Catullus

Carmen 511. Hij schijnt aan mij gelijk aan een god te zijn,2. hij, als het geoorloofd is, schijnt aan mij de goden te overwinnen,3. die tegenover jou zittend steeds maar weer 4. kijkt en luistert.5. Terwijl zij lieflijk lacht, wat aan de ongelukkige mij alle zintuigen6. ontrukt: want zodra ik jou, Lesbia,7. heb aanschouwd, blijft voor mij niets over 8. van de stem in de mond,9. maar mijn tong is verlamd, een dunne vlam stroomt naar10. beneden onder de ledematen, de oren suizen door11. hun eigen klank, de ogen worden bedekt12. door een dubbele nacht.13. Rust, Catullus, is lastig voor jou:14. jij bent overmoedig door rust en jij bent te uitgelaten:15. rust heeft al eerder en koningen en 16. gelukkig steden ten gronde gericht.

Aantekeningen Carmen 511. ille = hij, maar niet Catullus2. si fas est = als ik dat mag zeggen3. sedens = ppa van ille

te = Lesbia5. dulce ridentem = ppa van Lesbia

zoetjes lachend = niet helemaal gemeend, negatiefquod = toevoegen antecedent

6. nam … ore = zintuigen (sensus)9. sed = als tweede woord voor het ritme van het gedicht

artus = meervoud11. tintinant = onomatopee

gemina nocte = gemina lumina13. otium = onderwerp15. otium = onderwerp

et … et = polysyndeton

1-5 Beschrijving van wat er gebeurt.6-12 Wat er daardoor met Catullus gebeurt.13-16 Catullus praat tegen zichzelf.

Carmen 21. Het musje, het lievelingetje van mijn meisje2. met wie zij gewend is te spelen, die zij gewend is op haar schoot te houden,3. aan wie zij gewend is het topje van haar vinger te geven terwijl hij eraan pikt4. en bij wie zij gewend is scherpe beten uit te lokken,5. terwijl mijn stralende verlangen zin heeft6. een aardig spelletje te spelen,7. namelijk als troost van haar eigen verdriet,8. geloof ik, opdat dan de zware hartstocht tot rust komt:9. kon ik dit maar spelen met jou, zoals zij zelf10. en kon ik maar de zorgen van mijn treurige geest verlichten!

Aantekeningen Carmen 21. delicae meae puellae = vr. ev. gen.2. in = in of op, twee betekenissen

quicum = cum quo3. cui appetenti = ppa dativus4. solet = persoonsvorm vanaf regel twee, dus steeds herhalen

solet + twee infinitieven = ludere en tenere5. desiderio meo nitenti = onderwerp7. solaciolum = vertaal predicatief, dus met als

sui doloris = genitivus objectivus8. ut + conjunctivus = opdat10. tristis animi = congueert

curas = geen persoonsvorm, maar een zelfstandig naamwoord

1-6 Hoe Lesbia met het musje is.7-8 Lesbia doet het om haar verlangens kwijt te raken.9-10 Over Catullus’ eigen emoties.

Carmen 921. Lesbia spreekt altijd slechte dingen over mij en niet eens zwijgt zij2. over mij: moge ik sterven als Lesbia niet van me houdt.3. Op grond waarvan? Omdat mijn tekenen evenveel zijn: ik vervloek4. haar voortdurend, maar moge ik sterven tenzij ik haar bemin.

Aantekeningen Carmen 922. nisi = hoort bij amat

dispeream = conjunctivus in de hoofdzin en hier een desiderativus3. quo signo = ablativus

quia = omdat

1-2 Lesbia roddelt over Catullus.

Carmen 31. Rouwt, o, Venussen en Cupidootjes2. en zoveel als er is aan tamelijk liefdevolle mensen:3. het musje van mijn meisje is dood,4. het musje, het lievelingetje van mijn meisje5. dat zij meer bemint dan ze haar eigen ogen beminde.6. Want hij was honingzoet en hij kende zijn eigen meesteres7. zo goed als een meisje de moeder kende8. en hij bewoog zich niet van de schoot van haar,9. maar nu eens hierheen, dan eens daarheen rond hippend,10. piepte hij aan één stuk door aan de meesteres alleen;11. en hij gaat nu daarheen over een weg vol duisternis12. waarvan zij zeggen dat niet iemand terugkeert.13. Maar moge het jullie slecht gaan, de slechte schimmen van Orcus,14. jullie die alle mooie dingen verslinden:15. jullie hebben het voor mij zo mooie musje weggedragen.16. O, slechte daad! O, ongelukkig musje!17. De gezwollen oogjes van mijn meisje zijn nu rood18. door het wenen door jouw schuld.

Aantekeningen Carmen 31. lugete = imperativus meervoud2. venustiorum = comperativus, dus vertaal met tamelijk5. amat, amabat = eerst praesens, dan imperfectum6. nec = en niet

norat = noverat, plusquamperfectum van noscere, dus leren kennenerat + musje = in het Latijn mannelijk, in het Nederlands onzijdig

8. ilius = genitivus van ille en zelfstandig aanwijzend voornaamwoord9. circumsilens = ppa11. qui = relatieve aansluiting

iter, itera = onzijdig13. sint = desiderativus18. turgiduli = met ocelli

11-12 De weg naar de onderwereld wordt hier beschreven.

Carmen 851. Ik haat en ik bemin. Waarom ik dat doe, vraag jij misschien.2. Ik weet het niet, maar ik voel dat het gebeurt en ik word gekweld.

Aantekeningen Carmen 851. faciam = interrogativus2. sentio = a.c.i.

1-2 Als je van iemand houdt, kun je makkelijker gekwetst worden.

Carmen 51. Laten wij leven, mijn Lesbia, en laten wij beminnen en2. laten wij de praatjes van tamelijk oude strenge mannen 3. één cent schatten!4. Zonnen kunnen ondergaan en terugkeren:5. wanneer het korte licht eenmaal met ons is ondergegaan,6. moet een eeuwige nacht worden geslapen.7. Geef aan mij duizend kussen, vervolgens honderd,8. vervolgens een tweede duizend, vervolgens een tweede honderd,9. vervolgens steeds maar door een tweede duizend, vervolgens honderd.10. Vervolgens, hoewel wij vele duizendtallen zullen hebben gemaakt, zullen wij11. het in de war brengen, opdat wij niet weten, of opdat 12. een slecht iemand niet jaloers kan zijn,13. omdat hij weet dat er zoveel kussen zijn.

Aantekeningen Carmen 51. vivamus en amemus = adhortativi3. unius assis = congrueert5. brevis lux = kort licht, oftewel het leven6. dormienda est = gerundivum necessitatis

nox perpetua una = woordgroep, hoort bij elkaar10. fecerimus = futurum exactum, want de hoofdzin is futurum11. conturbabimus = futurum12. quis malus = aliquis omdat het na ne komt13. sciat = a.c.i.

1-3 Catullus zegt hier drie dingen: leven, beminnen en de praatjes negeren.4-6 Slaat terug op vivamus.7-9 Slaat terug op amemus.10-13 Slaat terug op de praatjes uit zin twee en drie.

Carmen 831. Lesbia zegt veel slechte dingen over mij terwijl haar man aanwezig is:2. dit is de grootste vreugde voor die man.3. Ezel, heb jij geen enkel gevoel? Als zij zou zwijgen, ons vergetend,4. zou zij gezond zijn: maar omdat zij nu snauwt en scheldt,5. herinnert zij zich me niet alleen, maar wat een veel ergere zaak is,6. zij is woedend. Dat wil zeggen: zij staat in vuur en vlam en spreekt.

Aantekeningen Carmen 831. praesente viro = ablabs2. haec = onderwerp3. mule = de man die bij Lesbia is

taceret =imperfectum conjunctivus met si, dus irrealisoblita + genitivus oblivisci = ppa

Carmen 71. Jij vraagt, hoeveel kussen van jou aan mij,2. Lesbia, genoeg en pas echt genoeg zullen zijn.3. Zoveel als het grote getal Libische zandkorrels in Cyrene ligt,4. dat duivelsdrek voortbrengt tussen5. het orakel van de gloeiend hete Jupiter6. en het heilige graf van de oude Battus;7. of zoveel als de sterren, wanneer de nacht verzwijgt,8. heimelijke liefdes van mensen zien:9. jouw zo vele kussen is genoeg en pas echt genoeg10. voor de verliefde Catullus,11. opdat de nieuwsgierigen niet kunnen tellen12. en ze niet kunnen beheksen met hun slechte tong.

Aantekeningen Carmen 72. sint = interrogativus3. magnus numerus = nominativus

libyssae harenae = genitivus5. inter = met een accusativus, hier orclum

Iovius aetuosi = enallage, een bijv. naamwoord bij het verkeerde zelfst. naamwoord8. furtivos amores = heimelijke liefdes9. basiare = zou een gerundium kunnen zijn, maar dat kan niet in de nominativus11. quae + conjunctivus = opdat, zodat of die

Carmen 861. Quintia is mooi voor velen. Voor mij is zij wit, lang, met een2. recht figuurtje: ik herken dit zo stuk voor stuk.3. Ik ontken het hele begrip ‘mooi’ zijn: want er is geen enkele charme,4. geen enkel korreltje humor in het zo grote lichaam.5. Lesbia is mooi, die niet alleen helemaal de mooiste is, maar ook6. heeft zij alle schoonheid vervreemd bij allen.

Aantekeningen Carmen 861. candida = wit3. nego = kan a.c.i. zijn5. quae = relativum

pulcherrima = overtreffende trap, superlativus

Carmen 81. Arme Catullus, moge jij ophouden een dwaas te zijn,2. en moge jij het als verloren beschouwen dat wat jij ziet verloren gegaan te zijn.3. Stralende zonnen hebben eens aan jou geschenen,4. toen jij voortdurend ging waarheen het beminde meisje leidde,5. geen door ons bemind meisje zal zo veel bemind worden; 6. toen daar die vele wilde liefdesspelletjes gebeurden7. die jij wilde en het meisje nog liever wilde,8. hebben de stralende zonnen echt aan jou geschenen.9. Nu wil zij niet meer: jij in je machteloosheid ook 10. en jaag degene die vlucht niet na en leef niet ongelukkig,11. maar volhard koppig met een tot het einde verdraagbare geest.12. Gegroet, meisje. Zo volhardt Catullus en hij zal13. jou niet missen en hij zal jou niet tegen jouw zin vragen.14. Maar jij zult betreuren, wanneer jij helemaal niet gevraagd zult worden.15. Misdadige, wee jou, wat voor een leven staat jou te wachten?16. Wie zal jou nu bezoeken? Voor wie zal jij nu mooi schijnen?17. Wie zal jij nu beminnen? Van wie zal men zeggen dat je bent?18. Wie zal jij kussen? Bij wie zal jij de lip bijten?19. Maar jij, Catullus, volhard vastbesloten.

Aantekeningen Carmen 81. desinas = desiderativus, dus vertaal met moge2. ducas = desiderativus3. candidi soles = stralende zonnen4. cum = toen5. nobis = pluralis modestiae6. fieri = semi-deponens, hier actief vertalen7. niet niet = nog liever

tu = Catullus10. quae fugit = de gene die vlucht, relativum met ingesloten antecedent16. cui = dativus, dus aan wie

videri = schijnen17. cuius = genitivus, dus van wie

diceris = n.c.i.19. destinatus = ppp

3-5 Hij heeft een goede tijd met Lesbia gehad, maar hij moet het nu loslaten.6-8 Beschrijving van toen het nog wel leuk was.