Wat heeft een waterschapmet cultureel erfgoed?

Gesprek met Akke de Vries-Oosterveen, De Waterfabriek – voor erfgoedvragen

o.l.v. dagvoorzitter Jeroen HaanThemabijeenkomst Waterbeheer en Erfgoed, Lelystad 30 November 2017

Aanleiding voor het gesprek:

• De Waterfabriek – voor erfgoedvragen onderzocht de relatie tussen de 21 waterschappen en cultureel erfgoed in opdracht van ErfgoedverenigingHeemschut

• Dit onderzoek resulteerde in het rapport “Erfgoedvereniging Heemschut en waterschapserfgoed - een verkenning” van juli 2017

• Dit rapport is opvraagbaar bij Erfgoedvereniging Heemschut• De Waterfabriek – voor erfgoedvragen is een onderzoeks- en adviesbureau

gespecialiseerd in watererfgoed• De Waterfabriek – voor erfgoedvragen voerde ook eerder in opdracht van

de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed onderzoek uit naar erfgoedbeleidvan waterschappen

30-11-2017 wat heeft een waterschap met cultureel erfgoed? 2

Erfgoedvereniging Heemschut en waterschapserfgoed• Erfgoedvereniging Heemschut is een particuliere belangenorganisatie voor cultureel

erfgoed opgericht in 1911• Erfgoedvereniging Heemschut komt op voor het belang van cultureel erfgoed via

provinciale commissies en commissie Amsterdam• Het werk van Heemschut wordt uitgevoerd dankzij de inzet van vrijwilligers• 2015: Heemschut ondertekent een oproep aan de waterschappen om meer te doen met

eigen erfgoed• 2018: Heemschut wil actievere rol versus waterschappen• Heemschut wil relatie met waterschappen starten en uitbouwen• Heemschut wil bijdrage leveren aan kwalitatieve erfgoedzorg bij waterschappen• Heemschut wil meedenken in ruimtelijke processen uitgevoerd door waterschappen

• Hoe dit handen en voeten geven?

30-11-2017 wat heeft een waterschap met cultureel erfgoed? 3

Doel en aanpak onderzoek

• Doel: bijeenbrengen praktische informatie over relatie waterschap en cultureel erfgoed

• Doel: bewustmaking en kennismaking• Doelgroep: provinciale commissies van Erfgoedvereniging Heemschut

430-11-2017 wat heeft een waterschap met cultureel erfgoed?

aanpak

• Waterschap versus erfgoed, hoe meetbaar?

• A via presentatie erfgoed: digitaal en fysiek• B via beleid, is er beleid gemaakt voor erfgoed en zo ja wat?

• Overzicht maken per provincie• Overzicht maken per waterschap• Inleiding over de erfgoedopvatting bij waterschappen

• Browsen, mailen, bellen

530-11-2017 wat heeft een waterschap met cultureel erfgoed?

A Presentatie erfgoed digitaal en fysiek

• Wat waterschappen laten zien van het eigen erfgoed is een eersteindicatie hoe bewust waterschappen zijn van het cultureel erfgoed

• Daarbij is gelet op wat de waterschappen laten zien van de verschillende categorieën erfgoed: 1 historisch archief 2 roerendezaken (bv inventaris gemeenlandshuis, instrumenten) 3 ruimtelijkerfgoed (archeologie, gebouwd erfgoed, landschappen)

• Hoe digitaal toegankelijk is de informatie over erfgoed? • Hoe fysiek toegankelijk is erfgoed? Bv is er een bezoekerscentrum,

deelname Open Monumentendag?

630-11-2017 wat heeft een waterschap met cultureel erfgoed?

Samenvatting resultaatA presentatie erfgoed digitaal en fysiek• Grote verschillen tussen de 21 waterschappen wat op de website getoond wordt over erfgoed.• Er is geen uniform beeld van wat onder erfgoed verstaan wordt. Erfgoed is niet altijd alleen ruimtelijk

erfgoed. Ook het historisch archief en roerend erfgoed worden onder het thema erfgoed gepresenteerd.• Verschillen hoe de info over erfgoed getoond wordt. Bij drie waterschappen is erfgoed prominent op de

startpagina van de website opgenomen. Bij acht waterschappen staat erfgoed “verstopt” onder een thema. Zeven waterschappen hebben geen informatie over erfgoed.

• Historisch archief: van belang dat deze informatie ook voor de eigen medewerkers te vinden is alsonderlegger voor gebiedskennis. Acht waterschappen beheren zelf het historisch archief, informatie is ontsloten. Dertien waterschappen hebben het historisch archief elders ondergebracht. Zes van deze dertienwaterschappen geven geen informatie op de website over het historisch archief.

• Roerende zaken: twee waterschappen hebben hun collectie digitaal ontsloten. De overige waterschappenbieden geen informatie over dit onderwerp op de website.

• Ruimtelijk erfgoed: nadruk ligt op gebouwd erfgoed, archeologie en landschap niet of nauwelijks als erfgoedgetoond. Een inventarisatie van gebouwd erfgoed is door drie waterschappen gebruikt voor het maken van een interactieve erfgoedkaartlaag. Twee waterschappen bieden info over erfgoed aan op een apartewebsite.

• Openstellen monumenten voor publiek is niet vanzelfsprekend. Informatie vaak niet op website opgenomen.• Twee waterschappen hebben een bezoekerscentum.

730-11-2017 wat heeft een waterschap met cultureel erfgoed?

Samenvatting resultaatB erfgoedbeleid• Zeven waterschappen hebben erfgoedbeleid vastgesteld• Dit gaat om beleid voor gebouwd erfgoed• Bij een aantal waterschappen is erfgoedbeleid in de maak• Inventarisaties vormen vertrekpunt voor opstellen beleid• Twee waterschappen hebben geen inventarisatie van het ruimtelijke erfgoed• Sommige inventarisaties verouderd en er is geen capaciteit voor actualisatie• De vraag die leeft : wat is het nut van erfgoedbeleid? Wat levert het op? • Omgaan met ruimtelijk erfgoed wordt vaak ad hoc tijdens de projecten ingevuld

door projectleiders en gebiedsadviseurs• Bij veel waterschappen is geen aanspreekpunt voor cultureel erfgoed of het is

onduidelijk wie er over erfgoed gaat

830-11-2017 wat heeft een waterschap met cultureel erfgoed?

Wat heeft een waterschap met cultureel erfgoed? Tips voor de erfgoedsector

• Bewust zijn van het feit dat ieder waterschap de omgang met cultureel erfgoed anders invult

• Inzetten op elkaar beter leren kennen• Goede voorbeelden verzamelen en gebruiken als inspiratiebron• Uitgaan van overeenkomsten, waterschappen willen ook goede

omgang met erfgoed, samen zoeken naar manieren waarop dat kan• Gebiedsgerichte erfgoedzorg biedt aanknopingspunten bij de

waterschappen

30-11-2017 wat heeft een waterschap met cultureel erfgoed? 9