Ouderen handleidingen: Een observatie van de iPad gebruikershandleiding.

SamenvattingOuderen lijken veel moeite te hebben met de bediening van moderne apparaten en het begrijpen van de instructies. Aangezien de iPad in Nederland een sterke groei laat zien inbij de oudere gebruikers wordt er in dit artikel gekeken naar de gebruikershandleiding van de iPad. Verschillende informatie types worden onder de loep genomen om te kijken welke informatie ontbreekt in de gebruikershandleiding van de iPad.

InleidingOuderen lijken veel moeite te ondervinden bij de bediening van moderne apparatuur en het begrijpen van de bijgaande instructies. Nieuwe technieken zijn vaak niet gericht op de oudere maar op een jongere generatie. Hierdoor is de handleiding van het desbetreffende apparaat vaak ook niet geschikt voor de oudere generatie. In een handleiding wordt uitgegaan van een bepaalde voorkennis die men moet hebben, anders zou dit een veel te omgangrijke handleiding tot gevolg hebben (Horen, Jansen,Noordman, & Meas, 2000). Volgens (Carroll,Mack, Lewis, Grischowsky, & Robertson, 1988) wordt er in handleidingen opzettelijk informatie weggelaten om exploratief gedrag uit te lokken bij de lezer. Onderzoek van (Light, Zelinski, & Moore, 1982) concludeerde dat ouderen, door een beperkte werkgeheugencapaciteit, minder goed dan jongeren, in staat zijn verder te redeneren op basis van informatie die wel gegeven is. In het onderzoek van (Horen, Jansen,Noordman, & Meas, 2000) is gekeken welke type informatie in een handleiding aanwezig kunnen zijn. Daarnaast is er gekeken welke informatie gemist kan worden en welke informatie juist niet.

In dit Artikel wordt er aan de hand van de gegevens van het onderzoek (Horen, Jansen,Noordman, & Meas, 2000) een evaluatie geschreven over een handleiding van de iPad. Er is voor de iPad gekozen omdat deze volgens vele de ideale senioren computer is. Tevens is er een sterke groei te zien in het gebruik van iPad door ouderen. Ook word de iPad tegenwoordig steeds meer ingezet om zorg op afstand te leveren aan ouderen. Hierdoor is het wenselijk te kijken of de handleiding van de iPad voldoet aan de verschillende types informatie die het moet bevatten. Door middel van de uitkomsten die deze evaluatie zal bieden kan worden ingespeeld op de informatie behoefte van de ouderen.

Methode Voor deze evaluatie is de officiële iPad gebruikershandleiding versie iOS 7 gebruikt(Apple, 2013). Aangezien er een beperkte tijd stond voor het artikel is er besloten de evaluatie te richten op één hoofdstuk uit de handleiding er van uitgaande dat de rest van de handleiding op een gelijke manier is geformuleerd. De evaluatie is uitgevoerd door een persoon. Er is gekozen om het hoofdstuk “Aan de slag” te evalueren omdat dit hoofdstuk het gebruiksklaar maken van de iPad is en met deze handelingen komt iedere gebruiker in aanmerking.

1 | P a g i n a

Figuur 1, Soorten informatie en hun inhoud.

Uit het onderzoek van (Horen, Jansen,Noordman, & Meas, 2000) zijn verschillende informatie types beschreven die in een handleiding aanwezig kunnen zijn, zie figuur 1, soorten informatie en hkun inhoud.

Type informatie Inhoud Doel Nieuwe, te bereiken status van het apparaat.Actie Handelingen die met het apparaat uitgevoerd moeten worden,

om de nieuwe status te bereiken. Startpunt Omstandigheden die moeten gelden voorafgaand aan het

uitvoeren van de handeling.Gevolg “Reactie” van het apparaat op de handeling Illustratie Extra informatie over de uitvoering van de handelingen of

locatie van onderdelen van het apparaat in een afbeelding.Voorbeeld Uitgewerkte uitvoering van een procedure met willekeurige

gegevens Instrument Onderdeel van het apparaat waarmee de handeling moet

worden uitgevoerd. Locatie Plaats op het apparaat van het onderdeel waarmee de

handeling moet worden uitgevoerd.Advies “beste” of “handigste”manier waarop de handeling kan worden

uitgevoerd. Verwijzen Plaats in de handleiding waar meer informatie gevonden kan

worden over een procedure die “gerelateerd”is aan de huidige procedure.

Vervolg Doelen of procedures die na het uitvoeren van een handeling nagestreefd resp. uitgevoerd kunnen worden.

Problemen Problemen die zich bij het uitvoeren van deze handeling voor kunnen doen en de oplossing van deze problemen.

Toelichting Extra informatie over de werking van het apparaat, een functie ervan, een procedure of een stap uit een procedure.

Alle informatie types die te zien zijn in Figuur figuur 1 zijn op aanwezigheid gecontroleerd in de iPad handleiding. Tijdens het evalueren is deze tabel gebruikt om de informatie van het hoofdstuk te ordenen. Per onderwerp is een evaluatie kaart ingevuld en deze zijn te vinden in bijlage 1 tot en met 12.

ResultatenUit de resultaten van (Horen, Jansen,Noordman, & Meas, 2000) bleek dat het missen van bepaalde types informatie effect hadden op de prestaties van de ouderen als men aan de hand van de handleiding een apparaat instellen. De informatie types die effect hebben op de prestaties van de ouderen zijn; doelinformatie, actie-informatie, instrumentinformatie en gevolginformatie. Er is gekozen om de evaluatie om deze reden te beperken tot de bovengenoemde informatie types. In figuur 2 zijn de resultaten van de evaluatie te zien.

Type informatie iP

ad c

onfig

urer

en

Verb

indi

ng m

aken

met

Wi-F

i-

Appl

e ID

Mat

eria

al b

eher

en o

p uw

iOS-

iClo

ud

De iP

ad o

p de

com

pute

r

Sync

hron

isere

n m

et iT

unes

De n

aam

van

uw

iPad

Datu

m e

n tij

d

Land

inst

ellin

gen

Deze

geb

ruik

ersh

andl

eidi

ng

Doelinformatie √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √Actie-informatie

√ √ √ √ x √ √ √ √ √ √ √

Instrument-informatie

x x x x x x √ √ x x x x

Gevolg-informatie

x x √ x √ √ x √ x x x x

Figuur 2, Resultaten evaluatie.

Doelinformatie Er bleek uit het onderzoek van (Horen, Jansen,Noordman, & Meas, 2000) dat bij het missen van de doelinformatie slechtere prestaties te zien waren bij de ouderen. In de handleiding van de iPad is deze informatie bij alle handelingen aanwezig. De titels van de onderwerpen geven namelijk het doel van de handelingen weer.

Actiefinformatie Volgens het onderzoek (Horen, Jansen,Noordman, & Meas, 2000) bleek dat het missen van de actie-informatie er voor zorgde dat er meer handelingen goed uitgevoerd werden. Echter werd er vermeld dat dit zou kunnen liggen aan de manier waarop de handleiding voor het onderzoek was opgesteld. In de handleiding van de iPad is deze informatie bij bijna alle onderwerpen aanwezig. Dat dit bij het onderwerp “Materiaal beheren op uw iOS-apparaten”niet het geval is valt te verklaren doordat dit een informatief hoofdstuk is over de werking van iCloud en iTunes.

2 | P a g i n a

InstrumentinformatieWanneer de instrumentinformatie ontbreekt worden er slechtere prestaties geconstateerd volgens (Horen, Jansen, Noordman, & Meas,2000). Opvallend is dat slechts twee onderwerpen beschikken over instrumentinformatie. Er van uitgaande dat de vinger weermee de iPad bedient moet worden niet als instrument wordt gerekend is dit bij alle andere onderwerpen ook niet van toepassing. De twee onderwerpen die wel instrument informatie bevatten hebben te maken met het aanstuiten van de iPad op de computer.

Gevolginformatie Er wordt slechter gepresteerd door ouderen wanneer het gevolg van de handeling niet duidelijk is (Horen, Jansen, Noordman, &Meas, 2000). Zoals te zien is in figuur 2 hebben acht van de tien onderwerpen geen gevolginformatie. De laatste vier onderwerpen namelijk, Naam van uw iPad, Datum en tijd, Landinstellingen en deze gebruikershandleiding weergeven op de iPad, spreken voor zich en hebben waarschijnlijk geen gevolginformatie nodig. Bij de overblijvende onderwerpen zou het toch erg raadzaam zijn deze informatie te vermelden.

VerbandenNaast de effecten van het missen van informatie, zijn er in het onderzoek ook verbanden gevonden tussen verschillende informatie soorten die gevolg hebben op de prestaties van de ouderen, wetende; doelinformatie en actie-informatie en actie-informatie en gevolginformatie (Horen,Jansen, Noordman, & Meas, 2000). Aangezien zowel de doelinformatie en de actie-informatie bij alle onderwerpen aanwezig waren heeft het eerste verband geen negatief effect op de prestaties van de ouderen. Bij de onderwerpen iPad configureren, Verbinding maken met Wi-Fi-netwerk, E-mail- en andere accounts configureren en De iPad

op de computer aansluiten ontbreekt de gevolginformatie. Dit beïnvloedt de prestaties van de ouden. Aangezien de onderwerpen De naam van uw iPad, Datum en tijd, Landinstellingen en Deze gebruikershandleiding weergeven op de iPad naar verwachting geen gevolginformatie nodig heeft zal dit de prestaties van de ouderen niet beïnvloeden. Bij de onderwerpen Apple ID, iCloud en Synchroniseren met iTunes zijn beide type informatie aanwezig en zal hierdoor geen beperkingen met zich mee brengen. Bij het onderwerp Materiaal beheren op uw iOS-apparaten is de vervolginformatie wel aanwezig maar de actie informatie is afwezig. Dit valt te verklaren doordat het een informatie hoofdstuk is over iTunes en iCloud hierin worden de begrippen uitgelegd en er wordt verteld wat er mee gedaan kan worden. Er hoeft geen actie plaats te vinden.

Discussie Aangezien de evaluatie door één persoon is gedaan, en het een interpretatie is van de gegevens is, kan het zijn dat een andere persoon andere gegevens selecteert. Doordat de informatie types wel uitgelegd zijn zal dit verschil hoogstwaarschijnlijk niet groot zijn. Een tweede observatie door een andere onderzoeker zou dit discussiepunt kunnen verwerpen. Binnen de observatie is er gebruik gemaakt van één hoofdstuk van de handleiding omdat er vanuit gegaan werd dat de rest van de handleiding op een vergelijkbare manier is geschreven. Om zeker te zijn dat dit het geval is zou er gekeken moeten worden naar de hele handleiding. De kans dat dit niet het geval is wordt erg klein geschat. Voor deze observatie is gebruik gemaakt van de resultaten uit één onderzoek. Het is goed mogelijk dat er recenter onderzoek is gedaan die dieper op de verschillende informatie types in gaat. Echter is deze informatie niet gevonden.

3 | P a g i n a

Conclusie Er kan geconcludeerd worden dat de informatie die de handleiding van de iPad bevat al redelijk compleet is. Op een aantal onderwerpen wordt de gevolginformatie gemist. Doordat deze informatie niet altijd aanwezig is kunnen de prestaties van de ouderen hieronder leiden. Het is hierdoor dan ook sterk aan te raden deze informatie toe te voegen mocht er besloten worden een handleiding te maken voor de oudere doelgroep.

Oss, juni 2014 Marit PelkStudent Avans Hogeschool

BibliografieApple. (2013). iPad gebruikershandleiding voor iOS 7. Verenigde Staten: Apple.

Carroll, J., Mack, R., Lewis, C., Grischowsky, N., & Robertson, S. (1988). Effective documentation: What we have learned from research . Cambridge: MIT Press.

Horen, F. v., Jansen, C., Noordman, L., & Meas, A. (2000). Ouderen en handleidingen: Welke informatie kan gemist worden? . Den Haag : Sdu Uitgevers .

Light, L., Zelinski, E., & Moore, M. (1982). Adult age differences in reasoning from new information. Journal of Experimental Psychology , 435-447.

4 | P a g i n a

5 | P a g i n a

Bijlage 1: Observatiekaart, iPad configureren.

6 | P a g i n a

Bijlage 2: Observatiekaart, Verbinding maken met een Wi-Fi-netwerk.

7 | P a g i n a

Bijlage 3: Observatiekaart, Apple ID.

8 | P a g i n a

Bijlage 4: Observatiekaart, E-mail- en andere accounts configureren.

9 | P a g i n a

Bijlage 5: Observatiekaart, Materiaal beheren op uw iOS-apparaten.

10 | P a g i n a

Bijlage 6: Observatiekaart, iCloud.

11 | P a g i n a

Bijlage 7: Observatiekaart, De iPad op de computer aansluiten.

12 | P a g i n a

Bijlage 8: Observatiekaart, Synchroniseren met iTunes.

13 | P a g i n a

Bijlage 9: Observatiekaart, De naam van uw iPad.

14 | P a g i n a

Bijlage 10: Observatiekaart, Datum en tijd.

Bijlage 11: Observatiekaart, Landinstellingen.

15 | P a g i n a

Bijlage 12: Observatiekaart, Deze gebruikershandleiding weergeven op de iPad.

16 | P a g i n a