Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van...

28
Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij oesophagusCA. Alex Dik, AIOS radiologie Atrium MC Parkstad

Transcript of Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van...

Page 1: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Voorspellen van tumorrespons op neo-adjuv. therapie

bij oesophagusCA.Alex Dik, AIOS radiologie

Atrium MC Parkstad

Page 2: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Indeling

• Probleembeschrijving evaluatie CRT

• Nieuwe technieken; MRI DWI

• Presentatie MRTRACE pilot study

• Discussie

(15 min. totaal)

Page 3: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Introductie

Het behandeltraject van oesofagus carcinoom.

Page 4: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Inleiding

Neoadjuvante chemoradiatie therapie bijoesophaguscarcinoom verbetert ws. overlevingkansen.*

Effect evaluatie pas 12 weken na start PET-CT.

CT of EUS minder geschikt voor respons evaluatie.***

* Jin HJ et al. World J Gastroenterol 2009, oncoline.nl*** Westerterp et al. Radiology 2005

Page 5: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Probleembeschrijving

Indien eerdere evaluatie mogelijk was:

• Non-responders behandeling afbreken ofstrategie veranderen.

• Responders mogelijk “wait and see” ipvresectie.

Dus; toegevoegde waarde van goedevroege respons evaluatie.

Page 6: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

MRI diffusie toepassingen responsevaluatie in oncologie

Toepassing

• Rectum carcinoom

Onderzoeksverband o.a.

• Borstkanker

• Levermetastasen

DWI is een veelbelovende modaliteit inoncologische respons evaluatie. *

* Koh et al. AJR 2007, Sun et al. AJR July 2011

Page 7: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Wat is diffusie MRI?

MRI diffusion weighted imaging (DWI).

• Vrije diffusie van water zoals afgebeeldwordt voornamelijk bepaald door water inde extracellulaire matrix.

• Dus geen morfologische, maar functionelebeeldvorming.

Page 8: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Wat is diffusie MRI?

Het water in de extracellulaire matrix kan vrijbewegen; diffusie.

Wanneer beperking van de vrije bewegingvan water… Diffusie Restrictie.

Page 9: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Wat is diffusie MRI?

• Cel rijkheid (minder ruimte; tumor)

Page 10: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Wat is diffusie MRI?

Cel zwelling (minder ruimte; ischemie)

Page 11: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Wat is diffusie MRI?

• Toegenomen viscositeit (abces)

Page 12: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Wat is diffusie MRI?

Diffusie beperking kan worden gekwantificeerd in een ADC-waarde (mm2/s).

T2; anatomie Diffusie serie

Page 13: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

MRI DWI bij tumoren?

Effect van behandeling op tumoren.

• Bekend dat ADC-waarde (=diffusie)toeneemt, na behandeling. *

* Koh et al. AJR 2007

Page 14: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

MRI diffusie in oesofagus CA

Wel eerder gekeken naar de correlatietussen pre-therapeutische ADC-waarde enresponse.

Nog geen onderzoek gedaan naar earlyresponse.

Page 15: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Introducing: MRTRACE pilot study

• Prospectieve pilot studie;ter evaluatie van de mogelijkheden omDWI te gebruiken als early responsepredictor bij neo-adjuvante chemoradiatietherapie in oesophagus carcinoom.

• 2x MRI:– Pre-CRT

– 10e dag

Page 16: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

M&M: Patienten

Oesofagus CA185

Curatief110

Palliatief75

Bereid & geschikt17

Geen deelname93

Deelname aan 2 scans14

Deelname onvolledig3

Resectie11

Geen OKivm metastasen

3

Tumor zichtbaar op DWI8

Niet zichtbaar op DWI3

Feb 2010 – July 2012

Page 17: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

M&M: patienten

• Demografie:

– Alle pt mannen

– Gemiddelde leeftijd 58 jaar (40-71jaar)

– Tumoren allen distale 1/3 oesofagus

– Stadium varierend T1N1 – T4aN3

– 1 pt plaveiselcel CA, 2 pt adeno CA metzegelring differentiatie, 5 adeno CA

Page 18: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

M&M: imaging

• Alle beeldvorming op 1 MRI scanner

• Scanprotocol; T2 sag, T2 axiaal, DWI(b= 0,300,1000)

Page 19: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

M&M: metingen

• NB: Dit is een relatief nieuwe techniek; geengestandaardiseerd meetmethoden.

• 2 methoden:– Methode 1:

• Handmatig intekenen van 2 regions of interest opradiologisch beeldscherm ADC waarden

• 2 weken later herhaald, intra-observer variabiliteit

– Methode 2:• Semi-handmatig intekenen van regions of interest op PC

ADC waarden

Page 20: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

M&M: Metingen

Page 21: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

M&M: pathologie

• Dedicated pathologen

• Score volgens Tumor Regression Grade systeem vanMandard *

• Definitie van responder gesteld op TRG 1

* Mandard et al, Cancer 1994

Page 22: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Resultaten

26,7%97677010,9%11171007

-21,6%7149117,1%11241049

16,1%96683366,1%1005605

10,1%1141103614,9%1108964

3,1%109010572,6%11051077

non-responders

27,6%940737-1,7%915931

11,7%108096719,9%1104921

10,3%1760159511,1%13291196

responders

%scan 2scan 1%scan 2scan 1

Mean ADC value*MEAN ADC value*

method 2method 1

* 10^3 mm2/s

Page 23: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Resultaten

-30,00%

-20,00%

-10,00%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

Responders Nonresponder

Series1

Series2

Series3

Page 24: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Resultaten

Intra-observer variabiliteit methode 1Methode 1: sessie 1 vs sessie 2

R2

= 0,4537

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600

Page 25: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Resultaten

Variatie tussen 2 meetmethodenMethode 1 vs methode 2

R2

= 0,4141

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

0 200 400 600 800 1000 1200 1400

Alex

Linear (Alex)

Page 26: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Discussie

Ondanks de literatuur over andere tumorenhebben wij in ons onderzoek geenvoorspellende waarde van de ADCwaarde voor therapie respons kunnenaantonen.

Page 27: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Discussie• waarom geen ADC verandering in oesofagus CA?

– Misschien inderdaad geen correlatie ADC vs respons

– Scan moment• Langer/korter na CRT

– Scan techniek• Sommige tumoren niet zichtbaar *• Ademhaling, hartbewegingen invloed op ADC

– Meetmethode• Variatie en reproduceerbaarheid **

– tumor heterogeniteit– Geen gestandardiseerde meetmethode– Methode1:

» 2 locaties; beperkte info van hele tumor» Intra-observer variabiliteit

– Methode2:» Handmatige instellingen, operator dependend

– Statistische analyse• Grootte vd onderzoeksgroep• ROI histografische verdeling

* Koh et al. AJR 2007** Lambregts et al. Eur Radiol 2011

Page 28: Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie bij ...radiologieoor-zon.nl/05. Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv... · Voorspellen van tumor respons op neo-adjuv. therapie

Afsluiting

• Dank voor uw aandacht.

• Dank aan:– Ir. R. Berendsen (klin.fysica)– Dr. M. Sosef (chirurgie)– Dr. G. Lammering (Maastro)– Dr. L. Oostenbrug (MDL)– Drs. J. Wals (oncologie)– Dr. W. Schreurs (nucleaire gen.)– Dr. B. Grimm (research coördinator)– Dr. R.Vliegen (radiologie)