Wat is mijn cardiovasculair risicoprofiel ?

27 september 2016

Herbert De Raedt

Dienst cardiologie

Onze Lieve Vrouw Ziekenhuis

Aalst

Waarover

• Epidemiologie

• Pathofysiologie

• Risicofactoren

• Take home message

Doodsoorzaken van >65 jaar in Europa 28

Pathofysiologie

Endotheeldysfunctie – initiatie

Inflammatie - Progressie

Stabiliteit – plaque ruptuur

Pathofysiologie

Plaatjes adhesie activatie thrombus

Risicofactoren ?

Risicofactoren

• familiale antecedenten IHD : man <55 jaar, vrouw <65 jaar

• leeftijd : man >45 jaar, vrouw >55 jaar

• roken

• diabetes

• hyperholesterolemie

• arteriële hypertensie

• overgewicht

Risicofactoren, beïnvloedbaar ?

• familiaal : man <55 jaar, vrouw <65 jaar

• leeftijd : man >45 jaar, vrouw >55 jaar

• roken

• diabetes

• hyperholesterolemie

• arteriële hypertensie

• overgewicht

Roken

n

Roken

• Verband tussen roken en atherosclerose

• waarbij het risico op CHD verdubbelt

• vrouwen hoger risico op acuut myocardinfarct

• stoppen met roken na AMI vermindert het risico -40% over 2 jaar

Mee roken

relatief risico op CVD = 1,26-1,65 Het verbod op roken in openbare plaatsen verminderde het aantal opnames voor AMI

Diabetes

Diabetes

• Diagnose • nuchtere glycemie >126mg/dL

• HbA1c >6,5%

• Risicobepaling • indien hart- en bloedvaten ziekte : zeer hoog

• indien geen hart- en bloedvatenziekte : hoog

Diabetes

• is de sterke onafhankelijke risicofactor voor CHD • voor mannen : risico x 2,4 • voor vrouwen : risico x 5,1

• versnelt atheroma vorming op jonge leeftijd

• overstijgt het lagere CHD-risico bij premenopauzale vrouwen

• mechanisme ? • endotheeldysfunctie, inflammatie, wijzigingen in lipiden metabolisme,

hypertensie, nierfalen

• voorkomen van diabetes • verandering in levensstijl en dieet

Diabetes

Hypercholesterolemie

Hypercholesterolemie

• Virchow (1821-1902) suggereerde de associatie tussen lipiden en atherosclerose

• observationele studies (oa Framingham)

• bevestigd door MRFIT, PROCAM en ARIC

• relatie totaal cholesterol en CHD risico • 1mmol/L reductie in totaal cholesterol geeft reductie in CHD mortaliteit

• 50% in man/vrouw 40-49 jaar

• 17% in man/vrouw 70-79 jaar

Hypercholesterolemie

• statines verminderen cholesterolemie • - 1mmol/L komt overeen met 11% reductie van IHD

• oplopend tot -36% over 5 jaar

• verhoging van HDL met 1mg/dL reduceert totaal CHD-risico met 2-3%

• triglyceriden ? • de rol als onafhankelijke risicofactor is controversiëel

• meer deel van het globale metabool syndroom

Risico ?

• SCORE risk chart • 10 jaars risico

• om te overlijden

• tgv een CVD

• voor high risk

• voor low risk

SCORE risk chart

• >10 % : zeer hoog risico • gedocumenteerde CHD • diabetes • chronisch nierlijden (GFR<60ml/min)

• > 5% maar <10% : hoog risico • familiale dyslipidemie • ernstige hypertensie

• >1% en <5% matig risico • familiale antecedenten van CAD, abdominale obesitas, sedentair, laag HDL,

verhoogde triglyceriden, verhoogd hs-CRP, sociale klasse

• <1% laag risico

Cholesterol

• invloed van statines

• op mortaliteit

• in primaire preventie

• in secundaire preventie

• optimaal LDL-cholesterol

• in secundaire preventie

• <70mg/dL

Hypercholesterolemie

Hypertensie

Definitie en classificatie van de bloeddruk (mmHg)

Categorie Systolische BD Diastolische BD

Optimaal < 120 < 80

Normaal 120-129 80-84

Hoognormaal 130-139 85-89

Graad 1 hypertensie (licht) 140-159 90-99

Graad 2 hypertensie (matig) 160-179 100-109

Graad 3 hypertensie (ernstig) ≥ 180 ≥ 110

Geïsoleerde systolische hypertensie ≥ 140 < 90

Wanneer de systolische en diastolische bloeddruk van een patiënt in verschillende categorieën vallen, is de

hoogste categorie van toepassing. Geïsoleerde systolische hypertensie kan eveneens gegradeerd zijn (graad

1,2,3) op basis van de systolische bloeddrukwaarden in de vermelde categorieën, mits de diastolische

bloeddrukwaarden lager zijn dan 90.

Hypertensie

• Verschillende observationele en experimentele studies

• Diastolische bloeddruk is een onafhankelijke voorspeller van CVD risico

• Systolische bloeddruk is een nog sterkere voorspeller • +20mmHg SBD = mortaliteit : 3x risico op CVA en 2x risico op AMI

• Antihypertensieve behandeling vermindert • CHD mortaliteit met 10-12%

• CVA mortaliteit met 36%

hypertensie en mortaliteit door CHD

7 Countries Study Group. NEJM 2000;342:1

BD en leeftijd : CIHL

Prospective Studies Collaboration. Lancet 2002;360:1903

BD en leeftijd : CVA

Prospective Studies Collaboration. Lancet 2002;360:1903

Hypertensie

• Factoren ? • chronische stress • gebrek aan fysische activiteit • overgewicht

• Dieet ? • zoutinname • INTERSALT studie (Circulation 2008) :

• Natrium inname >100mmol/dag (= 6g NaCl/dag) : SBD + 3-6mmHg en DBD + 0-3mmHg • EPIC-Norfolk studie (Am J Clin Nutr 2004) :

• zoutinname <5g/dag halveerde risico op hypertensie in vgl met >10g/dag • kalium inname ie gerelateerd met een lager bloeddruk

• THOP studie (Portugal) (Br Med J 2007)

• minder zout inname : daling bloeddruk 1,2-1,7mmHg en daling CVD -25% over 10-15 jaar

Overgewicht

Overgewicht

• obesitas en overgewicht : onevenwicht tussen energie-inname en -verbruik

• vetweefsel is een metabool actief weefsel dat mediatoren vrijstelt die lichaamsgewicht en insulineresistentie controleren

• het heeft invloed op inflammatie en thrombose

• leidend tot endotheeldysfunktie en atherosclerose

• verband tussen obesitas en diabetes en CVD risico

• verband met verhoogde mortaliteit : CVD en kanker

• vooral via verhoogde SBD, verhoogde cholesterol en diabetes

Overgewicht

Dieet

Dieet

• landmark studie : Seven Countries Study (Circulation 2011)

• observationeel

• voordelige effecten van groenten en fruit, noten, granen, vis

• nadelige effecten van transvetten, voeding en drank met hoge glycemische index, bewerkt vlees

• voordeel van DASH-dieet en “Mediterraan” dieet

• INTERHEART case-control study (Lancet 2004)

• dieet rijk aan groenten en fruit : minder risico op eerste AMI

• transvetten ?

Dieet

• Transvetten zijn vetten waarin minimaal één van de vetzuren, die met het glycerol zijn veresterd, één of meer dubbele bindingen zich in de trans-configuratie bevinden. In hun natuurlijke vorm bevinden die verbindingen in enkelvoudig of meervoudig vetzuren zich altijd in de cis-configuratie

• Transvetten zijn artificiële vetten gebruikt in de voedingssector om commerciële redenen en hebben geen nutritionele waarde.

• 1% energie uit transvet vervangen door onverzadigd vet vermindert het CHD-risico met 12%

Alkohol

• relatie tussen alkohol en CHD risico is complex

• J-vormige curve

Alcohol

• alcohol verbruik 2,5-14,9g/dag vermindert het CHD mortaliteit risico met 14-35%

• regelmatig en matig alcohol verbruik is protectief,

• maar episodisch ongeremd “binge” drinken geeft hoger risico op AMI en totale mortaliteit

• ADVIES

• Matig alcohol verbruik • vrouwen : 10-20g alcohol per dag • mannen : 20-30g alcohol per dag

Beweging

Gebrek aan beweging

• sinds 1950 weet men al dat gebrek aan beweging geassocieerd is aan een verhoogde totale mortaliteit en een verhoogd cardiovasculair risico

• een actieve levensstijl kan de totale mortaliteit en het cardiovasculair risico verminderen met 20-35%

• hoe ? • via verhoging van HDL-cholesterol

• verlaging van de bloeddruk

• verbetering van insuline resistentie en glucose tolerantie

• vermindering risico op DM type 2

Beweging

Take home message

Risicofactoren, beïnvloedbaar ?

• familiaal : man <55 jaar, vrouw <65 jaar

• leeftijd : man >45 jaar, vrouw >55 jaar

• roken

• diabetes

• hyperholesterolemie

• arteriële hypertensie

• overgewicht

Veranderen levensstijl

• rookstop

• vermageren

• verminderen overmatig alkoholgebruik

• meer lichaamsbeweging

• verminderen zoutiname

• meer fruit en groenten eten

• minder eten van (gesatureerde) vetten

Veranderen levensstijl

• rookstop

• vermageren

• tot BMI<25 en buikomtrek <94cm (man) of <80cm (vrouw)

• verminderen overmatig alkoholgebruik

• <20-30 g/dag (Man) of 10-20 g/dag (vrouw)

• meer lichaamsbeweging

• >30 min oefeningen 5-7 dagen/week

• verminderen zoutiname

• beperking tot 5-6 g/dag

• meer fruit en groenten eten

• minder eten van (gesatureerde) vetten

vragen ?

Overgewicht