Voorbereiding voordat de les begint op de scholen:

PowerPoint opstarten, film checken, anders apart opstarten en klaarzetten

Spullen klaar leggen: rookmelder, driehoek, blindmasker

Spelkaarten uitdelen (tip: laat je helpen door een aantal kinderen)

Enquête uitdelen

Start dia

Algemeen: doel van deze les is om de leerlingen kennis bij te brengen over brandveiligheid en de leerlingen brandveiligheid te laten beleven. Kinderen nemen hun ervaringen mee naar huis en delen het daar. De ervaring leert dat vooral zelf oefenen door leerlingen het meeste resultaat oplevert. Leerlingen onthouden zaken veel beter als ze zelf nadenken en situaties uitspelen. De meester of juf horen daar dus ook bij! Leerlingen die dit lastig vinden, kun je vragen om te helpen beoordelen.Interactie met de leerlingen en participatie van de leerkracht daarin staan voorop.

Info:Vragen met een * zijn extra, als er tijd is kun je deze stellen. Je kunt er ook voor kiezen deze te laten vervallen of zelf te vertellen.

Brandmeldingen: ook wel ezelbruggetjes, hiervan willen we graag dat de kinderen deze informatie onthouden.

Voorstellen:Kies de juiste dia (man/vrouw) voor jou.Wie ben je? Wat is jouw functie bij de brandweer? Na het voorstellen is het goed om af te spreken dat de leerlingen hun vinger opsteken bij vragen en antwoorden. Geef ook aan dat er niet altijd voldoende tijd is om alle kinderen aan het woord te laten. Geef in de les aan hoeveel vragen je beantwoordt en ga dan verder.

Doel van vandaag:Wat kom jij, als brandweer, doen bij de groep?

Brandweer is meer dan blussen.Brandveiligheid op school (klein deel).Brandveiligheid thuis (belangrijkste deel).

Info:Je kunt bij jezelf voorstellen iets vertellen over jouw motivatie om voor de groep te gaan staan. Bijvoorbeeld: dat je uitrukt bij de brandweer, en daar zie je vaak de gevolgen van brand als mensen zich niet hebben voorbereid door middel van een rookmelder of vluchtplan. Daar wil jij wat in betekenen, daarom sta jij vandaag voor deze groep.

De uitgedeelde enquête laten invullen.

Enquête wordt gebruikt als meetmoment.

Einde van de les, samen met de spelkaartjes, weer ophalen.

Film van brandweer Nederland: Wat doet de brandweer allemaal!

Info: onderwerpen even aan het voetlicht brengen en verduidelijken wat je gaat vertellen:

Wat is brand? Hoe blus je een brand?

Kaartspel, is een quiz met vragen.

Informatie, over vluchten en een ervaringsspel om bewuster te worden van de vluchttijd

Waar bel je 112 en wat vertel je dan?

Vraag: je hebt zelf vast weleens een keer iets met vuur gedaan, zoals lucifers of kaarsen aangestoken. Maar hoe komt het nou eigenlijk dat er vuur is en wat heb je daarvoor nodig?

Info:Vuur kun je vergelijken met mensen. Wat hebben wij nodig om te kunnen leven?Om te kunnen leven heb je drie dingen nodig:

1. Wij moeten eten, dit is voor ons brandstof. Vuur heeft brandbare stoffen nodig.2. We hebben warmte nodig, voor vuur moet er ook warmte zijn (hitte,

ontbrandingstemperatuur).3. En we moeten ademhalen voor zuurstof. Vuur heeft ook zuurstof nodig.

Proef met de kaars:De volgende proef laat zien dat vuur of brand zuurstof nodig heeft.

1. Brandbare stof, datgene wat kan branden. Bij een kaars is dat het kaarsvet.2. Een bepaalde temperatuur/hitte is nodig om de brandbare stof te laten ontbranden, daarom wordt die temperatuur ook wel ontbrandingstemperatuur genoemd. Elke stof heeft zijn eigen ontbrandingstemperatuur. Je voegt hitte toe met een lucifer of aansteker, maar bijvoorbeeld ook door een vonkje of een heet voorwerp.3. Zuurstof zit in de lucht om ons heen en is er altijd. Als je nu een stolp over de kaars plaatst, kan er geen zuurstof meer bij en zal het vuur de zuurstof in de stolp opmaken. De kaars zal doven. Lucht (21% van de lucht is zuurstof)

Deze drie dingen samen, vormen een driehoek, de branddriehoek.Ondersteun het verhaal van de driehoek in de verdere les met de “les driehoek” uit je voorlichtingskrat. De kinderen krijgen na de les de driehoek mee als bouwplaat.

Vraag: Hoe blus je nu een brand?

Info:Als je één van de drie zijdes van de driehoek weghaalt, stort de driehoek in en dooft het vuur of de brand. Dat zag je bij de proef waar we zuurstof weghaalden.Immers vuur en brand kan alleen ontstaan als de driehoek “heel” is.

Vraag*: wie weet er nog meer voorbeelden te noemen waar je zuurstof mee weghaalt? Of dat je brandstof of de temperatuur weghaalt?

Voorbeelden van zuurstof weghalen: (afdekken)deksel – zand – schuim – poeder – blusdeken (personen blussen)

Voorbeelden van temperatuur weghalen: (koelen) water

Voorbeelden van brandstof weghalen: (wegnemen) (moeilijkste)Schoorsteenbrand – bosbranden, bomen kappen waar de brand nog niet is – gasfornuis (dichtdraaien gaskraan) openhaard geen hout meer opleggen

Ondersteunen met branddriehoek

Brandweer kaartspel:

Uitleg spel:Twee kaarten Luci en Fikkie.Wie geeft het goede antwoord bij de vraag, Luci of Fikkie?

Info:Belangrijkste is dat de leerlingen meedoen, niet dat ze meteen het goede antwoord weten. Nodig ze steeds weer uit, gokken mag! Het doel is dat ze na de les wel de juiste antwoorden weten.

Vraag:

Antwoord:Kalm blijven is het allerbelangrijkste. Maar naar buiten gaan is ook belangrijk.Dus beiden zijn goed, het was een strikvraag ;-)

Info:Paniek: veroorzaakt ongelukken en verkeerde beslissingen.Paniek ontstaat vaak omdat mensen niet weten wat ze in dat geval moeten doen.Als je weet wat je moet doen in geval van brand, kan je dat helpen om kalm te blijven.

Als je het antwoord weet op de vraag: ‘wat kan ik nu het beste doen?’, dan is er geen paniek. Door deze les weet jij straks wat je het beste kunt doen bij brand. Wat doe je bij een ontruimingsoefening op school?Hoe vaak wordt er jaarlijks op deze school geoefend?

Bij het vluchten voor brand mag je niet rennen. Als je rent kun je niet zo goed opletten of struikelen: lopen dus!

Vraag:* Hoe blijf je kalm?

Antwoord: 1. Door een paar keer diep adem te halen.2. Stel jezelf de vraag; wat kan ik nu het beste doen?

Naar buiten gaan was ook een goed antwoord. Bij een brandmelding ga je altijd zo snel mogelijk naar buiten, naar de verzamelplaats.

Ga nooit terug naar binnen want dat is heel gevaarlijk. Rook en vuur verspreidt zich snel. Hier kom je later in de les op terug en uitgebreid in groep 8.

Brandmelding: Ga naar buiten en blijf buiten!

Vraag:

Antwoord:De snelste manier om jezelf te blussen is om op de grond te gaan liggen en rollen.

Info:Als je zelf in brand staat moet je niet gaan rennen. Dan komt er namelijk meer zuurstof bij de vlammen en worden deze groter. Wat je wel moet doen, is je laten vallen, je handen voor je gezicht slaan en gaan rollen. Je handen doe je voor je gezicht om te voorkomen dat de vlammen je gezicht verbranden (brandwonden). Daar zitten bovendien belangrijke organen die je wilt beschermen, denk aan neus, oren, ogen, mond maar ook bij het inademen je longen (verbranden van je longblaasjes).

Ondersteunen met branddriehoek: daar waar je lichaam de grond raakt, kan geen zuurstof zijn, dus doven de vlammen.

Kun je op elke ondergrond rollen? Niet alle stoffen branden even snel en makkelijk:bijvoorbeeld een tafel brand niet zo snel als een stuk papier! Zo geldt dat ook voor de ondergrond waar je op rolt! Vloerbedekking/droog gras.

Vraag:* Waarom niet als eerste naar de kraan? Antwoord: Als je gaat rennen of lopen, komt er namelijk meer zuurstof bij de vlammen en worden deze groter (driehoek).

Tip:Laat kinderen hun arm door de lucht bewegen dan voelen zij de luchtstroom.Lucht is zuurstof!

Brandmelding: Niet hollen maar rollen!

Uitleg:Als je je verbrand hebt en eventuele vlammen gedoofd zijn, is koelen van de wond het allerbelangrijkste!

Info:Als je niet koelt, gaat het verbranden van je huid nog een hele tijd door. Dan wordt de wond dus groter!

Brandmelding: Eerst water de rest komt later!

Vraag:

Antwoord:Voor het koelen van een brandwond gebruik je lauw water.

Info:Liever niet koelen met koud water, omdat dan je huid reageert en “krimpt” waardoor de brand naar binnen slaat en doorbrandt.

Tip:Uitleg met kippenvel. Als wij het koud hebben, krijgen wij kippenvel. Kippenvel zorgt ervoor dat de warmte in je lichaam blijft. Bij een brandwond wil je juist dat de warmte eruit gaat. Als je dus koelt met koud water, krijg je kippenvel en houdt je huid de warmte juist vast!

Koud water gaat ook pijn doen, probeer het maar uit vanavond thuis. 15 minuten onder koud water!

Vraag*: Wie zou met slootwater koelen als er geen ander water in de buurt is?

Info:Als er geen schoon water in de buurt is (bv. buiten), dan kun je ook met slootwater koelen, dit is altijd beter dan niet koelen. Daarna wel laten controleren door een arts.

Belangrijk is dat je geen kleren verwijdert als jij of iemand in brand heeft gestaan. Kleding kan door brand smelten en vast komen te zitten op je huid. Als je je kleren zou uittrekken kun je je huid kapotmaken.

Brandwonden koel je minimaal 15 minuten.

Vraag:

Antwoord:Laag bij de grond blijven.

Info:Rook is warme lucht en warme lucht stijgt op. Dus rook gaat naar boven toe, naar het plafond. Laag bij grond duurt het langer voordat de rook daar is. Daar kun je langer ademhalen en heb je langer zicht.

Doek voor je mond en neus werkt niet.

Tip:Laat de leerlingen hun kleding, shirt of blouse, voor de ogen houden en naar het licht kijken. Dan zien ze licht door de gaatjes in de stof, door die gaatjes kunnen ook rook en giftige gassen, die in de rook zitten.

Vraag:

Info:Hier wordt het gemiddelde gevraagd van Nederland dus van peuters tot opa’s en oma’s.

Antwoord:Je kunt ongeveer 30 seconden je adem inhouden als je door rook moet vluchten.

Info:Hoelang duren nu die 30 seconden? Bedenk wel, nu zit je rustig in een leslokaal.Er is geen brand of paniek en je hoeft niets te doen.

Er volgt nu een tijdbalk die precies 30 seconden is.

Hier kunnen de leerlingen ervaren hoe lang 30 seconden duren. Laat de leerlingen hun neus dichtknijpen en inademen. Tel tot 3 (klik om de tijdsbalk te starten). De leerlingen kunnen dan 30 seconden hun adem inhouden, terwijl de balk meeloopt.

Tip:Na de 30 seconden even de tijd geven, vaak zijn kinderen hierna erg enthousiast en willen ze even met elkaar bespreken hoe lang zij het volgehouden hebben.

Info:30 seconden is erg lang om je adem in te houden. Daarom is het belangrijk om zo snel mogelijk te vluchten, voordat er zoveel rook in huis is en je je adem nog langer moet inhouden.

Vraag*: Waar kon je het langste ademhalen als je door rook moet vluchten?Antwoord: Laag bij de grond

Info:Rookmelders zorgen ervoor dat je op tijd gewaarschuwd wordt. Zeker wanneer je slaapt, want dan werkt je neus niet zo goed. Je gehoor werkt altijd. Rookmelders zorgen dat je snel gewaarschuwd wordt, zodat je je huis veilig en snel kunt verlaten, voordat het vol met rook staat.

* Neus werkt niet altijd goed genoeg als je slaapt, om er op te kunnen vertrouwen dat je wakker wordt van de geur van brandlucht.

Laat een rookmelder zien en horen. Laat ook een slow-whoop horen.Rookmelders heb je thuis. Rookmelders en slow-whoop op school.

Info:Verschil tussen rookmelder en slow-whoop: rookmelder reageert op rook en iedere rookmelder kan anders klinken. Een slow-whoop reageert niet op rook en maakt altijd hetzelfde geluid, zodat iedereen weet dat het een brandalarm is.

Vraag*: Waar kom je slow-whoops tegen?Antwoord: In alle openbare gebouwen, waar iedereen mag komen.

Rookmelders werken op een batterij of op stroom. Je moet elke maand je rookmelders testen.Dat doe je met de testknop. Laten zien en horen!

Brandmelding: Rook maakt geen geluid, een rookmelder wel!

Vraag:

Antwoord:

Verdere uitleg op volgende dia.

Antwoord:Op elke verdieping, in de hal of gang moet een rookmelder hangen.Klikken met muis: Rondjes om rookmelders.

Info:Je kijkt vanuit je slaapkamer door welke ruimtes je moet vluchten. We noemen dat de vluchtweg. In elke ruimte waar je door moet vluchten moet een rookmelder hangen.

Opdracht:Je krijgt deze tekening na de les mee. Kijk eens met de klas of jullie de brandgevaren kunnen vinden die verborgen zijn in het huis.

Info:Het is belangrijk om thuis rookmelders te hebben. Maar als je de rookmelders niet regelmatig controleert, weet je niet of ze nog werken.Een rookmelder die het niet doet of waarvan de batterij leeg is, maakt geen lawaai en waarschuwt je ook niet bij brand!

Klikken met muis: Tekst verschijnt: Wie heeft de laatste 4 weken nog getest?

Info:Het is belangrijk dat als je rookmelders hebt, ze regelmatig te testen. Het liefst elke maand. Geheugensteuntje daarbij kan zijn het testgeluid op de eerste maandag van de maand.

Het onderwerp vluchten bij brand.

Vragen over ontruimingsplan op school:Hoe ziet jullie ontruimingsplan eruit? Waar is jullie verzamelplaats? Wat gebeurt daar?Hoe vaak oefenen jullie dit plan?

Antwoorden:Luister naar de leraar, sluit ramen en deuren, laat alles liggen, ga rustig in een rij staan, verlaat rustig de school.Daar worden de namen opgenoemd om te checken of iedereen er is. Daarom is het belangrijk om te weten als iemand niet op school is gekomen omdat hij/zij ziek is.Dit moet minimaal 2x per jaar volgens de wet!

Ga naar buiten en blijf buiten!

Je gaat op school pas weer naar binnen als daarvoor het sein gegeven wordt door de BHV (bedrijfshulpverleners) of de brandweer. Wie zijn de BHV’ers op school?

Vraag:

Antwoord:De sleutel bewaar je altijd op een vaste plek in de buurt van de voordeur. Je bewaart de sleutel bijvoorbeeld in de deur zelf, in een sleutelkastje of aan een haakje. Als je snel naar buiten moet, heb je geen tijd om de sleutel te zoeken. Door de sleutel altijd op een vaste plek te hangen of neer te leggen, scheelt je dat veel tijd.

Wat is de vluchtroute bij jou thuis?Als je klikt op het plaatje, verschijnt er een rennende Fikkie, die de vluchtweg aan geeft. Bij elke klik gaat hij een stukje verder met vluchten. Zo kun je laten zien wat de brandweer de veiligste vluchtroute vindt.

Info:Je kijkt vanuit je slaapkamer door welke ruimtes je moet vluchten.We noemen dat de vluchtweg. In elke ruimte waar je door moet vluchten hangt ...? Een rookmelder (eerder al behandeld). Je vlucht naar buiten naar de openbare weg waar jullie een verzamelplaats hebben afgesproken.

In groep 8 komen we uitgebreid terug op vluchtwegen en vluchten.

Vraag:

Antwoord:Vroeger was de vluchttijd 15 minuten. Doordat de meubels en dergelijke van andere materialen zijn gemaakt, meer plastic/kunststof, ontwikkelt een brand zich sneller met meer en giftigere rook.

Vluchtspel:

Doel: leerlingen een idee geven hoeveel tijd het kost iemand te zoeken in de rook of om spullen te pakken.Bewustwording: Zoeken kost veel vluchttijd.

Vraag: wie heeft er een jonger broertje/zusje of huisdier? Deze kunnen zich namelijk verstoppen tijdens een brand. Eén leerling blinddoeken en één speelt het broertje/zusje tijdens een woningbrand.In dit geval in het klaslokaal. De zoeker wordt geblinddoekt, het slachtoffer verstopt zich ergens in het klaslokaal. Het slachtoffer mag antwoorden als de zoeker zijn naam roept. De rest van de klas kijkt hoeveel tijd het zoeken kost.

Hoeveel tijd heeft het zoeken gekost? Hoeveel tijd heb je om te vluchten (3 minuten) Hoeveel vluchttijd is er nog over? Is dat genoeg?Nu we dit weten (geoefend hebben) snap je waarom je zo snel mogelijk naar buiten moet en geen spullen moet gaan pakken of zoeken!

Info:De leerlingen krijgen de uitleg van het vluchtspel mee naar huis, zodat ze dat thuis onder begeleiding van de ouders/verzorgers kunnen oefenen. Moedig het aan dit thuis zeker te doen.

Het is belangrijk om thuis, naast rookmelders, een goed vluchtplan te hebben.

Wie heeft er al een vluchtplan? Een vluchtplan is alleen een goed vluchtplan als iedereen thuis dat plan kent en weet wat te doen.

Voor je ouders/verzorgers zit er ook informatie in de tas die je aan het eind van deze les mee krijgt. Maak samen met je ouders/verzorgers, broertjes en/of zusjes een vluchtplan.

Info: Bellen naar de brandweer.

Als je veilig buiten bent laat je een volwassene de brandweer bellen. Het kan ook zijn dat je zelf moet bellen. Binnen kan dat heel gevaarlijk zijn. Denk aan je vluchttijd. Hoeveel tijd is er om te vluchten? Dit is maar 3 minuten.

Vraag: Wie weet welk nummer je dan moet bellen?Antwoord: 112 Belangrijk is dat je naam noemt, dan weet de centralist dat het serieus is. Iemand die voor de gein belt, noemt zijn naam niet.

Brandmelding: 1-1-2 bel je buiten! Herhalen.

Herhaling belangrijkste punten:

Niet hollen maar rollen! Waarom niet hollen? Door zuurstof gaat het harder branden.

Water de rest komt later! Hoelang koelen? Minimaal 15 minuten met lauw water.

Rook maakt geen geluid! Wat wel? Rookmelders!

Ga naar buiten en blijf buiten!

Waar bel je 1-1-2? Buiten!

Vergeet de enquête en spelkaarten niet mee te nemen.Vergeet de tasjes niet uit te delen.

Neem je USB-stick ook weer mee.