Voorlopers

Matisse tot Malevich

2

© Succession Henri Matisse, De rode kamer (Harmonie in rood), 1908 c/o Pictoright Amsterdam 2010

Maar wat is moderne kunst, en wanneer noemen we kunst voor het eerst modern?

De tentoonstelling in de Hermitage Amsterdam gaat over de pioniers van de moderne kunst.Een pionier is iemand die als eerste iets moeilijks of gevaarlijks doet, waardoor anderen het later ook kunnen doen.

Robert Rauschenberg, White Painting (Three panel) (1951) San Francisco Museum of Modern Art

Op een solotentoonstelling in 1855 laat hij een schilderij zien dat symbool staat voor zijn ideale nieuwe schilderkunst: gericht op het echte leven.

Er zijn verschillende theorieën over wanneer moderne kunst is geboren.De vroegste kandidaat voor de titel eerste moderne kunstenaar is de Realist Gustave Courbet (1819–1877.)

Courbet schildert zichzelf te midden van zijn modellen en zijn vrienden.

Gustave Courbet, Het atelier van de schilder (1855) Musée d'Orsay, Parijs c/o Pictoright Amsterdam 2010

Het feit dat een naakte vrouw in het park het publiek ontspannen aankijkt, wekt de woede op van het franse volk.

Een decennium later treffen we de tweede kandidaat voor de titel eerste moderne schilderij . Le déjeuner sur l'herbe van Édouard Manet (1832- 1883) uit 1863.

Het grote schilderij (meer dan 2 bij 2 meter ) is niet groots en verheven maar heel aards en gewoon.Édouard Manet, Le déjeuner sur l’herbe (1863) Musée d'Orsay, Parijs c/o Pictoright Amsterdam 2010

Manet was de vader van de Impressionisten. Zij worden vaak genoemd als de eerste moderne kunstenaars.

Ze schilderen in de jaren zeventig van de 19de eeuw het licht met grove, snelle penseelstreken.

Claude Monet, Impressie: zonsopkomst (1872) Musée Marmottan-Monet, Parijs c/o Pictoright Amsterdam 2010

Net als veel andere pioniers worden ook de impressionisten aanvankelijk niet begrepen.

Rond 1880 ontstaat er als reactie op het impressionisme een nieuwe stroming die kandidaat is voor de titel eerste moderne kunst.

Odilon Redon, De Gouden Cel (1882) British Museum, Londen c/o Pictoright Amsterdam 2010

De Symbolisten kijken niet naar de werkelijkheid maar gaan op zoek naar een absolute, verborgen waarheid.Ze zoeken deze waarheid in mythologie en vaak ook in de relatie tussen seksualiteit en de dood.

Paul Gauguin, Aan de voet van de berg(1892) Hermitage St.-Petersburg, c/o Pictoright Amsterdam 2010

Tussen 1880 en 1900 gaan schilders als Paul Gauguin (1848-1903) Paul Cézanne (1839-1906) en Vincent van Gogh (1853-1890) verder waar de impressionisten stoppen. In hun schilderijen gaan ze op zoek naar geometrische vormen (driehoeken, vierhoeken etc.) kleuren worden overdreven en ze beginnen de werkelijkheid te vertekenen.Ze worden post-impressionisten genoemd.

Paul Cézanne, Mont Sainte-Victoire (1897-98) Hermitage St.-Petersburg, c/o Pictoright Amsterdam 2010

In het werk van Cézanne liggen de wortels van het latere kubisme (zie les 3.)

Hij gaat in zijn schilderijen nadrukkelijk op zoek naar geometrische vormen .

Vincent van Gogh Boten bij Saintes-Maries (1888) Hermitage St.-Petersburg, c/o Pictoright Amsterdam 2010

De derde kandidaat voor de titel eerste moderne kunstenaars is Vincent van Gogh. In zijn werk gaat expressie door kleur voor alles.

De conservatoren van de Hermitage in St.-Petersburg - Albert Kostenevitsj en Michail Dedinkin - noemen de kunstenaars die net de revue passeerden de herauten of aankondigers van de moderne kunst .De pioniers van de moderne kunst zijn degenen die metterdaad de autonomie van de beeldmiddelen tot centraal thema van hun kunst maakten.

Ze bedoelen daarmee dat moderne kunstenaars beeldmiddelen (lijn, kleur, compositie en textuur) als uitgangspunt van hun werk nemen, los van een af te beelden werkelijkheid.De eerste die dat bewust doen zijn Matisse en Picasso.

Daarom heet de tentoonstelling dus Matisse tot Malevich Pioniers van de moderne kunst.© Succession Henri Matisse, De rode kamer (Harmonie in rood), 1908 c/o Pictoright Amsterdam 2010

In de toekomst zal er in de Hermitage Amsterdam een tentoonstelling worden georganiseerd over de voorlopers van het modernisme uit deze les.

Odilon Redon, Slapende vrouw onder een boom (1901) Hermitage St.-Petersburg

Paul Gauguin, Pastorales Tahitiennes (1892) Hermitage St.-Petersburg

De volgende les gaat over de tijd waarin de voorlopers en de pioniers van de moderne kunst leven en werken: het laatste kwart van de 19de eeuw.

Verdiepingsopdracht

Webquest:

* Maak een PowerPoint museum met schilderijen van de voorlopers van de moderne kunst in Nederlandse musea.

in opdracht van:Roelof Jan Minneboo

Kunst-Cultuur Educatie Advies