‘Pure Rubens’ - ArchitectuurVoor de tentoonstelling Pure Rubens in de Bodonzaal van Museum Boijmans Van Beuningen is gekozen voor een ingetogen ontwerp waarin de kunst spreekt. Het ontwerp, van de hand van architect Ard de Vries, is opgebouwd uit een drietal ruimtelijke objecten die de Bodonzaal opdelen en er schaal in aan brengen. In het ontwerp is er naar getracht de rol die de olieverfschets binnen Rubens oeuvre speelt naar voren te brengen. Daarnaast verwijst het ontwerp naar de ideeën die Rubens zelf over architectuur had en er is daarnaast bewust ingespeeld op de zalen van de architect Alexander Bodon waarin de tentoonstelling plaats vindt

De olieverfschets De olieverfschetsen op paneel die Rubens als voorbereiding op zijn werken maakte, zijn relatief klein. Terwijl Rubens al deze schetsen zelf schilderde zijn ze qua schaal beduidend kleiner dan de grote werken waar ze voor dienden. Wanneer de schetsen direct geconfronteerd worden met de grote schilderijen die op basis van de schetsen zijn gemaakt, wordt de aandacht door het verschil in afmeting al snel naar de grote werken getrokken. Het doel was echter dat juist de olieverfschetsen de meeste aandacht zouden krijgen. Door het inzetten van ruimtelijke middelen als perspectief en oriëntatie is getracht de hiërarchie om te draaien en de schetsen op de voorgrond te plaatsen.

Uit een inleiding van Peter Paul Rubens op de Palazzi de Genova uit 1622: “We zien hoe de architecturale stijl die men Barbaars of Gotisch noemt in onze streken geleidelijk veroudert en verdwijnt, we zien hoe de verfijnde geesten tot meerdere eer en verfraaiing van het vaderland de architectuur invoeren die de ware symmetrie bezit en zich naar de voorschriften uit de Griekse en Romeins Oudheid schikt. We zien er een voorbeeld van in de prachtige kerken die de eerbiedwaardige Sociëteit van Jezus in Brussel en Antwerpen heeft opgericht, Ongetwijfeld is het terecht en in dienst van de waardigheid van de goddelijke eredienst dat men begonnen is de tempels in een betere stijl te veranderen.”

Palazzi de Genova Cappella Rucellai La Rotonda-Palladio

Bibliotheek - Asplund Bibliotheek - Asplund Saint-Jacques de la Lande - Siza

Palazzi de GenovaIn 1600 vertrok Rubens naar Italië en bezocht Genua in 1604. Hij was zo getroffen door de schoonheid van de paleizen daar, dat hij in 1622 een uit twee delen bestaand boek schreef genaamd “Palazzi di Genova”. Dit is zijn enige puur architecturale verhandeling.

Het is de taal van deze plattegronden die ons inspireerde voor de inrichting van de tentoonstelling. Het ontwerp probeert zich te verhouden naar de klassieke architectonische taal van Palladio, Asplund en Siza. Echter onze belangrijkste referentie was de Cappella Rucellai van Leon Battista Alberti uit 1467. Deze ruimte bevat een object dat volledig in verhouding is met de wanden, de vloer en het plafond. Er bestaat een sublieme, klassieke samenhang die nog immer uiterst modern is

Museum Boijmans Van BeuningenIn 1971 mocht Alexander Bodon een uitbreiding maken aan Museum Boijmans van Beuningen, ontworpen door Ad van der Steur. We hebben zowel de klassieke geschiedenis als de moderne geschiedenis als uitgangspunt genomen. We wilden ze met elkaar verweven. In de prachtige zaal van Bodon kun je het universum tentoonstellen. De ruimte kent geen schaal. Wij willen dit laten zien door er een andere structuur doorheen te bouwen die losstaat van de door Bodon bedachte zaal.

VerhaalMet behulp van curator Friso Lammertse hebben we zijn verhaal over Rubens proberen te construeren.

Vanaf de entree loopt u door een afgesloten gang, die afstand creëert en u alleen zicht geeft op “De ontmaskering van Achilles te midden van de dochters van Lycomedes”.

Bodon zaal Van de Steur

U komt in de prelude, een vierkante ruimte met een rond bovenlicht. Rechts ziet u het uitgewerkte werk uit het Prado van de olieverfschets van de ontmaskering van Achilles. Links ziet u drie entrees naar het hart van de tentoonstelling.

Als u door 1 van de drie entrees naar binnen loopt, komt u in het hart van de tentoonstelling met centraal het beeld van de worstelende mannen. In de cirkel hangen de werken van de Klassieken en Rubens’ Italiaanse periode. In de rechthoekige ruimte eromheen hebben we de wanden opgedikt om een nieuwe klassieke schaal aan te brengen. In die wanden hebben we nisjes gemaakt waarin we de werken beter konden uitlichten.

Als u verder doorloopt komt u een vierkant object tegen met een cirkel erin, Aan de ene kant hangt het grote wandtapijt ‘Achilles vertoornd op Agamemnon”, aan de andere kant bevindt zich een cirkelvormige vitrine met negen kleine olieverfschetsen die uitkijken op “De triomftocht van Bacchus.”

Net voordat u de zaal verlaat, kijkt “Een papegaai” u nog even aan.