Vrijwilligerswerk in zelfhulpgroepen 8 oktober 2007 Trefpunt Zelfhulp Peter Gielen.

Vrijwilligerswerk in Vrijwilligerswerk in zelfhulpgroepenzelfhulpgroepen

8 oktober 20078 oktober 2007

Trefpunt ZelfhulpTrefpunt ZelfhulpPeter GielenPeter Gielen

- 8 oktober 2007 - Gent- 8 oktober 2007 - Gent

InhoudInhoud

deel 1:deel 1: participatie participatie deel 2:deel 2: het veranderd profiel van de het veranderd profiel van de

vrijwilligervrijwilliger deel 3:deel 3: omgaan met vrijwilligers omgaan met vrijwilligers deel 4deel 4: de federale wet op het: de federale wet op het

vrijwilligerswerkvrijwilligerswerk

InhoudInhoud

deel 1:deel 1: participatieparticipatie deel 2:deel 2: het veranderd profiel van de het veranderd profiel van de



ParticipatieParticipatie

is een ‘continuüm’ met verschillende is een ‘continuüm’ met verschillende gradatiesgradaties

niet-actieve participatie

actieve participatie


is een ‘continuüm’ met verschillende is een ‘continuüm’ met verschillende gradatiesgradaties

en met verschillende soorten en met verschillende soorten participantenparticipanten

(niet-actief) lid

deelnemer medewerker bestuurder


PARTICIPANTEN

Niet-actieve participanten

‘actieve’ participanten

VRIJWILLIGERS

medewerkers bestuursleden(niet-actieve)

ledendeelnemers

Interludium:Interludium:

Vrijwilligers in Vrijwilligers in

zelfhulpgroepen/patiëntenverenigingzelfhulpgroepen/patiëntenvereniging

en ontmoetingsgroepenen ontmoetingsgroepen

Wat verstaat men daaronder ?Wat verstaat men daaronder ?

lotgenootlotgenoot vrijwillig engagementvrijwillig engagement stabiel / evenwichtig iemandstabiel / evenwichtig iemand empathisch iemandempathisch iemand kan relativerenkan relativeren met verantwoordelijkheidsgevoelmet verantwoordelijkheidsgevoel assertiefassertief

Waarom vrijwilliger worden ?Waarom vrijwilliger worden ?

anderen steunen in hun verwerking of anderen steunen in hun verwerking of leven met …leven met …

zelftherapiezelftherapie verhoogd zelfbeeld en zelfrespectverhoogd zelfbeeld en zelfrespect «iets» terug doen«iets» terug doen outingouting

VoorwaardenVoorwaarden

lotgenootlotgenoot eigen probleem in voldoende mate eigen probleem in voldoende mate

verwerkt hebbenverwerkt hebben jezelf op de achtergrond kunnen plaatsenjezelf op de achtergrond kunnen plaatsen formele voorwaardenformele voorwaarden praktische voorwaarden (bereikbaar, praktische voorwaarden (bereikbaar,

mobiel, steun van de familie, …)mobiel, steun van de familie, …)

VaardighedenVaardigheden

ervaringsdeskundigheidervaringsdeskundigheid communicatiefcommunicatief luisterbereidluisterbereid gesprekstechnische vaardighedengesprekstechnische vaardigheden neutraalneutraal goed geïnformeerdgoed geïnformeerd nauwkeurig nauwkeurig samenwerkingsbereidsamenwerkingsbereid

MoeilijkhedenMoeilijkheden

OverbelastingOverbelasting Steeds beschikbaarSteeds beschikbaar Aard van vragen en publiekAard van vragen en publiek Verkeerde verwachtingenVerkeerde verwachtingen Moeilijke klantenMoeilijke klanten

OplossingenOplossingen

– Goede afspraken

– Steun en aanmoediging

– Overleg

– Vorming

– Parkeren of fakkel doorgeven

InhoudInhoud




Het hedendaags profiel van de vrijwilligerHet hedendaags profiel van de vrijwilliger 12,9 % van de Vlamingen verricht regelmatig vrijwilligerswerk12,9 % van de Vlamingen verricht regelmatig vrijwilligerswerk

14% in de welzijns- en gezondheidszorg14% in de welzijns- en gezondheidszorg 15 % in sportclubs15 % in sportclubs 5,5% in hobbyclubs en ‘kunst’5,5% in hobbyclubs en ‘kunst’ 7% in buurt- en parochiewerking7% in buurt- en parochiewerking 5,5% in actiegroepen5,5% in actiegroepen 3% in vakbonden of beroepsverenigingen3% in vakbonden of beroepsverenigingen 4% in levensbeschouwelijke verenigingen4% in levensbeschouwelijke verenigingen 1,5% in gem. advies- of schoolraden1,5% in gem. advies- of schoolraden 2% in politieke organisaties2% in politieke organisaties 42,5% in de sociaal-culturele sector (vorming en ontspanning)42,5% in de sociaal-culturele sector (vorming en ontspanning)

In zowel ‘pure’ vrijwilligersorganisaties als professioneleIn zowel ‘pure’ vrijwilligersorganisaties als professionele

37,6% verricht daar ‘bestuurlijke’ activiteiten 37,6% verricht daar ‘bestuurlijke’ activiteiten (vergaderen en (vergaderen en

besluitvorming – organisatie van activiteiten – administratie)besluitvorming – organisatie van activiteiten – administratie), 62,4% uitvoerende , 62,4% uitvoerende activiteiten activiteiten (hulpverlening, verzorging, ondersteuning – fundraising – voordrachten (hulpverlening, verzorging, ondersteuning – fundraising – voordrachten

of lesgeven)of lesgeven)

Het hedendaags profiel van de vrijwilligerHet hedendaags profiel van de vrijwilliger(socio-demografische kenmerken)(socio-demografische kenmerken)

Geslacht:Geslacht: mannen mannen

vrouwenvrouwen

14,6%14,6%

11,3%11,3%

Leeftijd:Leeftijd: 16-30 jaar 16-30 jaar

31-44 jaar31-44 jaar



70+70+

14%14%

14,8%14,8%

12,7%12,7%

10,9%10,9%

9%9%

Leefsituatie:Leefsituatie: samenwonend samenwonend

niet samenwonendniet samenwonend

12,8%12,8%

7,9%7,9%

Onderwijs:Onderwijs: lager lager

lager secundairlager secundair

hoger secundairhoger secundair

nuhonuho

universitairuniversitair

8,1%8,1%

11,1%11,1%

13,9%13,9%

18,9%18,9%

20,7%20,7%

Beroepsactiviteit:Beroepsactiviteit: betaald werk betaald werk

geen betaald werkgeen betaald werk

14%14%

11,7%11,7%

Het veranderd profiel van de vrijwilligerHet veranderd profiel van de vrijwilliger

Maatschappelijke Maatschappelijke tendensentendensen

individualiseringindividualisering grotere keuzevrijheidgrotere keuzevrijheid verhoogde tijdsdrukverhoogde tijdsdruk flexibiliteit op het werk en in flexibiliteit op het werk en in

het gezinhet gezin ruimer vrijetijdsaanbodruimer vrijetijdsaanbod afkalvende ideologieënafkalvende ideologieën ……

De zappende vrijwilligerDe zappende vrijwilliger ““engageert zich eerder engageert zich eerder

voor kortlopende en voor kortlopende en concrete projecten, in het concrete projecten, in het verlengde van zijn verlengde van zijn persoonlijke levenssfeer en persoonlijke levenssfeer en bevoorkeurt hierbij trendy bevoorkeurt hierbij trendy en actuele thema’s”en actuele thema’s”(Hustinx, 2004)(Hustinx, 2004)

bevoorkeurt bevoorkeurt basisdemocratie en basisdemocratie en concrete actiepuntenconcrete actiepunten

‘‘FLEXIVOLunteering”FLEXIVOLunteering”(= verlanglijstje van de ‘draaideurvrijwilliger’)(= verlanglijstje van de ‘draaideurvrijwilliger’)

FFlexibility lexibility (flexibel werk en –tijden)(flexibel werk en –tijden)

LLegitimacy egitimacy (legitimiteit)(legitimiteit)

EEase of access ase of access (gemakkelijk toegankelijk)(gemakkelijk toegankelijk)

XXperience perience (ervaring)(ervaring)

IIncentives ncentives (stimulansen en beloningen)(stimulansen en beloningen)

VVarietyariety (variatie)(variatie)

OOrganisation rganisation (efficiënte maar informele (efficiënte maar informele organisatie)organisatie)

LLaughs aughs (lachen)(lachen)

Het veranderd profiel van de vrijwilligerHet veranderd profiel van de vrijwilliger

Waarom participeren ?Waarom participeren ? Sociaal contactSociaal contact ZelfontplooiingZelfontplooiing VrijetijdsbestedingVrijetijdsbesteding Doelstelling van de verenigingDoelstelling van de vereniging

Waarom niet participeren ?Waarom niet participeren ? Niet ‘kunnen’Niet ‘kunnen’

BeschikbaarheidBeschikbaarheid Niet kunnen voldoen aan hoge eisen en verwachtingenNiet kunnen voldoen aan hoge eisen en verwachtingen

Niet gevraagdNiet gevraagd Geen beleidGeen beleid Louter in ‘persoonlijke’ kennissenkringLouter in ‘persoonlijke’ kennissenkring

InhoudInhoud




Omgaan met vrijwilligers: Omgaan met vrijwilligers: activerenactiveren

Activeren is geen kwestie van ‘aan/uit’Activeren is geen kwestie van ‘aan/uit’

Activeren = ‘aanmoedigen’, ‘aanwakkeren’ opdat Activeren = ‘aanmoedigen’, ‘aanwakkeren’ opdat mensen opschuiven in het continuümmensen opschuiven in het continuüm

Activeren is een combinatie van drie volgehouden Activeren is een combinatie van drie volgehouden handelingenhandelingen

niet-actieve participatie

actieve participatie

BETREKKEN

WAARDEREN INFORMEREN

ACTIVEREN

WARM KLIMAAT

InformerenInformeren

Over het reilen en zeilen in de verenigingOver het reilen en zeilen in de vereniging• activiteitenactiviteiten• werkwijzenwerkwijzen• aanbodaanbod• bestuursaangelegenheden (niveaus)bestuursaangelegenheden (niveaus)

Over wederzijdse verwachtingenOver wederzijdse verwachtingen• doelstellingen en visiedoelstellingen en visie• afspraken, profielen en taakomschrijvingenafspraken, profielen en taakomschrijvingen

bijv. afsprakennota of vrijwilligerscharterbijv. afsprakennota of vrijwilligerscharter persoonlijk contact en mond-aan-mondreclamepersoonlijk contact en mond-aan-mondreclame

BetrekkenBetrekken = aanspreken, rekruteren= aanspreken, rekruteren = blijven uitnodigen, een kwalitatief = blijven uitnodigen, een kwalitatief activiteitenaanbodactiviteitenaanbod = inspraak (rekening houden met wensen,= inspraak (rekening houden met wensen, voorstellen, verantwoordelijkheid gunnen)voorstellen, verantwoordelijkheid gunnen)

• activiteitenzoeker (koppelen van taken aan persoonlijkheden: activiteitenzoeker (koppelen van taken aan persoonlijkheden: het praktische, het intellectuele, het artistieke, het sociale, het praktische, het intellectuele, het artistieke, het sociale, het ondernemende, het nauwkeurige type)het ondernemende, het nauwkeurige type)

• focustest (peilt a.h.v. gesloten vragen naar interesses, focustest (peilt a.h.v. gesloten vragen naar interesses, voorkeuren, kwaliteiten en motievenvoorkeuren, kwaliteiten en motieven

• ‘‘stage’, coachenstage’, coachen• regelmatige gesprekken over het ‘werk’ regelmatige gesprekken over het ‘werk’

(functioneringsgesprekken) voor vastere vrijwilligers(functioneringsgesprekken) voor vastere vrijwilligers• vrijwilligerssamenkomstenvrijwilligerssamenkomsten• mentoringmentoring• motiveren op maatmotiveren op maat


• activiteitenzoekeractiviteitenzoeker (koppelen van taken aan persoonlijkheden: (koppelen van taken aan persoonlijkheden: het praktische, het intellectuele, het artistieke, het sociale, het praktische, het intellectuele, het artistieke, het sociale, het ondernemende, het nauwkeurige type)het ondernemende, het nauwkeurige type)




Voorbeeld van een activiteitenzoekerVoorbeeld van een activiteitenzoekerTypeType ActiviteitenActiviteiten

praktischpraktisch • verzenden van bulk-drukwerkverzenden van bulk-drukwerk• reparaties aan materiaalreparaties aan materiaal• tentoonstellingsborden makententoonstellingsborden maken

• logistiek vóór vergaderingenlogistiek vóór vergaderingen• verdelen van materiaalverdelen van materiaal

intellectueelintellectueel • evalueren van een beleidscampagneevalueren van een beleidscampagne• ontwikkelen van infomateriaalontwikkelen van infomateriaal• voorlichting geven aan ouders, …voorlichting geven aan ouders, …

• doorlichten van de verenigingdoorlichten van de vereniging• een activiteitenzoeker ontwerpeneen activiteitenzoeker ontwerpen

artistiekartistiek • infomateriaal ontwerpeninfomateriaal ontwerpen• de infostand aankledende infostand aankleden

• invullen van kinderopvanginvullen van kinderopvang• pauzemomenten tijden symposium invullenpauzemomenten tijden symposium invullen

sociaalsociaal • lotgenoten bezoekenlotgenoten bezoeken• telefoonpermanentietelefoonpermanentie• onthaalonthaal

• bardienst tijdens praatcafébardienst tijdens praatcafé• begeleiden van activiteiten voor mensen begeleiden van activiteiten voor mensen

met een handicapmet een handicap

ondernemendondernemend • promotiecampagne opzettenpromotiecampagne opzetten• uitstap organiserenuitstap organiseren

• coördineren van vrijwilligerscoördineren van vrijwilligers• organiseren van een beursorganiseren van een beurs

nauwkeurignauwkeurig • boekhouding bijhoudenboekhouding bijhouden• secretariaatsmedewerkersecretariaatsmedewerker

• documentatiebeheerdocumentatiebeheer• ledenadministratie ledenadministratie



• focustestfocustest (peilt a.h.v. gesloten vragen naar interesses, (peilt a.h.v. gesloten vragen naar interesses, voorkeuren, kwaliteiten en motievenvoorkeuren, kwaliteiten en motieven



FocustestFocustest

Focustest:Focustest: om uit te vinden welk werk best bijom uit te vinden welk werk best bij

welke vrijwilliger pastwelke vrijwilliger past bewuste keuze bewuste keuze

gesloten vragen overgesloten vragen over

- interesses- interesses- voorkeuren- voorkeuren- kwaliteiten- kwaliteiten- motieven- motieven

leiden tot een persoonlijkheidstype:leiden tot een persoonlijkheidstype:

(praktisch, intellectueel, artistiek, sociaal, (praktisch, intellectueel, artistiek, sociaal, ondernemend,ondernemend,

nauwkeurig)nauwkeurig)

en tot inzicht in motievenen tot inzicht in motieven

(ideale, sociale, ontplooiing, structuur)(ideale, sociale, ontplooiing, structuur)

Motiveren op maatMotiveren op maat

hoog

hoog

laag

laag

relatiegerichtheid

taakgerichtheid

1

23

4

directief

overtuigendparticiperend

delegerend

BETREKKEN


ACTIVEREN

WARM KLIMAAT

WaarderenWaarderen

VaakVaak Gevarieerd (activiteit, attenties, voordelen,…)Gevarieerd (activiteit, attenties, voordelen,…) EerlijkEerlijk Met respect voor proportiesMet respect voor proporties ConsistentConsistent Op tijdOp tijd MaatgesnedenMaatgesneden Beloon waar je meer van wilBeloon waar je meer van wil Waardeer, want anders ...Waardeer, want anders ...

BETREKKEN


ACTIVEREN

WARM KLIMAAT

SamengevatSamengevat

Aandacht voor goed uitwerken en plannen van activiteitenAandacht voor goed uitwerken en plannen van activiteiten Bewust zijn van de bijdragen van medewerkers en bestuursledenBewust zijn van de bijdragen van medewerkers en bestuursleden Die bijdragen appreciëren en er respect voor uitdrukkenDie bijdragen appreciëren en er respect voor uitdrukken Mogelijkheden creëren voor ‘ontmoeting’Mogelijkheden creëren voor ‘ontmoeting’ Zorgen voor aangename en gevarieerde bijeenkomstenZorgen voor aangename en gevarieerde bijeenkomsten Luisteren en begrip tonenLuisteren en begrip tonen Niet overvragenNiet overvragen Verschillende niveaus en combinaties van engagement mogelijk makenVerschillende niveaus en combinaties van engagement mogelijk maken Aandacht voor eenvoud en kortere duurAandacht voor eenvoud en kortere duur InformerenInformeren Vorming aanbiedenVorming aanbieden Ruimte om taken en verantwoordelijkheden op te nemen zonder ‘inmenging’Ruimte om taken en verantwoordelijkheden op te nemen zonder ‘inmenging’ ““vrijer” met taken omgaanvrijer” met taken omgaan Gericht en gevarieerd taken verdelenGericht en gevarieerd taken verdelen Meer inspraakMeer inspraak Minder hiërarchieMinder hiërarchie Samen evaluerenSamen evalueren

UitsmijterUitsmijter Wat vinden deelnemers aan een team Wat vinden deelnemers aan een team

belangrijk: top driebelangrijk: top drie• SamenwerkingSamenwerking• Resultaatgericht werkenResultaatgericht werken• Duidelijke planningDuidelijke planning

‘‘Hefbomen’ uit onderzoek Steunpunt Hefbomen’ uit onderzoek Steunpunt GelijkekansenbeleidGelijkekansenbeleid

• Meerdere niveaus van betrokkenheid voorzien, zodat Meerdere niveaus van betrokkenheid voorzien, zodat mensen kunnen kiezen in welke mate zij zich engagerenmensen kunnen kiezen in welke mate zij zich engageren

• Een flexibele in- en uitstroom van vrijwilligersEen flexibele in- en uitstroom van vrijwilligers• Van getrapte, geografische democratie naar Van getrapte, geografische democratie naar

themagebonden inspraakmogelijkhedenthemagebonden inspraakmogelijkheden• Geen grote ideologische verhalenGeen grote ideologische verhalen• Vooroordelen opheffen tussen vrijwilligers van Vooroordelen opheffen tussen vrijwilligers van

verschillende generaties en met uiteenlopende leefstijlenverschillende generaties en met uiteenlopende leefstijlen

InhoudInhoud




Historiek:Historiek:

Eerste aanzetten in 1999Eerste aanzetten in 1999 Onderzoek en terreinverkenning tijdens en na Onderzoek en terreinverkenning tijdens en na

2001 2001 (jaar van de vrijwilliger)(jaar van de vrijwilliger) met een aantal informele met een aantal informele maatregelen maatregelen (vergoeding, kwaliteitsbevordering,…)(vergoeding, kwaliteitsbevordering,…)

Eerste wetsvoorstel in 2003Eerste wetsvoorstel in 2003 Goedgekeurd juli 2005Goedgekeurd juli 2005 Eerste wijzigingen al in mei 2006Eerste wijzigingen al in mei 2006 Goedgekeurd op 8 juni 2006 (invoegetreding in Goedgekeurd op 8 juni 2006 (invoegetreding in

twee schijven)twee schijven)

Bedoeling van de wetBedoeling van de wet Bestaande regelingen Bestaande regelingen (KB’s, omzendbrieven,…)(KB’s, omzendbrieven,…) in één wet in één wet

samenvoegen + 2 nieuwe rechten/plichtensamenvoegen + 2 nieuwe rechten/plichten Inspelen op de ‘zekerheidstrend’ Inspelen op de ‘zekerheidstrend’ (juridisering)(juridisering)

Inspelen op veranderd profiel van de vrijwilligerInspelen op veranderd profiel van de vrijwilliger Een aantal onzekerheden wegnemenEen aantal onzekerheden wegnemen

Waar begint en eindigt het begrip vrijwilliger?Waar begint en eindigt het begrip vrijwilliger? Waar ligt de grens tussen een vrijwilliger en een werknemer of Waar ligt de grens tussen een vrijwilliger en een werknemer of

zelfstandige?zelfstandige? Wat met de aansprakelijkheid van de vrijwilliger ten aanzien van Wat met de aansprakelijkheid van de vrijwilliger ten aanzien van

derden en van de organisatie?derden en van de organisatie? Welke verplichtingen heeft een organisatie t.a.v. een vrijwilliger?Welke verplichtingen heeft een organisatie t.a.v. een vrijwilliger? Wat met de geheimhoudingsplicht, vergoedingen, verzekeringen, …?Wat met de geheimhoudingsplicht, vergoedingen, verzekeringen, …? Kan iedereen vrijwilligerswerk doen?Kan iedereen vrijwilligerswerk doen? Wordt de vrijwilligersvergoeding ergens ‘in rekening’ gebracht?Wordt de vrijwilligersvergoeding ergens ‘in rekening’ gebracht? ……

ToepassingsgebiedToepassingsgebied Vrijwilligerswerk in Vrijwilligerswerk in allealle sectoren, ongeacht het organisatorisch sectoren, ongeacht het organisatorisch

verband, de rechtsvorm, activiteiten, …verband, de rechtsvorm, activiteiten, …

Vrijwilligerswerk in iedere organisatie die Vrijwilligerswerk in iedere organisatie die in België gevestigdin België gevestigd is is (ook (ook internationale dus)internationale dus)

Vrijwilligerswerk in organisaties die permanent of occasioneel Vrijwilligerswerk in organisaties die permanent of occasioneel vrijwilligersactiviteiten vrijwilligersactiviteiten in het buitenlandin het buitenland organiseren indien: organiseren indien:

gevestigd in Belgiëgevestigd in België de hoofdverblijfplaats van de vrijwilligers in België isde hoofdverblijfplaats van de vrijwilligers in België is

Vrijwilligers met hun hoofdverblijfplaats in België (geen Vrijwilligers met hun hoofdverblijfplaats in België (geen nationaliteitscriterium) nationaliteitscriterium) (regeling voor buitenlandse werknemers is onderdeel van (regeling voor buitenlandse werknemers is onderdeel van een apart KB – tot zolang geldt de oude regeling)een apart KB – tot zolang geldt de oude regeling)

DefinitiesDefinities Vrijwilligerswerk = Vrijwilligerswerk =

elke activiteit die onbezoldigd en onverplicht wordt elke activiteit die onbezoldigd en onverplicht wordt verricht ten behoeve van één of meerdere personen, verricht ten behoeve van één of meerdere personen, andere dan degene die de activiteit verricht, van een andere dan degene die de activiteit verricht, van een groep of organisatie of van de samenleving als geheelgroep of organisatie of van de samenleving als geheel

die ingericht wordt door een organisatie, anders dan het die ingericht wordt door een organisatie, anders dan het familie- of privé-verband van degene die de activiteit familie- of privé-verband van degene die de activiteit verrichtverricht

en die niet door dezelfde persoon en voor dezelfde en die niet door dezelfde persoon en voor dezelfde organisatie wordt verricht in het kader van een organisatie wordt verricht in het kader van een arbeidsovereenkomst, een dienstencontract of een arbeidsovereenkomst, een dienstencontract of een statutaire aanstellingstatutaire aanstelling


elke elke activiteitactiviteit die die onbezoldigdonbezoldigd en en onverplichtonverplicht wordt wordt verricht ten behoeve van verricht ten behoeve van één of meerdere personen, van één of meerdere personen, van een groep of organisatie of van de samenleving als een groep of organisatie of van de samenleving als geheelgeheel

• activiteitactiviteit: organiseren, plannen, begeleiden, …(meer dan deelname, : organiseren, plannen, begeleiden, …(meer dan deelname, lidmaatschap, inschrijving,…) permanent of occasioneellidmaatschap, inschrijving,…) permanent of occasioneel

• onbezoldigdonbezoldigd: geen loon of voordelen in natura; mogelijk wel een : geen loon of voordelen in natura; mogelijk wel een verhoudingsgewijze kostenvergoeding en/of een zekere vrijgevigheidverhoudingsgewijze kostenvergoeding en/of een zekere vrijgevigheid

• onverplichtonverplicht: geen dwang, niet (juridisch) afdwingbaar (vrijwilliger kan op : geen dwang, niet (juridisch) afdwingbaar (vrijwilliger kan op ieder moment beslissen een taak niet uit te voeren of stop te zetten) ieder moment beslissen een taak niet uit te voeren of stop te zetten) Hoe een taak wordt uitgevoerd Hoe een taak wordt uitgevoerd organisatie organisatie

• ten behoeve van anderenten behoeve van anderen: niet voor de eigen persoon: niet voor de eigen persoon


die ingericht wordt door een organisatie, die ingericht wordt door een organisatie, anders dan het anders dan het familie- of privé-verbandfamilie- of privé-verband van degene die de activiteit van degene die de activiteit verrichtverricht

• andere activiteiten behoren tot het privé-levenandere activiteiten behoren tot het privé-leven

• mantelzorg: zonder tussenkomst van een organisatie – geen mantelzorg: zonder tussenkomst van een organisatie – geen vrijwilligerswerkvrijwilligerswerk


en die niet door dezelfde persoon en voor dezelfde en die niet door dezelfde persoon en voor dezelfde organisatie wordt verricht in het kader van een organisatie wordt verricht in het kader van een arbeidsovereenkomst, een dienstencontract of een arbeidsovereenkomst, een dienstencontract of een statutaire aanstellingstatutaire aanstelling

• geen goedkoop alternatief voor betaald werkgeen goedkoop alternatief voor betaald werk• je kan voor de organisatie die de vrijwillige activiteit organiseert niet je kan voor de organisatie die de vrijwillige activiteit organiseert niet

werken in de hoedanigheid van werknemer, zelfstandige of werken in de hoedanigheid van werknemer, zelfstandige of ambtenaar voor dezelfde activiteitambtenaar voor dezelfde activiteit

• zijn dus uitgesloten: diegenen die beroepsarbeid, semi-agorale zijn dus uitgesloten: diegenen die beroepsarbeid, semi-agorale arbeid (vrijwilliger brandweer, onthaalmoeders, au pairs, …), betaald arbeid (vrijwilliger brandweer, onthaalmoeders, au pairs, …), betaald vrijwilligerswerk, stagiairs, PWA’ers, werkstraf of enige andere vorm vrijwilligerswerk, stagiairs, PWA’ers, werkstraf of enige andere vorm van juridisch afdwingbare ‘arbeid’ verrichtenvan juridisch afdwingbare ‘arbeid’ verrichten

DefinitiesDefinities Vrijwilliger = Vrijwilliger =

elke natuurlijke persoonelke natuurlijke persoon• geen vennootschappen, vzw’s, instellingen van openbaar nutgeen vennootschappen, vzw’s, instellingen van openbaar nut

Organisatie = Organisatie =

elke publieke rechtspersoon, rechtspersoon elke publieke rechtspersoon, rechtspersoon zonder zonder winstoogmerk (vzw, stichting) of winstoogmerk (vzw, stichting) of feitelijke feitelijke verenigingvereniging die minstens met één vrijwilliger werktdie minstens met één vrijwilliger werkt

• geen commerciële organisaties (bvba’s, nv’s, …)geen commerciële organisaties (bvba’s, nv’s, …)

DefinitiesDefinities Feitelijke vereniging = Feitelijke vereniging = elke vereniging zonder rechtspersoonlijkheid van elke vereniging zonder rechtspersoonlijkheid van een aantal een aantal

personenpersonen die die in onderling overlegin onderling overleg een activiteit organiseren met het een activiteit organiseren met het oog op de verwezenlijking van oog op de verwezenlijking van een onbaatzuchtige doelstellingeen onbaatzuchtige doelstelling met met uitsluiting van enige winstverdeling onder haar leden en uitsluiting van enige winstverdeling onder haar leden en bestuurders, en die een bestuurders, en die een rechtstreekse controlerechtstreekse controle uitoefenen op de uitoefenen op de werking van de verenigingwerking van de vereniging

• aantal personenaantal personen• onderling overlegonderling overleg: veronderstelt een ‘wilsovereenkomst’: veronderstelt een ‘wilsovereenkomst’• onbaatzuchtigonbaatzuchtig: overstijgt het individuele belang van diegenen die zich : overstijgt het individuele belang van diegenen die zich

verenigdenverenigden• rechtstreekse controlerechtstreekse controle: engagement veronderstelt kennis van zaken : engagement veronderstelt kennis van zaken

(verzekeringsplicht, informatieplicht, …) (verzekeringsplicht, informatieplicht, …)

Rechten Rechten Plichten Plichtenvrijwilliger vrijwilliger organisatie organisatie

Informatieplicht:Informatieplicht: De organisatie informeert de vrijwilliger voor diens inschakeling minstens over:De organisatie informeert de vrijwilliger voor diens inschakeling minstens over:

• De doelstelling en het statuut van de vereniging (indien feitelijke vereniging over De doelstelling en het statuut van de vereniging (indien feitelijke vereniging over de identiteit van de verantwoordelijke(n); dwz een feitelijke vereniging duidt de identiteit van de verantwoordelijke(n); dwz een feitelijke vereniging duidt iemand aan die verantwoordelijk is voor de vereniging én voor de naleving van iemand aan die verantwoordelijk is voor de vereniging én voor de naleving van de vrijwilligersverplichtingende vrijwilligersverplichtingen

• Het verzekeringscontract voor vrijwilligerswerk dat werd afgesloten (indien Het verzekeringscontract voor vrijwilligerswerk dat werd afgesloten (indien zuivere feitelijke vereniging: hoe de aansprakelijkheidsregeling dan is en het zuivere feitelijke vereniging: hoe de aansprakelijkheidsregeling dan is en het eventuele verzekeringscontract dat er desgevallend toch is)eventuele verzekeringscontract dat er desgevallend toch is)

• Eventuele bijkomende verzekeringen en tegen welke risico’sEventuele bijkomende verzekeringen en tegen welke risico’s• Eventuele betaling van een vergoeding (welke vergoeding, welke gevallen)Eventuele betaling van een vergoeding (welke vergoeding, welke gevallen)• Geheimhoudingsplicht volgens artikel 458 van het StrafwetboekGeheimhoudingsplicht volgens artikel 458 van het Strafwetboek

van kracht sedert 1 augustus 2006van kracht sedert 1 augustus 2006

Rechten Rechten Plichten Plichten Informatieplicht: Informatieplicht: Vormvrij:Vormvrij:

Individueel of collectiefIndividueel of collectief geen voorschriften; kan via ieder vlot toegankelijk medium (website, geen voorschriften; kan via ieder vlot toegankelijk medium (website,

tijdschrift, folder, aanplakking, …)tijdschrift, folder, aanplakking, …) Bewijslast ligt bij de organisatieBewijslast ligt bij de organisatie Ga na bij wie de informatieplicht rustGa na bij wie de informatieplicht rust Voorbeeld:Voorbeeld:

Voor vzw’sVoor vzw’s Voor feitelijke verenigingenVoor feitelijke verenigingen

van kracht sedert 1 augustus 2006van kracht sedert 1 augustus 2006

Rechten Rechten Plichten Plichten Verzekeringsplicht Verzekeringsplicht Drie pijlers:Drie pijlers:

• Het slachtoffer kan vergoed wordenHet slachtoffer kan vergoed worden• De vrijwilliger die schade veroorzaakt wordt beschermd door een De vrijwilliger die schade veroorzaakt wordt beschermd door een

door de organisatie afgesloten verzekering (immuniteit)door de organisatie afgesloten verzekering (immuniteit)• Andere vrijwilligers of leden van de organisatie kunnen niet voor die Andere vrijwilligers of leden van de organisatie kunnen niet voor die

fout worden aangesprokenfout worden aangesproken Consequentie:Consequentie:

• Verzekeringsplicht geldt enkel voor vzw’s of andere Verzekeringsplicht geldt enkel voor vzw’s of andere publiekrechterlijke verenigingen én voor de feitelijke verenigingen publiekrechterlijke verenigingen én voor de feitelijke verenigingen die hieronder ressorteren of voor feitelijke verenigingen die die hieronder ressorteren of voor feitelijke verenigingen die personeel tewerk stellen en hun afdelingen.personeel tewerk stellen en hun afdelingen.

• Geldt niet voor “zuivere” feitelijke verenigingen. Hier blijft de gewone Geldt niet voor “zuivere” feitelijke verenigingen. Hier blijft de gewone aansprakelijkheidsregeling gelden : vrijwilliger is hoofdelijk aansprakelijkheidsregeling gelden : vrijwilliger is hoofdelijk aansprakelijk voor de eigen fout (dekking van schade door eigen aansprakelijk voor de eigen fout (dekking van schade door eigen patrimonium of familiale verzekering)patrimonium of familiale verzekering)

• Feitelijke verenigingen zijn verplicht hun vrijwilligers te informeren Feitelijke verenigingen zijn verplicht hun vrijwilligers te informeren over de aansprakelijkheidsregeling Toch aangewezen dat feitelijke over de aansprakelijkheidsregeling Toch aangewezen dat feitelijke verenigingen aansluiten bij een (collectieve) aansprakelijkheidspolis verenigingen aansluiten bij een (collectieve) aansprakelijkheidspolis

van kracht sedert 1 januari 2007van kracht sedert 1 januari 2007

Rechten Rechten Plichten Plichten Verzekeringsplicht Verzekeringsplicht De aansprakelijkheid van de organisatie:De aansprakelijkheid van de organisatie:

• Louter extra-contractuele aansprakelijkheid (buitenrechtelijke Louter extra-contractuele aansprakelijkheid (buitenrechtelijke aansprakelijkheid tav derden)aansprakelijkheid tav derden)

• Niet: inbreuk op een contractuele overeenkomst, overtreden van een Niet: inbreuk op een contractuele overeenkomst, overtreden van een wettelijke norm, onvoorzichtigheid en nalatigheid, strafrechterlijke wettelijke norm, onvoorzichtigheid en nalatigheid, strafrechterlijke bepalingenbepalingen

• Niet: - eigen schade van de vrijwilligerNiet: - eigen schade van de vrijwilliger- - schade aan organisatieschade aan organisatie

Aansprakelijkheidsverzekering: Aansprakelijkheidsverzekering: • Alleen voor lichte fout Alleen voor lichte fout (niet: grove fout, opzet, herhaalde lichte fout)(niet: grove fout, opzet, herhaalde lichte fout)• Ook voor schade die de vrijwilliger aan derden veroorzaakt tijdens Ook voor schade die de vrijwilliger aan derden veroorzaakt tijdens

verplaatsingen in het kader van het vrijwilligerswerkverplaatsingen in het kader van het vrijwilligerswerk• Organisatie kan uiteraard ‘zwaarder’ verzekerenOrganisatie kan uiteraard ‘zwaarder’ verzekeren

• Mogelijkheid om tegen betaling aan te sluiten bij een (collectieve) Mogelijkheid om tegen betaling aan te sluiten bij een (collectieve) polispolis

• Rol van gemeenten en provincies: informeren en evt. uitsluitenRol van gemeenten en provincies: informeren en evt. uitsluiten

Rechten Rechten Plichten PlichtenVerzekeringsplicht Verzekeringsplicht • Mogelijkheid om tegen betaling aan te sluiten bij een (collectieve) Mogelijkheid om tegen betaling aan te sluiten bij een (collectieve)

polispolis• KB 09/12/06 bepaalt de minimumgarantievoorwaarden van verplichte KB 09/12/06 bepaalt de minimumgarantievoorwaarden van verplichte

vrijwilligersverzekering:vrijwilligersverzekering:• Bedragen: - lichamelijke letsels 20.759.276,64 €Bedragen: - lichamelijke letsels 20.759.276,64 €

- stoffelijke schade 747.956,74 €- stoffelijke schade 747.956,74 €• Geografische dekking: alle landen van Europa en landen grenzend aan de Geografische dekking: alle landen van Europa en landen grenzend aan de

Middellandse Zee (opnemen in polis)Middellandse Zee (opnemen in polis)• Opsomming van een aantal mogelijke uitsluitingen (bijv. schade veroorzaakt Opsomming van een aantal mogelijke uitsluitingen (bijv. schade veroorzaakt

door liften, door verlies van elektronica, door bestuursfout, …)door liften, door verlies van elektronica, door bestuursfout, …)• Erg minimaal: kans bestaat dat organisatie voor meer aansprakelijk is Erg minimaal: kans bestaat dat organisatie voor meer aansprakelijk is

dan waarvoor ze zich kan verzekeren – geen verplichte vermeldingen dan waarvoor ze zich kan verzekeren – geen verplichte vermeldingen opgesomdopgesomd

• Minimumgarantievoorwaarden vormen de basis voor de collectieve, Minimumgarantievoorwaarden vormen de basis voor de collectieve, federale verzekeringspolis (KB 21/12/06). Intekening – ook voor “pure” federale verzekeringspolis (KB 21/12/06). Intekening – ook voor “pure” feitelijke verenigingen via ‘formulier’ tien dagen voor aanvang van feitelijke verenigingen via ‘formulier’ tien dagen voor aanvang van dekkingsperiodedekkingsperiode

Rechten Rechten Plichten PlichtenVerzekeringsplicht Verzekeringsplicht • Mogelijkheid om tegen betaling aan te sluiten bij een Mogelijkheid om tegen betaling aan te sluiten bij een

(collectieve) polis(collectieve) polis• Gratis polis gefinancierd door de Nationale Loterij:Gratis polis gefinancierd door de Nationale Loterij:

Aangeboden via de provinciesAangeboden via de provincies

Ook voor lichamelijke schade en rechtsbijstandOok voor lichamelijke schade en rechtsbijstand

In eerste instantie voor tijdelijke en occasionele activiteitenIn eerste instantie voor tijdelijke en occasionele activiteiten

Gratis dankzij subsidiëringGratis dankzij subsidiëring• Verloop:Verloop:

• Aanvraagformulier invullen en naar ‘loket’ mailenAanvraagformulier invullen en naar ‘loket’ mailen

• Even wachten op ‘goedkeuring’ en erkenningsnummerEven wachten op ‘goedkeuring’ en erkenningsnummer

• Aantal opgenomen dagen (max 100) doorgeven aan DexiaAantal opgenomen dagen (max 100) doorgeven aan Dexia

Een goede vrijwilligersverzekeringEen goede vrijwilligersverzekering Modelinhoud BAModelinhoud BA

• De verzekeringnemerDe verzekeringnemer• De verzekerden:De verzekerden:

Bestuur en/of organisatieBestuur en/of organisatie WerknemersWerknemers Vrijwilligers die duidelijk onder het toepassingsgebied van de wet Vrijwilligers die duidelijk onder het toepassingsgebied van de wet

vallenvallen De occasionele vrijwilligersDe occasionele vrijwilligers

• De verzekerde activiteitenDe verzekerde activiteiten• BA van de organisatieBA van de organisatie• BA van de vrijwilligers (ook voor zware en lichte herhaalde fout)BA van de vrijwilligers (ook voor zware en lichte herhaalde fout)• Wereldwijde dekkingWereldwijde dekking• Bedragen (idem als wettelijke)Bedragen (idem als wettelijke)• Uitsluitingen: enkel opzet en zware fout (welomschreven Uitsluitingen: enkel opzet en zware fout (welomschreven

dronken, drugs, …)dronken, drugs, …)• Mogelijke uitbreidingen: schade aan toevertrouwde goederen, Mogelijke uitbreidingen: schade aan toevertrouwde goederen,

schade na ‘levering, bestuurdersaansprakelijkheidschade na ‘levering, bestuurdersaansprakelijkheid Lichamelijke ongevallen vrijwilligersLichamelijke ongevallen vrijwilligers RechtsbijstandRechtsbijstand

Rechten Rechten Plichten Plichten Aanpassing van de wet op de verplichte Aanpassing van de wet op de verplichte

autoverzekeringautoverzekering Ook schade aan derden tijdens de uitvoering van vrijwilligerswerk Ook schade aan derden tijdens de uitvoering van vrijwilligerswerk

wordt vergoed door de ‘eigen’ autoverzekeringwordt vergoed door de ‘eigen’ autoverzekering

Aanpassing van de regelgeving rond familiale Aanpassing van de regelgeving rond familiale verzekeringverzekering

Ook schade aan derden tijdens vrijwilligerswerk wordt vergoed door Ook schade aan derden tijdens vrijwilligerswerk wordt vergoed door de ‘eigen’ familiale verzekering om de vrijwilliger bescherming te de ‘eigen’ familiale verzekering om de vrijwilliger bescherming te bieden bij opzet, zware fout, grove nalatigheid of herhaalde lichte bieden bij opzet, zware fout, grove nalatigheid of herhaalde lichte foutfout

Rechten Rechten Plichten Plichten ArbeidswetArbeidswet In principe is men ook in het vrijwilligerswerk gehouden aan In principe is men ook in het vrijwilligerswerk gehouden aan

regelgeving mbtregelgeving mbt KinderarbeidKinderarbeid ArbeidsduurArbeidsduur NachtarbeidNachtarbeid MoederschapsbeschermingMoederschapsbescherming VrouwenarbeidVrouwenarbeid

Maar: weinig controle + soepele blikMaar: weinig controle + soepele blik

Vergoedingen zijn mogelijkVergoedingen zijn mogelijk Reële kosten terugbetaald op basis van bewijsstukkenReële kosten terugbetaald op basis van bewijsstukken Forfaitaire vergoeding van ten hoogste 47,12 €/dag of 1 177,91 Forfaitaire vergoeding van ten hoogste 47,12 €/dag of 1 177,91

€/jaar (index gekoppeld = 50 € en 1250 €)€/jaar (index gekoppeld = 50 € en 1250 €) Grenzen overschrijden zonder bewijzen = sz + fiscus + boeteGrenzen overschrijden zonder bewijzen = sz + fiscus + boete Lijst bijhouden en vergoedingen ‘boeken’Lijst bijhouden en vergoedingen ‘boeken’

Rechten Rechten Plichten Plichten Uitkeringsgerechtigde werklozenUitkeringsgerechtigde werklozen Voorafgaand schriftelijk aangeven bij directeur VDAB + beschikbaar blijven Voorafgaand schriftelijk aangeven bij directeur VDAB + beschikbaar blijven

voor de arbeidsmarktvoor de arbeidsmarkt Directeur kan bezwaar inbrengen – Vrijwilliger kan daartegen in beroep bij Directeur kan bezwaar inbrengen – Vrijwilliger kan daartegen in beroep bij

RVA met behoud van uitkering en vrijwilligerswerkRVA met behoud van uitkering en vrijwilligerswerk BruggepensioneerdenBruggepensioneerden Vereniging laat zich door directeur VDAB beoordelen (niet-winstgevend, van Vereniging laat zich door directeur VDAB beoordelen (niet-winstgevend, van

openbaar nut, cultureel, sociaal, humanitair, …)openbaar nut, cultureel, sociaal, humanitair, …) Anderen: jaarlijks herhaalde toestemming na aangifteAnderen: jaarlijks herhaalde toestemming na aangifte Gepensioneerden – Gepensioneerden – arbeidsongeschiktenarbeidsongeschikten – leefloners – – leefloners –

tegemoetkoming gehandicapten – gewaarborgd inkomen tegemoetkoming gehandicapten – gewaarborgd inkomen voor bejaardenvoor bejaarden

Vrijwilligerswerk is steeds ‘mogelijk’ zonder formaliteiten (adviserend Vrijwilligerswerk is steeds ‘mogelijk’ zonder formaliteiten (adviserend geneesheer moet vooraf beoordelen)geneesheer moet vooraf beoordelen)

Vergoedingen hebben geen gevolg voor Vergoedingen hebben geen gevolg voor uitkeringenuitkeringen GezinsbijslagGezinsbijslag Vergoedingen hebben geen gevolg voor Vergoedingen hebben geen gevolg voor gezinsbijslaggezinsbijslag

Vrijwilligerswerk in zelfhulpgroepen 8 oktober 2007 Trefpunt Zelfhulp Peter Gielen.

Documents

Transcript of Vrijwilligerswerk in zelfhulpgroepen 8 oktober 2007 Trefpunt Zelfhulp Peter Gielen.