Mediawijsheid

➝

1

Opdracht:

M1.1

Opdracht: Op een computer kun je Youtube filmpjes bekijken en websites bezoeken, maar er zijn nog veel meer apparaten waar een computer in zit. In deze les krijgen leerlingen voorbeel-den te zien van apparaten waar een computer in zit.

Wat is een computer?

Groep: 1/2Tijdsduur Voorbereiding: ± 30 minuten (Hangt af van de voorkennis en technische randvoorwaarden.)Tijdsduur Kijken: 10 minutenTijdsduur Maken: 10 minutenTijdsduur Verwoorden: 10 minutenFocus op competentiegroep: Gebruik:

G1: Heeft basaal begrip van de bedieningslogica van nieuwe media apparaten en toepassingen.

G2: Kan zich oriënteren binnen afgebakende mediaomgevingen met een enkelvoudige menustructuur

Mediawijsheid competentie: B1: Bewust zijn van media in de samenleving

➝

Leerdoelen:- De leerling weet dat apparaten uit onderdelen bestaan en dat je sommige onderdelen niet direct kan zien (groep 1)- De leerling weet dat veel apparaten door middel van computers (en internet) met elkaar kunnen communiceren (groep 1)- De leerling kan gebruiksvoorwerpen noemen waarin computers voorkomen, zoals in een auto, mobiele telefoon, VR-bril (groep 2)- De leerling kan verschillende (digitale) apparaten herkennen en benoemen (groep 2)

Dit is een eerste kennismaking met computers en het internet. Op een simpele manier wordt er uitgelegd dat een computeruit verschillende onderdelen bestaat en dat apparaten met elkaar kunnen communiceren door middel van een computer (enhet internet).

Voorbereiding• Bedenk welk KIJK-leerdoel je wilt benadrukken: - De leerling weet dat apparaten uit onderdelen bestaan en dat je sommige onderdelen niet direct kan zien- De leerling weet dat veel apparaten door middel van computers (en internet) met elkaar kunnen communiceren• Lees op https://lessonup.io/app/embed/ipzsfk3bTeHYJNQ6y met name de achtergrondinfo in de lesinstructie door• Ga naar https://www.proefjes.nl/proefje/081en maak een bekertjestelefoon. • Verzamel verschillende voorwerpen en presenteer ze op een tafel of in het midden van de kring, of maak gebruik van de

slides van deze presentatie op https://lessonup.io/app/embed/ipzsfk3bTeHYJNQ6y. Klik daar rechtsboven op ‘Geef les’’. Op de slides staan verschillende voorwerpen afgebeeld.

Benodigdheden• digibord met presentatie of zelf verzamelde voorwerpen• stuk touw van minstens 3 meter lang• schaar• 2 halve lucifers• 2 plastic bekertjes

KringgesprekIntroduceer het onderwerp door middel van een kringgesprek over computers.Vraag: Wie heeft een computer thuis?

Voor groep 2 kunnen er ook andere vragen worden gebruikt. Vraag: Wat is een computer? Wat doe je op een computer?

Vervolgens kun je vertellen dat er veel dingen in de computer zitten die je niet kunt zien. Deze werken samen om ervoor te zorgen dat jij de computer kunt gebruiken. Zo zit er een deel in de computer die tegen de computer zegt wat hij moet doen

2

Mediawijsheid

en een deel die iets kan onthouden.Wij hebben in ons lichaam ook dingen die wij niet kunnen zien. Binnen in ons hoofd wordt ervoor gezorgd dat wij kunnen onthouden dat dit *wijs leerling aan en zeg naam* is en dat dit een stoel is. En hierbinnen *leg hand op borstkas* zit er iets dat ervoor zorgt dat wij kunnen ademen. Of geef voorbeelden van iets anders dat je niet kunt zien, maar wel voor de functionaliteit van iets zorgt. Je kunt gebruik maken van de afbeeldingen op de slide of ervoor kiezen om voorwerpen in het midden van de kring uit te stallen.

Vraag: Wat zijn computers? (op de slide of in het midden van de kring) Antwoord: De laptop, de tablet en de desktop computer

Pak vervolgens de bekertjestelefoon erbij. De bekers stellen computers voor. Leg uit dat computers met elkaar kunnen praten door een touw/draad/kabel. Kies twee leerlingen uit die door de bekertjestelefoon fluisteren en luisteren.

Voor sterke leerlingen in groep 1 of leerlingen in groep 2 kun je een stap verder gaan en vragen in welke voorwerpen een computer zit. Je kunt hier de slide uit de presentatie voor gebruiken of voorwerpen die in het midden van de kring worden gelegd.

Vraag: Waar zit een computer in?Antwoord: Een voorwerp waar een computer in zit kun je vaak herkennen aan een uit/aan knop, een knipperend lampje, batterijen, een kabel etc.

Lessuggestie• Maak er een thema van: “Wat heeft met een computer te maken?”. Vraag leerlingen om voorwerpen van thuis mee te nemen.• Sta eens stil bij de inrichting van het klaslokaal met haar computers en het digibord. Hoe omschrijf je het schoolbord van de

21e eeuw? Vertel dat het digitale schoolbord (via de computer) gebruik maakt van het internet.

Maken! Opdracht: Geef leerlingen de opdracht om een tekening te maken van de binnenkant van een computer. Hoe denken zij dat een computer er van binnen uit ziet?

Benodigdheden• papier• kleurpotloden

Lessuggestie • Haal nog even op wat bij het ‘Kijken!’ besproken is.• Voor groep 1: - geef leerlingen de opdracht om een tekening te maken van hoe computers met elkaar communiceren.• Voor groep 2: - vraag aan leerlingen om een tekening te maken van een apparaat waar een computer in zit, dit hoeft niet een bestaand iets te zijn, vervolgens vraag je wat dit apparaat kan doen. - laat leerlingen apparaten waar een computer in zit uit tijdschriften knippen en deze op een vel papier plakken. - laat leerlingen een memoryspel (met verschillende digitale apparaten) uitknippen, om deze vervolgens te spelen (zie

bijlage op https://lessonup.io/app/embed/ipzsfk3bTeHYJNQ6y: Werkblad_2_De computer_memoryspel.pdf)

Verwoorden!

Voorbereiding• Bedenk welk VERWOORD-leerdoel je wilt benadrukken:

- de leerling kan vertellen over zijn tekening - de leerling kan vertellen wat een computer is en dat die in verschillende apparaten zit.- de leerling kan verschillende (digitale) apparaten herkennen en benoemen

Reflectie/Presentatie• Hang de tekeningen op of leg ze in het midden van de kring. Laat de leerlingen vertellen wat ze hebben getekend en daag ze

uit ook naar elkaars tekeningen te kijken door ze te laten vertellen wat ze denken te zien.

3

Mediawijsheid

Bijlage 1Waaruit bestaat een computer? Volgens Linda liukas (auteur van Hello Ruby) kun je onderscheid maken tussen hardware en software. Hardware zijn alle delen die je kunt vasthouden, software kun je niet vasthouden, dit zijn de instructies die je aan een computer kunt geven en de pro-gramma’s die op een computer staan. Het hardware gedeelte omvat veel verschillende onderdelen.

De belangrijkste hardware onderdelen zijn de CPU en de harde schijf. Er zijn ook andere onderdelen, maar die worden niet in deze les besproken. De CPU zegt tegen de computer wat deze moet doen en kan dingen uitrekenen, maar deze kan niks ont-houden. Daarom heeft deze de harde schijf nodig, deze kan wel van alles opslaan. Nadeel hiervan is dat deze erg langzaam is.Een computer kan met andere computers communiceren door het internet. Want het internet is eigenlijk gewoon een netwerk van computers. Er zijn computers die hier direct mee in verbinding staan en computers die hier door middel van een internet-provider mee in verbinding staan. Het belangrijkste is weten dat computers met kabels verbonden zijn en dat computers zo met elkaar kunnen communiceren.

In groep 2 gaan we een stapje verder en wordt er een uitleg gegeven van verschillende apparaten waar een computer in zit. Een computer wordt namelijk vaak gezien de computer die thuis staat waar je websites op bezoekt of waar je mails mee verstuurt. Maar computers komen ook in vele andere vormen voor. Denk bijvoorbeeld aan een auto met een navigatiesysteem of aan het vriesvak in de supermarkt. Dit is ook een computer, hierin staat namelijk geprogrammeerd hoeveel graden het vriesvak moet zijn.

Een voorwerp waar een computer in zit kun je vaak herkennen aan een uit/aan knop, een knipperend lampje, batterijen, een ka-bel etc. Maar dit is niet altijd het geval. Een klok waar batterijen in zit of een lamp met een aan/uit knop hebben geen computer.

Internet volgens Wikipedia (2018)Het internet is een zeer groot, de hele aarde omspannend openbaar netwerk van computernetwerken, waarvan de afspraken worden beschreven in de Requests for Comments die worden beheerd door de Internet Engineering Task Force. Om het internet goed te laten werken zijn afspraken gemaakt over protocollen voor gegevensuitwisseling tussen computers. Een van die protocollen is het Internetprotocol (IP).

De oorsprong van het internet is terug te voeren tot ARPANET, een in 1969 in de Verenigde Staten gebouwd militair netwerk, dat later voor algemeen gebruik geschikt is gemaakt vanuit Amerikaanse universiteiten. Inmiddels is het internet een mondiaal fenomeen, dat het karakter van massamedium heeft gekregen. Als een van de succesfactoren wordt wel genoemd dat het volle-dige internet eigendom van niemand is, terwijl de fysieke onderdelen wel degelijk een eigenaar hebben.

In het dagelijkse spraakgebruik wordt met internet vaak het wereldwijde web bedoeld, maar dat is slechts een van de vele dien-sten die kunnen worden gebruikt via het internet. Andere bekende diensten zijn e-mail, IP-telefonie, FTP en Usenet.

YouTube volgens Wikipedia (2018)YouTube is een website van YouTube LLC, een dochteronderneming van Google Inc. Het is een site waar gebruikers kosteloos video’s kunnen publiceren en voorzien van reclame (of soms tegen betaling) kunnen bekijken. YouTube behoort tot de top 3 van meest bezochte websites wereldwijd. Per dag worden er ongeveer 300.000 nieuwe video’s geplaatst (2016).

4

Mediawijsheid

Bronnen: Wat is een computer? Les van FutureNL, een leskanaal van LessonUp. Bekeken op 28 juli 2018, https://lessonup.io/app/embed/ipzsfk3bTeHYJNQ6y

Wikipedia. (2018, 30 juni). Internet. Bekeken op 28 juli 2018, https://nl.wikipedia.org/wiki/Internet

Wikipedia. (2018, 18 april). YouTube. Bekeken op 28 juli 2018, https://nl.wikipedia.org/wiki/YouTube

Mediawijsheid

5

Opdracht:

➝

M2.1

Leerdoelen:- De leerling kan internet en media in de leefomgeving herkennen.- De leerling kan praten over het surfen op het internet (met behulp van een muis, door te navigeren - klikken, op buttons/

knop - verzendknop/icoon YouTube).- De leerling kan zijn of haar (les)ervaring met internet gebruiken als inspiratiebron voor een tekening over het internet.

Voorbereiding• De leerling maakt kennis met diverse media. Hierdoor ontstaat bewustwording over de rol en invloed van media in de

huidige samenleving (medialisering).• De leerling ervaart wat media is en hoe, waar en wanneer hij of zij ermee in aanraking komt. • De leerling komt in aanraking met de geschiedenis van communicatie.• De leerlingen ziet in dat techniek dingen sneller en gemakkelijker maakt.

Kijken!

Opdracht 1: De Doos uitpakken In de klas staat een gesloten doos met daarin verschillende foto’s van media, waaronder onder een boek, tablet, tv, computer,

tijdschrift, krant, walkman en smartphone.

Voorbereiding • Bedenk welk KIJK-leerdoel je wilt benadrukken:

- Herkent en heeft begrip van de bedieningslogica van apparaten en toepassingen. - Onderzoekt wat er kan met media.

Benodigdheden• Verzamel (gebruikers)informatie over de media (zie bijlage 2). Hoe maakt het apparaat in gebruik bepaalde handelingen

makkelijker en sneller in vergelijking met vroeger?• Zoek eventueel filmpjes op om de bediening van het apparaat te illustreren.• Zoek eventueel filmpjes op om de mogelijkheden van het apparaat te illustreren.

Opdracht: De leerling maakt kennis met oude media en nieuwe media door middel van pictogrammen en/of echte apparaten. De leerling maakt een tekening van hun huis waarin ze aangeven waar de media te vinden is.

Uit de oude doos

Groep: 2Tijdsduur Voorbereiding: ± 15 minuten (Hangt af van de voorkennis

en technische randvoorwaarden.)Tijdsduur Kijken: 10 minutenTijdsduur Maken: 10 minutenTijdsduur Verwoorden: 10 minutenFocus op competentiegroep: Gebruik:

G1:Weten dat er programma’s bestaan.Mediawijsheid competentie: B1: Bewust zijn van media in de samenleving

C1: Kan keuze maken uit een pictogrammen-menu.

Meer informatie: zie Bijlage 2

6

Mediawijsheid

Lessuggestie• Open de doos in de kring. Geef een willekeurige foto uit de doos aan een leerling en vraag wat het is. • Laat de leerling vertellen wat hij denkt dat het is. Zeg niet of het antwoord goed of fout is. • Vraag de groep of het antwoord van de leerling klopt. Klopt het niet, vraag dan of zij wel weten wat het is. • Weten de leerlingen niet wat er op de foto staat, geef dan zelf uitleg. Vertel bijvoorbeeld waaraan je het medium kunt

herkennen, waarvoor je het gebruikt en wat je er allemaal op kunt bekijken of in kunt lezen. Vergeet niet bij de nieuwe media toe te lichten hoe het apparaat in gebruik bepaalde handelingen makkelijker en sneller maakt in vergelijking met vroeger?

• Hang na afloop van het lesonderdeel de foto’s goed zichtbaar op in het klaslokaal, bijvoorbeeld aan een waslijntje met knijpers of op het prikbord.

Maken! Opdracht 2: Tekening over media maken Laat de leerlingen een tekening maken van hun huis waarin ze aangeven waar de media te vinden is.

Voorbereiding• De leerling verwerkt de kennis met diverse media in een tekening. Hierdoor ontstaat bewustwording over de rol en invloed

van media in de huidige samenleving. (medialisering)

Presentatie• Bedenk samen met de leerlingen wat een goede plek in de klas of school is om deze tekeningen ten toon te stellen. Alle

tekeningen bij elkaar laten de verschillende vindplaatsen van media in huis zien.

Verwoorden!

Opdracht 3: Wandel en wissel uit over media

Voorbereiding• Bedenk welk VERWOORD-leerdoel je wilt benadrukken:

- De leerling kan vertellen over de media die hij of zij gebruikt.- De leerling kan vertellen over de gebruikersmogelijkheden van (nieuwe) apparaten en toepassingen en kan vertellen over

de bedieningslogica van de oude media.

Reflectie• Nadat alle foto’s van de verschillende media zijn uitgepakt en tekeningen zijn gemaakt, is het tijd om ervaringen erover uit te

wisselen. Dit gebeurt met een coöperatieve werkvorm wandel - wissel uit.

Lessuggesties• Alle leerlingen verspreiden zich met de tekening in de hand onafhankelijk van elkaar in het lokaal. En blijven lopen totdat de

leerkracht ‘Sta stil!’ roept, dan stopt iedereen. Elke leerling vormt een duo met degene die het dichtstbij staat. De leerkracht stelt een vraag of geeft een opdracht.

7

Mediawijsheid

Bijlage 2Door betekenisvol of ook wel authentiek leren genoemd, wordt de combinatie met echte media/apparaten uit ‘de oude doos’ meer bereikt. Volgens Cultuurnetwerk Nederland (2006) is de dialoog met de sociale en culturele omgeving een belangrijk instrument om actief tot nieuwe, betekenisvolle kennis te komen. Verworven nieuwe kennis wordt namelijk gekoppeld aan al bestaande inzichten.

TelefoonGeschiedenishttps://wiki.beeldengeluid.nl/index.php/100-jarige_geschiedenis_van_de_telefoonhttp://www.schooltv.nl/video/de-geschiedenis-van-de-telefoon-uitgevonden-door-graham-bell/

MobielHoe werkt je mobiel?https://teleblik.nl/media/1212711

RadioGeschiedenishttps://www.rotterdamsradiomuseum.nl/de-afdelingen/radio-en-elektronica/kennisbank-radio-en-elektronica/het-ont-staan-van-de-nederlandse-radio/

Verdiepende informatie over mediagebruik 5/6 jaarTipsheet Mediagebruik: Adviezen voor professionals. https://www.nji.nl/nl/Download-NJi/Publicatie-NJi/Factheet-mediagebruik-3-5-jaar.pdf

Publicatie: Samen wijs met media. Hoe om te gaan met media voor de allerkleinsten?https://www.cubiss.nl/sites/default/files/bestanden/paginas/Cubiss-publicatie-Samen-met-media.pdf

8

Mediawijsheidbijlage 3

Bijlage 3

9

Mediawijsheid

Bronnen:

Albers, M. (2016, maart) Samen wijs met media: Hoe om te gaan met media voor de allerkleinsten? Bekeken op 28 juli 2018, https://www.cubiss.nl/sites/default/files/bestanden/paginas/Cubiss-publicatie-Samen-met-media.pdf

Appelman, E. (z.d.). De geschiedenis van de telefoon: Uitgevonden door Graham Bell. Bekeken op 28 juli 2018,http://www.schooltv.nl/video/de-geschiedenis-van-de-telefoon-uitgevonden-door-graham-bell/

Cubiss. (z.d.). Lespakket Wijs met media: lespakket. Bekeken op 28 juli 2018 vanhttp://www.cubiss.nl/sites/default/files/bestanden/paginas/CUBISS-lespakket-groep1en2.pdf

Cultuurnetwerk Nederland. (2006). Zicht op... het nieuwe leren en cultuureducatie: Achtergronden, literatuur en websites. Bekeken op 28 juli 2018 van https://www.onderwijsmaakjesamen.nl/bijlagen/zichtopnieuweleren.pdf

Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. (z.d.). 100-jarige geschiedenis van de telefoon. Bekeken op 28 juli 2018, https://wiki.beeldengeluid.nl/index.php/100-jarige_geschiedenis_van_de_telefoon

Nederlands Jeugdinstituut. (2015). Tipsheet Mediagebruik: Adviezen voor professionals. Bekeken op 28 juli 2018, https://www.nji.nl/nl/Download-NJi/Publicatie-NJi/Factheet-mediagebruik-3-5-jaar.pdf

Mediawijzer.net. (z.d.) Kinderen 0-6 jaar. Bekeken op 28 juli 2018, https://www.mediawijsheid.nl/kinderen/

Teleblik. (z.d.). Hoe werkt je mobiel? Bekeken op 28 juli 2018 van https://teleblik.nl/media/1212711

Mediawijsheid

➝

10

Opdracht:

M3.1

Leerdoelen:- De leerling maakt kennis met beeldbellen, waardoor de wereld in de klas wordt gebracht- De leerling herkent internet en media in de leefomgeving- De leerling kijkt met behulp van een webcam/camera (film) anders naar zichzelf en de omgeving- De leerling maakt kennis met een oudere manier van bellen- De leerling maakt kennis met de mogelijkheden van beeldbellen- De leerling kan zijn of haar (Maak!)ervaring gebruiken in het gesprek met de beeldbeller

Facultatief: De leerling maakt kennis met het “oude” medium (school)radio

Meer informatie: Skypen of een andere manier van beeld- of videobellen is een concrete, zintuiglijke ervaring. Het prikkelt kinderen zich in te leven en is daarom ervaringsgericht leren. De focus van de les ligt op de telefoon en het telefoneren, maar is uit te breiden met de (school)radio.

Kijken!

Voorbereiding • Bedenk welk KIJK-leerdoel je wilt benadrukken:

- de leerling kan een onderscheid herkennen tussen telefoneren met een oude telefoon via telefoonkabel en bellen via draadloos netwerk of internet.

- de leerling kan internet en media in de leefomgeving herkennen.

Opdracht: De leerling maakt een blikjestelefoon, leert meer over beeldbellen door een beeldgesprek met een opa en oma of naar een conservator/educator bij een cultuurhistorisch museum of historische vereniging over telefoneren.

Door de ogen van opa en oma Beeldbellen

Groep: 3Tijdsduur Voorbereiding: ± 30 minuten (Hangt af van de voorkennis

en technische randvoorwaarden.)Tijdsduur Kijken: 10 minutenTijdsduur Maken: 15 minutenTijdsduur Verwoorden: 15 minutenFocus op competentiegroep: Gebruik:

G1:Weten dat er programma’s bestaan.G2: Kan het programma opstarten en sluiten,

en werken in verschillende levels.Mediawijsheid competentie: B1: Maakt kennis met verschillende mediatypen

C2: Onderhoudt onder begeleiding via sociale netwerken contact met zowel familie,

vrienden, verenigingsgenoten en mede- scholieren.

11

Mediawijsheid

Benodigdheden• Zet het digitale schoolbord en de computer met internet aan en zoek het e-book over De telefoon op. Deze is te vinden op

de (online) werkstukpagina in de categorie techniek en wetenschap van bibliotheek.nl. • Controleer de mogelijkheden van het schoolnetwerk rondom beeldbellen. Is er een computer, laptop of tablet met camera

aanwezig? Kan deze gekoppeld worden aan het digitale schoolbord? Neem contact op met de systeembeheerder/IT-er om alle mogelijkheden voor het beeldbellen door te nemen en eventuele installaties uit te voeren.

• Doe een oproep voor een beeldbel-gesprek via Twitter, Facebook, website en/of nieuwsbrief van de school of benader betrokken ouders of vrijwilligers van de school. Wees duidelijk over de dag en het tijdstip van het live gesprek. En leg het doel van de les uit.

Lessuggestie• Activeer voorkennis door aan het begin van de les te vragen of iemand weet wat internet is. Vraag of iemand weet wat Sky-

pe, FaceTime, beeld- of videobellen is. En of iemand er al ervaring in heeft. • Lees samen met de klas het e-book over De telefoon.• Leg vervolgens uit dat de smartphone nu ook kan beeldbellen. En dat naast slechthorende en doven mensen ook horende

mensen gebruik maken van het beeldbellen. Licht de diverse aanbieders toe.

Maken! Opdracht: maak een blikjestelefoon.

Voorbereiding• Bedenk welk MAAK-leerdoel je wilt benadrukken:

- De leerling herkent en ervaart de blikjestelefoon als bellen of verbinding maken voor een gesprek.- De leerling krijgt of bedenkt vragen over het telefoneren.

Benodigdheden• Bekijk de tutorial van Jeugdbieb of lees de beschrijving via proefjes.nl. Bepaal welke materialen jij nodig hebt. En of je voor-

werk kan en wil verrichten.• Materialen

- Blikjes of bekertjes- Spijkers, hamer òf lucifers en schaar- touw- eventueel versiering voor op de drager

Lessuggestie • Haal nog even op wat bij het ‘Kijken!’ besproken is en maak de link naar verbinding maken. Maak daarbij de link naar verbin-

ding via een draad en verbinding via kabel of draadloos met internet.

Verwoorden!

Voorbereiding• Bedenk welk VERWOORD-leerdoel je wilt benadrukken:

- de leerling kan vertellen en een vraag stellen over een oudere manier van bellen.- de leerling kan vertellen over zijn ervaring met de blikjes telefoon.

Benodigdheden• Maak een account aan en verzin een gebruikersnaam en wachtwoord met de groep. Vertel dat je een wachtwoord

geheim houdt. • Er is een tablet, telefoon, laptop of computer met camera of webcam nodig, die je koppelt aan het digitale schoolbord.• Test je verbinding met je gesprekspartner.

Lessuggestie• Maak gebruik van de tips uit de publicatie Mediawijsheid op de basisschool van Kennisnet in bijlage 4.

12

Mediawijsheid

Bijlage 4Tips uit de publicatie Mediawijsheid op de basisschool van Kennisnet (2013). Interview met Skype

1. Download SkypeOp www.skype.com download je het (gratis) programma op een computer, tablet of telefoon met een camera. Op de site staat onder het kopje info uitgelegd hoe Skype werkt.

2. Maak een account aanBedenk een gebruikersnaam en wachtwoord. Je kunt met je leerlingen overleggen wat een goed wachtwoord is, en hoe je ermee omgaat. Eenmaal ingelogd kun je gratis bellen met andere Skypers, wereldwijd.

3. Ga iemand interviewen• Bereid je goed voor. Bedenk een onderwerp en bespreek van tevoren met de klas wat jullie willen vragen en wie de vragen

gaat stellen. Bijvoorbeeld door een top 5 van vragen te maken. De bedenker van de gekozen vraag mag hem ook stellen.

• Stel open vragen. Bijvoorbeeld: Waarom bent u boer geworden? Een gesloten vraag is: Bent u boer geworden omdat u dieren leuk vindt?

• Toon oprechte interesse. Knik bijvoorbeeld af en toe ja om de ander aan te moedigen.

• Bedank de geïnterviewde. Het is niet vanzelfsprekend dat iemand meewerkt. Een aardig woord tot slot geeft iedereen een goed gevoel.

4. Neem je videogesprek op• Voor Mac: Call Recorder, niet gratis (wel ‘free demo’): www.ecamm.com/mac/callrecorder. • Voor Windows: CamStudio (gratis), www.camstudio.org of MP3 Skype Recorder (gratis), www.voipcallrecording.com.

5. Plaats je video op YouTubeBewerk je video met iMovie (Mac) of Moviemaker (Windows), verwijder de ‘saaie’ stukken en zorg dat je video een kop en een staart heeft. Plaats je filmpje op YouTube, www.youtube.com.

13

Mediawijsheid

Informatie over communicatie http://www.muscom.nl/

Uitleg blikjes-/bekertjestelefoonhttp://www.proefjes.nl/proefje/081https://www.jeugdbieb.nl/detail.php?sID=3596

Meer informatie over de telefoonhttps://6-9.jeugdbibliotheek.nl/weten/info-voor-werkstuk-en-spreekbeurt/techniek-en-wetenschap/telefoon.html

Les-uitbreidingGeluidstrillingenhttp://www.proefjes.nl/proefje/034

Radiohttps://6-9.jeugdbibliotheek.nl/weten/info-voor-werkstuk-en-spreekbeurt/techniek-en-wetenschap/radio.htmlhttp://www.rotterdamsradiomuseum.nl/

Gebruikersinformatie bij het beeldbellen/videogesprekkenSkype (Microsoft)https://www.skype.com/nl/download-skype/skype-for-computer/https://www.skype.com/nl/download-skype/skype-for-tablet/

Google Hangouts (android)https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.talk&hl=nl_NL

FaceTime (Apple)https://support.apple.com/nl-nl/HT204380

Facebook https://www.facebook.com/help/240197935990595

Bronnen:

Jeugdbieb. (z.d.). Blikjes telefoon. Bekeken op 18 juli 2018, van https://www.jeugdbieb.nl/detail.php?sID=3596

Koninklijke Bibliotheek. (2015). Telefoon. Bekeken op 18 juli 2018, vanhttps://6-9.jeugdbibliotheek.nl/weten/info-voor-werkstuk-en-spreekbeurt/techniek-en-wetenschap/telefoon.html

Stichting proefjes. (2014). Bekertjestelefoon. Bekeken op 18 juli 2018, van http://www.proefjes.nl/proefje/081

Mediawijsheid

➝

14

Opdracht:

M4.1

Leerdoelen:- De leerling maakt verder kennis met de ‘oude’ media. Hierdoor ontstaat bewustwording over de rol en invloed van media in

de huidige samenleving (medialisering).- De leerling kan de verschillen en de overeenkomsten tussen diverse media benoemen. En leert onderscheid te maken tussen

de verschillende media.- De leerling kan verschillende apparaten en platformen herkennen en/of gebruiken

Meer informatie: Leerlingen leren onderscheid te maken tussen verschillende media door onderzoekend te leren. Daarnaast krijgen ze inzicht in de keuzemogelijkheden en weten ze welke media je waarvoor gebruikt. Verdieping in de media en mindmappen, zie bijlage 5.

Kijken!

Voorbereiding • Bedenk welk KIJK-leerdoel je wilt benadrukken:

- De leerling maakt verder kennis met de ‘oude’ media. - De leerling kan de verschillen en de overeenkomsten tussen diverse media benoemen. En leert onderscheid te maken tussen de verschillende media.

Benodigdheden• De geprinte foto’s uit de bijlage 5.

Lessuggestie• Activeer voorkennis door aan het begin van de les te vragen of iemand weet over welke oude media zij hebben geleerd op

school? Vraag naar de les uit groep 2 over de pictogrammen/afbeeldingen ‘uit de oude doos’ en refereer aan het beeldbel-gesprek over telefoneren vorig schooljaar. Wat weten ze daar nog van?• Vertel dat de leerlingen in de tijdmachine stappen mét de kennis die zij nu bezitten. Ze gaan de media samen proberen te

ontmaskeren. Ze krijgen per groep een medium via een afbeelding aangereikt.

Opdracht: Na een inleiding met instructies gaan de leerlingen in groepjes aan de slag om het toegewezen medium te ontmaskeren. In een mini presentatie vertelt elk groepje over hun woordweb met behulp van de W’s. Met de klas wordt het filmpje over me-diadragers van vroeger met de bevindingen van andere kinderen bekeken. Hierna gaan ze hun eigen gebruik onder de loep nemen.

WWW-les Wie weet wat

Groep: 4Tijdsduur Voorbereiding: ± 15 minuten (Hangt af van de voorkennis

en technische randvoorwaarden.)Tijdsduur Kijken: 10 minutenTijdsduur Maken: 15 minutenTijdsduur Verwoorden: 25 minutenFocus op competentiegroep: Begrip:

B1: Kan de verschillen benoemen tussen verschillende media: tv, boek, enz.

Mediawijsheid competentie: C1: Kan diverse gedrukte, digitale en audiovisuele informatiebronnen benutten om basale

informatie te vinden.G1: Kan verschillende apparaten en platformen gebruiken

15

Mediawijsheid

Maken! Voorbereiding• Bedenk welk MAAK-leerdoel je wilt benadrukken:

- De leerling herkent en benoemt de verschillen en overeenkomsten van diverse media.- De leerling herkent en benoemt de (verschillende) gebruikersfuncties van media.- De leerling kan op eigen wijze zijn ideeën, fantasieën en gedachten vormgeven en inbrengen voor het onderzoek en de

samenwerking. Benodigdheden• Digitale schoolbord met internetverbinding.• YouTube filmpje• Materialen:

- papier- pen en/of potloden

Lessuggestie • Laat de leerlingen in een groep een woordweb maken van of mindmap over het onbekende voorwerp met behulp van de

W’s. Dit mag met woorden en tekeningen. - Wat is het? (In het midden is er plaats voor de foto en/of naam.)- Voor wie is het gemaakt?- Wat kun je ermee?- Waar kun je het mee vergelijken en waarom? Wat voor apparaat of ding hebben we nu ervoor?

• Vertel dat de leerlingen door het maken van het woordweb of de mindmap onderzoeken wat het gekregen voorwerp is. Dat ze met de groep in de denkbeeldige tijdmachine gaan stappen. Het voordeel is dat ze hun kennis uit 2016 mogen ge-bruiken voor het ontmaskeren van het voorwerp.

Verwoorden!

Voorbereiding

Benodigdheden• Digitale schoolbord met internetverbinding.• Computerlokaal met computers.• Plakband of tape om de woordwebben op te kunnen hangen.

Reflectie• De bevindingen worden in het kort aan de anderen gepresenteerd. Na de minipresentaties per groep over hun afbeelding en

woordweb/mindmap, laat je het filmpje over de mediadragers van vroeger en de bevindingen van andere kinderen zien. • Vergelijk de resultaten van de groepjes met de resultaten van de kinderen in het filmpje. Er is hier geen sprake van goed of

fout. • Hang alle woordwebben/mindmaps op en laat de leerlingen inzien dat je kunt zoeken via een afbeelding en via woorden.

En dat dit digitaal via het web (internet) ook kan.• Als er een computerlokaal beschikbaar is, kunnen de leerlingen de afbeelding met het groepje digitaal (nog een keer op een

andere manier) ontmaskeren door de afbeeldingen te uploaden. Door ‘omgekeerd afbeeldingen te zoeken’ (reverse image search) via google afbeeldingen. Vertel erbij dat ze altijd het zoekresultaat op het World Wide Web aan een ouders, begelei-der of leerkracht moeten voorleggen om te vragen of het resultaat, dus het antwoord klopt.

• Als er te weinig computers beschikbaar zijn, kan er klassikaal door de leerkracht gekeken worden naar de zoekresultaten van de afbeeldingen.

• Bewust worden van de gemedialiseerde samenleving lukt beter als er een link met de eigen ervaringen wordt gelegd. Hoe ziet het medium er tegenwoordig uit en/of wat lijkt erop of vervangt het? En wat zijn de ervaringen?

16

Mediawijsheid

Bijlage 5Film(camera)Een filmcamera is volgens Wikipedia (2018) een toestel om snel opeenvolgende beelden vast te leggen op een lichtgevoelig medium (film) zodat ze later opnieuw bekeken kunnen worden.

De 8mm-film of 8 mm is volgens Wikipedia (2018) een (smal)formaat waarbij de filmstrook acht millimeter breed is.Meer lezen: https://nl.wikipedia.org/wiki/8mm-filmMeer lezen: https://nl.wikipedia.org/wiki/FilmcameraMeer bekijken: http://in.beeldengeluid.nl/kanaal/2473-topmodellen-opnameapparatuur/2481-de-techniek-staat-voor-niks(https://nl.wikipedia.org/wiki/Videocamera)

FilmprojectorEen filmprojector volgens Wikipedia (2018) is een optisch apparaat om bewegende afbeeldingen op doorzichtig materiaal, een film, te projecteren op een doek. Een projector bestaat uit een lamp, een aantal lenzen, een vlinder en een mechaniek om de film te transporteren. De vlinder loopt synchroon met het aantal beeldjes per seconde.Meer lezen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Filmprojector

FotorolletjeEen fotorolletje (ook filmrolletje of film) is volgens Wikipedia (2018) een spoeltje met een daarop aangebrachte strook lichtge-voelig materiaal, geplaatst in een lichtdichte cassette. Deze cassette wordt in een analoge fotocamera geplaatst. Wanneer er een belichting heeft plaatsgevonden, verandert de chemische samenstelling van het filmpje en het kan dan ontwikkeld en afgedrukt worden op speciaal fotopapier of gescand worden.Veelal werden foto’s gemaakt met een kleinbeeld c.q. spiegelreflexcamera. Door de opkomst van de digitale camera wordt er steeds minder analoog gefotografeerd.Meer lezen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Fotorolletje

PlatenspelerEen platenspeler (ook draaitafel, grammofoon of pick-up) is volgens Wikipedia (2018) een apparaat om grammofoonplaten af te spelen. De eerste grammofoons bevatten een opwindmechanisme om de plaat te kunnen laten draaien en een hoorn om de trilling van de naald mechanisch te versterken. Moderne grammofoons bevatten een nauwkeurige en gestabiliseerde elektromo-tor om de plaat te kunnen laten draaien en nemen de trilling van naald op met een element. Middels een versterker wordt het kleine elektrische signaal elektronisch door bijvoorbeeld een luidspreker weergegeven.Meer lezen: https://nl.wikipedia.org/wiki/PlatenspelerMeer lezen: http://in.beeldengeluid.nl/collectie/search/?q=platenspeler&page=1&publiclyViewableResultsOnly=true&digitalViewa-bleResultsOnly=false

LPEen langspeelplaat, ook wel vinylplaat genoemd, vaak afgekort tot lp of elpee, is volgens Wikipedia (2018) een van vinyl gemaak-te grammofoonplaat van 30 cm (12 inch) diameter, die aan elke kant ruimte biedt voor 20 à 30 minuten muziek. De afkorting lp staat voor long play, omdat een volledig muziekalbum doorgaans op één plaat past. De meeste lp’s moeten op 33½ toeren per minuut worden afgedraaid. Andere platenformaten zijn singles en EP’s. Elke grammofoonplaat heeft per zijde één doorlopende groef bestaande uit de inloop, daarna de opname en aan het eind de uitloop. De langspeelplaat werd in 1948 geïntroduceerd door Columbia Records. In de jaren 1990 verloren langspeelplaten aan populariteit door de opkomst van de compact disc, al bleven sommige artiesten hun muziek nog steeds alleen op lp uitbrengen.Meer lezen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Langspeelplaat

DiaprojectorEen diaprojector (of diascoop) is volgens Wikipedia (2018) een toestel dat gebruikt wordt om dia’s op een projectiewand of projectiescherm te projecteren. In de diaprojector bevindt zich een sterke lamp van 100 à 500 watt, die via diverse lenzen een dia belicht.Meer lezen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Diaprojector

17

Mediawijsheid

Een dia (of diapositief) is volgens Wikipedia (2018) een (met een zogenaamd omkeerprocedé) positief ontwikkelde kleuren- of zwart-witfoto op transparant materiaal.Voordat de digitale camera gemeengoed werd werden kleurenfoto’s voor publicatiedoeleinden meestal als dia gemaakt.Om dia’s te kunnen bekijken met een diaprojector of viewer worden ze ingeraamd in diaraampjes van bijvoorbeeld karton of plastic, die ook voorzien kunnen zijn van glaasjes om het dia vlak te houden. Zonder glas ziet men weleens dat een dia, onder invloed van de hitte van de projectielamp, uit de scherpte springt (“ploppen”).Een bijzondere vorm van diaprojectie is het “diaporama”.De eerste moderne diafilm was Kodachrome van Kodak (1936). Jarenlang gold de combinatie van Leica-camera’s en -lenzen met Kodachromefilms als het summum van kleinbeeldfotografie. Door de snelle ontwikkeling van de digitale camera is het grootschalig gebruik van dia’s tot een einde gekomen. Waar vroeger na afloop van een vakantie “dia-avonden” werden georganiseerd om familie en vrienden te laten delen in de vakantievreugde, worden nu foto’s op websites geplaatst, zodat iedereen op zijn eigen computer de foto’s kan bekijken. Ook kunnen deze digitale foto’s worden vertoond op de televisie. Het woord “dia” is nog terug te vinden in de aanduiding “diashow” (ook wel slideshow). Hiermee wordt bedoeld dat de foto’s automatisch als serie kunnen worden bekeken. Het aantal seconden dat een foto zicht-baar is, kan daarbij worden ingesteld. Meer lezen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Dia_(fotografie)

View-MasterEen View-Master is volgens Wikipedia (2018) de merknaam van een systeem voor stereofoto’s. Het systeem werd in 1938 uitgevonden door de Amerikaanse Duitser William Gruber en in productie genomen door Sawyer’s, een fabriekje in Grubers woonplaats Portland (Oregon).De dia’s zijn gemonteerd in ronde kartonnen schijven, zeven paren per schijf. Deze schijven passen in een stereoscoop of dia-projector.Meer lezen: https://nl.wikipedia.org/wiki/View-MasterMeer lezen: http://www.view-master.com/en-us

FloppyEen diskette of floppy(disk) is volgens Wikipedia (2018) een opslagmedium dat gebruikt wordt in een computer. De diskette werd eind jaren zestig door IBM ontwikkeld in een 8 inchversie. Na de opkomst van de pc in de jaren tachtig was het medium alomtegenwoordig voor gegevenstransport tussen verschillende computers, als extern geheugen of back-up. De laatste floppy-disks werden in 2011 door Sony geproduceerd.Een diskette bestaat uit een dun, flexibel (waarvan de Engelse benaming floppy is afgeleid), rond stuk plastic, bedekt met een magnetiseerbare laag en gevat in een vierkant of rechthoekig omhulsel.De schijf wordt gelezen en beschreven in een zogenaamde floppydiskdrive, FDD of diskettestation, niet te verwarren met een ‘fixed disk drive’, dat een oude IBM-benaming is voor een harde schijf.Meer lezen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Diskette

Instructie voor zoeken met afbeeldingenhttps://nl.wikihow.com/Zoeken-op-afbeeldingen-op-Google

Informatie over mindmappenhttps://www.jufbianca.nl/2013/11/mindmappen-met-kleuters/http://www.mindmappenmetkleuters.nl/?articles/2013/01/07/mindmappen-met-kleuters-in-praxisbulletin.htmlhttp://www.mindmappenmetkleuters.nl/public/mindmappenmetkleuters.pdf

18

Mediawijsheid

Filmcamera Filmprojector Fotorol

Platenspeler LP Diaprojector

View-Master Diskettes

19

Mediawijsheid

Bronnen:UitgeverijMalmberg. (2011, 30 juni). Vroeger dat was een tijd... geleden! (Mediadragers van vroeger; door Malmberg) [videobestand]. Bekeken op 28 juli 2018, https://youtu.be/fJVOCaF5zzg

Cubiss. (z.d.). Lespakket Wijs met media: lespakket. Bekeken op 28 juli 2018,http://www.cubiss.nl/sites/default/files/bestanden/paginas/CUBISS-lespakket-groep3en4.pdf

Wikipedia. (2017, 3 mrt). 8-mm-film. Bekeken op 28 juli 2018,https://nl.wikipedia.org/wiki/8mm-film

Wikipedia. (2018, 2 mei). Dia (fotografie). Bekeken op 28 juli 2018,https://nl.wikipedia.org/wiki/Dia_(fotografie)

Wikipedia. (2017, 8 november). Diaprojector. Bekeken op 28 juli 2018,https://nl.wikipedia.org/wiki/Diaprojector

Wikipedia. (2018, 30 april). Diskette. Bekeken op 28 juli 2018,https://nl.wikipedia.org/wiki/Diskette

Wikipedia. (2016, 26 juni). Filmcamera. Bekeken op 28 juli 2018,https://nl.wikipedia.org/wiki/Filmcamera

Wikipedia. (2017, 28 juni). Filmprojector. Bekeken op 28 juli 2018,https://nl.wikipedia.org/wiki/Filmprojector

Wikipedia. (2016, 2 juni). Fotorolletje. Bekeken op 28 juli 2018, https://nl.wikipedia.org/wiki/Fotorolletje

Wikipedia. (2018, 19 juli). Langspeelplaat. Bekeken op 28 juli 2018, https://nl.wikipedia.org/wiki/Langspeelplaat

Wikipedia. (2018, 31 januari). Platenspeler. Bekeken op 28 juli 2018,https://nl.wikipedia.org/wiki/Platenspeler

Wikipedia. (2016, 20 mei). View-Master. Bekeken op 28 juli 2018,https://nl.wikipedia.org/wiki/View-Master

Mediawijsheid

➝

20

Opdracht:

M5.1

Leerdoelen:- De leerling ontwikkelt een taalgevoel door middel van songteksten. - De leerling leert meer over de elementen van karaoke. - De leerling leert een songtekst, clip en/of instrumentale versie op internet op te zoeken.

Kijken!

Voorbereiding • Bedenk welk KIJK-leerdoel je wilt benadrukken:

- De leerling leert meer over de elementen van karaoke. - De leerling leert meer over de online vindplaatsen van muziek en muziekdiensten.

Benodigdheden:• Digitale schoolbord• De geprinte songtekst van een populair nummer

Lessuggesties:• Zoek op YouTube de instrumentale versie van een populair lied op.

Vraag eens een week van tevoren rond welke nummers van een animatiefilm, kinderen voor kinderen, junior songfestival of top 40-nummer populair op school zijn.

• Zoek op en zet de clip klaar voor vertoning op het digibord.• Print de songtekst uit.• Leer meer over de gratis versie van de online muziekdienst Spotify en maak

een klassikaal account aan op Spotify, zie bijlage 6.• Maak eventueel een klassikaal account/kanaal van YouTube aan als je ervoor

kiest om de filmpjes van de klas in een afspeellijst te bewaren en af te spelen.

Opdracht: De leerling maakt kennis met het fenomeen karaoke, de online muziekdiensten en vindplaatsen van muziek. In een groepje zoekt en selecteert de leerling een instrumentale en/of karaoke clip met songtekst. Elk groepje presenteert en zingt zijn nummer voor de klas. Het populairste nummer wordt met de hele klas gezongen.

Karaoke je mee!

Groep: 5Tijdsduur Voorbereiding: ± 30 minuten (Hangt af van de voorkennis en technische randvoorwaarden.)Tijdsduur Kijken: 15 minutenTijdsduur Maken: 20 minutenTijdsduur Verwoorden: 25 minutenFocus op competentiegroep: Gebruik:

G1: Kan geschikte apparaat/platform bij het doel kiezen.C1: Kan bij verschillende informatiebehoeften het juiste medium kiezen. Kan de aard van informatiebronnen inschatten: weet bijvoorbeeld informatieve bronnen van entertainmentbronnen te onderscheiden. Kan (crossmediaal) schakelen tussen diverse informatiebronnen. Weet diverse online informatiebronnen te benutten om informatie te vinden en te

gebruiken voor eigen doel.Mediawijsheid competentie: B1: Maakt kennis met verschillende mediatypen

C2: Onderhoudt onder begeleiding via sociale netwerken contact met zowel familie, vrienden, verenigingsgenoten en medescholieren.

21

Mediawijsheid

• Maak kennis met Muziekweb, de muziekbibliotheek van Nederland. Deze database is niet alleen een kanaal om Cd’s te lenen van en in zijn geheel te luisteren in de bibliotheek, maar ook een manier om gericht muziek via YouTube en/of Spotify thuis of op school te beluisteren. Meer informatie in bijlage 6.

• Activeer aan het begin van de les de voorkennis over YouTube. Vraag of de leerlingen ook playbacken op of meezingen met hun favoriete nummer(s). Vertel daarna meer over de ontstaansgeschiedenis.

• Activeer kennis over de verschillende muziekdiensten op internet. Welke zijn bekend en welke gebruiken ze?• Vraag waar een liedje uit bestaat en behandel dit kort. Ga verder met de vraag hoe je het kunt meezingen met een clipje

waarbij je alleen de muziek hoort en de tekst ziet noemt?• Vraag de leerlingen hun (Nederlandstalige) lievelingsliedje te noemen en vraag of ze het door jou geselecteerde nummer

kennen. Leg uit dat ze dat liedje gaan zingen door middel van karaoke als opwarmertje van de les.• Deel of laat de blaadjes met de songtekst uit(delen) en lees de tekst hardop voor.• Laat de kinderen het liedje met het blaadje voor zich zingen.• Vertoon via de laptop de instrumentale en/of karaoke versie van het nummer op het digibord.• Laat de hele klas meezingen.• Vraag de leerlingen of de tekst woorden bevat die ze niet kennen.• Behandel die woorden of haal zelf een aantal woorden uit de tekst die je wilt bespreken.

Maken! Voorbereiding• Bedenkt welk MAAK-leerdoel je wilt benadrukken:

- De leerling ontwikkelt een taalgevoel door middel van songteksten. - De leerling leert een songtekst, clip en/of instrumentale versie in een groepje op internet op te zoeken.

Benodigdheden• Computers met koptelefoons (in computerlokaal)• Eventueel mogelijkheden om songtekst te printen

Lessuggestie• Verdeel de klas in groepen om een eigen (Nederlandstalig) nummer te selecteren voor ‘karaoke je mee?’• Leg uit dat een liedje in een karaoke versie op verschillende manier gezocht kan worden: Muziekweb (maakt gebruik van YouTube, Spotify) en YouTube. Lees in bijlage 6 hoe de veilige zoekmodus in YouTube aangezet kan worden.• Licht toe dat jij als leerkracht bepaalt of de tekst van het liedje geschikt is om mee te dingen voor het populairste Karaoke je

mee?-nummer. Vertel waar je op gaat letten: duur van het nummer, woordgebruik, geschiktheid van het beeldmateriaal.• Geef mee dat niet op alle vindplaatsen de songtekst zichtbaar is. En dat de tekst van het liedje apart opgezocht kan worden. • Laat ze hun karaoke je mee-nummer per mail inleveren. Bedenk hoe je het onderdeel verwoorden het beste kan aanpakken.

Zijn afspeellijsten handig?

Verwoorden!

Voorbereiding• Bedenk welk VERWOORD-leerdoel je wilt benadrukken:

- De leerling kan vertellen over de (digitale) zoektocht naar en keuze van het karaokenummer van de groep. - De leerling kan zijn of haar ervaring delen over het gebruik van een online muziekdienst en over een vindplaats van

muziek.

Reflectie/presentatie• Elk groepje presenteert met behulp van het digitale schoolbord zingend hun Karaoke je mee-nummer. Er wordt gestemd op

het populairste/leukste Karaoke je mee-nummer. • Print bij het ontbreken van de songtekst van het winnende lied, deze voor de klas uit.• Vraag de leerlingen hoe het was om met een lied mee te zingen, dat zij zelf hebben opgezocht en hebben gekozen. • De les wordt afgesloten met nummer 1 van Karaoke je mee!

22

Mediawijsheid

Bijlage 6KaraokeVolgens Muziekweb (2018) is karaoke een vanuit Oost-Azië overgewaaide vorm van interactief vermaak. Karaoke is een Japans woord en betekent ‘leeg (kara) orkest (oke)’. Door de zang uit de oorspronkelijke opnamen van (voornamelijk) pophits te mixen, beginnen Japanners omstreeks 1980 met het maken van provisorische orkestbanden waarover mensen zelf kunnen zingen. In Nederland maakte het publiek voor het eerst kennis met dit verschijnsel toen presentator Hennie Huisman er hal-verwege de jaren tachtig een tv-format omheen verzon: de Soundmixshow. Artiesten als Marco Borsato, Gerard Joling, Glennis Grace, Edsilia Rombley en Helmut Lotti werden dankzij deze show bekend. U vindt een karaoke-versie van een liedje door in het artiestveld ‘karaoke’ in te vullen en in het songtitelveld het gewenste liedje.https://www.muziekweb.nl/Link/T00000000200/karaokeMeer lezen: http://www.beeldengeluidwiki.nl/index.php/Soundmixshow

Muziekweb Op Muziekweb is één zoekveld. Daar kun je volgens Stichting Centrale Discotheek (1995 - 2018) zoeken op vrijwel alles dat met een cd of dvd te maken heeft: artiest, band, songtitel, componist, werk, uitvoerende en albumtitel.

Wanneer je lid bent van een bibliotheek, dan kunt je materialen lenen uit de collectie van Muziekweb. Er kan een albumadvies en artiestenadvies worden samengesteld via de website. Let op: Muziekweb maakt intensief gebruik van cookies voor de correc-te werking van de website. Door middel van cookies kan bijvoorbeeld de verlanglijst worden bijgehouden. Er is een foutmelding wanneer in de webbrowser de cookies niet zijn aangezet.https://www.muziekweb.nl/Muziekweb/Informatie/zoeken

YouTubeVolgens Wikipedia (2018) is YouTube is een website YouTube LLC, een dochteronderneming van Google Inc. Het is een site waar gebruikers kosteloos video’s kunnen publiceren en voorzien van reclame (of soms tegen betaling) kunnen bekijken. YouTube behoort tot de top 3 van meest bezochte websites wereldwijd. Per dag worden er ongeveer 300.000 nieuwe video’s geplaatst (2016).https://nl.wikipedia.org/wiki/YouTube

Meer lezen over online muziek luisteren:https://www.consumentenbond.nl/online-muziek-luisteren/wat-is-online-luisteren

Meer lezen over online muziekdiensten:https://www.consumentenbond.nl/online-muziek-luisteren/waar-online-muziek-luisterenhttp://www.digimuziek.nl/streamingdiensten.htm

SpotifyVolgens iCulture (2018) is Spotify van oorsprong een Zweedse muziekdienst, die sinds 2010 in Nederland actief is. De naam is een combinatie van ‘spot’ en ‘identify’. De muziekdatabase van Spotify bevat miljoenen nummers, die voor elke gebruiker toegan-kelijk zijn. De dienst had halverwege 2017 140 miljoen gebruikers, waarvan 50 miljoen betalen. http://www.iculture.nl/dossiers/spotify/Hulp nodig: https://support.spotify.com/nl/

Meer lezen over video platformen: https://www.ttmcommunicatie.nl/nieuws/videoplatformen-video-delen/https://www.frankwatching.com/archive/2015/02/19/wat-is-de-beste-plek-voor-je-video-youtube-vimeo-of-facebook/

YouTube beleid en veiligheidhttps://www.youtube.com/intl/nl/yt/about/policies/#community-guidelines

Meer lezen over veiliger/kindvriendelijker zoeken op YouTube: https://www.famme.nl/youtube-aanpassingen-veiligheid-kinderen/https://support.google.com/youtube/answer/174084?co=GENIE.Platform%3DDesktop&hl=nl

23

Mediawijsheid

Bronnen:

iCulture. (2018). Spotify. Bekeken op 28 juli 2018, http://www.iculture.nl/dossiers/spotify/

Stichting Centrale Discotheek. (1995 - 2018). Karaoke. Bekeken op 28 juli 2018, https://www.muziekweb.nl/Link/T00000000200/karaoke

Stichting Centrale Discotheek. (1995 - 2018). Zoeken in de catalogus. Bekeken op 28 juli 2018, https://www.muziekweb.nl/Muziekweb/Informatie/zoeken

Stichting Kennisnet. (2015). Sociale media in het speciaal Onderwijs. Bekeken op 28 juli 2018, https://www.kennisnet.nl/fileadmin/kennisnet/publicatie/Sociale_media_in_het_speciaal_onderwijs.pdf

Wikipedia. (2018, 28 april). YouTube. Bekeken op 28 juli 2018, https://nl.wikipedia.org/wiki/YouTube

Mediawijsheid

➝

24

Opdracht:

M6.1

Leerdoelen:- Leerling wordt zich bewust van de totstandkoming van nieuws.- Leerling weet welke technieken worden gebruikt bij het maken van beelden.- Leerling is in staat om met een mobiele telefoon of met een ander type camera of recorder zelfstandig

(foto-, film- of geluids-)opnames te maken.

Meer informatie: Deze les kan opgesplitst worden in meerdere lessen en facultatief aangevuld worden met het bewerken en samenvoegen van de gemaakte content via een foto- of videobewerkingsprogramma. Het geheel kan met een PowerPointpresentatie of via online dienst gepresenteerd worden.

Kijken!

Voorbereiding • Bedenk welk KIJK-leerdoel je wilt benadrukken:

- De leerling herkent en heeft begrip van het begrip nieuws en een nieuwsitem.

- De leerling herkent en heeft begrip van de vier lagen waarmee je naar een beeld kunt kijken.- De leerling herkent en heeft begrip van het begrip podcast,

mp3 als geluidsopname.

Benodigdheden:• Een computer verbonden met een digitaal schoolbord en

internet. • YouTube

Opdracht: De leerlingen laten op een creatieve en mediawijze manier zien wat de school in de vorm van een foto-, video/film- of geluidsreportage speciaal maakt.

De nieuwsfabriek Wie of wat maakt onze school zo speciaal?

Groep: 6Tijdsduur Voorbereiding: ± 45 minuten (Hangt af van de voorkennis en technische randvoorwaarden.)Tijdsduur Kijken: 15 minutenTijdsduur Maken: 30 minutenTijdsduur Verwoorden: 30 minutenFocus op competentiegroep: Gebruik:

G1: Communiceert via diverse applicaties met vrienden en klasgenoten. Kan geschikte apparaat/platform bij doel kiezen.

Mediawijsheid competentie: B1: Kan benoemen hoe media een rol spelen in eigen leven, hoe met media omgegaan wordt.B2: Herkent veelgebruikte standaardtechnieken enbegrijpt hoe mediaproducenten deze

technieken inzetten om hun doelstellingen te realiseren.B3: Kan boodschap uit verschillende bronnen halen en verschillen aangeven.

Facultatief: C2: Bewerkt unieke eigen gemaakte content met in achtneming van gangbare maatschappelijke waarden en normen in voorgeschreven toepassing.G2: Kan eenvoudige software downloaden, installeren en gebruiken.

25

Mediawijsheid

Lessuggesties• Activeer voorkennis door via de site http://jeugdjournaal.nl/ of het YouTubekanaal https://www.youtube.com/user/Jeugdjournaal een nieuwsitem van de vorige dag of een van de beste filmpjes

uit het NOS Jeugdjournaal te tonen. • Vraag aan de leerlingen:

- op welke gebieden kun je allemaal keuzes maken bij het maken van een nieuwsitem? (Hint: onderwerp, woordgebruik, wie interview je, hoe lang is het item, waar richt je de camera op, hoe combineer je beeld en geluid, etc.)

- welke invloed kunnen die keuzes hebben op hoe je een mening over een nieuwsitem vormt?• Laat het filmpje over nieuws zien: https://youtu.be/8Xn3USo7hJs• Behandel de vier lagen waarmee je naar een beeld kunt kijken (bijlage 7): Filmische laag: wat zie je? Narratieve laag: wat vertelt het beeld? Semantische laag: wat betekenen de onderdelen in het beeld? Retorische laag: waarvan wil dit beeld jou overtuigen?

Toon uitleg camerastandpunten: https://youtu.be/zVXE7Flm1dU Toon uitleg belichting : https://youtu.be/MWsZSKnruYk Toon uitleg locatie: https://youtu.be/GLv5DtF8Gis

Toon deze uitleg (ook) voor foto opnames: http://willemwever.kro-ncrv.nl/televisie/aflevering/20890-0

• Werk toe naar de opdracht: wat maakt de school zo speciaal (voor jou)? Neem de ‘tips presenteren’ van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (z.d.) uit bijlage 7 door met de leerlingen.

Als zij een geluidsopname gaan maken, wat is bij hen dan extra van belang?• Herhaal dat het standpunt van de camera veel effect kan hebben op hoe wij als kijker het beeld ervaren.• Herhaal dat je met licht verhalen kunt vertellen. Door met lampen iemand te beschijnen/belichten, kun je iemand in een

handomdraai omtoveren in een schurk of juist in een held. Met licht stuur je de aandacht van de kijker of schep je precies de sfeer die je wilt.

• Herhaal dat de locatie waar een scène zich afspeelt voor een groot deel de sfeer bepaalt. Soms kun je met een paar simpele ingrepen al een heel ander gevoel geven aan een eerst zo saai leslokaal.

Maken! Opdracht: de leerlingen maken een kort nieuwsitem van twee minuten over wat de school zo speciaal maakt. Bepaal aan de hand van de groepsgrootte en middelen of de leerlingen in groepjes van 2, 3 of meer leerlingen aan de slag gaan.

Voorbereiding • Bedenk welk MAAK-leerdoel je wilt benadrukken:

- De leerling past de technieken toe bij het maken van de (foto-, film- of geluids-) opnames.- De leerling is in staat om met de mobiele telefoon of met een ander type camera of recorder zelfstandig (foto-, film- of

geluids-)opnames te maken.

BenodigdhedenVoor deze les zijn een aantal materialen noodzakelijk De benodigde materialen zijn afhankelijk van de keuze voor de verwerking van de opdracht in een foto-, film- en/of geluidsopname:- Diverse videocamera’s of digitale fototoestellen met camera incl. usb-kabel of wifi voor draadloos overzetten.

Of maak (extra) gebruik van de mobiele telefoon (smartphone) van de leerling met camera en internettoegang en/of maak gebruik van (extra) tablets met camera en internettoegang.

- Een laptop of computer met internettoegang- Een account van YouTube (kanaal) - Toestemming om te filmen in de school- Toestemming voor het gebruik van de opnames voor een ouderavond, als nieuwsitem of PR tool voor de school op de

website en/of sociaal mediakanaal- (Optioneel) wifi- (Optioneel) verkleedspullen- (Optioneel (handheld) voicerecorder, mobiele telefoon of tablet met dictafoon/voicerecording appN.B. Zorg dat alle benodigde apparatuur in de ruimte aanwezig is, dat batterijen opgeladen zijn, alle kabels beschikbaar zijn en dat alles goed werkt. Vraag eventueel hulp of tips aan de beheerder van het schoolnetwerk en aan de beheerder van de (sociale) mediakanalen.

26

Mediawijsheid

Lessuggesties• Bepaal en bespreek met de klas waar de foto-, film- en/of geluidsopname aan moet voldoen: kwaliteit, duur van de (totale)

opname. Houd er rekening mee of je wel of niet de opname gaat/kan bewerken.• Vertel waar de leerlingen wel of geen opnames mogen maken. Waarvoor is toestemming gegeven? • Geef afhankelijk van de beschikbare tijd (lesuur, projectweek) aan hoeveel tijd ze voor de opdracht krijgen. • Stel voor dat ze als groep eerst hun idee uitwerken in een mindmap, voordat ze opnames gaan maken.

Verwoorden!

VoorbereidingBedenk welk VERWOORD-leerdoel je wilt benadrukken:- De leerling kan vertellen over de media die hij of zij gebruikt- De leerling kan vertellen over de keuzes van het standpunt, de belichting en locatie bij het maken van de foto-, film- en/of

geluidsopname.

Reflectie/presentatieAfhankelijk van de beschikbare tijd, bekijk of beluister je alle opnames van de klas. De groepjes vertellen kort over het maakproces en de keuzes erin.Bedenk samen met de leerlingen hoe je al de nieuwsitems kunt laten zien aan andere klassen en/of ouders en begeleiders. Is het leuk voor een ouderavond? Voor op de website of een sociale mediakanaal? Waarom is het geschikt en hoe gaan jullie dat bekend maken? Maak een plan van aanpak.

27

Mediawijsheid

Bijlage 7Online workshop Mediawijsheid/beeldgeletterdheidOm mee te kunnen doen in de samenleving vol media is mediawijsheid onmisbaar. Een van de aspecten van mediawijsheid is beeldgeletterdheid; ook wel ‘begrijpend kijken’ genoemd. Kinderen zien eindeloos veel beelden voorbijkomen; in het nieuws, maar ook op sociale media, zoals YouTube. De online workshop Mediawijsheid biedt leraren handvatten die zij nodig hebben om op een goede manier met leerlingen te kunnen praten over deze beelden.https://www.kennisnet.nl/artikel/deze-online-workshop-helpt-je-op-weg-met-mediawijsheid/http://maken.wikiwijs.nl/68532/Workshop_Mediawijsheid#!page-1588777

Vier lagen waarmee je naar een beeld kunt kijken http://maken.wikiwijs.nl/68532/Workshop_Mediawijsheid%20-%20!page-1588777#!page-1588786 Camerastandpuntenhttp://maken.wikiwijs.nl/68532/Workshop_Mediawijsheid%20-%20!page-1588777#!page-1588778

Belichtinghttp://maken.wikiwijs.nl/68532/Workshop_Mediawijsheid%20-%20!page-1588777#!page-1588782

Locatiehttp://maken.wikiwijs.nl/68532/Workshop_Mediawijsheid%20-%20!page-1588777#!page-1588784

Tips presenterenhttp://files.beeldengeluid.nl/pdf/presentatietips2.pdf

Podcasting in het onderwijs -verouderd:http://docplayer.nl/4371302-Podcasting-in-het-onderwijs.html

Opslag en beheer podcasthttps://soundcloud.com/for/podcasting

PodcastEen podcast is volgens Wikipedia (2018) een audiouitzending waarbij het geluidsbestand op aanvraag wordt aangeboden door middel van webfeeds. Dankzij de introductie van draagbare mp3-spelers zoals de iPod was deze vorm van uitzenden snel populair onder radioamateurs. De term podcast is dan ook een samentrekking van iPod en broadcast (Engels voor ‘uitzenden’).https://nl.wikipedia.org/wiki/Podcast

Leessuggestie kinderenAchter de schermen bij het NOS Jeugdjournaal, Jan Paul Schutten; illustraties: Katrien Holland

35 jaar NOS Jeugdjournaal: dat verdient een boek! In deze handzame uitgave nemen we een kijkje achter de schermen aan de hand van ‘een dag aan het werk voor 600 seconden Jeugdjournaal’. Het hele proces is een opeenstapeling van feiten, voor-beelden en ervaringen en is gekoppeld aan één dag (van 05.53 uur tot 18.38 uur). Er is plek voor elke vorm van journalistieke activiteit én voor alles wat nog meer nodig is om een goede en betrouwbare live-uitzending te maken. Tussen de informatieve tekst die (ver)beeldend, humoristisch en feitelijk is staan vlotte kleine zwart-wittekeningen. In meer dan twintig kaders wordt een veelheid van informatie, kennis, feiten en weetjes uitgelicht en uitgelegd. Een enkel interview op een hele pagina (met zwart-wit-foto) laat iets meer zien van presentatoren of (eind)redacteurs. Met achterin foto’s van de overige Jeugdjournaal-medewerkers. Rijke uitgave van een bekende auteur die al twee Gouden Griffels won, en die naadloos aansluit bij het Jeugdjournaal: informatief met een knipoog, en je doelgroep zéér serieus nemen! Vanaf ca. 9 t/m 12 jaar.

Verdieping fotografie/fotograafhttps://6-9.jeugdbibliotheek.nl/weten/info-voor-werkstuk-en-spreekbeurt/de-samenleving/fotograaf.htmlhttp://willemwever.kro-ncrv.nl/televisie/aflevering/20890-0

28

Mediawijsheid

Bronnen:

Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (z.d.). tips presenteren. Bekeken op 28 juli 2018, http://files.beeldengeluid.nl/pdf/presentatietips2.pdf

Kennisnet Digitale geletterdheid. (2016, 10 mei). Workshop Mediawijsheid. Bekeken op 28 juli 2018, http://maken.wikiwijs.nl/68532/Workshop_Mediawijsheid%20-%20!page-1588777#!page-1588736

Spelpartnershop. (2015, 8 december). MediaMatch the Movie [videobestand]. Bekeken op 28 juli 2018, https://youtu.be/8Xn3USo7hJs

Stichting Kennisnet (2015). Sociale media in het speciaal onderwijs. Bekeken op 28 juli 2018, https://www.kennisnet.nl/fileadmin/kennisnet/publicatie/Sociale_media_in_het_speciaal_onderwijs.pdf

Wikipedia. (2016, 24 oktober). Podcast. Bekeken op 28 juli 2018,https://nl.wikipedia.org/wiki/Podcast

Mediawijsheid

➝

29

Opdracht:

M7.1

Leerdoelen:- De leerling maakt kennis met het leren via tutorials (instructiefilmpjes) en ontdekt de voordelen hiervan.- De leerling ontwikkelt een taalgevoel bij het schrijven en het bestuderen van songteksten. - De leerling leert meer over het schrijfproces van een lied.

Meer informatie: Door het leren via instructiefilmpjes ontstaat er volgens Kennisnet (2014) meer ruimte in de les voor het beantwoorden van individuele vragen. Op de website Onderwijsvanmorgen.nl van Malmberg (z.d.) wordt geconstateerd dat de leerling actief leert, dus zelf aan de slag gaat met de stof en bewust stil staat bij wat hij of zij aan het doen is. De actieve betrokkenheid bij het leer-proces beïnvloedt ook de motivatie. Meer informatie over Flipping de classroom vindt je in bijlage 8.

Kijken! en maken!

Voorbereiding • Bedenk welk KIJK- en MAAK-leerdoel je wilt benadrukken:

- De leerling maakt kennis met het leren via tutorials (instructiefilmpjes) en ontdekt de voordelen hiervan.- De leerling ontwikkelt een taalgevoel bij het schrijven en het bestuderen van songteksten. - De leerling leert meer over het schrijfproces van een lied.

Benodigdheden:• computerslokaal met computer• koptelefoons• pen• A3 Papier voor mindmap• kladblok en/of schrift

Opdracht: Via tutorials op het internet leren de leerlingen om een eigen song te schrijven en uit welke onderdelen een song bestaat. Met behulp van online (rijm)woordenboeken en opgedane inspiratie wordt de tekst geschreven op de melodie van hoedje van papier.

Songwriterschool

Groep: 7Tijdsduur Voorbereiding: ± 30 minuten (Hangt af van de voorkennis en technische randvoorwaarden.)Tijdsduur Kijken: 20 minuten (filmpjes)Tijdsduur Maken: 30 minutenTijdsduur Verwoorden: 10 minutenFocus op competentiegroep: Gebruik:

G1: Ontdekt nieuwe manieren van gebruik apparatuur en platform.

Mediawijsheid competentie: S1: Kan digitale en online media gebruiken wanneer dit gevraagd wordt.B2: Herkent veelgebruikte standaardtechnieken en-

begrijpt hoe mediaproducenten deze technieken inzetten om hun doelstellingen te realiseren.

C1: Kan zowel open als gesloten zoekopdrachten omzetten in juiste trefwoorden.

30

Mediawijsheid

Lessuggesties• Geef leerlingen kaders mee:

- Mogen ze bij de opdracht ook in tweetallen werken? - Wat is het eindresultaat aan het einde van de les? - Hoe lang mag de leerling over het schrijfproces doen?- Hoe wordt de tijd bewaakt en aangegeven?- Wat mag de leerling (online) doen als hij of zij eerder klaar is?

• Geef de vier verkorte URL’s aan de leerlingen: zichtbaar op het digitale schoolbord of te raadplegen via de mail.http://bit.ly/tekstschrijvenopbestaandemelodiehttp://bit.ly/onderwerpkiezenhttp://bit.ly/songtekstschrijvenhttp://bit.ly/opbouwliedje

Maken! Opdracht: Schrijf een song op een bekende melodie. Gebruik hiervoor de melodie en techniek aangereikt van Schooltv. Maak een mindmap/woordspin over jouw onderwerp. Gebruik deze bij het schrijven van je songtekst en leer meer over de opbouw van een lied.

Geef de leerling vrijheid in het maakproces en coaching waar er vragen zijn.

Nieuwe tekst schrijven op bestaande melodie (4 min)https://schooltv.nl/video/liedtekst-schrijven-een-nieuwe-tekst-op-een-bestaande-melodie/#q=liedtekst

Het kiezen van je onderwerp en het starten met je tekst. (4.30 min)https://youtu.be/vECy1zER7bU?t=30s

Songtekst schrijven (5 min)https://youtu.be/4nzL1l3VPvY?t=30s

Opbouw liedje (5 min)https://youtu.be/RiyjStL8EcY?t=30s

Eventueel weer:Nieuwe tekst schrijven op bestaande melodie (4 min)https://schooltv.nl/video/liedtekst-schrijven-een-nieuwe-tekst-op-een-bestaande-melodie/#q=liedtekst

Verwoorden!

Reflectie/presentatie• De leerling leert meer over het schrijfproces van een lied door een klasgenoot.

- In koppels wordt de gemaakte songtekst aan elkaar gepresenteerd/gezongen. Er wordt verteld waar de inspiratie voor de tekst (bronnen) vandaan komt.

- De duo’s bestuderen de verschillen en overeenkomsten in de songteksten.

31

Mediawijsheid

Bijlage 8Internet volgens Wikipedia (2018)Het internet is een zeer groot, de hele aarde omspannend openbaar netwerk van computernetwerken, waarvan de afspraken worden beschreven in de Requests for Comments die worden beheerd door de Internet Engineering Task Force. Om het internet goed te laten werken zijn afspraken gemaakt over protocollen voor gegevensuitwisseling tussen computers. Een van die protocollen is het Internetprotocol (IP).

De oorsprong van het internet is terug te voeren tot ARPANET, een in 1969 in de Verenigde Staten gebouwd militair netwerk, dat later voor algemeen gebruik geschikt is gemaakt vanuit Amerikaanse universiteiten. Inmiddels is het internet een mondiaal fenomeen, dat het karakter van massamedium heeft gekregen. Als een van de succesfactoren wordt wel genoemd dat het volle-dige internet eigendom van niemand is, terwijl de fysieke onderdelen wel degelijk een eigenaar hebben.

In het dagelijkse spraakgebruik wordt met internet vaak het wereldwijde web bedoeld, maar dat is slechts een van de vele dien-sten die kunnen worden gebruikt via het internet. Andere bekende diensten zijn e-mail, IP-telefonie, FTP en Usenet.

Internet 25 jaar in Nederlandhttps://www.ad.nl/digitaal/25-jaar-internet-van-vergeten-rages-tot-razendsnel-surfen~ac43bc5a/

YouTube volgens Wikipedia (2018)YouTube is een website van YouTube LLC, een dochteronderneming van Google Inc. Het is een site waar gebruikers kosteloos video’s kunnen publiceren en voorzien van reclame (of soms tegen betaling) kunnen bekijken. YouTube behoort tot de top 3 van meest bezochte websites wereldwijd. Per dag worden er ongeveer 300.000 nieuwe video’s geplaatst (2016).https://nl.wikipedia.org/wiki/YouTube

Meer lezen over veiliger/kindvriendelijker zoeken op YouTube: https://www.famme.nl/youtube-aanpassingen-veiligheid-kinderen/https://support.google.com/youtube/answer/174084?co=GENIE.Platform%3DDesktop&hl=nl

Flipping the classroomIn de les ontstaat door deze werkvorm meer ruimte voor het beantwoorden van vragen, individuele aandacht, verdieping en activerende didactiek.https://www.kennisnet.nl/artikel/flipping-the-classroom-handige-infographic/

Leren met YouTube: docenten kunnen niet meer achterblijvenhttps://www.kennisnet.nl/artikel/leren-met-youtube-docenten-kunnen-niet-meer-achterblijven/

32

Mediawijsheid

Bronnen: Malmberg. (z.d.) Flipping the classroom: 6 voor- en nadelen. (2016, 12 januari). Bekeken op 28 juli 2018, http://www.onderwijsvanmorgen.nl/Flipping-the-classroom-6-voor-en-nadelen/

Mediawijzer.net. Start Flipping you Classroom! Hoe pak je dat aan? (2017, 23 juni). Bekeken op 28 juli 2018,https://www.mediawijzer.net/start-flipping-your-classroom/

Wikipedia. (2018, 30 juni). Internet. Bekeken op 28 juli 2018,https://nl.wikipedia.org/wiki/Internet

Wikipedia. (2018, 18 april). YouTube. Bekeken op 28 juli 2018,https://nl.wikipedia.org/wiki/YouTube

Mediawijsheid

➝

33

M8.1

Leerdoelen:- De leerling leert onder begeleiding en in een veilige leeromgeving creatief om te gaan met media en ziet hoe leuk en aan-

trekkelijk nieuwe media kunnen zijn.- De leerling maakt kennis met nieuwe technieken met betrekking tot het creëren van media.- De leerling doet nieuwe kennis op over de totstandkoming en werking van media door reflectie op eigen mediaproducties. - De leerling leert kundig en kritisch om te gaan met media ter voorbereiding op het digitaal burgerschap.

Meer informatie: Je kunt de focus leggen op een niet gepersonaliseerde account waardoor de leerlingen allen dezelfde start hebben. Denk hierbij aan een lege tijdlijn, geen vrienden etc. Je kunt ook de focus leggen op samen media maken in een afgeschermde omgeving dus in een geheime groep of privé account.

Zoek uit wat het sociale media beleid is, welke kanalen al in gebruik zijn en welke wijze van gebruik (gericht op veiligheid en privacy) toestemming van de ouders ople-vert. Werk samen en/of vraag advies aan de beheerder van de website/het sociaal media kanaal.

Officieel mogen leerlingen vanaf 13 jaar zelfstandig een account aanmaken, maar met de komst van de nieu-we AVG maken sociale media individuele keuzes wat betreft de leeftijdsgrens. Ga je werken met individuele accounts (wel of niet-ge-personaliseerd) of kies je voor een groepsaccount onder toezicht? De doorgaande leerlijn heeft de leerling getraind in de vaardigheden rond begrip, gebruik en communicatie. In groep 8 mag de leerling oefenen in de praktijk ter voorbereiding op het digitaal burgerschap.

Opdracht: Met begeleiding en onder toeziend oog maken leerlingen zelf content voor een sociaal media kanaal van school. Dit kanaal wordt (tijdelijk) beheerd door groep 8, de docent, beheerder bedrijfsprofiel en betrokken hulpouders.

Tweet, snap, FB of insta met de klas!

Groep: 8Tijdsduur Voorbereiding: vanaf 45 minutenTijdsduur Kijken: wisselendTijdsduur Maken: wisselendTijdsduur Verwoorden: wisselendFocus op competentiegroep: Gebruik:

G1: Creëert eigen materiaal en deelt dit met anderen. Opereert makkelijk crossmediaal. Ontdekt nieuwe manieren van gebruik apparatuur en platform.

Mediawijsheid competentie: B1: Beseft dat de samenleving vraagt om media- vaardigheden. Kan eigen mening verwoorden over hoe media een rol spelen in eigen

leven, en kan dit vergelijken met anderen, en andere tijdperkenC1: Kan de betrouwbaarheid van informatie beoordelen. Kan informatie van diverse bron-

nen met elkaar vergelijken en de gevonden informatie synthetiseren. Kan binnen het totale (gevraagde en ongevraagde) informatieaanbod relevante informatie selecteren.

34

Mediawijsheid

Kijken en maken!

Voorbereiding • Bedenk welk KIJK- en MAAK-leerdoel je wilt benadrukken:

- De leerling leert onder begeleiding en in een veilig leeromgeving creatief om te gaan met media en ziet hoe leuk en aantrekkelijk nieuwe media kunnen zijn.

- De leerling maakt kennis met nieuwe technieken met betrekking tot het creëren van media.

Benodigdheden:- Film- foto- of geluidsopname apparatuur met bijbehorende kabels.- Computers met internet toegang.- Account(s).- Afspraken gebaseerd op het sociale mediabeleid van de school en de online omgangsvormen die door de klas zijn

bepaald in de les.- Toestemming van de ouders en/of begeleiders van de leerling.

Lessuggesties• Sta voor deze les, week en/of jaar stil bij de mogelijkheden en kansen van en voor de school. Voor inspiratie en tips zie

bijlage 9 voor de mediatoolkit voor de basisschool van Mijn Kind Online. • Bepaal de tijdsduur: jaar, themaweek of themadag

- (bijv. Week van de Mediawijsheid)• Zoek ‘expert’-ouders: wie zitten er op het gekozen kanaal. Zijn er ouders die zich er beroepsmatig mee bezighouden?

Is iemand fotograaf?• Bepaal met de klas de nettiquette van het medium.• Denk gezamenlijk na over profielfoto(‘s), profielnaam, omschrijving, hashtag, beheerdersrol(len).• Sta met de leerling stil bij wat is er nodig is voor het bericht. • Bepaal wie de doelgroep is.• Breng in kaart wie er allemaal online zijn op het gekozen medium.

- Leerlingen, burgemeester, Gemeente, Ouders, Middelbare scholen etc.• Wat is je doel: laat je het leerproces van groep 8 zien of staat bijvoorbeeld de brugklas centraal? Geef je tips voor de brug-

klas: open dagen, tips voor kaften, tips voor huiswerk maken, nieuwe vrienden maken, oriëntatie op beroepskeuze, reik je handige apps om je huiswerk mee te maken etc.

Verwoorden!

Reflectie/presentatie

Voorbereiding• Bedenk welk VERWOORD-leerdoel je wilt benadrukken;

- De leerling doet nieuwe kennis op over de totstandkoming en werking van de media door reflectie op eigen mediaproducties.

- De leerling leert kunding en krtitisch om te gaan met media ter voorbereiding op het digitaal burgerschap.

De leerling leert door het behandelen van alle leuke berichtjes kundig en kritisch om te gaan met media ter voorbereiding op het digitaal burgerschap. De makers van het bericht vertellen over hun keuzes in het maakproces en de bron(nen).

35

Mediawijsheid

Bijlage 9Wat doen kinderen volgens Kennisnet (2014) online?Volgens Justine Pardoen experimenteren kinderen online en maken fouten. En dat moet ook, die ruimte hebben ze nodig om te kunnen groeien. Daarbij hebben kinderen net als wij behoefte aan verbinding. Ze beseffen dat het delen van intiem kapitaal - het jezelf tot op zekere hoogte blootgeven - een manier is om je verbonden te voelen.

Volgens Tim Toornvliet van de digitale burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom zouden we moeten beginnen met kinderen te leren wat internet nu eigenlijk is. ‘Ze snappen nog niet dat Twitter of WhatsApp geen nutsvoorzieningen zijn, zoals het water uit de kraan, maar dat er bedrijven achter zitten die geld verdienen aan jouw gegevens. Of dat de foto’s die je op Facebook zet niet meer van jou zijn, maar dat ze opgeslagen worden op servers in Amerika.’ ‘Online privacy is het hebben van controle over je eigen gegevens en over wat anderen over jou weten en wat ze met die infor-matie doen.’ Als je die controle niet hebt, en anderen kunnen zomaar informatie over jou verzamelen en gebruiken, dan verlies je je vrijheid.

Toornvliet pleit ervoor om kinderen op school te laten experimenteren met het bouwen van eigen netwerkjes. ‘Zodat ze kun-nen ervaren hoe open de communicatie is op zo’n netwerk, en hoe het voelt als anderen jouw berichtjes ook blijken te kunnen lezen.’

Pardoen oppert om de kinderen stapje voor stapje bewust te maken van de grenzen en mogelijkheden van online commu-nicatie. Wat deel je met anderen en wat zijn de gevolgen? Wat gebeurt er met een foto die je op Facebook zet? Wie kan dat allemaal met elkaar delen? En wat als je over iemand roddelt die getagged is in een foto, wie leest er dan allemaal mee?’

Wat is de houding van de school ten opzichte van sociale media en privacy?

Wat kinderen online doen en laten, kun je als ouder of leerkracht niet controleren. Maar je kunt ze wél duidelijk maken dat hun online privacy goud waard is.

Ouders beschikken in veel gevallen al over de best denkbare coach: hun kind. Vaak vinden kinderen het alleen maar leuk om hun ouders of leerkracht uit te leggen hoe iets werkt.

Om een goed gesprek te kunnen voeren met tieners, is het belangrijk dat zij het gevoel hebben dat je ze serieus neemt. Wees je daarom niet alleen bewust van de risico’s maar ook van de kansen en mogelijkheden van internet en sociale media. Sta open voor hun wereld en oordeel niet te snel. Werken aan bewustwording betekent niet dat zij altijd het antwoord geven dat je het liefst wilt horen.https://www.kennisnet.nl/fileadmin/kennisnet/publicatie/Kinderen_en_online_privacy.pdf

Social Media, kinderen en de AVGIn de nieuwe privacywetgeving die in mei 2018 in is gegaan, wordt het begrip ‘sociale media’ niet letterlijk genoemd, en dus ook niet gedefinieerd. Laat staan dat er specifieke toepassingen genoemd worden. De regels verschillen per toepassing; elke aanbie-der hanteert zijn eigen regels (die op zich wel aan de AVG moeten voldoen natuurlijk). Ouders Online schreef er een artikel over en zette de officiële regels op een rij. https://www.ouders.nl/artikelen/kinderen-en-de-avg-sociale-media

Verdieping privacy op school:https://www.kennisnet.nl/fileadmin/kennisnet/publicatie/Privacy_in_10_stappen.pdf

Online privacyWil je dat leerlingen tijdens de les sociale media gebruiken? Houd er dan rekening mee dat leerlingen jonger dan 16 jaar daar toestemming voor moeten krijgen van hun ouders. Een foto waarop een leerling herkenbaar in beeld is, zegt iets over de leerling. Die foto is een persoonsgegeven. Wil de school een foto van een leerling op de schoolwebsite zetten? De privacywetgeving eist dat daar vooraf uitdrukkelijk toestemming voor wordt gevraagd. Vanaf mei 2018 gelden er strengere Europese privacyregels. Het vragen van duidelijke en specifieke toestemming is verplicht. https://www.kennisnet.nl/artikel/fotos-van-leerlingen-gebruiken-zo-mag-het-wel/

36

Mediawijsheid

Online omgangsvormen - nettiquettehttps://www.mediawijsheid.nl/onlineomgangsvormen/

Meer informatie over Week van de Mediawijsheidhttps://weekvandemediawijsheid.nl/

Inspiratie op Twitterhttps://twitter.com/GroepvanRobhttps://twitter.com/Groep8BSV (niet meer actief)https://twitter.com/obsde_windhoek

Twitter:Tessa van Zadelhoff geeft via haar blog Warempel lesvoorbeelden voor Twitter. Het blog is al uit 2009 en als we het vandaag over sociale media hebben die populair zijn bij kinderen en jongeren dan hoort Twitter daar niet bij. Maar met een beetje creati-viteit zijn de lesideeën prima om te buigen naar elk ander online platform. http://warempel.nl/2009/09/05/twitter-in-groep-8/ SnapchatSnapchat is een app voor je smartphone waar je foto’s, filmpjes en berichten mee kunt versturen. Van dat soort apps bestaan er tientallen, maar Snapchat is anders. De beelden die je verstuurt, verdwijnen namelijk na een paar seconden weer. Op de website van Radar staat een uitgebreid artikel met uitleg over Snapchathttps://radar.avrotros.nl/hulp-tips/hulpartikelen/detail/wat-is-snapchat/

FacebookOp de website van Facebook kunnen we lezen dat het haar missie is om de wereld meer open en verbonden maken.Facebook begon als een netwerk voor Amerikaanse studenten om onderling contact te leggen en te houden. Gebruikers kunnen een vriendennetwerk opbouwen en berichten achterlaten waarop een ander kan reageren. (…) Facebook draait om statusupdates. “Wat ben je aan het doen? “, vraagt de site aan gebruikers. In een statusupdate schrijf je waar je over nadenkt, wat je hebt gedaan of wat je doet. Kortom, over alles wat je bezighoudt. (…) Kies zelf met wie je deze berichten deelt: met vrienden, vrienden van vrienden of de hele wereld.Alle gezamenlijke updates van iedereen komen in een zogenaamde tijdlijn voorbij. Vrienden kunnen op jouw berichten reageren en andersom. Zo ontstaat soms een levendige discussie. Een update kan overigens ook een foto zijn of een interessant artikel op internet. Komt er iets leuks voorbij, dan kun je reageren of ‘liken’ door op de vind-ik-leuk-knop te drukken.https://www.facebook.com/about/basics/ http://www.watisfacebook.nl/category/facebook/

InstagramVolgens Instagraminfo.nl (2018) draait het bij Instagram allemaal om het delen van foto’s en filmpjes met je volgers. Het is een sociaal netwerk opgericht door Facebook, maar staat daar verder los van. Instagram is geen enorme hype meer, maar wel nog steeds enorm populair en een musthave voor alle smartphone- en tabletgebruikers. Op Instagram kun je foto’s of filmpjes bewerken door er een filter overheen te zetten. Zo kun je jouw foto of filmpje een ouderwetse, zonnige of juist zwart-witte uitstraling geven. Wanneer je deze foto deelt met je volgers, kunnen zij deze ‘vind-ik-leuken’. Ook kunnen je volgers op de foto reageren. Instagraminfo.nl legt ook uit hoe het werkt.http://instagraminfo.nl/hoe-werkt-instagram/

Boek YouTube® filmpjes maken voor kidshttp://www.bibliotheek.nl/catalogus/titel.404025730.htmlhttps://www.bibliotheek.nl/catalogus/ebook/40733873X.html

37

Mediawijsheid

Bronnen: Mijn Kind Online/Kennisnet. (2014, april). Kinderen en online privacy. (2014, april) Bekeken op 28 juli 2018,https://www.kennisnet.nl/fileadmin/kennisnet/publicatie/Kinderen_en_online_privacy.pdf

Kennisnet. (z.d.) Foto’s van leerlingen gebruiken? Zo mag het wel. Bekeken op 28 juli 2018,https://www.kennisnet.nl/artikel/fotos-van-leerlingen-gebruiken-zo-mag-het-wel/

Warempel.(2016). Twitter in groep 8. Bekeken op 28 juli 2018,http://warempel.nl/2009/09/05/twitter-in-groep-8/

Radar (2018) Wat is Snapchat? Bekeken op 28 juli 2018, https://radar.avrotros.nl/hulp-tips/hulpartikelen/detail/wat-is-snapchat/

Facebook. (z.d.). Privacy basics. Bekeken op 28 juli 2018, https://www.facebook.com/about/basics/

WatisFacebook (december, 2017). Wat is Facebook en hoe werkt het? Bekeken op 28 juli 2018, http://www.watisfacebook.nl/facebook/wat-is/

Mijn Kind Online. (2005-2016). Instagrap - de les. Bekeken op 28 juli 2018, van https://www.kennisnet.nl/mijnkindonline/files/Instagrap_lestip_en_poster.pdf

Consumentenbond (2018). Nieuwe privacyet: wat betekent dit voor kinderen? Bekeken op 28 juli 2018, https://www.consumentenbond.nl/kind-online/nieuwe-privacywet-kinderen