceptiezorg

24

Valkuil

Resultaat afmeten aan gedragsverandering

Inzetverbintenis -> resultaatsverbintenis

Onmacht - Frustratie (Burn out)

25

Inzet versus resultaatsverbintenis

• Inzet = goede hulpverlening> Client voelt zich beluisterd

> Client is (beter) geïnformeerd

> Client is (meer) geempowerd

> Client heeft kunnen nadenken over

> Cliënt is doorverwezen

> …

• Maar is niet het voorkomen van een zwangerschap, het correct gebruikvan anticonceptie en/of het verhogen fertility of preconceptiezorg

• Wat is mijn inzet geweest ? Wat heb ik aangeboden?

26

Waarom is praten over gezinsplanning (soms) moeilijk?

27

POLL: Praten over gezinsplanning vind ik soms moeilijk omdat

• Ik dit een privé onderwerp vind

• Ik niet weet hoe erover te beginnen

• Mijn cliënten er niet over willen praten

• Ik niet op de hoogte ben van alle anticonceptiemiddelen

• Andere

28

Wat loopt er moeilijk?

• Prive onderwerp

• Gerelateerd aan seks, dus taboe

• Dwingend karakter

• Geen/beperkte kennis over anticonceptie

• Geen tijd

• Botsen op je eigen waarden en normen

29

30

“ik vind het moeilijk als een vrouw zwanger is geworden op aandringen van haar partner of als de partner snel een groot gezin wil, terwijl de

vrouw bijvoorbeeld liever zou gaan werken of een opleiding zou volgen..”

“..hoe kan ik omgaan met de wens van jonge tieners om voor een tweede of derde kindje te gaan…?”

“Ik vind het moeilijk om daarmee om te gaan.. Ik merk soms ook dat een koppel veel kinderen wil, terwijl de bestaansmiddelen nu al ontoereikend

zijn..”

Botsen op waarden en normen

• Culturele of geloofsverschillen

• Bestaansmiddelen ontbreken

• Ontwikkeling van het kind komt in gevaar?

• Partner heeft dwingende stem in het verhaal

• Bijgeloof over AC

31

Valkuil

Botsen op eigen waarden en normen

ACTIE !

‘Superman modus’

32

Wat loopt er moeilijk?

HULPVERLENER CLIENT

Onvoldoende kennis

Schaamte / taboe Weerstand

Eigen waarden en normen Andere taal

Niet intrusief willen zijn /angst voor weerstand …

…

33

CONTEXT BELEID

Beperkte tijd Onduidelijkheid wat moet/kan/mag

Aanwezigheid derden …

…

34

PAUZEJullie hebben nu de gelegenheid om de noodzakelijke voorbereidingen te treffen voor het tweede deel van dit Webinar .

Ondertussen blijft de chat operationeel en kunnen jullie nog steeds vragen insturen.

35

Bespreekbaar maken van gezinsplanning: hoe doe ikdat ?

36

Houding : wees een dom konijn

• = een niet weten-houding

> loskomen van vooroordelen

> loskomen van wat je weet/veronderstelt

> bewust worden van attitude en visies

> niet bevooroordeeld

• Oprecht (gestuurd) luisteren

• de persoon is expert in zijn leven, jij hoeft geen expert te zijn

37

Houding 2: luisteren is helpen

• Luisteren = helpen = oprecht aanwezig zijn, niet oordelend

• Kracht van beluisterd te worden: niet alleen zijn

• Niet dadelijk vervallen in:

• Goede raad geven

• Tips

• Actie ondernemen: iets doen

38

Luisteren = helpen

39

Bespreekbaar maken van gezinsplanning:onder vier ogen model (O4O)

40

Onder vier ogen model

41

FOCUS = start pro actiefen geef cliëntende permissie om te praten over hungezinsplanning

“Ik vind het niet makkelijk om het gesprek te openen hierover, om op een degelijke manier over anticonceptie te beginnen zonder dat het

opdringerig wordt”

“in mijn werk maak ik het niet echt bespreekbaar, mijn collega’s welomdat zij meer een vertrouwensband hebben, ik niet”

42

Stap 1: Breng pro actief ter sprake

43

Breng pro actief ter sprake

1. Leg uit waarom u dit ter sprake brengt

2. Vraag expliciet toestemming om verder te praten (is dit ok?)

3. Eindig met een brug naar de situatie/beleving van de patiënt

44

Chatvraag

Wat zijn in jouw job aanknopingspunten/aanleidingen om gezinsplanning ter sprake te brengen?

Typ jouw antwoord in het ‘Questions’vak.

45

Aanknopingspunten

• In principe bij elke persoon op elk moment

• Per werksetting en context verschillend

• Alles wat link heeft met gezinsplanning/anticonceptie

> Bepaalde levensgebeurtenisssen : geboorte, nieuwe relatie, zwangerschap,..

> Bepaalde onderzoeken / medische controles

> Bepaald problematisch gedrag

46

Breng pro actief ter sprake : hoe?

Leg uit waarom + Vraag toelating ‘is het ok’ +

Brug naar de client

- Als onderdeel van je job - Verhoogt gevoel van gedeeld eigenaarschap

- Vraag naar de situatie of ervaring van de person zelf

- Verwijs naar expertise/onderzoek/aanknopingspunten we weten dat…

- Verhoogt gevoel van controle

- Verwijs naar ervaringenWe horen dat… we zien dat..

- Niet intrusief

47

“ uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde leeftijd van een vrouw bij de eerste geboorte van een kind nu 28 is en dat deze stijgt. Hierdoor zouden ook meer en meer koppels moeilijkheidenervaren bij het zwanger worden. Jij bent nu bijna 29 jaar, is het goed om het hierover eens tehebben? Heb jij een kinderwens?

Je moet morgen naar de gynaecoloog. Zij hebben vaak weinig tijd om uitgebreid stilte staan bij alle anticonceptiemiddelen

“je bent nu zwanger. We weten dat vrouwen na de bevalling meestal geen tijd hebben om na te denken welke anticonceptie ze willen gebruiken. Is het ok om het met jou hierovereven te hebben? Heb jij hierover al kunnen nadenken?

“je hebt een nieuwe relatie zeg je, ik realiseer met nu dat we het eigenlijk nog nooit over gezinsplanning hebben gehad. Dat is een thema waarover eigenlijk weinig wordt gesprokenin hulpverlening. Is het ok voor jou om het hierover eens te hebben?”

48

“als je je niet goed in je vel voelt, is het soms ook lastig om correct je anticonceptie te blijven nemen, is het ok om het hierover eens te hebben? Hoe is dat bij jou? “

“binnen mijn job vind ik het belangrijk om ook te praten over gezinsplanning. Vrouwen zeggen me wel eens dat ze hierover niet echt terecht kunnen bij hunarts of gynaecoloog. Is het ok om het hierover samen eens te hebben?” hoe is dat voor jou?

“ik volgde gisteren een opleiding over gezinsplanning en daar werd gezegd dathet veel mensen kan helpen om hierover eens te praten. Is het ok als we het hierover eens hebben?”

49

“Het onderwerp staat niet op de agenda en als het al ter sprake komt, dan gebeurt dit vaak met de nodige schroom zodat het snel weer van

de tafel is “

50

Stap 2: Stimuleer de persoon zelf te vertellen

51

Stimuleer de persoon te vertellen

• Belangrijke stap!

• Vanuit superman modus wordt deze stap vaak vergeten

van 1 naar 4

• Eerst verhaal beluisteren alvorens ‘actie’ en tegelijk: luisteren = helpen

• Transparant over je eigen bekommernissen/bezorgdheid(zonder aan te sturen op verantwoording)

52

Stimuleer de persoon te vertellen

• KAPSTOK 1 : ICE

Ideas – Concerns - Expectations

“Waar maak je je zorgen over?” (bezorgdheden)

“Wat denk je? Hoe denk je zelf dat dit komt?” (ideeën)

“Wat verwacht je?” (verwachtingen)

53

Stimuleer de persoon te vertellen

• KAPSTOK 2 : Bio psycho sociaal model

54

3 vragen:

•“Heeft dit een gevolg op je lichaam?“•“Hoe ga je hier zelf mee om?”

•“Hoe denkt je partner hierover? Je familie, cultuur

Stimuleer de persoon te vertellen

• KAPSTOK 3 : BEVRAAG DE 3G’s

55

“Dat kan niet want dat mag nietvan mijn geloof, man,…” “dat verandert toch niet want…”

Stimuleer de person zelf te vertellen

• Heel belangrijke stap want luisteren = helpen

• Sta stil bij de ander zijn verhaal

56

Stap 3: Vat samen

57

Vat samen

• Voor de hulpverlener

> Beperkte tijd

> In hand houden

> Respectvol afronden

• Voor de client

> Voelt zich gehoord

> Klopt dit?

58

Stap 4: doe een aanbod

59

Doe een aanbod

• Vervolgafspraak plannen

• Informatie geven

> Anticonceptie

> Levenssstijlfactoren

> ..

• Doe specifieke suggesties

• Anticonceptiecounseling

• Counseling rond (haalbaarheid) kinderwens

• Doorverwijzen

60

Anticonceptie: www.allesoverseks.be/anticonceptie

61

www.allesoverseks.be/anticonceptie

Hoe vaak wil je met anticonceptie bezig zijn?

Dagelijks

Wekelijks of maandelijks

Een paar keer per jaar

Om de paar jaar

1 keer en dan nooit meer

Enkel als ik seks heb

62

MENSTRUATIE

Ik wil zo weinig mogelijk kans op onverwachtebloedingen

Ik wil maandelijks blijven menstrueren

Ik wil mijn menstruatie zelf regelen

PRIVACY

Mijn ouders mogen er niets van weten

Mijn partner mag er niets van wetenDOKTER

Ik wil niet dat de dokter mijn AC middelinbrengt

Ik wil niet naar de dokter voor mijn AC middel

KINDERWENS

Ik wil snel zwanger kunnen worden als ik stop met AC

Informatie aanreiken

• Zanzu.be (seksuele gezondheid in 14 talen)

• Fara.be (zwangerschapskeuzes / tienerzwangerschap)

• Abortus.be (info & adressen)

• Gezondzwangerworden.be (info gezond zwanger worden)

• Testjevruchtbaarheid.be (info vruchtbaarheid – levensstijl)

• Kindengezin.be/kinderwens

• Werken met de anticonceptiekoffer(www.sensoa.be)

63

Counseling kinderwens/ouderschap

• Neem kinderwens niet af, laat deze er zijn> Belang perspectief

> Niet nu ≠nooit

• Gesprek richt zich op het uitstellen van kinderwens naar een geschiktermoment> Wat is een geschikt moment?

> Wat heeft een kind nodig?

> Wat heeft moeder/ouder nodig

• Exploreer en bespreek> Betekenis van moeder/ouderschap

> Betekenis van kinderen

> Sociaal netwerk

• Niet veroordelend – samen nadenken

64

sensoa.be

@sensoa_be

sensoa

Bedankt voor je deelname!

65

Interview met de spreker

- Wij maakten een selectie van de meest gestelde vragen en de spreker zal ze nu beantwoorden.

- Sommige vragen zijn zeer persoonlijk en behoeven een specifiek antwoord.

- Nog meer weten over dit onderwerp? Surf naar: http://vcok.be/webinars

66

Dit webinar is een samenwerking van…