1212 13

dumpstaal pijnigt industriede Europese staalindustrie gaat een ongekend zwaar jaar tegemoet. Overcapaciteit heeft geleid tot

een prijzencircus dat wereldwijd dreigt te eindigen in een economische hecatombe. VNMI Magazine

legde het oor te luister bij deskundigen. “Nog zo’n jaar als dit en er gaan in Europa echt bedrijven

omvallen.”

De staalsector heeft al geruime tijd te kampen

met dramatische prijsontwikkelingen, die

rechtstreeks hun weerslag hebben op de

waarde van de bedrijven. Het aandeel van

AEX-fonds ArcelorMittal, in 2008 nog goed

voor een prijskaartje van zo’n 60 euro, tikte

begin oktober met iets meer dan vier euro het

laagste punt in meer dan tien jaar aan. Elders

in de wereld zagen grote concerns als US Steel

(VS) en Nippon Steel (Japan) hun aandelen

eveneens ‘dippen’. En de malaise blijft niet

beperkt tot de beurskoersen, veel producenten

staat het water tot aan de lippen. De oorzaak:

overcapaciteit. Hoofdschuldige: China.

“In essentie komt het daarop wel neer”, beaamt

directeur marktanalyses en economische

studies Jeroen Vermeij van de Europese

brancheorganisatie Eurofer. “De zeepbel van

de Chinese woningmarkt is doorgeprikt, de

economische groei verzwakt en de vraag naar

staal daalt, maar de productie niet. China heeft

bovendien net veel geld geïnvesteerd in nieuwe

productiecapaciteit, goeddeels met subsidie

van de centrale, regionale en lokale overheden.

Die productie wordt tegen onwaarschijnlijk lage

prijzen gedumpt op de wereldmarkt, ook de

Europese. En dat doet overal behoorlijk pijn.”

Benchmark

Volgens Vermeij is de Europese staalindustrie

sinds 2009 bezig met een “heel traag” en

moeizaam herstelproces. “De investeringen

in staalintensieve industriële sectoren zijn nog

steeds laag en elk extra tonnage dat op de

Producenten gaan in 2016 zwaar jaar tegemoet

markt komt, wordt door invoer geabsorbeerd.

Kopers zien de Chinese prijs steeds meer als

een benchmarkinstrument. Dat creëert een

enorme prijs- en margedruk, met alle gevolgen

voor de winstgevendheid van dien.”

De crisis in de staalindustrie heeft immense

proporties aangenomen. Sinds 2008 gingen

in de sector in Europa 85.000 banen verloren,

20 procent van het totaal. Het laatste kwartaal

van dit jaar komen er daar nog eens 5.000 bij.

Tijdens een Europese top begin november

luidde Eurofer de noodklok. Daarbij vroeg

de club van Europese staalproducenten de

Europese Unie om snelle modernisering van de

handelsbeschermingsinstrumenten. “Nu duurt

het anderhalf jaar voordat die effectief zijn. Dat

is veel te lang”, zei Eurofer-voorzitter Robrecht

Himpe.

Maar de schademaatregelen zijn allesbehalve

een remedie, benadrukt Vermeij. “De route die

je daarvoor moet bewandelen is complex, het

kwaad is dan al geschied, de schade is er al en

dan komt er pas actie. Het werkelijke probleem

ligt in China. Daar proberen we druk uit te

oefenen. Maar de situatie is daar ingewikkeld.

De Chinese overheid is als de dood voor sociale

onrust. Het terugdraaien van de productie

betekent onvermijdelijk dat fabrieken dicht

moeten en dat mensen op straat komen te

staan. Ontslagrondes is wel het laatste dat ze

daar nu kunnen gebruiken.”

Hardnekkig

De situatie in China vormt een hardnekkig

probleem voor de gehele wereldmarkt,

bevestigt senior sectoreconoom Casper

Burgering van het Economisch Bureau van

ABN AMRO. “De mondiale staalprijs is sinds

begin dit jaar met gemiddeld 35 procent

gedaald. Europa doet het in die staatjes nog

het minst slecht. Hier bedroeg de prijsdaling

28 procent, in China zelf was dat 42 procent en

in de Verenigde Staten zelfs 45 procent. Maar

contra-actie valt in China niet te verwachten.

De fabrieken blijven volop produceren. Ze

krijgen energiesubsidies om te blijven bestaan

en wat de Chinezen zelf niet gebruiken gaat de

exportmarkt op.”

De markt blijft daardoor ook in 2016 “over-

“Nog zo’n rampjaar als 2015

en er gaan in Europa echt

bedrijven omvallen”

Jeroen Vermeij

1313

supplied”, zoals hij het noemt. “En dat blijft

mondiaal een groot probleem. De importheffing

op Chinees staal die de Europese Unie heeft

afgekondigd werpt wel enigszins vruchten af,

maar niet heel veel. China heeft 50 procent

van de wereldproductie van staal in handen.

De prijzen van hun staal zijn al laag, de

transportkosten zijn dat momenteel bovendien

ook, dus de dam die Europa heeft opgeworpen

werkt maar beperkt. Sinds begin dit jaar is de

staalprijs gedaald van 520 naar 320 dollar per

ton. Dat is een schuine lijn naar beneden. De

vraag is: wanneer bereiken we de bodem? Voor

de hele sector wordt 2016 een moeilijk jaar. De

eindvraag blijft zwak. Er is links en rechts wel

licht herstel – de bouw, de automotive - maar

dat gaat veel te langzaam.”

Verschuiving

Jeroen Vermeij voegt daaraan toe dat de

situatie van dit moment – extra gevoed door

de toevloed van Russisch, Wit-Russisch en

Oekraïens staal – traditionele handelsrelaties

volledig op zijn kop zet. “Om een voorbeeld te

noemen: van oudsher gaat veel Turks staal

naar het Midden-Oosten. Maar de Chinezen

zitten daar inmiddels ook. Er ontstaat

daardoor een ongekende verschuiving in

handelsstromen. Een extra nadeel voor de

Europese industrie daarbij is de regulering in

de milieuwetgeving. De winstgevendheid van

de bedrijven staat zwaar onder druk, maar

ondertussen moeten ze wel extra investeren.”

Hij ziet één duurzame oplossing: privatisering

van de Chinese staalindustrie – en daarna

consolidatie. “Maar een herstructurering is op

korte termijn echt niet te verwachten. In China

zelf is de situatie extra ingewikkeld doordat de

centrale overheid slechts een beperkt deel van

de industrie onder controle heeft. Bij een groot

deel van de producenten hebben de lokale en

regionale overheden het in de praktijk voor

het zeggen. En die laten zich door de centrale

overheid helemaal niets aanleunen.”

Pessimistisch

Ook hij is pessimistisch over 2016. “De

winstgevendheid van de Europese bedrijven

is op dit moment al minimaal. Ook de

bedrijven die het nu nog redelijk tot goed doen,

krijgen het moeilijk. Trek je dit door naar de

middellange termijn, dan vormen die lage

rendementen een regelrechte bedreiging

voor de toekomst van de industrie. Als de

investeringen onder druk blijven staan, dan

worden langzaam maar zeker de stoelpoten

doorgezaagd van de staalindustrie als

innovatieve sector. Nog zo’n rampjaar als 2015

en er gaan in Europa echt bedrijven omvallen,

dan blijft het niet bij ontslagen of sluiting van

kleinere fabrieken. Ik wil niet te dramatisch

doen, maar dit is wel de situatie.”

Er is één klein lichtpuntje, zegt Casper

Burgering: “Tot en met september is de

productie van staal in China ten opzichte van

diezelfde periode vorig jaar afgenomen met 1,5

procent. Dat is bemoedigend. Het geeft aan dat

er iets van besef aan het groeien is. Maar de

kanttekening die ik daarbij wil maken, is dat die

1,5 procent wel een druppel op een gloeiende

plaat is. Om het tij echt te

keren, moet het tempo van

de productiedaling wezenlijk

omhoog.”

Nederlandse Metallurgische Industrie

Casper Burgering