Vrije tijd van jongeren in migratie

Lucas Pissens, Jessy Siongers, John Lievens,Lieve Bradt & Ilse Derluyn

Een steeds meer divers wordende samenleving• Stijgend aantal migraties• Nieuwe migratiestromen • En daaronder heel wat jongeren

2

• Vaak zeer kwetsbare positie en zeer stressvolle situaties

• Vrijetijdsbesteding kan• welzijn en integratie bevorderen• verbinden met cultuur & personen van land

van origine

• Maar: lage participatie aan vrijetijdsaanbod

Thema’s

• Prioriteiten en verwachtingen vrijetijd• Invulling vrije tijd • Deelname georganiseerd aanbod• Toeleiders• Tevredenheid over vrijetijdsbesteding• Participatiedrempels

3

Mixed Methods Design

Groot-stad

Centrum-stad

Andere

School op minder dan 10 km van opvangcentrum

5 4 7

School op meer dan 10 km van opvangcentrum

3 5 6

4

9 focusgroepen

30

1074 leerlingen

55 leerlingen Digitale surveysin 14 talen

Prioriteiten en verwachtingen vrije tijd (1)

• Absolute prioriteit in vrije tijd: Nederlands leren• Taal = voorwaarde om

• aan vrijetijdsaanbod te participeren• om zelfstandig te worden • sociaal isolement te doorbreken

• Nieuwe hobby’s leren kennen, talenten ontwikkelen, zich verdiepen in hobby’s

• Tijd voor zichzelf (vrij van ouderlijke/huishoudelijke verantwoordelijkheden)

• Andere: actief zijn, samen met vrienden zijn, …

5

53,5%

67,1%

68,1%

70,9%

71,2%

74,7%

78,2%

78,5%

79,2%

0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0%

Mijn zorgen vergeten

Anderen helpen

Rusten, ontspannen

Actief zijn

Samen met vrienden zijn

Tijd voor mezelf hebben

Beter worden in iets

Nieuwe dingen leren kennen

Nederlands leren

Akkoord

Prioriteiten en verwachtingen vrije tijd (2)

“Ik ga daar omdat ik echt graag teken, dingen maak, huizen teken, dat soort zaken. Ik ga naar daar, ik neem mijn tijd, ik doe wat ik zelf wil doen. Ik ben daar niet omdat mijn ouders zeggen dat ik dat moet doen, ik wil gewoon wat vaker het huis uit om meer vrienden te maken en op mijn gemak te zijn bij anderen.”

Jongen, 12 jaar, afkomstig uit Congo

“(…) volleybal doe ik graag omdat ik de kans krijg om het huis uit te zijn, er zijn geen kinderen, er zijn geen ouders die me zeggen wat te doen, dus ik ben echt vrij en je leert ook mensen kennen, je leert in een club te spelen en zo. Je leert hoe samen te werken als team.”

Meisje, 16 jaar, afkomstig uit Kameroen

6

Invulling vrije tijd (1)

3%

6%

6%

9%

6%

4%

4%

9%

10%

4%

7%

6%

13%

23%

6%

7%

11%

26%

8%

13%

7%

13%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Jeugdvereniging

Dansen

Zang/Muziek

Tekenen/schilderen

Sporten

Eén keer voorbije maand Meerdere keren voorbije maandEén keer per week Meerdere keren per weekElke dag

• genderverschillen ≈ jongeren in het algemeen:

• Jongens sporten vaker• Meisjes doen vaker culturele

activiteiten

7

Invulling vrije tijd (2)

8

2%

19%

16%

6%

7%

10%

5%

2%

6%

7%

5%

10%

8%

5%

5%

4%

5%

10%

17%

13%

14%

7%

7%

5%

11%

5%

5%

8%

18%

20%

19%

21%

14%

26%

6%

7%

19%

22%

47%

46%

63%

46%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Werken

Naar cinema gaan

Naar bibliotheek gaan

Naar kerk/synagoge/moskee gaan

Met vrienden samen zijn

Boek of strip lezen

TV kijken

Bellen, skypen met vrienden of familie

Gamen op de computer, tablet of GSM

Huiswerk maken

Eén keer voorbije maand Meerdere keren voorbije maand Eén keer per week Meerdere keren per week Elke dag

Deelname aan het vrijetijdsaanbod

22,5%

12,4%10,7%

30,6%

8,0%

16,8%

52,1%

15,6%

26,3%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Sportvereniging Culturele vereniging Jeugdvereniging

OKANRegulier onderwijs, lln met migratieachtergrondRegulier onderwijs, lln zonder migratieachtergrond

• Bepekte aansluiting bij georganiseerd aanbod

• Uitgesproken verschil met leerlingen in regulier onderwijs

• Recreatieve activiteiten gebeuren vooral thuis, of in andere niet-georganiseerde contexten

9

Toeleiders naar vrijetijdsaanbod

• Informeel netwerk van familieleden en vrienden/klasgenoten

• Begeleiding via school:• Hulp van leerkrachten voor informatie over

aanbod• Samenwerking met aanbieders van naschoolse

activiteiten

10

12,4%

13,4%

14,4%

36,1%

37,1%

Ik heb het zelf gevonden

Een leerkracht

Externe persoon op school

Familie

Een vriend of klasgenoot

19,4%

21,8%

27,4%

39,5%

Een vriend of klasgenoot

Ik heb het zelf gevonden

Een leerkracht

Familie

12,6%

19,4%

25,2%

43,7%

Een leerkracht

Ik heb het zelf gevonden

Een vriend of klasgenoot

Familie

Tevredenheid vrijetijdsbesteding (1)

11

1,9%

4,6%

15,8%

42,5%

35,2%

Leerlingen regulier onderwijs (n = 8013)

7,3%

5,2%

37,4%

26,7%

23,3%

OKAN-leerlingen (n = 916)

Helemaal niet tevreden

Niet tevreden

Tussen beide

Tevreden

Heel tevreden

Focusgroepen: gevoelens van eenzaamheid en verveling vanwege sociaal isolement (verlies sociaal netwerk, weinig contacten in nieuwe omgeving, taal nog niet beheersen, …)

12

71%

zou graag andere dingen doen in de

vrije tijd

58%

verveelt zich vaak in vrije tijd

40%

voelt zich vaak eenzaam in de

vrije tijd

36%

vindt dat hij/zij te weinig vrije

tijd heeft

Tevredenheid vrijetijdsbesteding (2)

Tevredenheid vrijetijdsbesteding (3)

“Het was zeer moeilijk voor mij omdat, wanneer ik naar hier kwam, ik kwam hier in juni en ik heb twee maanden nodig gehad eer ik het eerst vrienden kon maken. Het was zeer moeilijk. Ik zat hier altijd alleen thuis, mijn vader ging altijd werken en ik bleef alleen, er waren geen activiteiten die ik interessant vond want ik had geen vrienden en ik was gewoon altijd met mijn papa. Als ik naar de supermarkt moest, was het met mijn vader. Ik was niet zelfstandig, en ik zat altijd thuis vast.”

Meisje, 14 jaar, afkomstig uit Congo

13

Verschillen binnen de groep van nieuwkomers

• Genderverschillen meisjes vervelen zich vaker in hun vrije tijd en zijn vaker ontevreden over de invulling van hun vrije tijd

• Jongeren in opvangcentra ervaren meer (vrije)tijdstekort

• Jongeren uit conflictgebieden zijn vaker eenzaam in hun vrije tijd en vaker ontevreden over de invulling van hun vrije tijd

• Niet begeleide minderjarigen voelen zich vaker eenzaam in hun vrije tijd

14

Tevredenheid vrijetijdsbesteding (4)

Behoeften/noden op vlak van vrijetijdsbesteding

15

58,5%

63,3%

63,7%

68,3%

74,8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Er moet beter vervoer zijn naar plaatsen voor de vrijetijd

Er moeten meer plaatsen komen om te sporten

Er moet meer informatie komen over wat je kan doenin je vrije tijd

Er moeten meer plaatsen komen waar ik mensen kanleren kennen

Er moeten meer plaatsen komen waar ik met vriendenkan samen zijn

Participatiedrempels (1)• Taalbarrière

• uitstel deelname clubs/verenigingen• angst voor communicatieproblemen

of om als anderstalige nieuwkomer vreemd gevonden te worden

Cfr. taalverwerving als prioriteit in vrije tijd

• Gebrek aan interesse of motivatie• geen zin/interesse hebben in

bepaalde activiteiten of verenigingen,

• liever thuis blijven• iets liever alleen/met vrienden doen

Vergelijkbaar met jongeren in het algemeen

“En waarom kan je nu niet bij een muziekschool gaan? Waarom lukt het nu niet?”

“… ik kan het Nederlands niet goed begrijpen, en dan ik ga naar daar en ze zeggen iets om te oefenen en dan begrijp dat niet, en dat is een probleem. En dat neemt tijd ook. En als ik het niet begrijp en ik niet goed kan spelen, dat is niet goed. Misschien drie of twee jaar… na drie jaar ga ik misschien.”

Meisje, afkomstig uit Afghanistan

16

Participatiedrempels (2)

• Sociale drempel: gebrek aan sociaal netwerk en contacten in vereniging

Cfr. eenzaamheid in vrije tijd, behoefte aan sociaal contact

• Informatietekort: niet weten waar activiteit te beoefenen of wat activiteit inhoudt (bv. jeugdvereniging)

Cfr. behoefte aan informatie over vrijetijdsaanbod

• Tijdsgebrek: geen tijd hebben voor activiteiten of lidmaatschap van een verenging

Cfr. Niet genoeg vrije tijd hebben

17

18

Participatiedrempels (3)40,0%

26,3%

24,9%

24,4%

22,9%

17,1%

7,8%

40,5%

15,6%

23,3%

19,1%

21,6%

14,5%

8,6%

30,9%

37,2%

13,2%

23,7%

19,6%

18,0%

7,3%

25,9%

41,0%

20,9%

21,7%

16,5%

13,5%

3,0%

0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0% 40,0% 45,0%

Ik ken niet genoeg Nederlands

Ik heb er geen zin in

Ik ken er niemand

Ik blijf liever thuis

Ik weet niet waar ik dat kan doen

Ik heb er geen tijd voor

Het is te duur

sporten (n=205 niet-sporters)sportclubs of -verenigingen (n=524)muziekschool of -vereniging (n=317)jeugdvereniging (n=793)

Participatiedrempels (4)

Drempels die meer spelen bij:

Jongeren in opvangcentra• tijdsgebrek (culturele

vereniging)

Jongeren uit conflictgebieden• tijdsgebrek (sporten, culturele

vereniging), • niet de juiste kledij/gerief

hebben (sportvereniging), • ouderlijke restricties

(sportvereniging)

19

“[In Afghanistan] gingen we na school naar huis en dan aten we en deden ons gebed. Rond 16 uur gingen we volleyballen, tot laat. We voelden ons goed, onze ouders en familie waren daar ook. Ik had minder verantwoordelijkheid. Nu sta ik alleen voor alles. In België leeft iedereen op zijn eigen en moet je zelf op alles letten. Ik heb hier ook meer verantwoordelijkheden, en ik moet alles zelf doen.”

Jongen, 17 jaar, afkomstig uit Afghanistan

• Jongeren die deelnemen aan activiteiten in georganiseerd verband, zijn hier veelal positief over

• Deelname aan verenigingen is bevorderend voor

• uitbouwen van een sociaal netwerk of vriendengroep,

• Nederlands te verbeteren, • zich te verdiepen in een hobby, …

20

“Als er een groep van 10 Belgen is en jij de enigste nieuwkomer in de groep bent, gaan ze zich niet goed voelen want ze kennen jou niet. Het betekent niet dat ze jou haten, maar ze kennen elkaar en voelen zich goed bij elkaar. Ze hebben tijd nodig om met jou te kunnen omgaan. (…) In de club voelde ik me in het begin niet goed. Ze waren allemaal Belg. Ze kenden elkaar en ik was nieuw in de groep. Ze accepteerden me niet direct. En mijn aanwezigheid verheugde hen niet. (…) Ik begon mezelf te bewijzen en ik begon met hen te praten om de afstand tussen ons te verkleinen. We hebben elkaar leren kennen en daarna werden we vrienden.(…) Er waren gemeenschappelijke dingen tussen ons. Als er iets gemeenschappelijk tussen mensen is, dan kunnen ze snel vrienden worden.”

Jongen, 18 jaar, afkomstig uit Syrië

Participatiedrempels (5)

De belangrijkste resultaten op een rij

• Jongeren in migratie ervaren een hogere drempel voor deelname aan het verenigingsleven en het georganiseerde vrijetijdsaanbod

• Sterke gevoelens van verveling en eenzaamheid, vooral voor de start van het onderwijs.

• Bepaalde subgroepen nog kwetsbaarder in het vinden van een kwaliteitsvolle vrijetijd: meisjes, jongeren uit conflictgebieden en jongeren in asielcentra.

• Jonge nieuwkomers willen in hun vrije tijd vooral zichzelf ontwikkelen (Nederlands leren, nieuwe dingen en nieuwe mensen leren kennen) en tijd voor zichzelf

• Nederlandse taalvaardigheid belangrijke drempel voor volwaardige participatie. Andere drempels worden gevormd door: interesse, sociaal netwerk, tijd en informatie

• Informeel netwerk van vrienden, familie en klasgenoten spelen een belangrijke rol als toeleider, maar ook andere schoolactoren

21

Vrije tijd van jongeren in migratie

Lucas Pissens, Jessy Siongers, John Lievens,Lieve Bradt & Ilse Derluyn