Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken Lelystad 2004 Code: LV2004.25.4

Rapport van de Commissie Vrouwelijke Ouderlingen en Predikanten

ingesteld door de Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken Doorn 1998

april 2003

Vrouwelijke Ouderlingen en Predikanten?

- I - Code: LV2004.25.4 Rapport Vrouwelijke ouderlingen en predikanten?

INHOUDSOPGAVE

Leeswijzer III

Afkortingen III

1 INLEIDING EN OVERZICHT 1 1.1 De commissie 1 1.2 De opdracht 1 1.3 De werkwijze 2 1.4 Overzicht van het rapport 3

2 DE KERKELIJKE CONTEXT: reacties en standpunten 6 2.1 Inleiding 6 2.2 Beknopte weergave van ontvangen reacties van NG kerken 6 2.3 Rapporten uit 1991 en 1994 in opdracht van de LV Dronten 1988 9 2.4 Synode van de CGK 1998: Vrouw en Ambt 10

3 DE AMBTSOPVATTING IN DIT RAPPORT 13 3.1 Doel 13 3.2 Ambt en gezag 13 3.3 Kanttekeningen bij de gangbare ambtsvisie 15 3.4 Aansluiting bij de gangbare ambtsvisie 16 3.5 Samenvatting 17

4 BEZINNING OP DE SCHRIFTUITLEG 18 4.1 Aandacht voor de exegese 18 4.2 Belangrijkste argumentatielijnen en opzet van de bespreking 19 4.3 Man en vrouw in Genesis 1-3 21 4.4 Over Galaten 3:28: Hierbij is geen sprake van mannelijk en vrouwelijk 32 4.5 De gaven-lijn: vanuit Jol 2:28-29 naar het Nieuwe Testament 36 4.6 De hoofd-lijn: de plaats van de vrouw in de gemeente volgens de zwijgteksten 40 4.7 Resultaten van de toetsing van het Schriftberoep 53

5 VAN SCHRIFTUITLEG NAAR SCHRIFTVERSTAAN 55 5.1 De hermeneutische bezinning in onze kerken en in de CGK 55 5.2 Hermeneutiek als Schriftverstaan 59 5.3 Programma van een gerichte hermeneutische bezinning 62

6 BEZINNING OP HET SCHRIFTVERSTAAN 64 6.1 Bijbelse voorschriften in hun context 64 6.2 Hermeneutisch verwerking van de contextbepaaldheid 69 6.3 Het beroep op de schepping 75 6.4 Tussenbalans 79 6.5 De mens en zijn verantwoordelijkheid 82 6.6 Relevantie van de bezinning op de menselijke verantwoordelijkheid 85 6.7 Conclusie 88

7 BEZINNING OP SCHRIFTUITLEG EN SCHRIFTSVERSTAAN 89 7.1 Inleiding en opzet 89 7.2 Paulusvoorschriften en hun context 89 7.3 Paulusvoorschriften en onze context 98 7.4 Van blijvende betekenis 102 7.5 Over kerk en wereld 104

8 TERUGBLIK EN CONCLUSIE 108

9 KERKELIJKE ASPECTEN VAN DE BESLUITVORMING 110 9.1 Inleiding 110

- II - Code: LV2004.25.4 Rapport Vrouwelijke ouderlingen en predikanten?

9.2 Christelijke vrijheid 110 9.3 Kerkelijke wijsheid 110 9.4 Samenvatting 113

10 ADVIEZEN VOOR BESLUITVORMING 114

Bijlage A: Samenvatting van Arnhem en van de reacties uit de NG kerken 117 A.1 Overzicht 117 A.2 CGK/NGK Arnhem (1996) 117 A.3 Reacties waarin geen inhoudelijk standpunt werd gegeven 123 A.4 Reacties met een inhoudelijk standpunt 125 A.5 Ontvangen rapporten e.d. 132

Bijlage B: Enkele keuzeproblemen bij de uitleg van 1 Kor. 14 en 1 Tim. 2 149 B.1 De beperkte doelstelling van deze deelstudie 149 B.2 1 Kor. 14:34-35 149 B.3 1 Tim. 2:11-15 157 B.4 Evaluatie 170

Literatuurverwijzingen 172

INHOUDSOPGAVE (4 niveaus) 177

- III - Code: LV2004.25.4 Rapport Vrouwelijke ouderlingen en predikanten?

Leeswijzer

Dit rapport is een behoorlijk boekwerk geworden. Om het toch zo toegankelijk mogelijk te maken, zijn er verschillende lagen in aangebracht. Daarmee beogen we als commissie om een korter en voor velen goed toegankelijk kernrapport in n uitgave te combineren met het volledige rapport. In de hoofdtekst van het rapport is met normale en met kleine lettergroottes gewerkt. De hoofdlijn van het betoog is in de normale lettergrootte weergegeven. Dit gedeelte van de tekst kan als het kernrapport worden beschouwd. Betoogondersteunende informatie, bezinning op details en de voetnoten zijn in de gedeelten met kleinere letters te vinden. Verder is voor degenen die diep op de stof willen ingaan een grote hoeveelheid detail-werk in twee bijlagen geplaatst. Verwijzing naar paragrafen en subparagrafen in deze bijlagen gebeurt met de nummeraanduiding A.2, B.2.4, enzovoort. De literatuurverwijzingen in de voetnoten zijn beknopt gehouden. Bij de eerste vermel-ding schrijven we titels voluit, maar bij herhaalde vermelding gebruiken we verkorte aanduidingen. Meer volledige informatie over de aangehaalde literatuur is dan terug te vinden bij de literatuurverwijzingen achterin, die alfabetisch gerangschikt zijn op auteur. Tenslotte, om zoeken te vereenvoudigen is aan het einde van het rapport een inhouds-opgave opgenomen die twee niveaus meer bevat dan de inhoudsopgave voorin. Afkortingen

AKS Akkoord van kerkelijk samenleven van de Nederlands Gereformeerde Kerken CG Christelijke Gereformeerde CGK Christelijke Gereformeerde Kerk(en) ER94 Eindrapport van de Commissie openstelling diakenambt voor de zusters der gemeente, 1994 GKV Gereformeerde Kerken (Vrijgemaakt) LV Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken NG Nederlands Gereformeerde NGK Nederlands Gereformeerde Kerk(en) NT Nieuwe Testament OT Oude Testament SR91 Studierapport van de Commissie openstelling diakenambt voor de zusters der gemeente, 1991 V&A Vrouw en Ambt, uitgave onder verantwoordelijkheid van de Generale Synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland 1998

- 1 - Code: LV2004.25.4 Rapport Vrouwelijke ouderlingen en predikanten?

1 INLEIDING EN OVERZICHT

1.1 De commissie De Commissie Vrouwelijke Ouderlingen en Predikanten (V.O.P.), benoemd door de LV Doorn 1998, bestaat uit de volgende leden: ds. J.J. Arnold, drs. M.H.T. Biewenga, dr. C.P. Kleingeld, drs. J.M. Mudde jr., mw. Y. Veefkind-Eenkhoorn, dr.ir. J.W. Verheij en drs. M. Vrijmoeth-de Jong. Veranderingen in de samenstelling van de commissie zijn gedurende de periode van haar werkzaamheden niet opgetreden. De commissie heeft in de periode van december 1998 tot april 2003 zevenendertig maal vergaderd. Met dankbaarheid kan worden geconstateerd dat dit steeds in goede harmonie gebeurde. Als bijzonderheid mag ook vermeld worden dat de zeven commissieleden tijdens hun werkzaamheden zowel een gezamenlijke als een persoonlijke ontwikkeling hebben doorgemaakt. Ieder begon voor zich aan zijn of haar werk in de commissie met eigen vooronderstellingen en opvattingen. Door steeds weer al biddend en nadenkend persoonlijk en samen in de Bijbel te lezen en te luisteren naar elkaar, is er met die vooronderstellingen en opvattingen heel wat gebeurd. Uiteindelijk resulteert ons werk in een rapport dat gedragen wordt door alle commissieleden. Wijzelf hebben hierin de leiding van de HERE ervaren en onze hoop en ons gebed is, dat de vrucht van het proces dat we als commissie hebben doorgemaakt tot zegen van de kerken zal zijn. Een woord van dank gaat uit naar de Nederlands Gereformeerde Kerk van Enschede Zuid, die haar predikant enige keren een week de gelegenheid gaf continu aan het rapport te werken.

1.2 De opdracht Aanleiding tot de instelling van onze commissie was een brief met bijlagen van 10 juni 1997, die de Nederlands Gereformeerde Kerk van Arnhem aan de Landelijke Vergadering der Nederlands Gereformeerde Kerken 1998 had gestuurd. In die brief werd mededeling gedaan van het volgende principebesluit van de CGK/NGK te Arnhem: a. De kerkenraad meent dat niet uit de Schriften kan worden afgeleid dat de Here het

vervullen van de ambten in de gemeente door zusters voor alle tijden verbiedt en dat het in overeenstemming is met het geheel der Schriften om zusters der gemeente te roepen tot de ambten.

b. De kerkenraad is ervan overtuigd dat de Here aan bepaalde zusters de gave gegeven heeft om leiding en onderricht te geven. Het zou niet goed zijn van deze gaven slechts gedeeltelijk gebruik te maken.

c. Bij het uitwerken van dit standpunt zal het heil van de gemeente voorop staan en zal terdege rekening worden gehouden met de positie in de Christelijke Gereformeerde en Nederlands Gereformeerde kerkverbanden.

Verder deed de kerk van Arnhem in die brief een tweeledig voorstel: De Landelijke Vergadering spreekt uit het roepen van zusters der gemeente tot de

ambten in de vrijheid der kerken te laten, zoals met betrekking tot het diakenambt reeds het geval is.

Indien voor een dergelijke uitspraak nadere studie vereist is stelt de Landelijke Vergadering van 1998 een commissie in die besluitvorming op de volgende Landelijke Vergadering zal voorbereiden.

- 2 - Code: LV2004.25.4 Rapport Vrouwelijke ouderlingen en predikanten?

De LV 1998 nam het volgende besluit: De Landelijke Vergadering van de Ned. Ger. Kerken Doorn 1998, kennis genomen hebbende van de brief d.d. 10 juni 1997 met bijlagen van de Nederlands Gereformeerde Kerk te Arnhem betreffende de openstelling van de ambten voor zusters de gemeente, besluit: Een commissie in te stellen die landelijke besluitvorming ten aanzien van

vrouwelijke ouderlingen en predikanten zal voorbereiden. Deze commissie te verzoeken: - alle Nederlands Gereformeerde Kerken uit te nodigen haar reactie op de stelling- namen in de bovenvermelde stukken van de kerk van Arnhem naar de commissie te sturen, opdat deze in het werk van de commissie kunnen worden meegenomen, - de uitkomsten van haar werkzaamheden voor commentaar voor te leggen aan de deputaten Eenheid van de Chr. Geref. Kerken en de deputaten Kerkelijke eenheid van de Geref. Kerken Vrijgemaakt, en - over de uitkomst van haar werkzaamheden en het ontvangen commentaar van bedoelde deputaten rapport uit te brengen aan de volgende Landelijke Vergadering en voorstellen ter zake te doen. Omdat het ons niet lukte o